No. 8141
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
HET BEZUINIGINGSONTWERP
ONTZETTENDE ONTPLOFFING IN
DUITSCHLAND.
26ste Jaargang
VRIJDAG 14 JUNI i*J5
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertenliën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Critiek over de geheele linie.
Verschenen is thans het Voorloopïg Ver
slag der Tweede Kamer over het Wetsont
werp tot verlaging van de openbare uit
gaven.
De Commissie von voorbereiding over dit
wetsontwerp bestond uit de heeren Th.
M. Ketelaar, jhr. mr. D. J. de Geer, ir. J. W.
Albarda, J. Schouten, dr. S. F. R. Rierema,
mr. C M. J. F. Geseling en mr. F. G. C. J.
M. Teulings.
Over de geheele linie is ernstige critiek
op de verschillende onderdeelen van dit
wetsontwerp uitgebracht.
Met name wordt tegenover de aanpas
singspolitiek van de regeering geplaatst
het voeren van een constructieve wel-
vaartspolitiek.
Betreurd werd, dat geen maatregelen
tot verlaging van de vaste lasten in dit
ontwerp waren opgenomen.
Vrijwel algemeen was het verzet tegen
de verlaging van salarissen en pensioenen.
Groote bezwaren werden geopperd tegen
de vergaande machtigingen op de Kroon,
welke men in strijd achtte- met letter en
geest der Grondwet en als het voorpor
taal van de dictatuur beschouwde.
Terwijl eenerzijds deflatiepolitie een te
trage aanpassing geacht wordt, zoodat aan
devaluatie niet zou zijn te ontkomen
werd anderzijds ten sterkste tegen even-
tueele devaluatie-plannen opgekomen.
Maatregelen werden in dit verband ge
vraagd tegen hen, die aanvallen op den
gulden ondernemen.
Groote bezwaren opperden verscheidene
leden tegen de voorgestelde bezuinigin
gen op het onderwijs; vooral het instituut
van den kweekeling met akte ontmoette
velerzijds ernstige tegenkanting en van
de verhooging van de leerlingenschaal
vreesden vele leden een nadeeligen invloed
op het onderwijs. 4J
Van verschillende zijden werd er op ge
wezen, dat opheffing van Kamers van
Kamers van Koophandel speciaal voor de
middenstandsbedrijven, die meerendeels
slechts 50 cents per jaar voordeel zullen
hebben van de voorgestelde verlaging der
bijdragen aan het Handelsregister, ernstige
nadeelen zal opleveren.
Evenzoo werd van verschillende zijden
bezwaar gemaakt tegen het ontworpen ca-
pitulant en-stelsel; men wees er op, dat ge
schiktheid voor den militairen dienst geen
waarborg biedt voor geschiktheid in de
vervulling van burgerlijke betrekkingen.
Voorts ontmoette ook de bij de afd.
binnenlandsche zaken voorgestelde ophef
fing der armenraden bezwaren.
De machtiging inzake coördinatie van
het verkeer kon de instemming veler le
den niet verwerven, terwijl ook van ver
schillende zijden werd gewezen op de
naar het oordeel der desbetreffende leden
nadeelige gevolgen van het buiten wer
king stellen der Warenwet.
Wij hebben hier een greep gedaan uit
een korte samenvatting gegeven van het
lijvige „Voorloopig Verslag".
Voldoende echter om duidelijk te laten
zien, hoe de Commissie van Voorberei
ding over het bezuïnigings-wetsontwerp
denkt!
Met groote belangstelling wordt tege
moet gezien de „Memorie van Antwoord"
der Regeering, en dan de behandeling in
de Tweede Kamer.
V Zondagsheiliging.
„De bevordering der Zondagsheiliging"
staat ook in het nieuwe concept alge
meen beginsel-program der R.-K. Staats
partij.
Zondagsheiliging moet door de Over
heid worden bevorderd.
Natuurlijk, rekening houdend met de ge
mengde en veelzijdige gezindheid der be
volking. Maar dit mag niet beteekenen,
dat de Overheid in dit opzicht een vlakke
neutraliteit zou mogen beoefenen.
Neen Zondagsheiliging moet door de
Overheid positief worden beschermd!
Men kan den laatsten tijd constateeren,
hoe ook in vrijzinnig-godsdienstigen kring
verzet rijst tegen het bestemmen van den
Zondagmorgen voor spel en ontspanning,
speciaal ook voor bioscoopvertooningen.
A. B. Kleerekoper snelt inmiddels te
hulp ter verdediging van het niet-kerke-
lijke volksdeel, ojn. in dezer voege:
Is het een volksbelang, dat de kerk
op den Zondagmorgen een monopolie
houdt of krijgt?
Het zou goed zijn als men eens
goed overdacht, dat één zevende deel
van ons volk blijkens de laatste volks
telling „geen gezindte" heeft en dat
een veel grooter deel van het volk
nooit een kerk bezoekt. Dit feit is er,
en betreft een volksgroep, die in getal
sterkte minstens de derde is na de
Protestanten en de Katholieken. Wie
durft nu de stelling aan, dat deze aan
zienlijke groep het bijeenkomen op
Zondag naar haar geestelijke behoef
ten moet worden belet, zoodra de kos
ters him sleutels te voorschijn halen,
om vast een der groote kerkdeuren te
openen? Is d a t een volksbelang? Of
eischt veeleer het volksbelang, dat
ook deze aanzienlijke volksgroep haar
geestelijke behoeften naar eigen in
zicht bevredigt?
Wij, Katholieken, zijn niet tegen het
nemen van ontspanning op Zondag, ook
niet tegen het beoefenen van een of andere
sport of het bijwonen van een film-ver
tooning.
Maar: ergerlijke oppervlakkigheid is 't,
om daarin te zien het dienen, het bevredi
gen van, het voldoen aan de „geestelijke"
behoefte van het volk!
Het volk, dat daar voor zijn „geestelijke"
behoeften bevrediging en voldoening
vindt, heeft geen geestelijke behoeften in
den echten, diepen zin, in de hoogere be-
teekenis van het woord. Dat moest toch
iemand als A. B. K. erkennen!
HAGELKAMP
IN DE HAARLEMMERMEER.
Schade ongeveer een millioen.
Het wordt eerst thans ruchtbaar, dat de
hagelbui van Tweeden Pinksterdag in een
gedeelte van de Haarlemmermeer een reus
achtige schade heeft aangericht. De vernie
ling strekt zich uit over meer dan 3000 HA.
In het uitgestrekte gebied tusschen den
Kruisweg, Hoofdweg en Lisserweg ver
klaarde de burgemeester van Haarlemmer
meer aan een verslaggever van de „Tele
graaf" zijn bedrijven waar vrijwel de
geheele oogst is vernield zonder eenige
overdrijving vernield. Tarwe, erwten, boo-
nen, gerst, haver geen gewas is gespaard!
Hier minder, daar meer maar over de
geheele linie.
Hedenavond komen de drie landbouw
organisaties op het raadhuis te Hoofddorp
bijeen om te zamen met het gemeentebe
stuur te overleggen. De bedoeling is een
commissie te benoemen, die de schade dient
op te nemen en er bij de regeering op aan
zal dringen, dat er steun worde verleend.
Die taxatie moet direct gebeuren, anders
vervallen wij in de fout van Nieuwveen,
waar indertijd de schade te laat is opgeno
men, zoodat de verdeeling van het steun/be
drag moeilijkheden opleverde.
Het ongelukkige is, dat in deze streek de
boeren niet tegen hagelschade verzekerd
zjjn.
De schade beloopt volgens deskundige
berekeningen ongeveer een millioen.
SPRINGSTOFFABRIEK TE REINSDORF IN
DE LUCHT GEVLOGEN.
GROOT AANTAL DOODEN ÉN ZWAAR GEWONDEN
HET BEDRIJF WAS IN VOLLEN GANG.
Te Reinsdorf nabij Wittenberg is gister
middag een springstoffenfabriek in de lucht
gevlogen. Meer dan honderd personen zijn
bij dezen ramp gedood en sedert gistermid
dag is men bezig met het bergen van de
lijken en de gewonden.
De ontploffing vond plaats op een oogen-
blik, dat alle werklieden in de fabriek
waren. De fabriek verschafte werk aan
eenige honderden arbeiders. Men vreest,
dat allen gedood of zwaar gewond zijn, aan
gezien vrijwel de geheele fabriek werd ver
nield. De ontploffing was zoo hevig, dat
verscheidene kilometers in de omtrek de
ruiten sprongen.
De ontploffingsramp heeft plaats gehad
in de fabriek van de firma Westfaelisch-
Anhaltinische Sprengstoff-Fabrik (Wasag).
Men heeft de oorzaak van het ongeluk nog
niet kunnen vaststellen.
Na de eerste ontploffing ontstond een
brand in den loop waarvan nog verdere ont
ploffingen zich voordeden. De laatste ont
ploffing geschiedde om 6 uur. Eerst tegen
8 uur kon men doordringen tot de plaats
van de brand.
Alle beschikbare ambulances zijn gere-
quireerd, alle doctoren uit het district Wit
tenberg zijn naar de plaats des onheils ont
boden. Rijksweer, SA, SS en Arbeidsdienst
zijn behulpzaaom -bij het oipruimingswerk.
De geheele streek is afgezet. Onder geen
beding wordt een particulier cup dit gebied
toegelaten. De dooden en gewonden zijn
voor het meerendeel afgrijselijk verminkt,
zoodat men den bloedverwanten der slacht
offers niet toestaat hen te zien, hetgeen
aanleiding geeft tot hartverscheurende too-
neelen, wanneer de politie vrouwen, moe
ders en kinderen van slachtoffers verwij
dert uit de gehouwen, waar zij liggen.
5001500 slachtoffers?
Het Deutsche Nachrichten Büro deelt
mede, dat bij de verschrikkelijke ramp in
de fabriek van ontplofbare stoffen te Reins
dorf ongeveer 50 dooden zouden zijn te be
treuren. Tot dusverre waren 20 dooden ge
borgen.
Volgens het Duitsche bureau zouden er
tot dusverre 73 zwaargewonden en onge
veer 300 lichtgewonden geteld zijn.
Volgens een ander bericht evenwel, moet
gevreesd worden, dat het aantal dooden
minstens 500 zal bedragen. Het aantal
slachtoffers ligt vermoedelijk tusschen 500
en 1500.
De enorme, hoog opschietende vlammen
zijn kilometers ver in den omtrek zichtbaar
als een luguber teeken van den verschrik-
kelijken ramp. Onder de bevolking spelen
zich vreeselijke tooneelen af. Behalve ge
noemde 5001500 dooden zijn er nog een
zeer groot aantal gewonden.
Rouw in Duitsehland.
Te 22.15 gisteravond is over alle Duit
sche zenders mededeeling gedaan van de
vreeselijke ramp te Reinsdorf. Ten teeken
van rouw werden de uitzendingen 5 minu
ten gestaakt. Daarna werden wijzigingen
gébracht in het muzikale programma, zoo
dat alleen ernstige muziek ten gehoore
werd gebracht.
Dr. Ley, de leider van het Duitsche Ar
beidsfront, heeft order gegeven, dat bij
alle gebouwen van het Arbeidsfront de vlag
halfstok moet worden geheschen. Verder is
vijf dagen rouwfloers voorgeschreven. Het
Duitsche Arbeidsfront heeft onmiddellijk
een bedrag van 50.000 Mark beschikbaar ge
steld.
Nadere bijzonderheden.
Een speciale verslaggever van het Duit
sche Nieuwsbureau deelt het volgende mede
over de ramp in de fabriek voor ontplof
bare stoffen.
Toen de eerste ontploffing kort voor drie
uur plaats had, was de uitwerking in het
op een afstand van 8 K.M. gelegen Witten
berg buitengewoon hevig.
In de naaste omgeving van de fabriek en
zedjEs in de straten aan de zijde van Reins
dorf werden de spiegerulten van verschil
lende groote zaken vernield; van de hoogere
verdiepingen vielen hier en daar glas
scherven, waardoor eenige voorbijgangers
werden gewond. De verwarring werd nog
vergroot, doordat verschillende paarden
verschrikt door het geweld van de ontplof
fing op hol sloegen. Beschadigd werden
overigens bijna alleen oudere gebouwen in
de buitenwijk aan den kant van Reinsdorf.
De eerste ontploffing had verscheidene
branden tengevolge, waarna van tijd tot
tijd nieuwe ontploffingen volgden. Reeds
na 20 minuten kwamen de eerste gewon
dentransporten uit de fabriek. Het scheen
hier hoofdzakelijk arbeiders te betreffen,
die door gesteente of machinedeelen ge
kwetst waren. Alle particuliere auto's der
stad werden gcrequireerd, alle dokters, ook
uit verdere omgeving, opgeroepen. Toen het
ziekenhuis overvol was, zijn andere gewon
den in particuliere woningen opgenomen.
De gewonden, die vervoerd konden worden,
werden getransporteerd naar naburige ste
den, gedeeltelijk zelfs naar Halle.
Men stelde er hoogen prijs op, de familie
leden zoo spoedig mogelijk van het gebeur
de in kennis te stellen. Dit was ^eer moei
lijk, daar het grootste deel dezer familie
leden op betrekkelijk grooten afstand van
de fabriek woont. Zooals altijd bij derge
lijke gebeurtenissen deed een menigte val-
sche geruchten de ronde, doch de autori
teiten konden de bevolking geruststellen
en haair er van overtuigen, dat voor haar
geen gevaar meer bestond. In den loop van
den middag sloten de Wittenbergsohe za
ken hun deuren.
De speciale verslaggever meldt verder,
dat bij een eerste bezichtiging van het ter
rein des onheils bleek, dat niet de gansche
fabriek doch slechts een deel door de ramp
is getroffen. In de overige deelen is slechts
materieele schade aangericht. Het bedrijf
als geheel zal geen ernstige onderbreking
ondergaan. Ook in den laten avond was het
gebouw en de omgeving nog in een dichten
rook gehuld, waarin nu en dan vlammen
zichtbaar waren.
Na de eerste ontploffing werd onmiddel
lijk opgetreden door de faibrieksbrandweer,
die ook den gewonden de eerst hulp ver
leende. Zeer spoedig waren ook de brand
weren uit Wittenberg en omgeving aanwe
zig, evenals ziekendrager en SA. en S.S.-
mannen, die het terrein afzetten.
Tot nu toe 26 dooden geborgen.
WITTENBERG, 14 Juni. (V.D.). Op de
plaats van de ontploffing te Reinsdorf is
het opruimingswerk in vollen gang. Te
Wittenberg was vanmorgen de rust terug
gekeerd. Als teeken van rouw zijn alle
bioscopen en plaatsen van ontspanning ge
sloten en ook de sportvereenigingen hebben
hun wedstrijden voor Zondag a.s. afgelast.
Alle zaken, die na het ongeluk hadden ge
sloten, zijn weer geopend, doch in alle stra
ten ziet men met planken dichtgespijkerde
etalages en beschadigde daken. Glazenma
kers en dakdekkers zijn reeds weer aan
het werk om de schade te herstellen.
Volgens de laatste mededeelingen zijn
tot nog toe 26 dooden geborgen. Een groot
aantal licht gewonden heeft het werk reeds
hervat. In de eerste opwelling van schrik
hebben vele bewoners hun bedden naar
buiten gehaald en den nacht in de open
lucht doorgebracht. In de straten van Wit-
tenburg ziet men vele menschen die ver
bonden zijn. Het zijn licht gewonden, die
weer uit de ziekenhuizen zijn ontslagen en
thans van hun schrik bekomen.
DE OORZAAK VAN DE RAMP.
REINSDORF, 14 Juni. (V.D.). Omtrent de
oorzaak van de ontploffingsramp te Reins
dorf deelt de speciale verslaggever van het
D, N. B. het volgende mede: Door een be
drijfsongeval in de springstofafdeeling,
waarschijnlijk in de wascherij voor rest-
producten, ontstond brand. Deze brand was
oorzaak van een dan volgende ontploffing.
Door deze eerste ontploffing werden door
het wegspringen van stukken nieuwe ont
ploffingen en branden veroorzaakt.
Hedenmiddag werd door een gedeeltre
van de arbeiders in de chemische fabriek
weer normaal gewerkt. Men neemt aan,
dat bij het opruimingswerk behalve de 26
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITEMLAND.
Ontzettende ontploffing in een spring
stoffenfabriek te Remsdorf bij Wittenberg.
Honderden dooden en gewonden. (1ste
blad).
Torgler in vrijheid gesteld. (2de blad).
Tragische dood van een Franseh minis
ter. (2de blad).
Ontspanning in ItaliannschAbessynisch
conflict (2de blad).
BINNENLAND.
Verschenen is het voorloopig verslag van
de Tweede Kamer op het wetsontwerp tot
verlaging van de openbare uitgaven. (1ste
blad).
Bezoek van Prinses Juliana aan Fries
land. (2de blad).
Loting lichting dienstplicht 1937. (1ste
blad).
Uiteenzetting van het bloembollen-sanee-
ringsplan. (3de blad).
OMGEVING.
De afd. Hillegom van „Bloembollencul
tuur" heeft, bij de behandeling van den
beschrijvingsbrief der Alg. Vergadering, de
motie, door deze afdeeling ingediend, ver
worpen! (Omgeving, 3de blad).
Naar aanleiding van de samenvoeging
der gemeenten Veur en Stompwijk in de
nieuwe gemeente Leidschendam geven wij
een historisch overzicht. (4de blad).
reeds gevonden lijken nog een ongeveer
evengroot aantal zal worden gevonden. Van
de zwaar gewonden bevinden zich 73 in de
ziekenhuizen.
Wanneer en waar de teraardebestelling
der slachtoffers zal plaats vinden, is nog
niet bekend. Een groot aantal verongeluk
ten is afkomstig uit de noodlijdende gebie
den van het Ertsgebergte en Thüringen. De
begrafenis der slachtoffers zal bijzonder
plechtig geschieden in aanwezigheid van
rijksvertegenwoordigers en van partij-ver
tegenwoordigers.
LOTING DIENSTPLICHT LICHTING
1937.
Hedenmiddag te 2 uur had in de Rol
zaal op het Binnenhof te '-sGravenhage de
jaarlijksche loting plaats voor de lichting
1937. Uit de bus werd getrokken No. 557,
dat in de registers van Amsterdam voor
de lichting 1934 bleek overeen te komen
met den naam van Max Blom, geb. 25
April.
Voor den dienstplicht lichting 1937 ko
men dus in alle gemeenten in aanmerking
degenen, wier naam gelijkluidend is met
of in alfabetichse volgorde volgt op dezen
DE „NACHTEGAAL" HEEFT
OPONTHOUD TE BAGDAD.
Werktuigkundige ongesteld.
Het IncLië-vliegtuig „Nachtegaal", dat
Woensdag ji. naar Batavia vertrokken is,
heeft oponthoud tengevolge van een plot
selinge ongesteldheid van den werktuig
kundige, den heer P. B. Blek, die te Bagdad
in het ziekenhuis moest worden opgeno
men. De „Koetilang", op weg van Batavia
naar A'dam, die vandaag volgens het reis
schema tot Jodhpur zou vliegen, heeft op
dracht de reis voort te zetten. Bij aankomst
te Bagdad zal de werktuigkundige van de
„Koetilang" aan boord van de „Nachtegaal"
overgaan. De „Oeverzwaluw", die Zaterdag
van Schiphol naar Batavia vertrekt, neemt
een reserve-werktuigkundige mee om de
bemanning van de „Koetilang" te Bagdad
weder voltallig te maken, waarna dit vlieg
tuig de reis naar A'dam voortzet. De K.L.M.
hoopt zoodoende het oponthoud tot een mi
nimum te beperken.
