26ste Jaargang
DONDERDAG 13 JON) 1935
No. 8139
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11,
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
V Één stem.
Van „Nederland's Geestesmerk" door
prof. J. Huizinga is bij Sijthoff een her
ziene uitgave verschenen.
De herziening betreft vooral het slot der
brochure, waarin de schrijver het partij
wezen en het evenredig kiesrecht becriti-
seert.
Wij zijn met de „Msbd." van meening,
dat de hoogleeraar, wiens helderen blik op
en scherpe ontleding van de feitep wij ove
rigens waardeeren en respecteeren, de
eigenlijke grondoorzaak van het verkeer
de in het evenredig kiesrecht, en ten slotte,
naar onze overtuiging, ook zelfs ten deele
van het verkeerde in het partijwezen niet
heeft herkend, nJ. het individualis
tisch karakter van ons kiesrecht.
En dit individualistisch karakter kan er
uiterst moeilijk aan ontnomen worden
zoolang de maatschappij- en staats-orde-
ning niet gewijzigd is (Zie het gisteren ge
publiceerde ontwerp-'beginsel-program der
R.K. Staatspartij
Van het zoo sterk individualistisch kies
stelsel, dat wij nu eenmaal hébben, moeten
wij, natuurlijk, een zoo goed mogelijk ge
bruik maken.
Wij moeten er om. rekening mede hou
den, dat één stem van groote beteekenis
kan zijn.
Daaraan heeft ons de gemeenteraadsver
kiezing in Eemnes weer 'ns herinnerd. Om
de les, die er in ligt, maken wij hier
wat uitgebreid melding van dit geval.
Van de 801 geldig uitgebrachte stemmen,
bij de gemeenteraadsverkiezing te Eemnes,
kreeg de lijst der R.K. Staatspartij er 395
en 23 stemmen kreeg de lijst der R.K. dis
sidente arbeiders.
De meerderheid der uitgebrachte stem
men is dus R.K. Toch zullen slechts drie
van de zeven raadszetels door Katholieken
worden bezet.
Hoe dit mogelijk is, blijkt uit het navol
gende.
De kiesdeeler bedroeg 114 3/7. De R.K.
Staatspartij verkreeg direct 3 zetels met
een overschot van 51 5/7 stem. De vierde
zetel (rest-zetel) werd haar echter afge
snoept door een neutrale lijst, welke een
overschot had van 52 4/7 stem.
Had de R.K. Staatspartij één stem meer
gekregen, dan was de meerderheid in den
Raad Katholiek gebleven. Thans is de Ka
tholieke meerderheid verloren gegaan.
Dit is de vrucht van de actie van eenige
ontevreden Katholieken, die hun candida-
tenlijst door 25 kiezers wisten te doen on-
derteekenen, doch slechts 23 aanhangers
bleken te hebben!
Een heel leerzaam geval voor K.D.P.'ers
en anderen, indien zij willen leeren!
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
DE TRAGIEK VAN HET LEVEN.
Wij lezen in de „Maasbode" onder
staand bericht:
Te 's-Gravenhage, waar hij sedert
geruimen tijd zeer teruggetrokken en
in behoeftige omstandigheden leefde,
is de vorige week overleden de kunst
schilder en restaurateur E. G. Schal-
broeck.
Hij is in 1853 geboren te Rotterdam
en bezocht er de Academie. Hij zette
zijn studies voort te Antwerpen en aan
de Polytechnische School te Delft.
Te Rotterdam was hij lange jaren
werkzaam als teekenleeraar en als
restaurateur van schilderijen. Ook zijn
eigen werk was zeer in trek.
In sobere woorden en enkele trekken
geteekend de tragiek van het leven!
De tragiek van het leven, die peilloos-
diep is, indien de overledene zou heb
ben geleefd voor het leven!
HET BEGINSEL-PROGRAM DER
R.K. STAATSPARTIJ.
In een korte beschouwing van de
Volkskrant over het gisteren gepubli
ceerde concept-program der R.K. Staats
partij wordt o.m. het volgende opgemerkt:
„Een rustige bestudeering van het con
cept zal allicht tot het stellen van vragen
nopen.
Bijvoorbeeld deze: heeft het eigenlijk nog
wel zin te schrijven: Slechts voor zoover
het particulier initiatief te kort schiet in
een behoorlijke armenzorg, heeft de Staat
een aanvullende taak", waar in confesso
is dat het particulier initiatief in ernstige
mate te kort schiet.
De Staat behoorde inderdaad een aan
vullende taak te hebben, maar een feit is
dat in getal aanzienlijke groepen zich om
armenzorg niet bekreunen en ze geheel aan
den Staat overlaten.
Onder „Financiën" doet het een weinig
zonderling aan te lezen: „De heffing der
middelen blijve tot het noodzakelijke be
perkt", waar zooveel geheven wordt, dat
Alva's beruchte „penningen" er maar kin
derspel bij zijn.
Intusschen, de heffing der middelen moet
altijd tot het noodzakelijke beperkt blij
ven; het zit 'm vooral en dat doet het
program goed uitkomen in het in acht
nemen der verdeelende rechtvaardigheid
bij de wijze van heffing en het verdiscon-
teeren der gezinssamenstelling bij de draag
kracht der burgers".
„ZEER ERGERLIJK, ZORGELOOS,
LICHTVAARDIG".
Dit is een kwalificatie, door het liberale
blad de Avondpost gegeven voor het
beheer eener zeer bekende maatschappij
in het groot -kapitalistische bedrijfsleven.
Wij citeeren hier:
„Wat er met de Koninklijke Hollandsche
Lloyd gebeurt, vraagt de publieke aan
dacht.
Deze maatschappij heeft de uitbetaling
der pensioenen aan haar oud-personeel en
het recht op pensioen aan haar tegenwoor
dig personeel geschrapt.
Het gaat slecht met haar. Zij verkeert,
in weerwil van het feit, dat zij uit de pu
blieke kas jaren lang is gesteund, in groo-
ten nood. Men weet, dat zij onlangs sur
séance van betaling heeft aangevraagd. En
nu betaalt zij de pensioenen niet meer uit;
de gedupeerden zijn reeds in vergadering
bijeen geweest, maar wat zal het helpen?
Gebleken is (d.w.z. de belanghebbenden
wisten dit waarschijnlijk wel, maar de bui
tenwereld vermoedelijk niet) dat de maat
schappij geen afzonderlijk onaantastbaar
pensioenfonds had gesticht; zij betaalt de
pensioenen uit de middelen, die haar eigen
bezit bleven, en thans kan zij dit niet meer.
Ziehier een feit, dat een zeer ergerlijken
misstand onthult.
De vraag, of de belanghebbenden voor
him pensioenen hebben betaald, doet in dit
verband weinig ter zake. Hun was pensioen
toegezegd; zij hadden er op gerekend; zij
hebben daardoor natuurlijk geen maatrege
len genomen om, elders, voor hun ouden
dag te zorgen; velen kregen dit pensioen
reeds; en nu is alles plotseling uit.
Welk een lichtvaardig beheer voor zulk
een groote instelling.
Hoe is het mogelijk geweest vraagt
men zich af dat men, om op alles voor
bereid te zijn, niet een afzonderlijk pen
sioenfonds heeft gevormd, dat dan toch in
wezen onaantastbaar was. Deze vraag klemt
te meer, waar het hier een groote scheep
vaart-maatschappij betreft, die jaren lang
tot een aanzienlijk bedrag uit de rijkskas
is gesteund. Al die millioenen zijn wegge
gooid tenslotte, en nu worden de ambtena
ren en oud-ambtenaren de dupe, doordat
hun pensioen wordt geschrapt.
Nogmaals, wij vinden dit een staaltje van
zeer ergerlijk, zorgeloos, lichtvaardig be
heer".
BINNENLAND
OOK DE PRINSES NAAR AMSTERDAM.
Naar wij vernemen is H. K. H. Prinses
Juliana voornemens H. M. de Koningin te
vergezellen bij. Haar bezoek aan Amster
dam op Zaterdag 15 dezer voor de plech
tigheid van de onthulling van het Van
Heutsz-monument.
EEN NIEUWE GEEST, EEN NIEUWE
LEVENSHOUDING.
De komende Arbeiders-studiedagen te
Voorhout.
De Sociale Studiedagen van den Ned.
R. K. Volksbond zullen dezen keer niet in
het Retraitehuis te Bergen, doch op „Oud-
Hageveld" te Voorhout worden gehouden.
Door deze plaatsverandering was tevens
een datumverandering noodzakelijk. De
studiedagen zullen nu gehouden worden
van 17 tot 20 Augustus.
De vorige studiedagen zijn schitterend
geslaagd. Er wordt op gerekend, dat de
deelname in Augustus nog grooter zal zijn-
Nadere bijzonderheden zullen nog vol
gen, doch die moet U niet afwachten. Wil
nu reeds spoedig aan het bestuur van uw
plaatselijken Volksbond (voor Leiden
secretariaat de Genestetstraat 49), opgeven,
wie er van 17 tot 20 Augustus a.s. mee gaan
naar Oud-Hageveld te Voorhout.
Als onderwerp voor deze studie-dagen is
gekozen „De teekewen van dezen tijd". In
't bijzonder zal de aandacht gevestigd wor
den op de gunstige teekenen van dezen tijd.
Nu gaat men bij deze lessen van de over
tuiging uit, dat juist in den allerlaatsten tijd,
waarin kennelijk een nieuwe periode der
wereldgescheidenis is ingezet, zich ook
nieuwe bemoedigende gedachten openba
ren, waarin niet enkel gebroken wordt met
oude dwalingen maar waarin wel degelijk
een grootere verwantschap te bespeuren
valt met ons heilig Christendom zoodat wij
bij gelukkige ontwikkeling daarvan inder
daad op weg zijn naar een meer Christelijke
samenleving.
Zoo willen deze lessen temidden der
heerschende narigheid onze mienschen be
moedigen, door te wijzen op het goede, dat
thans ontkiemt en tevens hun verantwoor
delijkheidsbesef verlevendigen, dat zij nu
vooral edelmoedig zullen medewerken.
Als bemoedigende sy mptoom en van een
betere toekomst zal in de Voorhoutsche les
sen gewezen worden op het groeiend ge
meenschapsbesef, op een andere waardee
ring van geld en goed, op een groeiend ver
langen naar volkeren-gemeenschap on
danks de oorlogsbedreiging, op een her
nieuwden zin voor levenstucht, een nieuwe
waardeering voor het offer, een nieuwe
levenshouding, welke niet meer zal geba
seerd zijn op de zelfzucht maar op edel
moedigheid, offer en tucht.
Maar het meest verblijdende, in heel die
nieuwe geestesstrooming is wel dat men
thans begint te vermoeden dat onze maat
schappij onmenschelijk wordt, omdat zij
niet goddelijk is.
Dat wil nog niet zeggen, dat onze mensch-
heid reeds volop op weg zou zijn naar het
Christendom maar wel ontdekt men overal
een tastend zoeken naar de diepste levens
bronnen.
Wie zou er nog kunnen wanhopen aan
een menschheid, welker leidende mannen
zoo ernstig zoeken naar God.
De onbeschofte strijd in Duitschland,
Mexico en Rusland waar men zonder zelf
respect elk middel aangrijpt, is het beste
bewijs dat de hel Gods Koningsbanier ziet
vooruit dringen.
Er moet een algeheele ommekeer komen
maar niet gewelddadig en van buitenaf
maar stelselmatig van binnenuit. Het li
beralisme heeft veel dieper ingevreten in
ons leven, ook van ons, katholieken, dan
wij ons zelf willen bekennen. Wellicht zag
het Christendom nooit noodlottiger dwaling
tegenover zich dan dit stelsel.
Het loochende niet een of andere waar
heid van onze heilige godsdienst maar ne
geerde alle waarheden; het miskende God
niet in een of ander van Zijn eigenschappen
maar drong Hem buiten het leven.
Het liberalisme heeft het leven ontwijd
en verwereldlijkt.
Het Christendom bevindt zich dan ook
naar een woord van Berdiaeff in de toe
stand waarin het zich bevond, voor Con
st a nt ij n verscheen, het moet opnieuw de
wereld gaan veroveren.
Maar er vaart door de katholieke wereld
onzer dagen een sterke aanblazing van den
H. Geest en ondanks massa-afval en felle
vervolging zijn er heerlijke verschijnselen,
die wijzen op een nieuwe bewustwording
van het katholieke geweten en op een edel
moedig streven om het leven weer tot in
zijn wortels te verchristelijken.
DE PRINSES NAAR LEEUWARDEN.
Bezoek van particulier karakter.
H. K. H. Prinses Juliana zal een bezoek
aan Leeuwarden brengen. De Prinses, die
haar intrek zal nemen ten huize van den
commissaris der Koningin, komt Donder
dag in den namiddag aan en zal Zaterdag
weer vertrekken. Het bezoek is geheel van
particulieren aard.
DOOPPLECHTIGHEID TE DIERDORF.
Prinses Juliana zou de uitnoodiging
aanvaard hebben.
Naar de „Neuwieder Zeitun'g" van gister
avond méldt, heeft H. K. H. Prinses Ju
liana de uitnoodiging van Erfprins Her
mann von Wied, zijn jongsten zoon den
25en Juni as. in de protestansche kerk ten
doop te willen houden aanvaard. De Prin
ses zal volgens genoemd blad des morgens
te Dierdorf arriveeren.
PROF. DR. N. STEUR.
Aan de RK. Universiteit te Nijmegen is
Woensdag gepromoveerd tot doctor in de
godgeleerdheid de zeereerw. hooggeL heer
N. Steur, professor aan het Philosophicum
te Warmond.
De promotie is 'geschied „cum laude".
HET „SPELLING"-VRAAGSTUK.
Adres aan de Koningin.
Het dagelijksch bestuur van de Natio
nale Vereeniging voor Orde en Eenheid in
de Schrijftaal (voorzitter prof. mr. B. M.
Taverne), heeft zich tot Hare Majesteit de
Koningin gewend met het volgende ver
zoekschrift, gedagteekend den 3den Juni
1935:
Aan Hare Majesteit de Koningin geven
met diepen eerbied te kennen de onderge-
teekenden, vertegenwoordigende het da
gelijksch bestuur van de Nationale Ver
eeniging voor Orde en Eenheid in de
Schrijftaal,
dat Uwer Majesteits Regeering in het
jaar 1934 maatregelen heeft genomen ten
gevolge waarvan candidaten bij bepaalde
examens een schrijfwijze in acht moeten
nemen, die afwijkt van de door de Regee
ring toegepaste en algemeen gebruikelijke
schrijfwijze volgens de Vries en Te Winkel;
dat de toenmalige minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen heeft ge
tracht door middel van het onderwijs de
examenspelling-1934 op te dringen aan
het Nederlandsche volk ondanks de duide
lijk tot uiting gekomen gevoelens van de
meerderheid der Staten-Generaal en van
een groot deel der bevolking;
dat de onvoldoende en eenzijdige voor
bereiding van de examenspelling-1934 in
breede kringen van het Nederlandsche
volk misnoegen heeft gewekt en verdeeld
heid gebracht, hoewel aan de vorming van
het huidige Kabinet is ten grondslag ge
legd het convenant, dat zekere onderwer
pen, die tot scherpe tegenstellingen in het
volk aanleiding kunnen geven, niet aan
de orde zouden worden gesteld;
dat mitsdien een compromis, leidende
tot beëindiging van den „spelling"-strijd,
niet is bereikt;
dat de instemming, welke de actie van
de Nationale Vereeniging voor Orde en
Eenheid in de Schrijftaal gevonden heeft
bij het Nederlandsche volk, duidelijk aan
toont, dat de voorwaarde, door de Regee
ring gesteld voor het overnemen van de
nieuwe „schrijfwijze" in van regeerings-
wege uitgaande stukken, niet in vervul
ling zal gaan;
dat men bij een nieuw, alsdan veelzijdig
en onpartijdig onderzoek dient uit te gaan
van den toestand, zooals die vóór 1 Sep
tember 1934 was;
dat met de gemeenschappelijke belan
gen van Nederland en België te dezer zake
onvoldoende rekening is gehouden, zoodat
verstoring van de bestaande eenheid
dreigt;
redenen waarom de ondergeteekenden
aan Uwe Majesteit eerbiedig en met aan
drang verzoeken rekening te willen hou
den met de veronachtzaamde wenschen
van een groot deel der Nederlandsche be
volking, opdat, nu een herziening van de
nieuwe regeling zonder eenig bezwaar
mogelijk en in alle opzichten wenschelijk
is, voor de „spelling"-quaestie alsnog een
oplossing moge gezocht worden, welker tot
standkoming, mede door de veelzijdige en
degelijke voorbereiding, het karakter
draagt van een nationaal werk.
400 Zwitsers naar ons land.
Een gezelschap van ongeveer 400 Zwit
sers bezoekt met een extra trein van de
Schweizerische Bundedbahnen de Wereld
tentoonstelling te Brussel.
Deze groote groep zal ook enkele dagen
in Holland verblijven, n.l. van 12 tot 22
Juni a.s.
Het gezelschap bezoekt o.m. Rotterdam
(havens, de „Dempo"), Den Haag (Mau-
ritshuis, Vredespaleis), Oud-Wassenaar,
Amsterdam (rondrit grachten enz.), IJmui-
den (sluizen), Alkmaar (Kaasmrakt) en de
Afsluitdijk van het IJselmeer.
Gelogeerd wordt in Scheveningen, waar
ook het badv- en strandleven zal worden
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Vlootaccoord bereikt tusschen Londen en
Berlijn. (2de blad).
Nieuwe spanning tusschen China en Ja
pan. Tokio stelt nieuwe eischen. (2de blad).
BINNENLAND.
De transport-onderhandelingen met
Duitschland zijn tot een goed einde gevoerd.
(lste blad).
De heropbouw van de Egmonder abdij.
(lste blad).
Nieuwe bekentenissen en nieuwe arres
taties rondom Oss. (lste blad).
De Arabische Kroonprins in ons land.
Ook Leiden bezocht, (lste blad).
Te Lochem heeft een werklooze zijn
beide kinderen vermoord, (lste blad).
OMGEVING.
De burgemeester van Ter Aar, Jhr. K. de
Muralt, heeft tegen 1 Aug. ontslag geno
men. (Omgeving, 2de blad).
Droevig drama te
Lochem
Werklooze vermoordt zijn
beide zoontjes
In den afgeloopen nacht heeft zich in de
gemeente Lochem een vreeselijk drama
afgespeeld. De 31-jarige werklooze arbei
der J. Schepers heeft zijn beide zoontjes,
den 6-jarigen Hendrik en den 8-jarig en
Jacobus vermoord. Om half zes hedenoch
tend kwam de man bij de politie mededee-
ling doen van de vxeeselijke daad, welke
hij had bedreven.
De directe reden voor dezen dubbelen
moord is niet bekend, doch de man wilde
zich reeds eerder van zijn kinderen ont
doen. Een paar dagen geleden is hij met dit
doel op het gemeentehuis geweest en heeft
hij- daar verklaard, dat hij zijn kinderen
niet langer wilde hebben. Hij is een vreemd
type, die een paar jaar geleden in zijn wo
ning eens alles kort en klein geslagen
heeft. Gedurende de laatste nachten sliep
zijn vrouw op het politiebureau, omdat hij
haar niet in zijn woning wilde hebben.
DE EGMONDSCHE BENEDICTIJNER
PRIORIJ.
Op Dinsdag 25 Juni zal in het landelyk-
schoone Egmond-binnen een indrukwek
kende plechtigheid plaats hebben; voor ge
heel Katholiek Nederland, dat cultuur en
historie lief heeft en hooghoudt, van groot-
sche beteekenis.
Dan toch zal de Benedictijner Priory,
welke de herbouw van de eerbiedwaardige
Abdij aankondigt, plechtig worden inge
wijd door Zijne Hoogwaardige Excellentie
Mgr. J. D. J. Aengenent, Bisschop van
Haarlem.
Het programma der plechtigheden is het
volgende:
Kwart voor tien H. Mis op den St. Adal-
bertus-A'kker, opgedragen door Zijne Hoog
waardige Excellentie Mgr. J. D. J. Aen
genent, met assistentie van Mgr. Dr. P. J.
M. van Gils en Deken E. P. Rengs van
Alkmaar. Onder de H. Mis toespraak door
Pastoor W. Nolet.
Kwart over elf KLokwijding door den
Bisschop van Haarlem op het terrein van
de Priorij. Daarna de huiswijding.
Na de huiswijding toespraak door den
Bisschop op het bordes vóór den ingang.
Waarna dankwoord door den Hoogwaardi-
gen Abt Dom J. de Puniet de Parry.
Het R. K. Comité tot inzameling van gel
den voor den bouw van een Benedictijner
Klooster te Egmond noodigt, namens den
Hoogwaardigen Abt der St. Paulus Abdij
te Oosterhout, alle vrienden van Egmond,
dus al'le Nederlandsche Katholieken, uit,
tot een bezoek aan Egmond-binnen, om
door het bijwonen der inwijdingsplechtig-
heden hun belangstelling voor het groot-
sche werk te demonstreeren.