26ste Jaargang DONDERDAG 6 JUNI 1935 No. 8134 S)e Êcldóclie(Boii^cmt DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Tooraitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: f 0.50 V Partij-discipline en persoon lijke vrijheid. De vrijheid in een partij moet zooals overal, waar menschen in een zekere een heid samenwerken gebonden zijn door discipline. Maar daarnaast staat vast, dat de per soonlijke vrijheid niet in de partij-disci pline zóó mag worden opgenomen, dat de drager van die vrijheid zijn verantwoor delijkheid prijs geeft. Hij zal natuurlijk in bepaalde gevallen moeten redeneeren op deze wijze: ik heb te voren gedaan, wat ik doen kon, om dit of dat besluit anders te doen zijn, maar nu het eenmaal, door een meerderheid b.v., zóó genomen is, zijn er hoogere belangen, welke er mij toe be wegen, om er mij bij neer te leggen hoo gere belangen, dan die, welke zouden gele gen zijn in een blijvend en daadwerkelijk verzet. Doch in de R.-K. Staatspartij leeft het (beginsel, om van de leden niet, dan wan neer en in zoover het noodzakelijk is, een offer van persoonlijke vrijheid te verlan gen. De persoonlijke verantwoordelijkheid blijft in de R.-K. Staatspartij voorop staan. En, die persoonlijke verantwoordelijkheid, moet leiddraad zijn en raadgeefster, als 't gaat over de vraag, of al dan niet een of fer van persoonlijke vrijheid moet wor den gevraagd en gebracht. Zeer terecht schrijft dan ook de „Tijd" gisteravond in een artikel: Meer dan in andere partijen heerscht in de onze individueele vrijheid. Het feit, dat de Ministers Deckers en van Schaik niet tegelijk met hun ambtge noot Steenberghe opstonden, en 't ge mak, waarmee ir. Gelissen zich voor den steun van het Kabinet-Colijn liet vin den, teekenen opnieuw deze vrijheid, die aan ieder zijn persoonlijke ver antwoordelijkheid laat. Inderdaad, zóó is t en zóó behoort t te blijven in alle schakeeringen, in alle in stanties van het partijleven der R.-K. Staatspartij. Anti-katholieke hetze. De deviezen-smokkelarij door klooster lingen in Duitschland is openlijk door het Duitsche Episcopaat afgekeurd. Over elk geval afzonderlijk en over den graad van verkeerdheid kan de een anders oordeelen dan de ander, is verschil van beoordeeling mogelijk. Maar, alles te za- men, is 't verkeerd geweest en afkeu renswaardig. De volle dig-juiste be oordeeling kan echter nu moeilijk ge schieden. „Aan een later en tijd moet het voorbehouden blijven, om, zonder tekort te doen aan den eerbied voor de huidige juridische handelingen, een rustig oordeel over genoemde vergrijpen te vellen, dat rekening houdt met alle om standigheden" aldus de Aartsbis schop van Breslau. Maar, dat een deel der Duitsche pers met graagte, met een zekere wellust betreu renswaardige verkeerde daden uitbuit ten nadeele van de Kerk en van de Katholie ken, staat vast en is een teekenend ve schijnsel van een anti-katholieke hetze! De „Maasbode" wees dezer dagen grove generaliseering in het blad „D; Schwarze Korps", het orgaan van de S.S. troepen, hetwelk smalend schrijft over „monniken, nonnen en geestelijken". En wij hebben hier voor ons de „Köl- nische Zeitung" van 30 Mei, waarin een artikel onder den kop: „Der Kampf gegen die Dunkelmanner", vrij vertaald: „De strijd tegen de duisterlingen". En daarin wordt gestookt tegen de confessioneele scholen, waar de leerlingen den invloed ondergaan van de „Dunkelmanner". Dat is erger dan een grove generaliseering! „Lie- ber ein Heide sein als een Devisenschie- ber" Liever heiden dan deviezen-smokke laar. Met zulk 'n dom en bruut sophis- me durft men de heidensche opvoeding der jeugd verdedigen! Deze hetze tegen de Katholieke Kerk is bedroevend en angstwekkend.... Het stelsel en de uitwassen. Uit een beschouwing in het „Handels blad" naar aanleiding van de Kabinets crisissen in Frankrijk: Het oude politieke kegelspel in de Framsohe Kamer wordt weer vol ijver beoefend. De eene regeering na de an dere bijt in het zand. Voor hen, die in het democratische en parlementaire re geer in gsstelsel de uitwassen willen uit snijden en een sterke synthese nastre ven van persoonlijke vrijheid en con trole in bestuurszaken eenerzijds en een krachtig gezag anderzijds, is dit een allertreurigst schouwspel, dat maar al te gemakkelijk voedsel zal kunnen ge ven aan de voorstanders van dwang systemen, waarin ook voor een b e- hoorlijke toepassing van burger lijke vrijheden en staatkundige mede zeggenschap geen plaats meer zal zijn. Inderdaad het Framsche parlement geeft weer 'ns een voorbeeld van een ex ces, een uitwas in het democratische en parlementaire regeerirugsstelsel Maar zulike excessen zullen toch geen nadenkend mensch er van overtuigen, dat daarom het regeeringsstelsel zelf moet wor den vervangen voor een, waarin „voor een behoorlijke toepassing van burgerlijke vrij heden en staatkundige medezeggenschap geen plaats meer zal zijn"! WAT ANDERE BLADEN INTERNATIONALE CONFERENTIE NOODZAKELIJK. De T ij d schrijft: „De „Tel." eindigt een artikel met de ver zuchting: „Daarom doen wij verstandig, zoolang als slechts mogelijk is, vast te hou den aan het tegenwoordige regeeringspro- Hetzelfde zei Minister Oud de vorige week: „We zullen aan onze muntpolitiek vasthouden, zoolang dit mogelijk is". Hoe lang is dit nog mogelijk? Ook de regeering „tracht", maar geduren de welk tijdperk reiken nog haar krachten? Reeds heeeft het „Dagbl. v. N. Brab." be richt, dat ook ir. Gelissen „binnen afzien- baren tijd de aftreding van het Kabinet- Colijn verwacht". De R.K. Staatspartij heeft herhaaldelijk aangedrongen op het bijeenroepen van een internationale conferentie tot het stabili- seeren van de geldswaarde. Het is te ver wachten, dat onze Kamerfractie daar nog krachtiger voor zal opkomen, nu de inter nationale toestand wankelt. Hier ware voor Twee meisjes en hun vader verdronken Kinderen tijdens noodweer te water geraakt. Vader bij reddingspoging omgekomen Gistermiddag heeft te Barger Compas- cuum een tragisch ongeval plaats gehad. Tijdens noodweer zijn twee meisjes te wa ter geraakt en verdronken en is de vader der kinderen bij een poging tot redding eveneens om het leven gekomen. De 13-jarige Rika Louwes en haar 10- jarig zusje Lies waren gistermiddag in de Hoofdwijk III in de nabijheid van de wo ning van haar ouders gaan visschen. Te on geveer half vijf brak boven Barger Com- pascuum een noodweer los. Het onweerde geweldig; het' onweer ging verder gepaard met hevige hagelslag en regenval. Tijdens dit noodweer zijn de beide kinderen, zon der dat iemand er iets van heeft gemerkt of gezien, te water geraakt en verdronken. De vader der kinderen, de 31-jarige ar beider A. Louwes, ging, toen de meisjes tijdens het noodweer niet thuis kiVamen, naar de kinderen kijken. Hij kon ze echter niet vinden. Tot zijn schrik ontdekte hij plotseling een der kinderen drijvende in het kanaal. Hij sprong te water, hoewel hij zelf niet kon zwemmen, om het kind te red den. Hij verdween echter ook zelf in de diepte. Een voorbijganger zag L. in het ka naal verdwijnen en ging onmiddellijk hulp halen. Met behulp van de politie en van de ma rechaussee, die te Barger Compascuum in verband met de staking tijdelijk gestation- neerd'is, waren spoedig de lijken van den arbeider en een der meisjes opgehaald. La ter kon ook het stoffelijk overschot van het tweede meisje worden geborgen. Dr. Hoenders uit Zwartemeer, die een half uur na het ongeval ter plaatse was, heeft nog getracht, geassiteerd door veld wachter Bone en een onderwijzer Baars uit Zwartemeer, bij de slachtoffers de le vensgeesten weer op te wekken, hetgeen helaas niet meer gelukte. De drie lijken zijn daarna naar het lijken huisje op de in de nabijheid gelegen Alge- meene Begraafplaats overgebracht. De verslagenheid in Barger Compascuum en de deelneming met de achterblijvende moeder en eenige kinderen zijn zeer groot. Gedurende een groot deel van den avond bleven de bewoners van het dorp het ge beuren in groepjes voor hun woningen be spreken. Op welke lijst? De a.s. Gemeenteraadsver kiezingen In de maand Juni worden in alle ge meenten van dit gewest de gemeente raadsverkiezingen gehouden. Hieronder volgen de data, waarop in de verschillende dr. Colijn een goed werk te doen. Zijn gemeenten de verkiezing wordt gehouden, LETTEREN EN KUNST naam en energieke daad hebben in het bui tenland een klank in economische kringen. Indertijd heeft hij in Genève de inflatie- en devaluatie-gevaren trachten te bezwe ren. Inmiddels heeft men internationaal deze gevaren aan den lijve ondervonden. Door schade rijp geworden spoort Amerika En geland aan, eindelijk een internationale conferentie op monetair gebied bijeen te roepen met betere vooruitzichten dan die van het teleurstellende Londen. Maar de een wil die bijeenroeping aan den ander overlaten, en ook Parijs houdt zich buiten schot. Hier is de kaïns voor een Neder- landsch initiatief. Maar tijdig. Doe het nu!" DE FRANSCHE KABINETSCRISIS De onderhandelingen van Piétri PARIJS, 6 Juni. (VD.) De minister van Marine, Piétri, heeft gisteravond on derhandelingen gevoerd met den voorzit ter van den Cenaat Jeanneney, met Her- riot en diens partij vriend Delbos, en met den ten val gebrachten ministerpresident Bouisson, en zal hedenbmorgen besprekin gen voeren met Laval, Flandin, Caillaux, en Maly, teneinde, zoodra hij definitief antwoord van de radicaal-socialisten zal hebben omtrent hun deelneming aan de regeering, na te gaan of het doel heeft de onderhandelingen voort te zetten. met daarnaast het nummer van de lijst der R. K. Staatspartij in ieder dier ge meenten: 11 Juni: VOORHOUT lijst no. 3 NOORDWIJKERHOUT lijst no. 3 ZILK lijst no. 6 12 Juni: SASSENHEIM lijst no. 2 LEIMUIDEN lijst no. 2 LISSE lijst no. 5 OEGSTGEEST lijst no. 1 13 Juni: STOMPWIJK lijst no. 4 VEUR lijst no. 3 ALKEMADE lijst no. 1 NIEUWKOOP Lijst no. 6 17 Juni: NIEUWVEEN lijst no. 2 19 Juni: IIAZERSWOUDE lijst no. 1 ALPHEN a. d. RIJN lijst no. 1 WASSENAAR lijst no. 7 ZEVENHOVEN lijst no. 2 BODEGRAVEN lijst no. 9 ZWAMMERDAM lijst no. 3 KOUDEKERK lijst no. 1 NOOTDORP lijst no. 2 LEIDERDORP lijst no. 1 WOUBRUGGE lijst no. 1 20 Juni: ZOETERWOUDE lijst no. 2 21 Juni: WOERDEN lijst no. 3 25 Juni: VOORSCHOTEN lijst no. 1 26 Juni: LEIDEN lijst no. 1 BOSKOOP lijst no. 2 KATWIJK lijst no. 5 HILLEGOM lijst no. 8 27 Juni: ZOETERMEER lijst no. 1 DE TARTUFFE VAN MOLIèRE. Aangaande de vergadering van de Let terkundige afdeeling van de Katholieke wetenschappelijke vereeniging meldt men ons nader om. het volgende: Dr. J. J. Soons, die het woord heeft ge voerd over: „Hoe heeft men over de Tar- tuffe geoordeeld?" begon met te wijzen op het verzet tegen den inhoud van Molière's stuk, reeds voor de opvoering te Versailles in 1664. Het stuk werd door den Koning verboden, eveneens door den Aartsbisschop van Parijs, zelfs op straffe van excommuni catie (in 1667), niettegenstaande het gunstig oordeel van Kardinaal Chigi en andere pre laten. Na vijf jaren strijd verkrijgt Molière de koninklijke toestemming voor een open bare opvoering. Vervaligens behandelde spr. de vraag: „Is de Tartuffe werkelijk tegen d-en gods dienst gericht geweest?" De meening, die de laatste jaren gerezen is, dat het stuk tegen de Compagnie du S. Sacrament ge richt is, werd door spr. weerlegd. Deze Compagnie, die in haar liefdadigheidsactie veel had van onze St. Vincentiusvereeni- ging, in haar geheimzinnige wijze van wer ken wel iets van vrijmetselarij, telde onder haar leden veel fanatici, maar geen schur ken of schijnheiligen zooals Tartuffe. Bo vendien heeft Molière het bestaan van deze compagnie niet gekend, daar ze in 1660 verboden was en zeer in het geheim werkte. Dan volgde de vraag: „Kan Molière een sa tyre bedoeld hebben tegen de schijnhei ligheid in het algemeen?" Brunetière be strijdt dit, omdat er volgens hem geen schijnheiligen waren in dien tijd. Hiertegen over toonde spr. aan met tal van voorbeel den dat er èn aan het hof van Lode wijk XIV en daarbuiten wel degelijk hypocrisie heerschte. Volgens de bewering van Bru netière heeft Bourdaloue in zijn Sermon sur l'hypocrisie de Tartuffe veroordeeld. Deze preek werd echter gehouden 22 jaar na opvoering van Tartuffe. Spr. ziet dan ook een geheel andere aanleiding tot deze preek, namelijk het geval van Abbé Mauroy, die door een bankroet een schandaal ver wekte. Bourdaloue bevestigt juist in deze zelfde predikatie vele beweringen uit Tar tuffe, zooals spr. uit verschillende voorbeel den liet blijken. Zijn conclusie is dan ook, dat Boudaloue's Sermon veel meer over eenkomst met den inhoud van Tartuffe heeft, dan dat Tartuffe er zijn overigens zeer latebestrijding in zou vinden. Tenslotte ging spr. over tot de directe behandeling van de slootvraag: „Moeten wij de Tartuffe gericht denken tegen den godsdienst?" Het kwaad, dat in de come- die kan schuilen, zou volgens Brunetière liggen in Orgon, de bespotting van den goedgeloovige. In de eerste plaats zou deze publieke aanval in Molière's tijd een al te gedurfde zijn geweest. De Voltaire-jaren waren nog niet aangebroken. Louis de XIV zou dat niet geduld hébben. Vervolgens: de Orgon-rol heeft zijn be staansgrond in heel iets anders. Immers Tartuffe moet zijn prooi hebben als tegen speler. Zonder de eenvoudige geloovige, die hij bedriegen kan, is de Tartuffe-rol on denkbaar. En volgens Bourdaloue blijft de geloovige, die misleid wordt door een schijnheilige, volkomen verantwoordelijk voor zijn daden. Deze geloovige is, volgens Bourdaloue, niet de ideale christen. Even min is Orgon de vrome naar het hart van Molière, dit is veeleer Cleante. De conclusie van spr. luidt als volgt: van het stuk van Molière zal waarschijnlijk niet die invloed ten goede uitgaan, waarop de schrijver zelf zinspeelt in zijn Preface, maar dat het stuk, bewust of onbewust, door den schrijver tegen den godsdienst gericht is, lijkt onaannemelijk. Dit laatste neemt ech ter niet weg, dat het wèl tegen den gods dienst misbruikt kan worden, en ook wel inderdaad misbruikt is. HET HAAGSCHE GEMEENTEMUSEUM. Men schrijft ons uit Den Haag: In den volksmond zal het nieuwe Mu seum aan de Stadhouderslaan wel niet gauw mooi genoemd worden. Later misschien, als er wat eigenlijk niet te hopen is nog slechts in dien vierkanten nuttigheidstrant zal gebouwd worden, maar voorloop ig ziet men in dat, een gedrukte indruk makende, gele gevaarte meer een fabriek dan een tempel der kunst. Gelukkig staat er met groote letters „Museum" op, zoodat vergis singen zijn uitgesloten. De volksmond weet er echter geheel anders dan bij de beoordeeling van het mo nument voor koningin Emma nu weer eens niets van. Bij de opening is officieel verzekerd, dat het zoo hoort. „Bouwen is dienen" was de leuze van Berlage en deze bouwde niet strevend naar uiterlijk schoon een lange reeks zalen en ver trekken, dienend voor de tentoonstelling DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Petities van de werklooze jeugd te Ge nève. (2de blad). Laval geeft de opdracht tot kabinets-for- matie terug. (2de blad). De leider der N.R.A. treedt af. (2de blad). BINNENLAND. De transfer-onderhandelingen te Berlijn mislukt. (2de blad). Te Barger-Compascuum is een vader met twee dochters verdronken. (1ste blad). Verschillende doodelijke aanrijdingen. (Gem. Ber. 3de blad en 1ste blad). Duiker van den Lutine-toren om het le ren gekomen. (Gem. Ber. 3de blad). van kunstvoorwerpen en alles wat daar mede in verband staat. Het licht moest overal kunnen toetreden en hoe het zalen complex zich van buiten zou vertoonen, moest bijzaak wezen. Met een paar vijvers ervoor en wait plantengroei er omheen zou het toch nog wel ooglijk worden. In hoeverre deze opzet naar het uiter lijk geslaagd is, beoordeele ieder naar zijn smaak, doch inwendig ontstond stellig een ideale tentoonstellingsruimte. Het licht vloeit overal verrassend toe, de eenvoud in 't rond leidt nergens de aandacht af van schilderijen, beeldhouwwerken en wat dies meer zij. En zoo hoort het, nietwaar! Wat die enorme ruimte betreft, men vraagt zich onwillekeurig af, hoe men alle zalen, kamers en kabinetten eenigszins behoor lijk had kuinnen vullen, indien niet de uit gebreide collectie muziekinstrumenten van den heer Scheurleer en 's Rijks Penning kabinet tot dusverre in 't Lange Voorhout gevestigd hier mede waren onderge bracht. 't Is er nog verre van vol, behalve in de af deeling-Scheur leer; Den Haag kan zijn kunstbezit nog belangrijk zien uitbrei den, alvorens het Berlage-museum te klein zal worden. Wat er niet te vinden is: de intieme at mosfeer, welke in het thans verlaten mu seum aan de Korte Vijverberg zoo weldadig aandeed. Zelfs de ouderwetsche vertrek ken met gobelins en oude meubelen, zorg vuldig van Vijverberg naar Stadhouderslaan overgebracht, doen 't hier lang niet zoo ge zellig. Mogelijk komt dit nog, als ze wat meer worden aangevuld. Het gedempte licht en het uitzicht op een in ouden trant aangelegden tuin bieden er bereids een aangenaam rustpunt voor 't oog. 't Meest imposante deel van het gebouw is de monumentale vestibule, waar onder een op 'n „witje" gelijkend schilder stuk te lezen staat: „Eer het Goddelijk licht in de openbaringen der kunst". Die vesti bule, tot het dak reikend en ook van uit de bovenverdieping te overzien, biedt wel ruimte voor een monument, dat hier of daar in de stad door het verkeer mocht worden verdreven en elders geen goede plaats kan vinden. Maar dat's heelemaal toekomstmuziek. Eerst nog wat meer „openbaringen der kunst". Deze zullen wel kom zijn. AANVAL OP KAZERNE DER IERSCHE BURGERWACHT LONDEN, 6 Juni. Uit Dublin wordt gemeld, dat de kazerne van de Iersche burgerwacht te Kildorrery in het graaf schap Cork Dinsdagochtend door gewa pende mannen is aangevallen en bescho ten. Talrijke vensters zijn vernield, doch niemand werd getroffen. Tegelijkertijd werden alle telefoon- en telegraaflijnen in het district doorgesneden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1935 | | pagina 1