STADS
NIEUWS
26ste Jaargang
WOENSDAG 29 MEI 1935
No. 8128
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19' cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
HEMELVAARTSDAG
Verlangend hebben de apostelen in Zijn
oogen gekekep. Rust lag er in die oogen,
onwrikbare zekerheid, een hevig bemin
nen, een matelooze vrede, maar daarbij
iets afwezigs, dat ze niet begrepen. Wat ge
beurde er eigenlijk? Alles leek onwerke
lijk, het was of Hij van heel ver weg tot
hen sprak, alsof er een diepe kloof lag
tusschen Hem en hen, een niet te over
bruggen afgrond. Zijn woorden kwamen
mit een andere wereld.
Zelf heeft Hij het ook zoo ervaren. Hij
behoorde tot een andere wereld. Het was
als een laatste spelemeien, wat Hij hier op
aarde deed, een laatste vriendelijke stree
ling, een zachte groet, een afscheidskus.
Hij geeft hen Zijn laatste vermaning, Zijn
laatste wensch, dan strekt Hij de handen
zegenend uit. Ze zien toe, ze begrijpen nog
niet. Dan wordt Hij plotseling vlinder
licht, Hij stijgt, Hij klimt op, Hij vliegt. De
aarde zinkt geruischloos weg, de hemelen
neigen zich omlaag. Even ziet Hij de spra-
kelooze gezichten nog en de hoofden, die
zich steeds dieper naar achteren buigen.
Nu is Hij hoog boven hen uit, nu ligt Jeru
salem als een handvol speelgoed aan Zijn
voeten. Daar ginds schittert de Jordaan
als een juweelen streep, daar liggen de
heuvels van Galilea, de zee, waarover de
zon haar vonken spat. Daarachter de top
pen van de Hermon en de Libanon, Syrië,
Armenië, Klein-Azië, Griekenland! Rome!
Het Westen, de oceaan! Nu ziet Hij de we
reld, zooals ze werkelijk is, zoo nietig, zoo
onbeduidend. Om Hem heen golft de on
eindigheid: de juichende koren der zonen
van God neigen zich aanbiddend voor Zijn
voeten. De Vader ziet Hem aan: Hij toont
Zijn handen en voeten en de robijnen kloof
in Zijn zijde. Wat zou een menschentong
hier nog meer kunnen zeggen? Hij is in
den Hemel!
Wij denken ons nu den hemel eindeloos
vér af en vergeten daarbij het woord van
Jezus, dat het Rijk van God in ons bin
nenste is. Ja, de hemel is eindeloos veraf
voor wie met een stoffelijke maatstaf re
kent. Een onoverspanbare kloof. Maar wie
kan zien met een geestelijke blik weet, dat
de hemel overweldigend dichtbij is. We
kunnen ieder oogenblik naar den hemel
gaan, want de hemel sluimert met al zijn
heerlijkheden in ons hart. Maar we moe
ten het zien, we moeten het willen
zien. Ook rondom ons heen golft de
oneindigheid, maar we zullen het pas er
varen, als we den moed hebben, deze we
reld te zien, zooals hij is, nietig en onbe
duidend.
Waarom zien we dat eigenlijk niet? Om
dat we aan deze nietigheid ons hart heb
ben verpand en gevangen liggen in de
misleiding van een ijdele waan. We denken
van de dingen dezer aarde, dat ze iets zijn;
we beschouwen het goud als iets gewich
tigs en geven ons over aan de bedwelming
der zinnen. Of we zoeken het in de boe
ken, de wetenschap, het vernuft. Arme
dwazen! Ontgoocheld worden we wakker
uit een bedriegelijke droom. Ons hart is
leeg en koud, de wereld een woestenij. Er
is maar één uitweg, één redding: we moe
ten Jezus volgen!
Zoekt wat van omhoog is, waar Christus
is, gezeten aan Gods rechterhand, smaakt
wat van omhoog is, niet wat van deze we
reld is. Daarom is het niet noodig, licha
melijk op te stijgen. Want Jezus leeft in
de diepe verborgenheid van ons hart. Wie
de weg vindt naar zijn hart, zal er Jesus
vinden. Hij wil het ons gemakkelijk ma
ken: Hij geeft Zich aan ons op tastbare
wijze, onder de brooze gedaante van brood.
Maar Hij is zoo bescheiden, Hij dringt
Zich nooit op, Hij vraagt, dat we ons zelf
naar binnen keeren! Brandend van Liefde
verwacht Hij ons daar, Hij legt Zijn arm
om ons hoofd en heet ons welkom met een
hemelkus! Bij Jesus zijn, dat is in den he
mel zijn: met Jezus leven is een hemel op
aarde!
Maar de sleutel van den hemel is het
Kruis. Een sleutel, die feilloos den hemel
opent, maar die onze zwakke menschheid
met angst vervult. Laat ons toch niet bang
zijn! Jezus zelf ging ons voor naar het
Kruis, Hij vervult ons met Zijn goddelijke
kracht!
Het wil er niet terstond bij ons in en het
lijkt ons eigenlijk een sprong in een af
grond: onze zwakheid niet meer te tellen
in het vertrouwen op de kracht van Hem.
Laat ons daarom ook dit niet vergeten: We
hebben een Moeder, die Deur van den he
mel wordt genoemd. Zij heeft op Golgotha
onder het kruis gestaan; zij weet er alles
van. Het is zoo uiterst eenvoudig. Wie vol
komen haar kind willen zijn, zullen het
ondervinden. Zij zal hen vast in haar ar
men nemen, veilig en zoet, en hen, door
strijd en lijden heen, den Hemel binnen
dragen, bij Jezus, haar God en haar Kind.
Pater VAN ROOIJEN,
Zoeterwoude, 29 Med '35. Kruisheer.
„De opmarsch"
Thans zal geregeld iedere veertien dagen
verschijnen het propagandablad van de
R. K. Staatspartij „De Opmarsch".
Wij roepen deze uitgave het welkom toe!
Er kan moeilijk tè veel voorlichting
worden gegeven, tè veel propaganda wor
den gemaakt. De voorlichting moet popu
lair zijn, naar de bedoeling van het blad,
de propaganda inslaand en pakkend.
Het nummer, dat hier voor ons ligt, vol
doet aan deze eischen. De korte artikeltjes,
waarbij wordt gebruik gemaakt van beeld
statistiek en illustratie, zijn vlot geschreven
en heel duidelijk en klaar.
Eén opmerking willen wij. echter maken.
Het blad zorge er voor, niettè „po
pulair" te zijn! Deze opmerking dringt
zich bij ons op, naar aanleiding van een
kaartje, waarop in iedere provincie het
percentage noodlijdende gemeen
ten wordt aangegeven. En dan staat naast
de grafische voorstelling, naast de beeld
statistiek deze opmerking: ,,'t Meest waar
Rood en Vrijzinnigheid regeeren!"
Deze voorlichting is laten we zeggen:
tè „populair"!
Het percentage van noodlijdenden ge
meenten in de eene provincie kan niet
zonder meer worden vergeleken met
dat in de andere - provincie de oecono-
mische toestanden zijn niet in alle provin
cies dezelfde.
En, vervolgens, mag Rood en Vrijzinnig
heid (bedoeld: Liberaal) niet in één adem
worden genoemd in verband met het finan
cieel beheer der gemeenten. De beginselen
en practijk der liberalen eenerzijds en so
ciaal-democraten anderzijds te dezen op
zichte zijn wel eenigszins verschillend!
Op dit ééne na, bevalt dit nummer van
„De Opmarsch" ons uitstekend.
UIT DEN LEIDSCHEN RAAD.
Wij worden zakelijk.
Vroeger dachten we slechts sporadisch
aan de mogelijkheid om een avondzitting te
vermijden; thans dreigt het genus avond
zittingen uit te sterven. Van op-den-kop-af
zes weken was de agenda-stof voor de
raadsvergadering van Maandag opgepot en
op het laatste nippertje kwamen er nog
wat interpellaties bij en toch werd het
onmogelijk geachte werkelijkheid: alles
werd in een middagzitting afgedaan.
't Is zakelijk en economisch.
Eenige belangrijke besluiten, zooals bijv.
het 'beschikbaar stellen van gelden voor de
vernieuwing van de Rijnbrug, werden zon
der discussie of hoofdelijke stemming ge
nomen. De eigenlijke agenda leverde zoo
doende weinig stof tot bespreking, uitge
nomen het laatste punt n.l. een voorstel om
de vermakelijkheidsbelasting te verlagen
ten .behoeve van de vijfdaagsche kermis op
het Schuttersveld tijdens de a.s. Lustrum
feesten.
Deze belasting, welke in 1931 voor ker
misvermakelijkheden werd vastgesteld op
5.per etmaal per 25 M2 ingenomen op
pervlakte, was aldus bepaald met het oog
op de één-daagsche kermis van 3 October.
Thans komt er een vijf-daagsche kermis
waarvoor de belasting dus vijfmaal zoo hoog
zou zijn, doch de inkomsten zeker niet vijf
maal 't bedrag van 'n gemiddelden 3-Octo-
berdag zouden halen Gevolg: de houders van
caroussels, hippodromes en andere kennis-
heerlijkheden weigeren in te schrijven en
de Lustrum-commissie is in last, want uit
de kermis moeten de baten vloeien ter
tegenmoetkoming in de kosten van de
lustrumviering. B. en W. zien in, dat de be
lasting voor een vijfdaagsche kermis te
hoog is en derhalve stellen zij verlaging
voor.
Zoo beschouwd is het voorstel dus heel
normaal en zeer begrijpelijk.
Maar nu gaat men aan het denken ert
zich herinneren dat de kermis 20 jaar ge
leden is afgeschaft, omdat men een derge
lijk volksvermaak allerminst kon goed
keuren. Is het kermisvermaak in dien tijd
veredeld? Geenszins.
Waarom moet de gemeente dan nu mede
werken om dit volksvermaak, dat nog steeds
als minderwaardig wordt beschouwd, te
doen slagen?
- Er zit inderdaad iets geks in. Op de zware
tijden kan men zich moeilijk beroepen,
want die pleiten juist tegen het doen van
nuttelooze uitgaven. Het geld moet rollen;
goed, maar dan is het toch niet onver
schillig waar het heen rolt. De middenstan
ders, die zoo gaarne leven in de brouwerij
zien, mogen wel bedenken, dat het geld dat
op de kermis wordt weggegooid, niet in hun
zakken terecht komt. Ongetwijfeld zal een
Lunapark vreemdelingen trekken, die ook
elders wat verteren, maar zal dat opwegen
tegen de gelden, die aan den Leidschen
middenstand zullen worden onthouden door
ingezetenen, die op de kermis de bloemetjes
eens buiten gezet hebben? Er zit dus een
vreemde kant aan deze zaak; maar daarbij
moet men toch ook in het oog houden: lo.
dat de lustrumcommissie waarschijnlijk niet
zoo'n grootsche lustrumviering had kunnen
organiseeren, als zij niet had mogen reke
nen op de inkomsten van een Luna-park;
2o. dat Leiden voordeel zal hebben van
deze lustrumfeesten in hun geheel; 3o. dat
<le vergunning nu eenmaal reeds verleend
was door B. en W en 4o. dat de belasting
inderdaad niet voor een vijfdaagsche ker
mis berekend was. Deze overwegingen zul
len vele raadsleden bewogen hebben om
met B. en W. mee te gaan, hoewel zij geen
voorstander zijn van een kermisvermaak,
dat vloekt met den ernst van den tijd.
De twee interpellaties over de arbeids
voorwaarden bij de werkverschaffing aan
het Levendaal en de Oegstgeesterlaan be
haalden weinig resultaat, en konden dat
ook niet behalen, omdat de gemeente ge
bonden is aan de rijksregeling. De commu
nist bleek bovendien slecht ingelicht en de
heer v. Stralen kon weinig anders zeggen
dan: de gemeente moet protesteeren. Het
Rijk pleegt zich echter weinig te bekom
meren om protesteerende gemeentebestu
ren. Wij keuren het besproken rouleerings-
systeem ten sterkste af om redenen, dezer
dagen in ons blad aangegeven.
Tot slot: een interpellatie, die niet werd
toegestaan, maar toch gehouden werd. Het
was de bekende kwestie van het doen ver
wijderen van een kruisbeeld uit een stem-
locaal op verlangen van een kiezer.
B. en W. hebben ongetwijfeld gelijk,
wanneer zij meenen, niet ter verantwoor
ding te kunnen worden geroepen in deze
kwestie. Maar aan den anderen kant heeft
o.i. de raad toch wel het recht, om een der
gelijk voorval te bespreken en daarbij de
voorlichting van B .en W. te vragen daar de
raad niet alleen de voorzitters en de leden
van de sterrubureaux benoemt, maar ook de
stelokalen aanwijst. De kwestie kwam nu ter
sprake bij de rondvraag en er ontstond een
kleine discussie niettegenstaande het regle
ment van orde steeds aldus wordt verstaan,
dat over onderwei*pen, bij de rondvraag in
het midden gebracht, geen discussie is toe
gestaan. Ook volgens de meening van B.
en W. heeft een kiezer niet het recht een
verandering in de aankleeding van een
stemlooaal te eischen. Dat is ook onze mee
ning en wij achten het onrechtmatige op
treden van dezen kiezer bovendien een zeer
laakbaar feit, ingegeven door de grofste
onverdraagzaamheid. Dat de heer
v. Eek, die zich anders zeer wel op de on
derlinge verdraagzaamheid weet te beroe
pen, het optreden van dezen kiezer goed
keurde, heeft ons ten sterkste verwonderd.
Mr. H. G.
Nieuwe hoogleeraren aan de
Leidsche Universiteit.
De benoeming van prof.
Hertzsprung en dr. J. H. Oort.
Zooals gisteren reeds gemeld in een ge
deelte onzer oplage zijn bij Koninklijk Be
sluit benoemd in de faculteit der wis- en
natuurkunde aan de Rijksuniversiteit al
hier, om onderwijs te geven in de sterren
kunde tot gewoon hoogleeraar, tevens di
recteur van de Sterrewacht, dr. E Hertz
sprung, thans buitengewoon hoogleeraar en
adjunct-directeur van de Sterrewacht, en
tot buitengewoon hoogleeraar dr. J. H.
Oort, thans lector.
Ejnar Hertzsprung werd den 8sten Octo
ber 1873 te Kopenhagen geboren, studeer
de aldaar, vanaf 1892 aan de Metropoli-
taansche school en later aan de Technische
Hoogeschool aldaar voor scheikundig in
genieur, Na in 1898 het diploma te hebben
behaald, was hij een tijdlang werkzaam in
de acetyleen-industrie, te Petrograd en te
Berlijn.
Sinds 1902 hield hij zich te Kopenhagen
bezig met het doen van astronomische on
derzoekingen, vooral betreffende het pho-
tografeeren en classificeeren van ster
ren.
Als gevolg daarvan werd hij in 1909 be
noemd tot buitengewoon hoogleeraar te
Göttingen.
In November van hetzelfde jaar werd hij
tegelijk met den diretceur der Sterre
wacht te Göttingen, prof. K. Schwarz-
schild, te Potsdam benoemd aan het astro-
physisch observatorium, waaraan hij tien
jaar verbonden is geweest.
In 1912 was hij gedurende vier maanden
werkzaam op de Mount Wilson Observa
tory in Californië. Sinds 1919 is hij gewoon
lid van de Deensche Academie van We
tenschappen.
In laatstgenoemd jaar werd hij benoemd
tot adjunct-directeur van de Sterrewacht
te Leiden en gedurende de afwezigheid
van den nu overleden directeur, prof. de
Sitter, trad hij op als waarnemend direc
teur.
Het jaar daarop volgde zijn benoeming
PROF. DR. E. HERTZSPRUNG.
tot buitengewoon hoogleeraar aan de Leid
sche Universiteit, om onderwijs te geven
in de sterrekunde, welk ambt hij den 3den
Juli aanvaardde.
Tal van verhandelingen, gepubliceerd in
het Zeitschrift für wissenschaftliche Pho-
tographie, Astronomische Nachrichten, Bul
letin astronomique, Astrophysical Journal,
enz., betreffende verschillende gebieden
der physische astronomie, verschenen van
zijn hand. In het bijzonder heeft hij zich
beziggehouden met de verschillende toe
passingen van de photografie op astrono
misch gebied, en met de theoretische astro-
physica.
PROF. DR. J. H. OORT.
J. H. Oort werd den 28en April 1900 te
Franeker geboren. Op driejarigen leeftijd
vertrok hij met zijn familie naar Leiden,
waar hij ook de H. B. S. heeft bezocht.
In het jaar 1917 wend hij ingeschreven
als student in de wis- en natuurkunde aan
de universiteit van Groningen, waar hij
zich vooral ander leiding van den beroem
den sterrekundige prof. Kapteyn aan de
sterrekunde wijdde. Zijn doctoraat-exa
men in de wis- en natuurkunde deed hij
in 1921. In den herfst van dat jaar werd hij
te Groningen aangesteld als assistent van
prof. Van Rhijn, die in genoemd jaar prof.
Kapteyn als hoogleeraar was opgevolgd.
In den herfst van 1922 werd de heer
Oort aangesteld als assistent van de Yale
sterrenwacht in Amerika. Hij bleef met
onderbreking van een reis naar Holland 2
jaar in Amerika.
In 1923 maakte dr. Oort een reis naar de
voornaamste sterrewachten in Amerika,
o.a. naar de Mount Willson, de Lake en
Harvard Observatory.
In den zomer van 1924 werd hij benoemd
tot conservator aan de sterrewacht te Lei
den.
Den lsten Mei 1926 promoveerde hij aan
de universiteit te Groningen tot doctor in
de wis- en natuurkunde op een proef
schrift getiteld „The stars of high velo
city".
Op 17 November van hetzelfde jaar werd
hij toegelaten als privaat-docent aan de
Leidsche universiteit. Hij aanvaardde deze
functie met het geven van een openbare
In verband met den Feestdag van
O. H. Hemelvaart zal onze courant
morgen niet verschijnen.
DE DIRECTIE.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Fransche regeering vraagt financieele
volmachten. (2de blad).
De Hongaarsche premier Gömbös eischt
rechtsgelijkheid voor de landsverdediging.
(2de blad).
Verwarring in de Ver. Staten naar aan
leiding van het échec der N. R. A.-codes.
(2de blad).
BINNENLAND.
Verschillende doodelijke verkeersonge
lukken. (Geim. Ber., 3de blad en 1ste blad).
Nadere bijzonderheden omtrent de opge
helderde misdaden te Oss en omgeving.
(Gem. Ber., 3de blad).
Een uiteenzetting betreffende de beper
king van de melkproductie. (2de blad).
OMGEVING.
Het nieuwe sport-centrum aan het
Braassemermeer (2de blad).
LEIDEN.
De benoeming van de hoogleeraren
Hertzsprung en Oort. (1ste blad).
Het Sportfondsenbad zal achter het
Acad. Ziekenhuis verrijzen. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het contract tusschen Euwe en Aljechin
geteekend. (3de blad).
De bouw van het Feyenoord-stadion ge
gund. (1ste blad).
De Zwaluwen verloren met 31 den
wedstrijd tegen Reading (3de blad).
les over niet-liehtgevende materie in het
sterrenstelsel.
Tijdens zijn verblijf in Amerika werd
dr. Oort met dr. J. Schilt van de Leidsche
sterrewacht bekroond met den Bachiene-
prijs voor de beantwoording van prijs
vraag door de Bachiene-stichting, op ster-
rekundig gebied uitgeschreven.
Van zijn hand verschenen verder tal van
bijdragen in het „Bulletin of the astrono
mical institutes of the Uetherlands", ter
wijl hij ook eenige bijdragen leverde voor
in Amerika uitgegeven wetenschappelijke
publicaties.
Begin 1929 is prof. Oort een professoraat
aangeboden in Amerika en wel een z.g.
Willson-professorship, een hoogleeraars-
stoel, welke geopend kon worden uit de
nalatenschap van wijlen prof. B. W. Will
son. Het was toen de eerste maal, dat deze
leerstoel bezet werd.
Een jaar later, namelijk in 1930, werd
uit Amerika andermaal een beroep op dr.
Oort gedaan, namelijk hem werd feen leer
stoel in de sterrekunde aangeboden aan de
Columbia University, doch andermaal bleef
dr. Oort voor Leiden uhouden.
Toch liet dr. Oort dc.^ merikaansche Uni
versiteiten niet geheel en al in den steek:
in Augustus en September 1932 werkte hij
aan de Perkins Sterrewacht te Delawaha
(Ohio) en aan de Harvard Sterrewacht te
Cambridge (Massachussets) en gaf daar
eenige colleges.
Prof. Oort is tezamen met prof. Hertz
sprung een van de trouwste medewerkers
van wijlen prof. de Sitter geweest.
Prof. dr. Oort is een kleinzoon van wij
len den beroemden Leidschen hoogleeraar
in de theologie prof. dr. H. Oort, den oud
testamenticus en bijbelvertaler, den „pa
triarch van het modernisme", die in 1927
overleed.
