STADS
NIEUWS
26ste Jaargang
WOENSDAG 22 MEI 1935
No. 8122
S)e £cid4eli£6oii/fca/nt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Lelden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: S 0.50
Hitler's vredesuiting in
den Rijksdag.
Hitler's lang verwachte en met spanning
verbeide rede in den Rijksdag, welke door
de radio in geheel Duitschland en door
middel van relayeering in verschillende
landen, zelfs in verschillende werelddee-
len werd beluisterd, heeft weinig nieuws
gebracht. Een sensationeele mededeeling
werd niet gedaan.
Hitler's stem klonk vaak vermoeid en
heesch een bewijs, dat zijn keelaandoe
ning nog niet geheel hersteld is, hoewel dat
hem niet belette om meer den twee uur
achtereen te spreken doch over algemeen
overheerschte in de rede een sarcastische
toon en een zekere verbittering om het
scepticisme waarmede de wereld zijn vre-
d es betuigingen bejegent. De aanwezige bui-
tenlandsche diplomaten kregen menigen
aanval op het diplomatieke beleid van hun
regeeringen te incasseeren en dikwijls was
Hitler's rede fel agressief. Wanneer wij die
gedeelten, waarin de Rijkskanselier met de
buitenwereld polemiseerde, stilzwijgend
voorbijgaan en ons afvragen, wat nu de
concrete conclusies zijn die uit het lange
betoog zijn te trekken, dan is te verwijzen
naar de dertien punten, waarin Hitier zijn
standpunt ten opzichte van de groote inter
nationale politieke problemen heeft samen
gevat.
Duitschland wil den vrede; daar.van kan
de wereld overtuigd zijn, zegt de Führer,
want ik verklaar dat plechtig als hoofd van
de Duitsche regeering en openlijk voor de
heele wereld, en zulk een verklaring heeft
meer waarde dan ale handteekeningen on
der verdragen. Als de regeering den vrede
wil, wil het volk het zeker, want er is
nog nooit een volk geweest, dat den oor
log heeft gewild.
Dat is inderdaad een belangrijke verkla
ring; maar evenals het bij verdragen aan
komt op den geest, waarin ze worden uit
gevoerd, zoo komt het ook hier aan op de
consequenties, welke er practisch uit ge
trokken worden.
Deze practische consequenties zijn neer
gelegd in de bedoelde 13 punten.
Duitschland keert niet terug tot den
Volkenbond, als het geen volkomen rechts
gelijkheid krijgt op alle punten; de Vol
kenbond moet derhalve het Verdrag van
Versailles loslaten en aan Duitschland
moeten de afgenomen koloniën werden
teruggegeven. Wat Duitschland eenmaal be
loofd heeft te zullen nakomen zal het hou
den; ook het Locarno-pact zal worden na
gekomen, zoolang de andere mogendheden
het ook doen.
Met zijn buren wil Duitschland in vrede
leven en daarom met iedereen niet-aan-
vals-pacten afsluiten behalve met Litauen,
met welken Staat het niets te maken wil
hebben, maar verdragen van wederzijd-
schen bijstand wil het niet aanvaarden met
het oog op Rusland.
Wat de bewapening betreft, wil Hitier
geen bewapeningswedloop, maar hij wil
een leger hebben, dat het land verdedigen
kan tegen ieder en aanvaL Wanneer de an
dere landen ontwapenen of de bewapenin
gen beperken, L Duitschland bereid even
ver te gaan als de anderen.
Daar komt het op neer.
Wij wisten het reeds en hoorden het gis
teren nog eens verzekeren.
Duitschland wil goed als de anderen ook
goed willen. Welk land kan anders spre
ken?
Voor degenen, die iets meer verwacht
hadden, is Hitler's rede een teleurstelling
geworden. Eén ding is evenwel hoopvol:
de deur voor verdere onderhandelingen
om tot samenwerking te komen, is niet
dicht gesmeten en speciaal op Frankrijk is
een dringend beroep gedaan om zijn vrees
voor eigen veiligheid te laten varen.
Mogen de staten, die in de ontwapenings
kwestie ervaren hebben, waartoe het ver
zuimen van de geboden gelegenheid leidt,
thans gebruik maken van den vredeswil,
welke Duitschland heeft getoond.
Het onderscheid tusschen overwinnaars
en overwonnenen, tusschen eerste rangs-
staten en tweede rangs-staten, moet toch
verdwijnen. Het is beter, dat dit spoedig
geschiedt en in een goede verstandhouding.
Eenheidsfront.
Onder bovenstaanden titel schrijft mr.
A. baron v. Wijnbergen een artikel in de
„Gelderlander", waarin hij betoogt, dat er
moet worden gestreefd „naar een sterk po
litiek eenheidsfront van allen, die met ons
strijden voor het behoud van een Christe
lijke samenleving".
Of de aangewezen weg daartoe is het her
stel der coalitie? vraagt de heer Van
Wijnbergen. En hij antwoord daarop om.
als volgt:
Maargesteld al de mogelijkheid,
zou toch een herstel der coalitie op
dit oogen'blik m. i. niet kunnen voeren
tot het beoogde doel.
Zeker, aan het „sterk politiek een
heidsfront voor het behoud van een
Christelijke samenleving", zullen de
thans bestaande drie groote rechtsche
volksgroepen een zeer beduidend aan
deel hebben te leveren, maar ook an
deren zullen moeten worden geroepen.
Eenmaal de zaak zóó gesteld, zullen
de volgelingen van Lingbeek en Kers
ten zich voor de vraag gesteld zien, of
zij de verantwoordelijkheid zullen kun
nen en mogen dragen, zich aan dat een
heidsfront te onttrekken.
Maar ook daarbij blijve het niet.
Allen tot welke groepen ook be-
hoorend die op de basis staan van
de leer van den Christus die het
Evangelie wenschen te aanvaarden als
richtinggevend voor Wetgeving en Be
stuur, zullen, naar ik vertrouw, be
seffen aan dat eenheidsfront hun mede
werking niet te mogen onthouden.
Wij zijn het volkomen eens met den hoog-
geachten politicus, die hier aan 't woord is.
Volkomen eens ni. met de gedachte, dat
een eenheidsfront van allen, die „op de
basis staan van de leer van dien Christus,
die het Evangelie wenschen te aanvaarden
als richting gevend voor Wetgeving en
Bestuur" dat zulk een eenheidsfront een
zegen zou zijn voor ons Land.
Maar.... hoe kan zulk een eenheids
front worden gevormd? Een herstel der
coalitie „gesteld al de mogelijkheid"!
merkt de heer Van Wijnbergen terloops
op zou naar schrijvers meening niet vol
doende zijn, om het beoogde doel te be
reiken.
't Zou ook nog niet voldoende zijn, als
Lingbeek en Kersten en hun volgelingen
zich b\j dat eenheidsfront aansloten.
Neen dat eenheidsfront moet zich veel
wijder uitstrekken!
Doch nu dringt zich bij ons de vraag op:
Hoe is de vorming van zulk een eenheids
front practisch mogelijk? 't Moet natuur
lijk zijn een eenheidsfront, dat een wer
kelijkheid vormt, dat ook effec
tief is.
Hoe is zulk een eenheidsfront practisch
mogelijk? De geopperde gedachte is mooi,
aantrekkelijk, maar de practische verwe
zenlijking ervan is toch o.i. wel èrg moei
lijk!
Hoe denkt de heer Van Wijnbergen zich
de uitvoering van zijn denkbeeld?
Als het niet verwezenlijkt wordt door
de Christusbelijders, dtan, zoo zegt hij, heb
ben deze het aan zichzelf te wijten, als ook
bij ons dingen zullen gebeuren, die we el
ders met droefheid waarnemen. Een wel
zéér ernstig venmaan!
Neen, al valt ook hier te lande in tal
van kringen waar te nemen een zich af
wenden van Christus, gelukkig staan
we er hier in Nederland nog zóó voor,
dat, indien de Christusbelijders maar
dan ook allen zonder uitzondering
de leiding nemen om te komen tot een
Christelijk eenheidsfront, er voor moe
deloosheid geen plaats is.
Wordt die plicht verzuimd, ja, dan
zullen we wellicht in de toekomst ook
by ons dingen zien gebeuren, die we
elders met droefheid waarnemen,
maardan zal men geen verwijt
mogen richten tot hen, die ze aandoen,
maar tot de Christusbelijders, die, toen
het nog tijd was, het noodige niet heb
ben gedaan.
Dat de heer Van Wijnbergen nu ook 'ns
verklare, hoe dat noodige dus het door
hem bedoelde eenheidsfront kan worden
tot stand gebracht. Dat is toch van belang!
Er dringt zich wel bij ons een veron
derstelling op omtrent de bedoeling
van den hooggeachten schrijven, gebaseerd
op een eenigen tijd geleden door hem ge
schreven artikel; maar dat men deze ver
onderstelling liever niet tot basis
van een beschouwing maakt, zal toch wel
de instemming hebben van den schrijver
zelf.
De aanstaande „Studenten
feesten."
Eind Juni zullen in Leiden de „studen
tenfeesten" plaate hebben de „studen
tenfeesten", eigenlijk de lustrumviering
van één der studentenvereenigingen, het
Leidsch Studentencorps.
Die viering zal weer plaats hebben op
ouwerwetsche wijze, zooals in den goeden
ouden tijd, toen er geen crisis en geen ma
laise of iets dergelijks bestond!
Wij staan aan de zijde van hen, die in
zulk een feestviering veel goeds zien, om
de bijkomstige omstandigheden. Natuur
lijk, in de veronderstelling, dat die feest
viering ook op zich zelf behoorlijk is. Die
bijkomstige omstandigheden zijn hierin ge
legen, dat er werkverruiming komt, dat er
veel geld rolt, dat anders waarschijnlijk
niet zou rollen. En verder, dat Leiden
door velen zal worden bezocht en beter
worden gekend en daardoor wij hou
den zooveel van onze stad, dat wij niet
aarzelen 't te zeggen! en daardoor óók
meer worden gewaardeerd!
Wij zijn dus niet tegen de bedoelde
lustrum-feesten; wij zien er in vele voor-
deelen, vele belangen voor de Leidsche ge
meenschap.
Maar wél moet de eisch worden gesteld,
dat er bij die viering rekening wordt ga-
houden met, dat de aandacht der organisa
toren en feestvierenden gespannen blijft ap
het feit, dat er veel nood en veel armoe
de is in dezen tijd
In verband hiermede willen wij er b.v.
op wijzen, dat ons het houden van een
vijfdaagsohe kermis zooals men dat van
plan schijnt te zijn in dezen tijd niet
gewenscht schijnt!
Niet, omdat de menschen in dezen tijd
geen geld zouden mogen uitgeven ook
al kunnen zij 't slecht missen! voor 'n
ontspanning; wij behooren niet tot die
zwartkijkers en egoïsten, die voor de kleine
beurzen zoo goed als élke ontspanning als
luxe, als overdaad willen beschouwd zien!
Maar, omdat zoo talrijken, voor wie toch
eigenlijk op de eerste plaats het kermis-
pleizier bestemd is, in dezen tijd geen geld
bezitten, niet in staat zijn, om daarvan te
profiteeren, terwijl zij het zoo gaarne zou
den willen; en zoo velen anderen in
de „naaste gelegenheid" worden gelokt en
gedreven, om, als er kermis is, geld uit te
geven, dat zij onttrekken aan de bevredi
ging hunner eerste levensbehoeften, dat zij
later met leed en pijn zullen missen.
Dit zijn eenige redenen, waarom wij met
het element „kermis" tijdens de a.s. „stu
dentenfeesten" en nog wel een kermis
gedurende vijf dagen! niet kunnen sym-
pathiseeren. Misschien denken anderen er
anders over en kunnen dezen ook voor hun,
van het onze afwijkende standpunt redenen
aanvoeren.
Zoo ook dit jaar. Nadat de temperatuur op
6 Mei nog zes graden Celsius boven de nor
male was geweest, kwam 'n zoo sterke da
ling, dat zij den volgenden dag reeds twee
graden onder de normale was, een daling
dus van 8 graden, wat in ons klimaat heel
veel is. Wel volgde hierop een herstel maar
reeds den llden was de temperartuur op
nieuw onder de normale gedaald. Van 11
14 Mei daalde de temperatuur 2 graden
en kwam daarmede evenzooveel graden
onder de normale te liggen. Van 15 tot 21
Mei bleef het, hoewel de thermometer
weer langzaam steeg, te koud. Op 14 Mei
was de temperatuur zoo laag als zij in de
laatste veertig jaren niet op dien datum
is geweest. Dit was dus reeds een tempe-
ratuur-record.
Zoo'n enkele koude dag karakteriseert
natuurlijk niet den graad van koelheid van
de lente, wel echter doet dit de gemiddel
de temperatuur van een reeks van de koud
ste dagen, in dit geval van de dagen 1020
Mei. Hiervan bedroeg de gemiddelde tem
peratuur 8.6 graden Celsius (41 gr. Fahren
heit).
Het is nu merkwaardig om deze gemid
delde tempartuur te vergelijken met die
van gelijksoortige perioden in andere ja
ren. Voor zulk een vergelijking komen
slechts de jaren 1908, 1923 en 1928 in aan
merking, die met 1935 de eenige zijn sedert
1891, die in dezen tijd zooveel koud weer
brachten. \£an deze vier spant 1935 de
kroon met 8.6, tegen 1902 met 8.7, 1923 met
9.1 en 1928 met 9.2 (49 gr. F.).
Wij kunnen dus zeggen, dat sedert 1891
slechts eenmaal, n.1. 33 jaar geleden, zulk
een koude periode is voorgekomen als nu
van 1020 Mei. Wel een merkwaardig re
cord op weerkundig gebied.
Voor den komenden zomer zegt dit niets.
In 1902 was Juni droog en warm met veel
heete dagen. Juli en Augustus waren te
koel, Juli regenachtig, Augustus zeer nat.
In 1923 was Juni zeer koel, met weinig zon
en veel regendagen, Juli zeer warm met
zonnige, droge, heete dagen in de eerste
helft, Augustus koel en regenachtig en in
1928 was Juni zonnig en koel met veel re
gendagen, Juli iets te warm met veel zon
en weinig regen, Augustus normaal en
standvastig van temperatuur, zonnig zon
der geheel heldere dagen en veel regen
dagen.
DU NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
r
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De lang verwachte rede van Hitler in den
Rijksdag. De duur der actieve dienstplicht
in Duitschland vastgesteld op 1 jaar. (2de
blad).
Het beroep van Abessynië op den Vol
kenbond. (2de blad).
De mijnstaking in de Borinage. (2de
blad).
BINNENLAND.
Gelden uit het Werkfonds 1934 voor
openbare werken (2de blad).
De a.s. Diocesane Katholiekendag te Den
Haag. (2de blad).
Verschillende doodelijke verkeersonge
lukken. (Gem .Ber. 3de blad en Laatste Be-
rnchten).
Roofmoord te Hassum door Nederlander
gepleegd? (Gem. Ber. 3de Blad).
DE PRINSES ONGESTELD.
Een lichte keelaandoening.
H. K. H. de Prinses, die momenteel op
het Huis ten Bosch vertoeft, heeft een lich
te keelaandoening met een weinig ver
hoogde temperatuur.
In verband daarmede is H. M. de Ko
ningin hedenmorgen naar het Loo vertrok
ken om zich in te richten op eenige dagen
langer verblijf in Den Haag, waarheen H.
M. hedenavond weder terugkeert.
(Vanmorgen vóór 8 uur passeerde H.M.
per auto Leiden).
DE KOUDE MEIMAAND.
HET WAS IN VEERTIG JAREN NIET
ZOO KOUD.
Nu het weer over het algemeen iets ver
beterd, hoewel nog te koel is, en de groot
ste koude voorbij schijnt te zijn, kunnen
wij een terugblik werpen op de periode van
buitengewoon koel weer, die wij van 11 tot
20 Mei gehad hebben, en er als het ware
de balans van opmaken.
In de eerste plaats moet worden opge
merkt, dat deze koude-periode past in de
lente van 1935, die reeds in de maand
April over het algemeen te koel weer heeft
gegeven. Wel kwamen van 46 Mei mooie,
warme dagen yoor maar zooals wel meer
gebeurt, na zulke zomerachtige dagen in
het begin van Mei komt er een sterke af
koeling en een lange tijd van koel weer.
EEN KRUISBEELD UIT EEN STEM-
LOCAAL VERWIJDERD!
De heer Lombert heeft den Raad om toe
stemming verzocht tot het stellen van de
volgende vragen in de vergadering van
Maandag, 27 Mei as.:
lo. Is het aan Burgemeester en Wethou
ders bekend, dat bij de verkiezing voor le
den van de Provinciale Staten op Woens
dag, 17 April ji. in het stemlokaal, geves
tigd in de Gymnastiekzaal van de Roomsch-
Katholieke School aan de Hasebroekstraat
(district 22) een kiezer, alvorens zijn stem
plicht te willen vervullen, den' eisch heeft
gesteld, dat één in deze zaal aan den wand
hangend kruisbeeld zou worden verwij
derd?
2o. Is het aan Burgemeester en Wethou
ders bekend, dat de voorzitter van bedoeld
stembureau aan dien eisch van bedoelden
kiezer heeft voldaan en last heeft gegeven
dat kruisbeeld te verwijderen?
Indien op de sub 1 en 2 gestelde vra
gen een bevestigend antwoord moet wor
den gegeven, zijn Burgemeester en Wet
houders dan niet van oordeel,
3a. dat de kiezers ten eenenmale alle
recht missen aanmerkingen te maken op
de zich in de stembureaux bevindende beel
den, platen of voorwerpen, van welken
aard ook?
b. dat de voorzitters van de stembu
reaux geen gevolg mogen geven aan even
tueel door kiezers in dit opzicht te stellen
eischen?
4o. Zijn Burgemeester en Wethouders
bereid aan de voorzitters en leden van de
stembureaux instructies te geven, dat in
het vervolg soortgelijke eischen vasn kie
zers onvoorwaardelijk behooren te warden
afgewezen?
LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
V ertegen woordigingen.
Bij de van 2529 September a.s. te hou
den herdenking van het 300-jarig bestaan
der universiteit te Budapest zal de Leid
sche Universiteit vertegenwoordigd wor
den door Prof. Dr. F. M. Th. Böhl.
Prof. Dr. B. D. Eerdimans zal de Leidsche
Universiteit vertegenwoordigen bij het van
2329 Septembr a.s. te Rome te houden
Oriëntalisten Congres; terwijl Prof. Dr. L.
van Italiie haar vertegenwoordigen zal bij
het van 30 Juli6 Augustus as. te Brussel
te houden 12e Int. Pharmaceutische Con-
KOLPINGS-BOYS.
Naar HollandBelgië.
Zooals bekend mag worden geacht, heeft
op het prachtige H.B.C.-terrein te Heem
stede op Zondag 2 Juni a.s. de voetbalwed
strijd R.-K. HollandR.-K. België plaats.
Het bestuur van Kolpings-Boys stelt zich
voor een grooten fietstocht te houden naar
dezen wedstrijd en rekent daarbij niet al
len op alle voetballers, maar op alle Ge
zellen, zoodat een flinke deelname ver
wacht wordt.
De toegangsprijzen zijn zeer laag ge
steld, zoodat dit voor niemand een bezwaar
kan zijn. Voor senioren vanaf 50 ct., junio
ren 25 cent.
Leden van Kolping-Boys en Gezellen!
Zondag 2 Juni allen per fiets, voorzien van
onze Kolpingsvlag naar Heemstede.
Kaarten vanaf heden bij den huismees
ter verkrijgbaar.
Zondag speelt het eerste elftal tegen O.
D.V. te Nieuwkoop voor de eerste ronde
van den Leidsche Courant-Beker. Ge
reisd wordt per autobus. Wij rekenen op
vele supporters. Uur van vertrek wordt
Zaterdag bekend gemaakt.
Dr. C. H. Dee.
Maandagavond is na een langdurig lijden
te s-Gravenhage in den ouderdom van 73
jaar overleden dr. C. H. Dee, oud-conrec
tor van het gymnasium te Gorinchem.
Dr. Dee was bekend als kunstschilder en
wel om zijn bijzondere opvatting van het
schilderen van bloemen. Mede op het ge
bied van muziek bezat hij vele begaafd
heden.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot zal plaats hebben op Vrijdag a.s.
te kwart voor twaalf op de begraafplaats
„Groenesteeg" alhier.
