Een volledige breuk tusschen
het Vaticaan en Berlijn
26ste Jaargang
ZATERDAG 4 MEI 1935
No. 8107
3)e£eictocfi£0owtamt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedreigt bij Toornitket^ng:
Voor Leiden 19 cent per week t 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 H
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin b
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur
verhuur, koop en verkoop: 0.5®
V Een moreele terreur.
Aan vele medici in ons land heeft de
N. S. B. een circulaire gezonden, aldus
aanvangend: „Het is ons uiteraard bekend,
dat vele onzer volksgenooten (o.a. Katho-
lieken en Israëlieten) bezwaren hebben
tegen den vorm, waarin zich het Duitsch
Nationaal-Socialfsme openbaart, terwijl
anderen (b.v. Vrijmetselaren) tegen het
Italiaansche Fascisme zijn gekant". Daar
om wordt iedere „Weledele Zeergeleerde
Heer" dokter of arts gesommeerd, om
„strikt vertrouwelijk bijgaande vragen -te
willen beantwoorden en ons deze antwoor
den in bijgesloten enveloppe in te zen
den". De vragenlijst luidt:
Zijt gij reeds lid der N. S. B.?
Symphatiseert gij met ons streven?
Acht gij toetreding bezwaarlijk voor uw
practijk?
Kent gij ons programma en de toelich
tingen? (Brochure 1, 2 en 4).
Zyt gij abonné van Volk en Vaderland?
Zijt gij tegenstander onzer beweging?
Zoo ja, waarom?
Wenscht gij nadere inlichtingen?
Afzender: Onderteekening:
Heeft ooit een deel van de bevolking zulk
een moreele terreur willen uitoefe
nen op de andere deelen van de bevolking,
als de N. S. B.?
Wij durven deze vraag ontkennend be
antwoorden, als men enkele uitzonderin
gen maakt, o.a. voor de Evangelische
Maatschappij (waarvan we o.m. kennen
het hatelijke Beroeps-adresboek voor Lei
den en Omstreken).
Wie op een dergelijke als hierboven be
doelde vragenlijst niet antwoordt wordt
op de zwarte lijst geplaatst.
Zéker 't is nog geen physieke ter
reur, zooals in Duitschland herhaaldelijk
wordt toegepast, maar 't is wel een mo
reele terreur, die den vrijen Nederlander
doet huiveren en gruwen voor een toe
komststaat, waarin het regime van een
dergelijke geestesgesteldheid dictatoriaal
zou heersch'en!
WAT ANDERE BLADEN
MUSSERT AAN HET WOORD.
Een correspondent van een Amerikaansch
pers-agentschap heeft den heer Mussert
geinterviewd.
Een paar puntjes van dit interview
zegt de T ij d zyn van belang, kunnen 't
publiek van dienst zijn. En het blad ver
volgt:
„De heer Mussert kondigt aan, dat in
zijn dictatuurstaat de gewetensvrijheid ge
garandeerd zal worden: „Het ligt dan ook
in onze bedoeling een ieder vrij te laten
zijn eigen godsdienst te belijden; alleen
zal het godsdienst moeten zijn en geen
openlijke of verkapte politiek."
Ziedaar al reeds het begin van de gods
dienstbedreiging: een man als de heer Mus
sert, zelf zonder positieve, in het kerke
lijke geconcretiseerde religie, zal hebben
uit te maken welke godsdienst zal mogen
worden beleden en in hoeverre, hij zal
uitmaken, of er „openlijke of verkapte po
litiek" in het spel is.
Het Duitsche voorbeeld is daar om ons
thans alreeds te doen weten wat het lot
der katholieke en christelijke religies en
kerken zal zijn.
Drukpersvrijheid?
De heer Mussert sprak:
„Als wij het te zeggen hebben zul
len de dagbladen zeer zeker meer de
rol van volksvoorlichter moeten gaan
vervullen. Nu zijn ze in den regel niet
anders dan politieke partijbladen. Bo
vendien, als al die politieke partijen,
die we hier hebben in het land, een
maal zullen zijn weggevallen en we een
eenheid zijn gaan vormen, dan zal er
veel geschrijf overbodig zijn. Dan kun
nen de dagbladen zich inderdaad meer
gaan wijden aan goede voorlichting
van hun lezers."
Dat ziet er voor alle niet N. S. B.-bladen
ook al zeer gevaarlijk uit; het beteekent
natuurlijk, dat ook in Nederland de pers
volkomen gelijkgeschakeld zal worden in
volkomen karakterloosheid; en van zulk
een pers voorspelt men dan „een goede
voo~lichting".
't Is alweer Duitschland, waar we erva- -|
ren, met wat al leugens, misleidingen en
perfide verzwijgingen „een goede voorlich
ting" volgens den heer Mussert te identifi-
ceeren is.
Ook de rassen-kwestie zal in Mussert's
heilstaat voor velen ook onschuldigen
een bedreiging vormen; Mussert zeide
ervan:
„Nu de Joden. Och, die interesseeren
ons eigenlijk zoo weinig. Die vormen
voor ons geen vraagstuk, dat onmiddel
lijk op den voorgrond staat. Er zal na
tuurlijk een einde moeten komen aan
den te grooten invloed, dien de Jo
den op net Nederlandsche geestesle
ven zijn gaan uitoefenen.
Hun invloed op het denken van de
Nederlanders is ontegenzeglijk te
groot, onverantwoordelijk groot ten op
zichte van het overige deel van de na
tie, wier leefwijze daardoor sterk be-
invloed wordt. Zoo staat b.v. een deel
van de dag- en weekbladen onder den
invloed van Joden en helaas niet van
de beste Joden. Aan den anderen
kant orthodoxe Joden, die zich bij
ons als gast voelen, die zeggen: Wij
hopen eens wee" te keeren naar het
land van Kanaan die Joden hebben
van ons niets te duchten.
Een ander type evenwel de z.g.
import-Jood die vormt voor ons de
hoofdzaak van het vraagstuk. Wij be
doelen den uiterst links georiënteer-
den Jood, die met horden en drommen
ons volk tracht te vergiftigen. Die Jo
den zullen hun mond hebben te hou
den, zoodra wij aan het bewind zyn."
Ondanks zijn voorzichtige woorden,
heeft de heer Mussert méér dan voldoende
gezegd, om degenen, die de vrijheid in ons
vaderland liefhebben, met schrik en angst
te slaan voor het visionaire toekomstbeeld,
een nationaal-socialistisohe Nederland
sche Staat!
GEEN BROOD, MAAR....
SPELEN.
In de Sportkroniek, het officieel or
gaan van den Koninklijken Nederlandschen
Voetbalbond, lezen wij:
„De aanvrage om kaarten voor den
wedstrijd NederlandEngeland op 18
Mei as. heeft alles overtroffen wat tot
dusver op dit gebied geleverd is. Ver-
eenigingen, bonden en officials hebben
samen niet minder dan 96.000 kaarten
aangevraagd. Particulieren, die in
totaal ook zeker om vele duizenden
kaarten hebben verzocht, zijn daarbij
dus niet inbegrepen.
In totaal hebben vereenigingen en
bonden 160.000 gezonden. Hiervan
wordt meer dan een ton teruggestuurd,
daar slechts geringe percentages kon
den worden toegewezen".
Honderd-duizend gulden heeft de Bond
moeten terugsturen, omdat er geen plaats
meer was.
Een kenmerkend staaltje vooral voor de
dagen waarin wy leven merkt de
Avondpost hierbij op.
„DIE ZIT!"
De Utrechtsche Courant schrijft:
Dezer dagen heeft men in de bladen kun
nen lezen, dat de Belgische Koningskinde
ren dezen zomer naar Noord wijk (men weet
wel: „Utrecht aan Zee") zullen komen, om
gedurende hun verblijf behoorlijk Neder-
landsch te leeren spreken.
Of dit even een steek aan de Fransciljons
beteekent!!
In Vlaamsch-België heeft men natuur
lijk zijn „Freude" d'ran en het bekende
blad uit Antwerpen (de Sinjoren-stad)
steekt althans bereids aldus van wal:
„Wat een les voor den Belgischen
adel, dat onze vorsten, willen zij hunne
kinderen in eene hun passende omge
ving de Nederlandsche taal grondig
laten aanleer en, verplicht zijn, ze naar
Nederland te zenden. Adel en volk spre
ken in Nederland dezelfde taal en dat
is de, oorzaak, waarom de taal be
schaafd is gebleven. In België was de
Nederlandsche taal de taal van de „su-
jets". van de armen, de taal die men
verwaarloosde, en die, destijds, zelfs
veracht werd, tot in de pensionaten
toe. Vandaag is ce Koning verplicht,
om zijne kinderen door omgang met
kinderen onze taal goed aan te leeren,
naar Nederland te gaan, willen ze geen
„keuken-Vlaamsch" leeren. Wat ons
vorstenpaar onmogelijk in 't eigen land
kon vinden, is het gaan zoeken in Ne
derland. De Koningskinderen spreken
onze taal en 't is om hunne kennis te
volmaken, dat zy nu maanden lang met
kinderen zullen omgaan, die uitslui
tend Nederlandsch spreken".
Zie zoo! Die zit!"
Maar zal men het voldoende voelen?!
DE DUITSCHE MAATREGELEN TEGEN DE KATH. PERS
ROME (K. W. P.).
De nieuwe verordening van de Duit
sche Regeering heeft in Vaticaansche krin
geen een buitengewone ongunstigen indruk
gemaakt. Algemeen is men van oordeel,
dat de Katholieke Pers in het gunstigste
geval geheel vervormd zou moeten worden
in een kleurlooze dagbladpers, hetgeen het
laatste stadium zou beteekenen van een
roemloozen ondergang.
Na de smadelijke behandeling der leden
van de Katholieke Jeugdorganisaties, die
uit Rome terugkeerden, het schandelijke
vonnis tegen Prelaat Leffers, het verbod
van het „Berliner Kirchenblatt" is men hier
in goedinlichte kringen van oordeel, dat
een volledige breuk tusschen het Vaticaan
en het Derde Rijk niet lang meer op zich
zal laten wachten.
Uit zeer goede bron werd medegedeeld,
dat het Vaticaan reeds verschillende scherp
gestelde nota's aan Duitschland heeft ge
richt. Het Vaticaansche Witboek over de
mislukte onderhandelingen tusschen
Duitschland en de H. Stoel is thans zoo
verre gereed, dat het binnen enkele dagen
in druk kan verschijnen.
Ook de H. Vader zelf is zeer bezorgd en
verontrust over de ontwikkeling der din
gen in Duitschland, vooral daar het Va
ticaan nog altijd van meening was, dat de
bepalingen van het Concordaat op een
eerlijke en loyale wijze zouden worden uit
gevoerd. De H. Stoel heeft altijd de bedoe
ling gehad om in het Concordaat de bepa
lingen op te nemen waarbij df vrijheid
der Katholieke Pers gewaarborgd zou
worden. Tijdens de onderhandelingen is
deze vrijheid voor de Katholieke Pers her
haaldelijk ter sprake gekomen, zoodat aan
de opvattingen van den H. Stoel niet ge
twijfeld kan worden. Het wreekt zich nu,
dat in de tekst van het Concordaat en ook
in het aanvullend protocol de pers niet
zoo uitdrukkelijk genoemd is als in het
Concordaat met Oostenrijk.
Reeds bij de onderhandelingen over het
Concordaat deden zich groote moeilijkhe
den voor, ofschoon het Vaticaan aan een
loyale uitvoering van alle bepalingen ge
loofde. In Augustus 1933 rees de eerste
twijfel en bij de ratificatie werd als een
conditio sine qua nan gevraagd een waar
borg voor de vrijheid der Katholieke
Pers. Nadat Berlijn de verzekering had ge
geven, dat de Katholieke Pers haar vrij
heid zou behouden werden de oorkonden
betreffende de ratificatie uitgewisseld. Des
ondanks was men in Vaticaansche krin
gen zeer wantrouwend tegenover de loya
liteit van de Duitsche Regeering, maar men
week voor het oordeel der Duitsche Bis
schoppen, die vreesden, dat, wanneer het
Concordaat niet geratificeerd werd, een
groote willekeur op kerkelijk politiek ter
rein zou ontstaan. De zaak is dus thans
van dien aard, dat de verordening van de
Rijksperskamer een schending beteekent
van een van de meest essentieele voor
waarden voor de ratificatie van het Con
cordaat.
Men neemt hier voorlooptg niet aan, dat
de voorzitter van de Rijkspressekammer
op de hoogte was van deze geheime diplo
matieke overeenkomst. Maar uit het pro
test van Mgr. Orsenigo kan men conclu-
deeren, dat de Nuntius bij dit protest een
schending op het oog heeft van de voor
waarden, die bij de ratificatie werden ge
steld en die in het proces-verbaal ver
meld staan. Bovendien richt het protest
van den Nuntius zich voornamelijk tegen
het feit, dat een bedreiging met de ver
nietiging der Katholieke Pers een elemen
taire schending is van de vrijheid en de
rechten der Kerk.
In de eerste gezamenlijke herderlijke
brief van de Duitsche bisschoppen nadat
de N. S. D. A. P. aan de macht kwam,
heeft het Duitsche Episcopaat te kennen
gegeven, dat de Katholieke Dagbladpers
absoluut noodzakelijk was en de H. Stoel
heeft dezen eisch steeds ondersteund.
Men is in Vaticaansche kringen van oor
deel, dat, ook wanneer de Katholieke Pers
zou mogen blijven bestaan (en dit zou al
leen onder den sterksten diplomatieken
druk verkregen kunnen worden) zij toch
door allerlei bezwarende bepalingen naar
den afgrond gedreven zou worden. Van be
paalde Duitsche zijde heeft men er in Ro
me steeds op aangedrongen om met de
uitgave van het Witboek te wachten, daar
het Nationaal Socialisme de kinderziekte
nog niet overwonnen .zou hebben. Maar van
andere zijde heeft men gewezen op het
feit, dat het zwijgen der Curie als een
I zwakheid wordt opgevat en dat zoodoende
het heidensche front van Rosenberg steeds
meer naar voren is geschoven.
Er zijn hier in Rome nog enkelingen, die
tegen alle hoop in, vertrouwen, dat in het
laatste oogenblik het gezond verstand in
Duitschland nog zal domineeren.
Wanneer echter de Curie na rijp beraad
toch van het tegendeel overtuigd is, dan zul
len Paus Pius XI en Kardinaal Pacelli ten
aanhoore van heel de wereld een duidelijke
taal spreken.
KATH. KERKBLADEN IN BESLAG
GENOMEN.
Verschillende katholieke kerkbladen, o.a.
het kerkblad voor het bisdom Berlijn, zijn
in beslag genomen, daar zij een herderlijk
schrijven der Pruisische bisschoppen publi-
ceeren, waarin kritiek wordt uitgeoefend op
het door de regeering ingestelde landjaar
voor de jeugd.
DE PAUS BEMOEDIGT DE DUITSCHE
JEUGD
Zij moet een heldhaftigen strijd strijden!
Men meldt uit Rome aan de „Msbd.":
De H. Vader heeft dezer dtgen in de
consistoriezaal het Domkoor van den Dom
van Aken, bestaande uit veertig heeren en
zeventig jongens, onder leiding van kape
laan Rehmann en vergezeld van den bis
schop van Aken, Z.H.E. mgr. Vogt, bene
vens van eenige componisten en dirigen
ten van christelijke muziek, in audiëntie
ontvangen.
Dit koor, wellicht het oudste in geheel
Europa het werd omstreeks het jaar
800 opgericht en genoot o.a. de bescher
ming van keizer Karei den Groote
heeft hier in groote zaal van de pauselijke
hoogeschool voor kerkmuziek een prachtig
concert gegeven. Tevens heeft het Zondag
j.l. onder de hoogmis gezongen in de kerk
van Santa Maria dell' Anima.
Voor den H. Vader zongen de buitenge
woon geschoolde zangers, onder wie zich
eenige zeer goede solisten bevonden, het
„Laudate Dominum" van Nekes, het „Tu
es Petrus" van Rehmann en het prachtige
„Tota pulchra es Maria" van Bruckner.
De H. Vader dankte de zangers voor de
op volmaakte wijze voorgedragen gezan
gen en toonde grootelijks belang te stellen
in de oude geschiedenis van het koor be
nevens voor zijn prestaties, welke o.a. op
het internationale congres voor kerkmuziek
in Aken verleden jaar zoozeer tot uiting
zijn gekomen.
Vervolgens begroette Zijne Heiligheid
zijn Duitsche zonen, die hem thans, in
deze moeilijke tijden voor hun vaderland,
bijzonder welkom zijn. Alle kinderen van
de groote katholieke familie zijn in het ge
meenschappelijke vaderhuis steeds harte
lijk welkom, vooral echter degenen, die
lijden en strijden moeten. Bijzonder wel
kom in het vaderhuis is steeds de jeugd
en daaronder ook de Duitsche jeugd, wel
ke thans zulke moeilijke tijden door
maakt, doch heldhaftig strijdt voor het
behoud van haar organisaties. Voor het
geloof echter zijn geen offers te groot en
alles, wat men lijdt om wille van Chris
tus' naam, wordt men den hoogsten ze
gen en genade beloond. Wat er ook moge
gebeuren, nooit mag men het geloof aan
de uiteindelijke zegepraal van het goede
verliezen, want de toekomst is in de hand
Gods en niet in die van de menschen..
God is altijd voor ons en nimmer tegen
ons, wat de grootste troost voor den waren
christen is.
LAND- EN TUINBOUW
EEN ONJUISTE VOORSTELLING VAN
ZAKEN.
Onder deze titel schrijft het „Week
blad voor Bloembollencultuur"
het volgende:
In Roelofarendsveen is vorige week een
vergadering van de onderafdeeling bloem
bollenkweekers van den L.T.B. gehouden,
waarop de moeilijkheden in het bloembol-
lenbedrijf ter sprake kwamen, en in het
bijzonder natuurlijk de saneering. In „De
Leidsche Courant" van 26 April is hiervan
een verslag te vinden, dat er op wijst, dat
de saneering daar is besproken door men
schen, die weinig „ingewerkt" waren. Dit
komt bij dit moeilijke vraagstuk meer voor,
en er zou geen aanleiding zijn, hierop terug
te komen, ware het niet dat volgens dit
persverslag door den heer Dekker, secre
taris van den L.T.B., op deze vergadering
beschuldigingen aan het adres van de Alg.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIJF BLADEN WAARONDER GE
ÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Zal het Vaticaan breken met Berlijn?
Alle kerkbladen in beslag genomen. (1ste
blad).
Het a,s. regeeringsjubileum van den En-
geischen koning. (2de blad).
BINNENLAND.
De groote meerderheid der mijnwerkers
heeft zich uitgesproken voor een staking.
Nieuw uitstel der beslissing? (2de en 1ste
blad).
Mazelenepidemie te Uden maakt ver
schillende slachtoffers. (Gem. Ber. 3de
blad).
Vereeniging voor Bloembollencultuur zijn
gericht, die volkomen misplaatst en onver
diend waren.
De heer Dekker sprak volgens hèt verslag
in „De Leidsche Courant" als volgt.
„Spr. ging in den breede na de wijze,
waarop deze belasting (de roebélasting
Red. Wkbld.) in de wereld is gekomen.
Het bloembollenbedrijf wenschte geen in
menging van derden. Het vak kon zich
zelf'wel bedruipen. Het gevolg was'dat, nu
het vak' zich als zoodanig had uitgespro
ken, de Regeering aan dit vak ook haar
steun ontzegde. „Wie ^s het vak?" aldus de
heer Dekker. Onder dit vak wordt niemand
anders verstaan dan de Algemeene Vereeni
ging voor Bloembollencultuur. Door deze
vereeniging is het systeem roebelasting aan
vaard en niettegenstaande de regeering nog
heeft gewaarschuwd, heeft het vak geen
steun van het Rijk gewild. De kleine kwee-
ker is hiervan de dupe geworden en zit
thans voor de moeillijkheden. Vraagt men
mij aldus de heer Dekker bestaat er
kans van deze belasting af te komen, dan
moet ik dit met „neen" beantwoorden. Wij
moeten op het oogenblik die zaak aanvaar
den door de schuldbekentenis te teekenen".
Onze lezers, schrijft het Weekblad
voor Bloembollencultuur ver
volgens, die het verloop van zaken in de
laatste jaren hebben gevolgd, zullen, dit
lezende, hun voorhoofd fronsen, en zeg
gen: „Waar haalt die spreker dat van
daan? Misschien is hij op een dwaalspoor
gebracht door de laatste rede van Minister
Steenberghe in de Tweede Kamer". Dat
Minister Steenberghe verkeerd was inge
licht, hebben wij direct na de rede van
Z.Exc. in ons blad aangetoond.
Het is natuurlijk zeer vleiend, dat de heer
Dekker het vak gelijk stelt met onze ver
eeniging. Het is misschien een beetje over
dreven, maar wel is zeker, dat de Alg. Ver
eeniging de eenige organisatie is, wier uit
spraken op dit gebied de meening van alle
onderdeelen van het vak weergeven.
Maar een uitspraak, dat geen inmenging
van derden ge wenscht werd, is nooit door
de Alg. Vereeniging gegeven. Dit wordt ai
bewezen dooi- het feit, dat onze algemeene
vergadering het C.B.C.-plan aanvaardde
Dat nooit een plan is aangenomen, 'waarin
financieele steun op den voorgrond stond,
is een gevolg van het feit, dat men in den
Haag toch volkomen weigerde financiëelen
steun aan het bloembollenbedrijf te geven.
De door Minister Colijn benoemde com
missie, waarin zitting hadden de heeren Mr.
M. Slingenberg, destijds regeeringscommis-
saris, Mr. F. A. Bijvoet en W. War naar,
j destijds voorzitter resp. van de Bloembol-
I lenkweékers- en Exportcentrale, E. H. Kre-
lage, voorzitter Alg. Vereeniging voor
Bloembollencultuur, S. Schoneveld, voor
zitter H.B.C., P. v. Nouland, voorzitter Bond
v. Z.H. Kleine Kweekers en drie departe
mentsambtenaren, heeft destijds in haar
advies aan den Minister zich gesteld op het
zelfde standpunt als de Kweekerscentrale,
die de voorkeur gaf aan een omslag per bol
boven een omslag per Roede.
In afwijking van dit advies heeft echter
de Minister de heffing per Roede bepaald,
omdat van het andere stelsel te veel bezwa
ren bij de uitvoering werden gevreesd
Zoo is de roebelasting tot stand gekomen
en de loop van zaken is dus wel eenigszins
anders dan de heer Dekker het voorstelde.