EEN HEILIG POLITICUS
Houdt 'n GLANS-SCHOONMAAK!
STADS
NIEUWS
26ste Jaargang
WOENSDAG 3 APRIL 1935
No. 8081
3)e £elctoefi£(3oii/ftwtf
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedrtagt bg Tooroitbetalfaig:
Voor Leiden 19 cent per week S 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.5#
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
i
V Zijn de Katholieken vrij in de
keuze eener politieke orga
nisatie?
't Schijnt ons nuttig, in dezen tijd nog
eens te laten hooren het antwoord, dat
op bovenstaande vraag is gegeven in 1928,
op den Katholiekendag te Maastricht, door
mgr. Aengenent, toenmaals professor aan
het Groot-Seminarie te Warmond.
Dat antwoord is nu in dezen tijd,
in dit jaar bijzonder actueel.
De spreker, mgr. Aengenent, wees op
de stelling, dat de Katholieken toch vrij
zijn in politieke vraagstukken. En ver
volgde dan:
„Als beginsel is deze stelling volkomen
juist. Talrijke uitspraken in de pauselijke
Encyclieken bevestigen dit onomwonden.
Doch daarnaast staat een ander niet min
der juist beginsel, n.l. dat men verplicht
is af te zien van de uitoefening eener in
zich rechtmatige vrijheid, wanneer daar
door andere belangen van hoogere orde in
het gevaar zouden komen. Welnu, zoo is
het met de vrijheid der Katholieken in
betrekking tot politieke kwesties vooral
in onze dagen. Leefden wij in een volledig
katholieke staatsgemeenschap, waarin dus
de katholieke beginselen en de rechten der
Kerk volstrekt veilig waren, dan zou een
splitsing in staatkundige groepen geen
gevaar opleveren voor de hoogere belan
gen. Maar wij leven in een maatschappij,
waarin verschillende wereldbeschouwin
gen heerschende zijn, waarvan er meer
dere, de ervaring in binnen- en buiten
land is er om het te bevestigen, een vij
andige houding tegenover de katholieke
beginselen en de rechten der Kerk aan
nemen. In onze dagen behoort het dus tot
de taak der Katholieke Staatspartij niet
alleen1 om het algemeene stoffelijke wel
zijn der gemeenschap te verzorgen, maar
daarnaast staat thans ook de taak, die
wij straks uitvoeriger schetsen, n.l. te wa
ken voor de christelijke beginselen in
bet staatsbestuur en te strijden voor de
rechten en belangen der Kerk. Welnu, om
dat bij iedere splitsing van onze eenheid
onze kracht als staatkundige partij min
der wordt, zooals de ervaring in het bui
tenland eveneens getuigt, is het de plicht
der Katholieken om de zoo grootst moge-,
lijke eenheid te bewaren en van een in
zich rechtmatige vrijheid af te zien om
wille der belangen van hoogere orde, die
ik zoo juist noemde. Een recente brief van
kardinaal Gasparri aan den aartsbisschop
van Parijs inzake de kwestie der „Action
Fraicaise" drukt dit uit op een wijze, die
aan duidelijkheid niets te wenschen over
laat. „Ofschoon de Kerk aan de Katholie
ken een rechtmatige vrijheid laat in poli
tieke vraagstukken, heeft zij toch het recht
om van de Katholieken, die werkelijk
katholiek willen zijn, te vragen om hun
persoonlijke voorkeur voor den een of
anderen regeeringsvorm op zijde te stel
len en zich te verbinden tot een eenheid
voor de verdediging van den godsdienst,
ten einde te bestrijden een atheïstische
wetgeving en te doen zegevieren het
christelijk ideaal, dat het hoogste goed is
voor de gemeenschap".
Al is deze uitspraak tot de Fransche
Katholieken gericht, zij geldt natuurlijk
evengoed voor de Katholieken van ons
vaderland. Trouwens, Leo XIII had in zijne
Encycliek „Sapientiae Christianae" reeds
vingerwijzingen gegeven in dezelfde
richting. „De godsdienst, zoo lezen wij
daar, moet heilig en onschendbaar zijn
voor allen. Meer nog, het voornaamste
en constante doel van de politieke zelve
moet datgene zijn, wat de christelijke
zaak het meest bevordert. Wanneer deze
door het werken van hare vijanden ergens
gevaar loopt, moeten alle onderlinge ge
schillen zwijgen, en één van meening en
van wil moeten allen de verdediging van
den godsdienst op zich nemen, omdat deze
het opperste goed is, waaraan alles onder-
geschik is". En in het boek van Karl Neun-
HOE SIR THOMAS MORE
VALSCHELIJK VAN HOOG
VERRAAD BESCHULDIGD
WORDT
m.
Een langdurige opsluiting ging aan de
terechtstelling van Sir Thomas More voor
af Pro-forma werd er een onderzoek in-
gesteld, een requisitoir gehouden, een ge
tuigenverhoor toegestaan, een jury be
noemd, maar ieder wist het: tenzij My-
lord More den koning gelijk gaf, was zijn
lot beslist.
Maar de koning kreeg géén gelijk.
Wat er nu gebeurde zal zijn lievelings
dochter „Meg", ons vertellen, in haar dag
boek. Margaretha M?re was een der intel
ligentste vrouwen van haar tijd, die even
goed raad wist met het maken van een om-
melet als met de grieksche en latijnsche li
teratuur. En nu haar verslag over de laat
ste levensdagen van haar roemvol gestor
ven vader en martelaar.
Den 7den Mei 1535.
Vader is voorgeroepen.
Den lsten Juli.
Daar Willem (Margaretha's man) bij 't
verhoor tegenwoordig wenschte te wezen,
en hij daarom al vroegtijdig aanwezig
moest zijn, vertrouwde hij de zorg voor
mij en Bessy aan Dancey toe, die ons
plaatsen verschafte, om Vader op zijn weg
van den Tower naar Westminster-hall te
zien. Wij konden door de menigte niet tot
hem doordringen, maar klauterden op een
bank, om met ons gansche hart hem na
te staren, toen hij voorbij ging, vaal, ma
ger, -vergrijsd, doch zonder eenige neer
slachtigheid in zijn wezen. Hij was in een
grof wollen pij gekleed, en steunde op een
staf; deze ongewone-steun deed Bessy, zoo
dra zij 't besperde, haar gelaat aan mijn
schouder verbergen en droevig schreien. Zij
sloeg hare oogen echter weer op, maar had
ze zoo vol tranen, dat ze hem zeker te nau-
wernood zien kon. Zijn gelaat was kalm,
maar ernstig; doch juist toen hij voorbij
ging, kreeg hij iemand onder de menigte
in 't oog, en glimlachte op zijn ouden, vrijen
trant. Daarop keek hij op naar de vensters,
met dien helderen blik, dien hij zoo vaak
naar mij op 't mijne sloeg; doch hij werd
ons niet gewaar. Ik kon met laten „Vader!"
te roepen, maar hij hoorde mij niet. Mis
schien was 't zoo ook beter, ik had niet
gaarne zijn gelaat zien betrekken, bij "t
gezicht van arme Bessy's tranen.
Willem vertelde mij, dat het requisitok
het langste was, van 't welk men ooit hoor
de, en dat het over vier punten liep. Voor
eerst zijn meening omtrent 's Konings
huwelijk; ten tweede, het schrijven van
verschillende brieven aan den Bisschop
van Rochester, hem aanmanende tot vol
harding, ten derde, zijn weigering om Zijn
Majesteits kerkelijke oppermacht te erken
nen; ten vierde zijn stellige ontkenning
dier oppermacht, en zijn blijkbare neiging,
den koning daardoor van zijn waardigheid
en titel te berooven.
Toen het gelezen was, zeide de Lord
Kanselier: „Gij ziet, hoe grievend gij Zijne
Majesteit, den koning, beleedigd hebt; toch
is hij zoo genadig, dat als gij uw stijfhoof
digheid wilt afleggen, en van meening ver
anderen, wij hopen mogen, nog vergiffenis
voor u te verkrijgen!"
Vader antwoordde, en op 't geluid van
zijn stem hielden allen hun adem in:
„Hoogedele Heeren, ik ben zeker, voor
deze uwe heuschheid, ten hoogste erken
telijkmaar ik bid den Almachtige, dat
ik, door Zijne Genade, tot den dood vol
harden moge, in de gezindheid, die ik heb".
dörfer „Zwischen Kirche und Welt" vin
den wij deze zelfde meening verdedigd:
„In bepaalde historische omstandigheden
kan het natuurlijk voor de Katholieken
plicht worden, zuiver politieke overtui
gingen en acties op den achtergrond te
zetten achter de bescherming der bedreig
de Kerk".
Tot zoover mgr. Aengenent.
Dat zeker in dezen tijd niet kan worden
geloochend, dat de Kerk over heel de we
reld daar meer en hier minder be
dreigd wordt, is allerduidelijkst.
Dat zeker in dezen tijd de strijd gaat
tusschen geloof en ongeloof, ook in Ne
derland, zal niemand kunnen ontken
nen.
Daarom is de eenheid der Katholieken
op politiek tefrein zoo gewenscht en
noodzakelijk.
SIR THOMAS WANKELDE.
Zij konden hunne beschuldiging tegen
hem niet volhouden! 't Was alleen op 't
laatste punt, dat hq van verraad zou kun
nen beticht worden, en zij hadden daar
geen bewijs voor. Hoe zouden zij dat ook?
Men had hem dus onmiddellijk vrij moeten
spreken, in plaats van dat zijn bittere
vijand, de kanselier, hem uitnoodigde zich
te verdedigen. Willem zei, dat er een alge
meen gemompel doos 't Hof ging. Vader
echter ving zijn beantwoording der uitnoo-
diging aan, met zijn hoop uit te drukken,
dat de uitwerking der' lange gevangenschap
op zijn geest en lichaam niet zoodanig mocht
zijn geweest, dat zij hem de kracht benam,
alle beschuldigingen tegen hem naar be-
hooren te weerleggentoen hij, door 't
lange staan vermoeid, wankelde en zijn staf
uit de hand liet glijden, waarop hem ver
oorloofd wei-d te ga.an zitten, 't Was slechts
een oogenblik van lichamelijke zwakheid,
en hij ging daarna vrijmoedig voort te er
kennen, dat hij zich altijd tegen 's konings
huwelijk bij Zijne Majesteit zelf verzet had,
't geen hij zoo verre was voor hoogverraad
te achten, dat hij het een verraad zou heb
ben gerekend, zijne meening yoor den Ko
ning te verbergen, toen hij door Zijne Ma
jesteit geraadpleegd werd. Zijn brieven
aan den goeden bisschop bewees hij geheel
onschuldig geweest te zijn. Wat zijn weige
ring dier oppermachtserkenning betrof,
voerde hij aan dat het geen overtreding
kon zijn, zijn oordeel daaromtrent aan zich
te houden, daar alleen. God een kenner on
zer gedachten is".
„Neen", viel hem de advocaat-generaal
in de reden, „uw stilzwijgen is het bewijs
van een hardnekkigen geest".
„Ik had altijd gemeend", hernam Vader,
„dat stilzwijgen toestemming insloot qui
tacet consentire videtur"; t geen menig
een deed glimlachen. Omtrent de laatste be
schuldiging betuigde hij, nooit tot iemand
een woord tegen de wet geuit te hebben.
EEN MEINEEDIGE.
De gezworenen waren op t' punt hem
vrij te spreken, toen eensklaps de procu
reur-generaal Cromwell zich zelf als ge
tuige voor de kroon aangaf, zijn eed af
legde, en getuigenis gaf van zijn gesprek
met Vader in den Tower, daar ten onrech
te bij voeegnde als een meineedige, die
hij is dat, op zijn zeggen: „geen parle
ment kan een wet maken, dat God niet
God zou zijn" Vader gezegd had: „evenmin
kan men den'koning tot hoofd der kerk ma
ken".
Het verwondert mij, dat de grond zich
niet onder zijn voeten opende!
Vader antwoordde met warmte: „Als ik
een man was, Heeren, die om geen eeden
gaf, weet gij wel, dat ik thans niet voor
deze balie zou staan. En zoo de eed, dien
gij, mijnheer de procureur, straks hebt af
gelegd, waar is, bid ik God nimmer in 't
aangezicht te mogen zien. Inderdaad ben ik
meer begaan met uw meineed, dan mijn ge
vaar. Gij en ik hebben eens geruimen tijd
in 't zelfde kerspel gewoond; uw levenswijs
en verkeertrant waren mij, van uw jeugd
af, bekend; en, het doet mij leed het te
moeten zeggen, gij werdt altijd voor licht
zinnig in uw woorden, en een groot dobbe
laar en speler gehouden, en hadt noch daar
noch in den Tempel, het college, waartoe
gij behoorde, een goeden naam. Is het dan
wel te gelooven, dat ik mijn gewetensgehei
men betrekkelijk dien oppermachtseed, die
ik, nadat eens dat voorschrift was uitge
vaardigd, noch aan 's konings Majesteit
zelf, noch aan een der Heeren, ooit heb
willen openbaren, zoo lichtvaardig zou ge
uit hebben in een vertrouwelijk gesprek
met mijnheer den Procureur?"
Kortom, de meineedige kon zijn voorge
ven niet bewijzen; desniettemin stond de
uitkomst van dezen ongeluksdag te voren
reeds vast. Lord Audley stak een venijnige
rede af; de gezworenen gingen en kwamen
weldra met een schuldigverklaring terug;
want zij wisten nu wat Zijne Majesteit ver
langde, dat zij in dezen zouden doen.
Lord Audley stond op, en begon het von
nis uit te spreken, toen Vader het woord
nemende, zei: „In mijn tijd, Mylord, was
het in zulk een geval de gewoonte, den ge
vangene, vóór de uitspraak van 't vonnis,
te vragen, of hij iets kon aanvoeren, waar
door zijn veroordeeling kon worden ver
anderd".
(Wordt vervolgd).
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITEHLAND.
De Belgische regeering strijdt tegen de
prijsopdrijving veroorzaakt door de deva
luatie. (2de blad).
Frankrijk handhaaft het goudpeil van
de franc. (2de blad).
Paraguay en Bolivia zouden erin heb
ben toegestemd, de vijandelijkheden te
staken. (2de blad).
SNELLE LUCHTVERBINDING
ITALIË—ENGELAND.
ROME, 3 April. (VJD.) De Italiaansche
luchtvaartautoriteiten bestudeeren op het
oogenblik een plan tot instelling van een
nieuwe luchtlijn, die een verbinding tus
schen Rome en Londen tot stand zal bren
gen, welke het mogelijk maakt de reis van
de Italiaansche naar Britsche hoofdstad in
vijf uur te maken. Het is de bedoeling, dat
de vliegtuigen België en Nederland aandoen
en over het Rijnland, Zwitserland en de Al
pen vliegen. Waarschijnlijk zullen voor de
zen dienst de nieuwe Savoia-Marchetti-
vliegtuigen worden gebruikt, die plaats bie
den aan 24 passagiers, zijn uitgerust met
vier 700 PJC. motoren, een plafond heb
ben van 7500 Meter en een gemiddelde
kruissnelheid kunnen bereiken van 320
K.M. per uur.
VIER KINDEREN IN BRANDENDE
SCHUUR OMGEKOMEN.
SYDNEY, 3 April. (VJD.) Nabij Invereü
in Nieuw Zuid Wales zijn vier kinderen,
die in een brandende schuur waren inge
sloten, in de schuur omgekomen. Tijdens
het blusschingswerk, waaraan de vader
meehielp, wist men niet dat de kinderen
in de schuur waren. Pas toen de muren wa
ren ingestort, kwam men tot de vreese-
lijke ontdekking.
Enkele druppels Shell Vloerglans reinigen Uw zeil, parket en
linoleum afdoende en geven.het 'n prachtglans, dagenlang.
Bij alle drogisten!
TARIEFSVERLAGING BIJ DE H.TJVL
Op de lijn WassenaarLeiden.
Zooals reeds kort werd gepubliceerd, zal
de H.T.M. overgaan tot tariefsverlaging op
de buitenlijnen.
Naar wij thans kunnen melden, komen
deze belangrijke verlagingen in hoofdzaak
op het volgende neer voor de lijn Wasse
naar Leiden.
Hier worden met ingang van 1 Mei de
volgende retours en enkele-reistarieven in
gevoerd:
Retours Den HaagLeidein v.v. 0.65,
drie dagen geldig.
Geldig dag van uitgifte
PleinHaagsche Schouw v.vf 0.60
PleinDeyleroord 0.40
Plein3 Papegaaien 0.30
ViaductLeiden 0.60
ViaductRijnsburgerwijs0.50
Viaduct■Haagsche Schouw0.40
3 Papegaaien.Leiden „0.40
3 PapegaaienRijnsb.w0.30
Door deze retours worden derhalve zoo
wel de verbindingen van en naar Den Haag
als die van en naar Leiden belangrijk ver
laagd.
Enkele-reis-tarieven, abonnement, tra
ject- en schoolkaarten. Hierbij worden ver
schillende tariefsgrenzen verlegd, waardoor
vooral de verbindingen dorp Wassenaar
Leiden goedkooper worden. Verder worden
eenige tussehentarieven ingevoerd, ten ein
de den sprong van 0.10, welke thans nog
tusschen verschillende seotietarieven be
staat, algemeen te verlagen op ten hoogste
0.05. Hierdoor zal voor vele reizigers het
onaangename loopen naar een volgende
halte om in een lagere tariefgrens te komen,
vermeden kunnen worden.
Verder wordt het korte 5 ets. traject te
Leiden doorgetrokken tot de halte Rijns-
burgerweg.
De verlegging van eenige tariefsgrenizen
heeft mede ten gevolge, dat eenige abonne-
menits-, traject- en schoolkaarten tot een
lagere tariefsgrens komen te behoor en.
Deze wijzigingen bevatten te veel om
hier volledig daarvan melding te maken.
Binnenkort zullen de nieuwe tariefsgren-
zen volledig worden gepubliceerd in. de
tramrijtuigen.
REGEERINGSCONSUMPTIEMELK-
CONTRACT.
Door de „Chr. Boeren en Tuindersbond",
„Holl. Mij van Landbouw" afd. melkvee
houders en „L.T.B." is op 1 April een ver
gadering uitgeschreven, voor het behan
delen van bovenstaand onderwerp.
De heer J. Uiteniboogaard opende de ver
gadering namens de drie veehouders orga
nisaties, met een woord van welkom.
Een openingswoord volgens den heer
Uitenboogaard, dat zeer somber gestemd
is, aangezien een bespreking van het
nieuwe contract daartoe aanleiding zal
geven.
Voor het uiteenzetten van de nieuwe
verbintenis 1935—1936, verkreeg de heer
C. van Vliet het woord.
In het bijzonder zal bij het afsluiten der
contracten rekening gehouden worden met
het vrij komen der bakkersmelk; was voor
heen voor de bereiding van melkbrood
voorgeschreven het verbruiken van melk,
volgens den regeeringsconsumptiemelkprijs,
dit is nu ongedaan gemaakt geworden.
Momenteel gaat het steeds om de vraag:
„wat kan de consument betalen", terwijl
men minder gaat letten op hen, die dit pro
duct moeten produceeren.
Het aanpassingsvermogen voor de boer
derij is reeds lang bereikt; laat daar de re
geering rekening mede houden. De boer
moet van dit pad terug! Wekelijks zien wij
collega's vertrekken, steeds minder wordt
het aantal van degenen, die het hoofd boven
water kunnen houden; een ernstig protest
is terdege op zijn plaats.
Ook nu zullen er wederom verstrekt wor- -
den contracten, contracten die men nood
gedwongen moet afsluiten, maar een con
tract, dat geen bestaansmogelijkheid meer
zal bieden.
Uitvoerig stond spreker stil bij de komen
de melkbeperking, en gaf raad, op welke
manier de veehouder deze toe moest pas
sen, opdat deze maatregel zoo gemakkelijk
mogelijk te dragen zou wezen.
De hierna gestelde vragen werden door
spreker beantwoord.
Vervolgens werd besloten evenals het
vorig jaar een heffing op de melk te hou
den, om daarmede collega's, die geen con
tract konden afsluiten, te steunen.
De administratieve verantwoording van
het vorig jaar werd goedgekeurd, met dank
voor het gehouden beheer.
Vervolgens sluiting.
VOLKSBOND SNIEUWS.
Voor de vrouwen der leden.
Het Bestuur van den R. K. Volksbond
heeft het plan om in den loop van de vol
gende week een mooi filmwerk te doen
vertoonen voor de vrouwen der leden van
den R. K. Volksbond.
Daartoe zal op Vrijdag 5 April a.s., des
avonds van 6 tot 8 uur, gelegenheid zijn
de gratis toegangsbewijzen af te halen.
Zaterdag 6 April 's avonds van 89 uur,
zal ook gelegenheid zijn kaarten af te ha
len. Na deze twee avonden worden geen
kaarten meer uitgereikt.
De juiste datum van de film vertooning
zal in de courant en m het Bondsgebouw
worden 'bekend gemaakt.