STADS
NIEUWS
26ste Jaargang
DONDERDAG 28 MAART 1935
No. 8076
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Prof. dr. Veraart over
het parlementaire stelsel
VOORNAAMSTE NIEUWS
DE ABONNEMENTSPRIJS bedrstgt bij rooniitbefoluig:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 6-5#
Voor de R.K. Studentenver. „Carolus
Magnus" te Nijmegen heeft prof. dr. Veraart
een rede gehouden over de toekomst van
het parlementaire stelsel.
In deze rede troffen ons vele o.L zeer
juiste gedachten, zoodat wij hier gaarne
een groot gedeelte uit het verslag in de
„Maasbode" overnemen.
Spreker verdeelde de critiek op het par
lementaire stelsel.
Ten eerste de critiek op den oorsprong
van het stelsel. De oorsprong van het Pari.
stelsel is allesbehalve zuiver, de ideologie
van de twee eerste Fransche parlementen
was ten slotte zeer sofistisch, maar de his
torische ontwikkeling heeft het stelsel ge
zuiverd, en het werd ten slotte tot een cul
tureel volksbezit. In de Westersche cultuur
is het geworden een onmisbaar deel van de
volkscultuur.
De tweede soort van critiek spruit voort
uit onkunde aangaande de werkzaamheid
van het Parlement. Wanneer men echter
van dichtbij de zaken meemaakt is men
dankbaar deze leerschool te kunnen door-
loopen. Een onmetelijke arbeid, -juridisch
en economisch wordt gevraagd, en om daar
in iets te presteeren, wat excelleert, zich
telkens weer in te stellen op de verschil
lende onderwerpen die met kaleidoscopische
snelheid passeeren, dit alles» vraagt een
kunde en soepelheid van geest die aan het
wonderbaarlijke grenzen. De beste repu
taties uit vele kringen zijn bezweken, om
dat zij den parlementairen arbeid niet aan
konden, en het is onbegrijpelijk hoe weinig
dit alles tot de besten van ons volk gespro
ken heeft. Zij die spreken van een praatcol
lege zijn of leugenaars tegen beter weten
ifi of domooren.
Vervolgens is er een critiek, die voort
spruit uit botte analogie naar buitenland-
sche toestanden van hen die buitenlandsche
buitenissigheden willen voortplanten en
overplanten in Nederland.
Men spreekt dan van Italië en Duitsch-
land. Welke analogie is er dan tusschen het
Italië van na den oorloog, toen de syndica
listische fabrieksorganisaties in Noord-
Italië de roode vlag heschen, toen overal in
Italië wanorde heerschte en Mussolini zijn
grooten tocht naar Rome begon en Neder
land op den dag van vandaag? Kan men
het vergelijken met het Frankrijk van den
Weerlegging van de
critiek op dit stelsel
18 Brumaire als Napoleon ingrijpt in de
wanorde van de Directoire? Mussolini trok
niet naar Rome met vleesch geworden prin-
cipen, maar heeft zijn theorieën eerst na
zijn daden gesmeed.
Duitschland, in de diepste vernedering
na de ramp van Versailles, dat Clemenceau
ten onder trachtte te brengen, dat mishan
deld werd tot economische schade van
Europa, vertoont toch óók heel andere as
pecten dan Nederland.
Nederland heeft nog nooit gestaan voor
een staatsbankroet, wij voeren op de meest
pijnlijke wijze onze budget-politiek, bij ons
is er niets van de corruptie, die in de an
dere landen haar inval deed, de verhoudin
gen hier zijn volkomen anders.
Van den anderen kant is er echter ook
plaats voor gerechtvaardigde critiek. Maar
zij moet in een strooming te zamen loopen
n.L de overbelasting van het Nederland-
sche parlement. Bij gebrek aan andere or
ganen moest het grijpen naar werkzaamhe
den waarvoor het niet is geoutilleerd. Dit
was niet gebeurd indien er vele dingen had
den kunnen overgelaten worden aan orga
nen van het maatschappelijk economisch
bedrijfsleven. Maar dit is niet mogelijk ge
weest. Het parlement werd gedenatureerd
tot een lastdragenden ezel, die onder den
al te grooten last bezwijkt. Het heeft alles
op te knappen vanaf het kleedingstuk tot
de Hoogeschool toe. In de toekomst moet
gestreefd worden naar ontlasting van de
werkzaamheden dat het Parlement weer
het lichaam kan zijn met het overwicht op
's Lands zaken.
Dit is noodig om te voorkomen, dat wij
zouden vervallen in de onverdraaglijkheid
van een niet-parlementair stelsel, dat niet
zou passen bij onzen Nederlandschen Volks
aard. De gevaren hieraan verbonden zou
den zijn: de weg, die naar de tyrannie zou
worden gebaand en de overheersching van
een kleine coterie, met een gemakkelijke
corruptie.
Voor Nederland met zijn eigen nationale
en historische cultuur is het niet denkbaar,
dat het geleid zou willen worden door
iemand op wiens daden geen controle kan
worden uitgeoefend en dat het volk de
medezeggenschap in 's lands zaken zou wil
len afstaan.
V De kleine partijen.
In de hierboven afgedrukte beschou
wing wijst prof. dr. Veraart op de betee-
kenis en de waarde van het parlementaire
stelsel.
Wij zyn het volkomen daarmee eens.
En ten slotte zal het Nederlandsche volk
in overgroote meerderheid als het
zich bezinnen kan en wil! uit zijn aard
voor het behoud van het parlementaire
stelsel zijn en blijven.
Maar: nu moet toch ook iemand als prof.
Veraart 't met ons eens zijn, dat aan het
parlementaire stelsel afbreuk wordt ge
daan, dat dit stelsel ondergraven wordt
door het bestaan en den groei van kleine
partijen.
In het partij en-stelsel moet veel verbe
terd worden ook dit heeft prof. Ver
aart verklaard. En ook hiermede zijn wij
het zoo volmaakt met hem eens! Maar wij
kunnen ons niet voorstellen, hoe prof.
Veraart zélf kan meenen, dat in het par
tijen-stelsel wordt verbeterd door afschei
dingen, door de oprichting van kleine par
tijen!
De heer ir. Mussert onderschrijft ons be
toog! HU, die het parlementaire stelsel wil
verdwenen zien, geeft den N. S. B.'ers
den raad, om by de gemeenteraadsver
kiezingen (waarbij de N. S. B. niet zelf
candidaten stelt) te stemmen op de kleine
party en, o.a. op de partij-Veraart. Hij
meent klaarblijkelijk en o.i. zeer te
recht dat hij het parlementaire stelsel,
door prof. Veraart zoo overtuigend bepleit
en verdedigd, bestrijden kan door de par
ty, door dienzelfden prof. Veraart opge
richt en geleid, te steunen!!
V De zeden zijn veranderd!
De nieuwe praeses van het „Leidsch Stu
denten Corps" heeft in een rede, waarmede
hij het voorzitterschap van dit corps aan
vaardde (zie Stadsnieuws) eenige opmer
kingen gemaakt, die wel een uitnoodiging
schijnen te bevatten voor tegenspraak of
bestrijding, maar waarop wij hoewel 't
ons wel eenigszins aanlokt toch niet
zullen reageeren, omdat ze wij veron
derstellen: tengevolge van de korte samen
vatting in het ons gezonden resumé der
lezing niet héél duidelijk de bedoeling
uitdrukken.
Op één ding willen wij echter wijzen. Het
„Leidsch Studenten Corps" blijft er zich
tegen verzetten, dat „andere corporaties
in academisch verband ook die rechten toe
gestaan krijgen, die vroeger slechts voor
ons alleen waren."
Bedoeld studenten-corps wil dus blijven
behouden een uitzonderlijke positie, wat
voorrechten betreft; meent daarop recht te
hebben. Dat recht echter bestaat feitelijk
slechts in een min of meer in vervoering
geraakte phantasie! De zeden zyn nu een
maal in den loop van den tijd veranderd;
in vele opzichten verslechterd, in vele an
dere opzichten verbeterd. Als men zich niet
overgeeft aan een zeker idealisme (waar
tegen de voorzitter van het L. S. C. waar
schuwde, althans in verband met de poli
tiek), maar de nuchtere werkelijkheid aan
vaardt, dan zal men dit inzien en de con
clusies er uit trekken, welke er duidelijk in
liggen. Die nuchtere werkelijkheid aan
vaardt echter het „Leidsch Studenten
Corps", blykens de redevoering van zijn
nieuwen voorzitter, niet.
DE KIESWET
Het wetsontwerp tot wijziging van de
Kieswet, dat gisteren met 69 tegen 10 stem
men door de Tweede Kamer is aangenomen,
ziet er heel anders uit dan het oorspronke
lijk voorstel van minister De Wilde.
Verdwenen is eruit de drievoudige kies-
deeler, de uitsluiting van vry gestelden.
In plaats van den drievoudigen
kiesdeeler is de kiesdeelerals limiet
gesteld. Wie daaronder blijft, verwerft geen
Kamerzetel
Daarnaast is dan nog de waarborgsom,
die de bedoeling heeft, beunhazen in de
politiek uit te schakelen.
De zes grootste fracties hebben voorge
stemd. Ook prof. Visscher, die wegens den
drievoudigen kiesdeeler aanvankelijk zoo
fel in oppositie was; óók de liberalen, voor
wie het terugnemen van het voorstel tot
uitsluitiry van vrijgestelden in Staten- en.
Raadsvergadering een teleurstelling is ge
weest. Dit laatste is o.a. gebleken uit de
wyze, waarop dr. Bierema zijn stem gemo
tiveerd heeft. In het vertrouwen, dat de
regeering gevolg zal geven aan de toege
zegde overweging eener nadere wettelyke
regeling, hebben de liberalen nochtans hun
stem niet aan het wetsontwerp onthouden.
Tweede Kamer.
Begrooting zuiderzeefonds
De Kamer begon gisteren met twee
stemmingen.
Het wetsontwerp tot herziening van de
Kieswet, Prov. en Gemeentewet, waarvan
niet veel meer dan een skelet was over
gebleven, nam zij met 69 tegen 10 stem
men aan; en met de motie-v. d. Waerden-
Bongaerts ten bate van voortzetting der
droogleggingswerken van het IJselmeer
waren alle leden het zóózeer eens, dat
zelfs geen hoofdelijke stemming noodig
bleek.
In een korte vergadering heeft de Ka
mer vervolgens de begrooting van het
Zuiderzeefonds afgehandeld.
Ofschoon er gisteren nog zeven sprekers
het woord voerden over de afdeeling Zui-
derzeesteunwet, kan men veilig zeggen,
dat de dag als twee druppelen water ge
leek op den vorigen. Ook gisteren weer
dezelfde klachten, die ieder jaar terugkee-
ren; en ook nu weer de verzekering van
de Regeeringstafel, dat er heusch niet zoo
veel geklaagd wordt onder de menschen
en de toepasing der wet lang niet zoo
slecht is als wel wordt beweerd.
Deze tegenspraak is wel zeer merkwaar
dig, omdat werkelyk alle partijen het
hierover eens zijn, dat de toepassing der
wet te wenschen overlaat en tot een al-
gemeene klacht aanleiding geeft. Zouden
het alleen de heeren W ij n k o o p (C.P.),
Sneevliet (R.S.P.), Van Dis (S.G.)
geweest zijn, die dergelijke klachten lieten
hooren, men zou weinig geneigd zijn er
een al te groote waarde aan te hechten.
Maar thans kwam de rustige, anti-revo
lutionaire heer Van der Zaal vertel
len, dat zijne party opzettelyk een onder
zoek had ingesteld, en dat daaruit de al
gemeenheid der klachten was komen vast
te staan en de Chr. Hist, heer S n o e c k
Henkemans onderstreepte nog eens,
dat de uitkeeringen te gering waren. De
heer Drop (S.D.A.P.) deed al een zelfde,
geluid hooren en de heer E bels (V.D.)
gaf in overweging: geef hun een uitkee-
ring ineens en kapitaliseer alle schade
loosstellingen en zorg, dat er eindelijk aan
deze zaak een einde komt.
Zooals gezegd: de Regeering stelde daar
tegenover cijfers, die moesten bewyzen,
dat er in de klachten veel overdrevens
school. De nieuwe Minister van Wa
terstaat beriep er zich op, dat op de
40.000 aanvragen in 1933/'34 slechts 398
klachten waren binnengekomen en in 1934
op de 17.000 slechts 176. Daaruit leidt de
Regeering af, dat de toepassing der wet
niet zoo slecht is als wel eens wordt voor
gegeven. Er zullen zeker weinig Kamer
leden door deze redeneering overtuigd
zijn geworden; maar men begreep van den
anderen kant, dat er met een pas opge
treden Minister niet grondig over deze
aangelegenheid viel te discussieeren. En
zoo waren er dan ook geen replieken be
houdens van Wjjnkoop, die een mis
lukte poging deed, om een motie in te
dienen. Deze werd niet voldoende ge
steund en kon daarom niet in behandeling
komen.
En zoo zat er niet veel anders op dan,
om na een vry onbevredigende discussie
deze begrooting maar z. h. s. goed te keu
ren.
De Kamer is daarop uiteengegaan tot
9 April a.s.
De beperking van de
melkproductie
Elders in dit nummer vindt men uitvoeri
ge mededeelingen over de beperking van
de melkproductie hier te lande. Het beper
kingsjaar zal ingaan op 1 Juni en dus loo
pen tot uit. Mei 1936.
Het gemiddelde beperkingspercentage
voor het heele land wordt vastgesteld op
ten minste 11 pet.; kleine bedryven worden
slechts voor de helft beperkt. Er heeft een
differentieering plaats naar gelang van pro
vincies en grondsoorten.
Melkkar door
trein gegrepen
Voerman op onbewaakten
overweg gedood.
Hedenmorgen is de 39-jarige landbou
wer J. T. uit Leur, terwyl hij op een kar
gezeten was, beladen met melkbussen
voor de melkfabriek te Etten op den in
de Neerstraat gelegen onbewaakten over
weg door een uit Breda komende goede
rentrein gegrepen en op slag gedood.
Waarschynlijk heeft de man, die in ge
sprek was met den 16-jarigen Gij zen uit
Etten die op een rijwiel naast de kar reed,
door de zware mist den trein te laat be
merkt. Het hoofd van het slachtoffer was
geheel verbrijzeld. Het paard was totaal
verminkt, terwijl de kar geheel versplin
terd was. De machinist remde onmiddel-
lyk maar kon den trein eerst by het sta
tion te Etten tot stilstand brengen. De
jongen G. wist door plotseling te stoppen
aan een wissen dood te ontsnappen. Het
slachtoffer T. laat een vrouw en twee
kinderen na. Het lijk is naar het lyken-
huisje te Etten overgebracht.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER BLADEN.
BUITENLAND.
E <atie van de Belgische franc on-
vermijüelijk geacht (2de blad).
Simon's terugkeer uit Berlijn. Zwijgen
en pessimisme (2de blad).
Een crisis in Spanje aanstaande? (2de
blad).
BINNENLAND.
Beperking van de melkproductie. (4de
blad).
Op den onbewaakten overweg bij Etten
is een melkwagen door een trein gegrepen.
De voerman werd gedood. (1ste blad).
Oude moordzaak te Oss opgehelderd?
(Gem. Ber. 3de blad).
Verduisteringen bij het Haagsche Crisis
comité. (Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Wüly den Ouden brengt het zevende
wereldrecord op haar naam. (3de blad).
Houdt 'n GLANS-SCHOONMAAK!
en laat de „KONINKLIJKE/SHELL" U daarbij helpen!
Enkele druppels SHELL VLOERGLANS luchtig uitge
wreven, reinigen Uw zeil, parket en linoleum af
doende en geven het een prachtglans, dagenlang!
Bij Uw drogist staat eenbus SfieJI Vloerglans voor U klaar'
DE HANZE.
In de Jacoba-zaal van Hotel „Den
Burcht" hield gisteravond de R. K. Mid-
denstandsvereeniging „De Hanze" een al-
gemeene ledenvergadering onder voorzit
terschap van den heer J. Schoondergang.
Deze heette alle aanwezigen hartelijk
welkom, waarna de notulen der vorige
vergadering na lezing worden vastgesteld.
Onder de talrijke ingekomen stukken
bevond zich een schrijven van het hoofd
bestuur inzake de propaganda-maand van
15 Maart tot 15 April.
Van den heer P. van Berge Henegou
wen was bericht ingekomen, dat hij ont
slag nam als bestuurslid, naar aanleiding
waarvan de voorz. eenige hartelijke woor
den van dank sprak tot den afgetredene,
die gedurende tal van jaren de Hanze op
verschillende wijze diende.
De secr. las vervolgens het jaarverslag
voor van de R. K. Slagerspatroonsvereeni-
ging „St. Pelagius" en het verslag van de
Leidsche Middenstandscentrale.
Bestuursverkiezing.
Nadat een nieuw lid was geinstalleerd
had de bestuursverkiezing plaats in de
vacature-P. van Berge Henegouwen. Can-
didaat waren gesteld de heeren B. W. H.
Bouchier (door het bestuur) en H. Nieu-
wenhoven (door een aantal leden). Het
resultaat was dat gekozen werd de heer
Bouchier met 29 van de 44 stemmen.
Hierna volgde bespreking van voorstel
len voor de vergadering van den Centra-
len Raad.
Van de afdeeling „St. Jan" was een
voorstel ingekomen om de afdracht der
vakafdeelingen kleiner te maken. In den
zelfden geest diende de heer A. v. d. Spek
een voorstel in. Deze spreker vroeg naar
de salarissen der ambtenaren van het
Hanze-bureau en zeide, dat de contributie
voor afdeeling en vakgroep veel te hoog
was in dezen tijd.
De voorz. antwoordde hierop, dat de
begrooting op den Najaars-Centrale Raad
wordt behandeld. Intusschen zal het af-
deelingsbestuur hieromtrent gegevens
vragen.
De voorz. deelde verder mede, dat het
afdeelingsbestuur zelf een voorstel had
voor den Centralen Raad, hetwelk als
volgt luidt:
De afd. Leiden stelt voor de opheffing
van het Diocesaan Hanze-bureau en dit te
vereenigen met het Nationaal Hanzebu-
reau, over te gaan tot provinciale indee
ling der Standsorganisatie met evenredige
vertegenwoordiging in het Hoofdbestuur.
In de toelichting wordt gezegd, dat door
het wederzijdsch verplicht lidmaatschap
de zakelyke belangen der Hanzeleden
behoudens een klein percentage door
de resp. vakbonden worden behartigd,
zoodat overblyft de geestelijke cultureele
en algemeen maatschappelijke belangen,
welke evengoed door één Nationaal Han-
zebureau worden behartigd, daar deze be
langen voor geheel het land vrijwel het
zelfde blyven.
Verschillende leden voerden over deze
voorstellen het woord, instemming ermee
betuigend en wenken en verlangens naar
voren brengend.
Bespreking van het Middenstands-
Crediet.
Na afhandeling van dit punt was het
woord aan den heer H. M. Simonis, die
eenige mededeelingen deed over het Mid-
I denstands Crediet.
Spr. herinnerde aan de pogingen, welke
Teeds eerder in dien geest door de Hanze
werden gedaan.
Intusschen kwam van de Regeering een
