26ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DONDERDAG 21 MAART 1935
No. 8070
S)e Geid&eHeSoti/Yo/iit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: i 6.5#
Een kort berichtje, met diepen
inhoud
Tusschen het andere nieuws vonden wij
vanmorgen dit berichtje vermeld:
De „Reichspost" deelt mede, dat de
geheime staatspolitie op 19 Maart een
huiszoeking deed in het „Katholieke
Frauenkonvent" van Reinickerdorf,
een voorstad van Berlijn. De abdis van
het klooster en de assistentie werden
gevangen genomen.
De bron van het nieuws, als zoodanig, is
volkomen zuiver. Wij behoeven aan de
waarheid ervan niet te twijfelen.
Wij weten niet, wat de geheime staats
politie in genoemd klooster heeft gevon
den.
't Is mogelijk, dat er inderdaad ont
dekkingen zijn gedaan, welke door de ge
noemde staatspolitie moeten worden be
schouwd als bewijzen van politiek-
misdadige handelingen in den zin der wet,
naar het oordeel van het staatsgezag. (Het
gaat, klaarblijkelijk, over misdaden van
politieken aard), 't Is mogelijk; wij kun
nen het, natuurlijk, niet ontkennen.
Maar toch toch mogen wij reeds nu
wel, zonder de feiten te kennen, het heel
erg en zelfs barbaarsch noemen, dat twee
Zusters, zoo maar, zonder vorm van pro
ces, niet slechts krijgen een of andere
straf in geld-boete of onthouding van
voorrechten, maar worden weggevoeerd
uit het klooster, gearresteeerd, gevangen
genomen. Wat 'n peilloos leed voor die
Zusters!
Zulk een optreden door de politie is in
Nederland zelfs niet denkbaar.
Daar zijn er, ook Katholieken, die ons
willen blootstellen aan het groote gevaar,
aan de groote kans, dat wij hier in Neder
land een toestand krijgen, waarin zulk een
optreden wèl mogelijk is....
Tweede Kamer.
Hoe wil Minister de Wilde
de Kieswet wijzigen?
Oppositie van vele kanten
De Kamer heeft gisteren voortgezet de
bespreking van het veelbestreden wetsont
werp tot wijziging onzer organieke wetten
(Kieswet, Povinciale Wet, Gemeentewet).
De voornaamste bepalingen van dit wets
ontwerp willen wij hier nog even rele
veer en:
ten eerste voor toekenning van
zetels zullen voortaan in aanmerking ko
men, lijsten, welker stemcijfer ten minste
driemaal den kiesdeeler bedraagt, zoo
dat partijen of groepen, die minder dan 3
zetels verwierven, niet meer vertegenwoor
digd zijn;
ten tweede by verkiezingen voor
de Tweede Kamer moet voor iedere lijst
en in iederen kieskring een waarborg
som van 250 worden gestort, welk be
drag wordt terugbetaald, indien op de
lijst tenminste evenveel stemmen zijn uit
gebracht als de kiesdeeler bedraagt; (par
tijen, die in alle kieskringen meedoen, moe
ten dus ƒ4500 storten);
ten derde voor verkiesbaarheid tot
lid van de Provinciale Staten of van Ge
meenteraden worden uitgesloten be
stuurders van of personen in dienst van
vereenigingen, die beoogen de belangen
van het personeel in dienst der provincie
bij het provinciaal bestuur of in dienst
der gemeente bij het gemeentebestuur voor
te staan" (de z.g. vrijgestelden).
Men weet dat dit wetsontwerp, voorna
melijk met het oog op het eerste punt, zóó
ernstig is bestreden, ook in de afdeelingen
der Kamer, dat verwerping er van, in de
zen vorm, zeer waarschijnlijk is, doch
minister de Wilde heeft gemeend, het on
gewijzigd te moeten handhaven. Het liet
zich dus voorzien, dat er een felle opposi
tie zou uitbreken bij het mondeling debat.
Van de oppositie op den eersten dag
hebben wij reeds mededeeling gedaan.
Gisteren heeft de heer De Geer (C.H.) een
rede gehouden, waarin hij een zeer scherpe
ontleding gaf van het ongrondwettelijk
karakter der, door minister de Wilde voor
gestelde kieswetwijziging, althans wat de
eerste hierboven genoemde bepaling be
treft. In den heer Bongaerts (R.K.) die
namens de minderheid der katholieke
fractie sprak, vond de minister een mede
stander, inzoover deze spreker geen strij
digheid met de grondwet kan ontdekken.
De heer v. d. Heuvel (A.R.) hield de
grondwettelijkheid van het ministerieele
voorstel staande. De overgroote meerder
heid der antirev. fractie deelt dit gevoe
len; en de meeste har er leden zijn ook
voor de wering der vrijgestelden uit de
Provinciale Staten en den Gemeenteraad.
Namens de meerderheid der S.D.A.P. ver
klaarde'ook de heer Drees (S.D.A.P.),
dat hij grondwettelijke bezwaren onder
schreef.
Mordicus tegen waren de heeren d e
Visser (C.P.), Sneevliet (R.S.),
Zandt (S.G.), Vervoorn (P.B.).
De minister is nog niet aan het woord
gekomen.
Eerste Kamer
Minister Marchant verdedigt
zijn beleid in het spellings-
vraagstuk
Eenige belangrijke mededeelingen.
Minister Marchant moge vele
klachten hebben over de houding van het
Parlement jegens zijn spellinghervorming,
hij zal het nooit kunnen verwijten, dat het
hem geen gelegenheid gaf zich te verde
digen. De minister voerde gisteren het
woord en nu eens niet op die manier, die
men onderhand van hem gewend is, maar
onbewogen en kalm voorlezend of betoo-
gend, zoodat degenen op de tribunes, die
op een relletje hadden gehoopt, hun ver
wachting niet in vervulling hebben zien
gaan. De Kamer luisterde met aandacht
naar de lange rede.
De minister begon met nog eens te her
halen, wat de chef van het kabinet reeds
bij de algemeene beschouwingen had ver
klaard, n.l. dat hij hier namens de regee
ring sprak en dat de gevoerde politiek ka-
binetspolitiek was en is. Over zaken, waar
over de minister met de andere kabinets
leden van meening verschilt, wordt in de
Kamers niet gesproken. Voorts onderwierp
spr. de uitspraa.k van den heer Lohman
(C.H.), dat het onderteekenen van een
adhaesiebetuiging aan een vereeniging, die
de oude spelling wil behouden, door de
meerderheid van de Kamerleden eigenlijk
hetzelfde was als een afwijzend votum jn
die Kamer en door de regeering als zoo
danig moest worden opgevat ,aan een
scherpe critiek. Dit is voor spr. een nieu
we en revolutionnaire methode. „Het mon
ster van de revolutie heeft zich verder
ingevreten, dan ik had kunnen verwach
ten, mijnheer de voorzitter".
De manier, waarop de spelling is door
gevoerd, is staatsrechtelijk geheel juist.
De wijziging van de spelling is zelf vo-
komen gemotiveerd en noodzakelijk voor
een eenigszins behoorlijk onderwijs in de
Nederlandsche taal. Spr. vat de ondertee-
kening van de adhaesielijst door de Eerste
Kamer-leden dus op als het uiten van den
wensch, dat de oude spelling zou gehand
haafd blijven, terwijl zij er echter buiten
blijven, of zulk een handhaving mogelijk
is. Dat deze onmogelijk is, wordt voldoen
de bewezen door het feit, dat alle minis
ters van Onderwijs, die spr. sinds 1916 zijn
voorafgegaan een poging tot hervorming
hebben gedaan. De groote tegenstander
van de hervorming nu, prof., van Gin-
neken, verklaarde in 1918 aan de regee
ring, dat de verregaande moeilijkheid van
de Vries en te Winkel behoud van deze
spelling onmogelijk maakte. Een paar ja
ren later verklaarde de particuliere com-
missie-Overdiep, dat de tijd voor een com
promis was gekomen; nu het er is gaat
van deze commissie groot verzet uit. Ten
slotte richt de brochure van den Amster-
damschen professori n de Nederlandsche
taal: „Taalbederf door de Kollewijnsche
spelling" zich niet tegen het compromis,
.maar tegen de spelling-KolIewijn en zijn
consequenties; men moet echter kijken
naar de huidige regeling en daarop zijn ar
gumenten baseeren, dan loopt men tenmin
ste niet het gevaar hetzelfde te doen, wat
velen deden bij het begin van de Arbeids
wetgeving, n.l. een bepaalde regeling ver
werpen, de consequentie er van op den
duur het socialisme zou zijn. De conse
quentie van deze hervorming zal niet het
Kollewijniaansch zijn.
De eigenlijke begrooting van Onderwijs
is bij het gigantische spellingvraagstuk een
beetje op den achtergrond geraakt. De mi
nister stelde den heer van Sasse van Ys-
selt (R.K.) tevreden met de verklaring,
dat een ontwerp-Monumentenwet op de
helling was, evenals een architect-wet en
een voorontwerp-Natuurbeschermingswet.
Het vraagstuk van de nationale vlag en
Treinbotsing bij Dordrecht
Belangrijke vertraging
Geen persoonlijke ongelukken
Hedenochtend vroeg heeft even voor het
station Dordrecht een botsing plaats ge
had tusschen een personentrein uit Rotter
dam en een uit Dordrecht vertrekkenden
goederentrein. Bij dit ongeval hebben geen
persoonlijke ongelukken plaats gehad,
doch daar ten gevolge van de botsing de
hoofdsporen naar Rotterdam versperd wer-
aen, ontstond belangrijke stagnatie in het
treinverkeer.
De personentrein, nr. 3001, de eerste
stoomtrein die des morgens van Rotter
dam naar Roosendaal rijdt en die te 5.20 te
Dordrecht moet arriveeren, reed over de
spoorwegbrug over de Maas even ^0or
het station Dordrecht door onveilig signaal.
De machinist van den trein zag te iaat,
aat het signaal onveilig stond. Hij bemerk
te het echter nog tijdig genoeg om een
groot onheil te voorkomen. Toen hij door
het onveilig signaal heen was remde hij,
doch dit was te laat om een botsing met
een uit Dordrecht naar Rotterdam ver
trekkenden goederentrein te voorkomen.
De personentrein reed den goederentrein
ongeveer op de helft aan de linkerzijde
aan. Tengevolge van de botsing werden
vier kolenwagens van den goederentrein
gedeeltelijk uit elkaar geslagen. De wa
gens, die geladen waren, ontspoorden.
De aanrijdende locomotief en de daar
achter gekoppelde bagagewagen en per
sonenwagens bleven in de rails en geen
der reizigers, noch iemand van het trein
personeel kreeg eenig letsel.
Tengevolge van de ontsporing waren
echter de beide hoofdlijnen tusschen Dor
drecht en Rotterdam geheel versperd.
De chef van het station Dordrecht heeft
onmiddelijk maatregelen genomen om het
treinverkeer zoo goed mogelijk te doen
functioneeren. De reizigers van den ge-
stranden trein moesten hun reis tot het
station Dordecht verder te voet afleggen,
vanwaar zij later per trein naar hun ver
dere bestemming werden overgebracht. De
volgende treinen werden geleid tot Zwijn-
drecht, vanwaar de passagiers tot over de
brug over de Maas moesten wandelen. Daar
konden zij overstappen in gereedstaande
auto's, die de reizigers naar het station
Dordrecht vervoerde, waar nieuwe treinen
voor het Zuiden werden klaargemaakt.
Zoo spoedig mogelijk na de botsing werd
een aanvang gemaakt met het opruimings-
werk. De eerste trein voor Vlissingen en
Antwerpen, die te 6.50 uur des morgens uit
Amsterdam vertrekt,, moest over Utrecht
geleid worden. Met inspanning van alle
krachten gelukte het echter het uitgaande
spoor van Dordrecht naar Rotterdam tegen
9 uur vrij te maken zoodat, zij het met
eenige vertraging, de Edelweiss weer kon
passeeren.
Het werd echter middag, voordat beide
sporen weer vrij waren. Tot zoo lang wer
den de doorgaande treinen heen en weer
over enkelspoor geleid. De electrische trei
nen echter reden, totdat de beide lijnen
weer gebruikt konden worden, slechts tot
Zwijndrecht. De stationschef van Dor
drecht had ruim een uur na de botsing
de beschikking over een treinstel gekre
gen, waarmede de passagiers van Zwijn
drecht tot over de brug werden gebracht,
waarna de verdere verbinding met het sta
tion Dordrecht per auto werd onderhou
den.
De materieele schade tengevolge van het
ongeval is vrij aanzienlijk.
het nationale lied is nog onopgelost; zeker
is echter, dat er door allerlei groepeerin
gen veel mee gezwendeld wordt.
De concentratie van scholen, aldus spr.,
is deels in het belang van het onderwijs,
aeels ter bezuiniging. Bij dit vraagstuk
worden er vaak gelijke kappen gevraagd
voor ongelijke monniken.
Tenslotte kondigde spr. een wetsont
werp aan tot vervroegde pensionneering
van onderwijzers ten behoeve van de jon
gere onderwijskrachten.
BINNENLAND
KOOPT BIJ HEN,
DIE IN UW DAGBLAD
ADVERTEEREN
VESïTGINGSEISCHEN.
Voorontwerp van een wettelijke regeling
gereed.
Naar wy vernemen is thans gereed geko
men het voorontwerp eener wettelijke re
geling betreffende het stellen van vesti-
gingseischen voor den detailhandel, het am
bacht en de kleine nijverheid. De Minister
van Economische Zaken heeft hierover het
advies verzocht van den Economischen raad
en den Middenstandsraad.
STRIJD IN HET LOODGIETERS-
BEDRIJF?
De R.K. patroons wijzen het contract af.
De Alg. Ned. Metaalbewerkers Bond
deelt ons mede:
De onderhandelingen over de vernieu
wing van het collectief contract in het lood-
gietersbedrijf hebben met de grootste groep
van patroons: de Bond van Loodgieters- en
Fitterspatroons in Nederland, tot een be
vredigend resultaat geleid.
Daarbij zijn door de metaalbewerkers
bonden en de betrokken loodgietersgezel
len concessies gedaan op de loonen, die
voor de twee hoogste klassen met 2 ets.,
voor de andere klassen met 1 ct. per uur
verlaagd worden. Tevens moeten de arbei
ders voortaan de helft van de ziektepremie
en de kosten voor administratie van het
vacantie- en feestdagen-zegelfonds betalen.
De Ned. R.K. Bond van Loodgieters- en
Koperslagerspatroons heeft daarvoor bij
zijn leden geen meerderheid kunnen krij
gen en derhalve het contract afgewezen.
Deze patroons wenschen een verminde
ring van het aantal vacantiedagen met
twee, doch, wat hoofdzaak is, niet langer
gebonden te zijn aan het zegelfonds waar
uit het verzuim op christelijke feestdagen
en bij vacantie betaald wordt.
Dit fonds, dat nu eenige jaren bestaat en
door beide partijen wordt beheerd, is een
onmisbare instelling voor de toepassing van
de sociale bepalingen van het contract.
Door de samenwerkende metaalbewer
kersbonden is thans machtiging verleend
aan de besturen ter plaatse, den leden van
den R.K. Patroonsbond een ultimatum te
stellen.
DE ROTTERDAMSCHE KOOP
VAARDIJVLOOT.
De Nederl. Lloyd verkoopt haar zeven
schepen naar Rusland.
Naar wij vernemen, heeft de Nederland
sche Lloyd, een dochtermaatschappij van de
Scheepvaart- en Steenkolen Maatschappij
te Rotterdam, haar geheele vloot aan de
„Sovtorgfflot", de Staatsreederij van Sov
jet-Rusland verkocht.
Het zijn de s.s. „Dijkwater", „Galgewa
ter", „Leeghwater", Minnewater", „Molen
water", „Oudewater" en „Zwartewater",
alle ongeveer 4000 B.R.T. en gebouwd in
de jaren '19, '20 en '21.
Oorspronkelijk behoorden deze schepen
aan de Reederij Soileveld v. d. Meer. Bij
het verdwijnen van deze maatschappij wer
den de sahepen tegen een lagen prijs over
genomen door de toen nieuw-opgerichte
Nederlandsche Lloyd.
Op het oogenblik waren deze z.g. „waters-
booten of in wilde vaart of opgelegd.
Met het verkoopen van de booten naar
Rusland komen ongeveer 250 zeelieden
weer zonder werk, terwijl deze verminde
ring van de Rotterdamsche koopvaardij
vloot natuurlijk ook haar terugslag zal doen
gevoelen in de indirecte voordeelen, retri
buties, proviandeering enz. „Msb."
TEGEN MECHANISATIE.
Een adres van organisaties uit de
sigarenindustrie.
Een comité, gevormd uit de organisaties
van sigarenfabrikanten, tabaksbewerkers
en tabakshandelaars heeft zich gewend tot
den minister-president en de ministers van
Financiën, Sociale Zaken en Economische
Zaken met een adres inzake de beperking
der mechanisatie in de sigarenindustrie.
Het comité stelt zich ten doel te komen
tot een doeltreffende beperking van machi
nale vervaardiging van het tabaksproduct.
Betoogd wordt, dat, afgezien van een kleine
minderheid, die aan mechanisatie geheel of
gedeeltelijk den vrijen loop wil laten, alle
betrokken organisaties, met het oog voor
namelijk op de werkloosheid, inperking der
mechanisatie willen bevorderen, of althans
daartegen geen bezwaar hebben. Het co
mité dringt aan op een spoedig ingrijpen
van de regeering, en stelt voor een wijzi-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER BLADEN EN EEN LENTE
NUMMER.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Frankrijk protesteert te Berlijn tegen
de invoering van den dienstplicht en
brengt de zaak voor den Volkenbondsraad.
Drie-mogendheden-consult te Parijs (2de
blad).
De Duitsche kerkstrijd (2de blad).
Nieuw grensincident tusschen Italië en
Abessynië (2de blad).
BINNENLAND.
Het ontwerp eener wettelijke regeling
betreffende het stellen van vestigings-
eischen voor den detailhandel, het ambacht
en de kleine nijverheid is thans gereed ge
komen. (1ste blad).
De kieswet-wijziging in de Tweede Ka
mer. (1ste blad.)
Onderwijs-debat in de Eerste Kamer,
(lste blad).
Hedenmorgen heeft bij Dordrecht een
botsing plaats gehad tusschen een perso
nentrein en een goederentrein. Er hadden
geen persoonlijke ongelukken plaats, (lste
blad).
LEIDEN.
Doodelijk ongeluk op den Rijnsburger-
weg. (lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het Ned. A-elftal verslaat Cardiff City
met 2—1. (4de blad).
Het Ned. Elftal tegen België. (4de blad).
Veertigjarig bestaan van het Leidsch
Schaakgenootschap. (4de blad).
ging in de tabakswet te brengen, zoodanig,
dat een verschil in accijnsheffing van 7,5
pet. ontstaat tusschen met de hand gemaak
te, half machinaal en geheel machinaal ver
vaardigde sigaren.
BERTUS HOOGEVEEN. t
Woensdagmorgen is het stoffelijk over
schot van Bertus Hoogeveen, populair be
kend als den „knecht van den Bisschop",
ter aarde besteld. Tijdens zijn verpleging
in de Mariastichting, na het noodlottig on
geval, dat den heer Hoogeveen trof en aan
de gevolgen, waarvan hij is overleden, on
dervond de heer Hoogeveen de hartelijkste
belangstelling uit vele kringen der bevol
king en ook nu by zijn uitvaart bewezen
velen hem de laatste eer; op de eerste
plaats de hoogste kerkelijke autoriteiten
uit het Bisdom: Z. H. Exc. Mgr. J. D. J.
Aengenent, bisschop van Haarlem; de vica
rissen-generaal Mgr. M. P. J. Möllmann en
Mgr. Th. W. Pichot, de hoogeerw. heeren
H. C. J. Sondaal, Deken van Haarlem, J.
M. v. d. Tuijn, Deken van Den Haag, J. C.
Aalberse, Officiaal van het Bisdom, voorts
de beide secretarissen van.den Bisschop, de
weleerw. heeren H. W. Agterof en F. Bank,
de zeereerw. heer pastoor J. Kok en andere
zeereerw. en weleerw. heeren.
Mede waren in de St. Jozefkerk in de
Jansstraat, waar gistermorgen om 9 uur de
pastoor der parochie, de zeereerw. heer F.
v. Beukering de plechtige H. Mis van Re
quiem opdroeg, vertegenwoordigers van de
R.K. Esperantistenvereeniging „Abbé Ri
chardson" en van andere organisaties en
instellingen aanwezig.
De absoute in de kerk werd verricht door
pastoor v. Beukering. Die op het Kerkhof
„St. Barbara", waar hierna de begrafenis
plaats vond, werd verricht door kapelaan P.
L. J. M. Schretlen. Ook op het kerkhof was
de belangstelling zeer groot.
