26ste Jaargang
MAANDAG 11 MAART 1935
No. 8061
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cènt per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER BLADEN.
V Nog eens: de straat-colpor-
tage.
In een beschouwing onder den titel „De
vrijheid op straat", geschreven naar aan
leiding van „straatoproer en relletjes in
rood Amsterdam", schrijft het weekblad
der N.S.B. „Volk en Vaderland" o.m.:
Natuurlijk is de straat in Amster
dam nooit vrij geweest; steeds is deze
het domein geweest van het marxisme
en geen anti-revolutionnair of R.K.
Staatspartij er heeft het ooit ge
waagd, zijn recht op de straat tegen
over de marxistische aanmatiging te
stellen.
Wie het waagt in Amsterdam met
een N.S.B.-insigne te loopen is vrijwel
vogelvrij, zooals iemand ondervond,
die zich met dit insigne in de Joden
buurt waagde. Hij werd op het Wa-
terloopiein door een drietal individuen
aangevallen en mishandeld, waarna de
helden de vlucht namen.
Gelukkig loopen dergelijke individuen,
wanneer zij in handen der justitie val
len, een behoorlijke straf op. Zoo werd
dezer dagen tegen een marxist, die te
Zaandam een N.S.B.-er een schedel
breuk sloeg, acht maanden geëischt.
Natuurlijk zijn wij het met de laatste
alinea volkomen eens: Individuen, die een
schanddaad bedrijven, als de gesignaleer
de op het Waterlooplein te Amsterdam,
verdienen een voorbeeldige zware
straf te krijgen. De Nederlandsche justitie
deinst daarvoor dan ook gelukkig niet te
rug!
Maar wij zijn het niet eens met de
bewering, dat de Katholieken (de R.K.
Staatspartijers) het nooit gewaagd zouden
hebben, hun „recht op de straat tegen
over de marxistische aanmatiging te stel
len"! Dat hebben zij wèl gewaagd, zoowel
in Amsterdam als elders. En, over het al
gemeen (er zijn uitzonderingen), hebben
de Katholieken daarbij dezelfde vrijheid
ondervonden, als anderen. Wat wij hier
van de Katholieken verklaren, kan ook
worden gezegd van de Anti-revolutionai
ren.
Dit wilden wij even constateeren, om
ook nog een enkele opmerking te maken
over de straat-colportage zelf.
Na de herhaalde herhaling van relle
tjes te Amsterdam op j.l. Zaterdagavond
is o.i. nog urgenter geworden de beant
woording van de vraag, die wij Vrijdag
stelden in een driestar over „straat-colpor
tage" nJ. de vraag, „of ten slotte niét in
het algemeen de colportage-vrijheid stevi
ger moet worden gebonden aan en beperkt
door bepaalde voorschriften".
Wij beantwoorden deze vraag bevesti
gend.
Niet omdat wij van meening zijn, dat de
Overheid zou moeten wijken voor wat
„Volk en Vaderland" noemt „terreur van
het marxistisch gespuis", maar omdat een
straat-colportage van verschillende groe
pen, ieder in groot aantal vertegenwoor
digd, naast en door elkaar feitelijk
men moge het betreuren, maar het is een
feit! de straat onveilig maakt, zelfs al
zou zij niet provoceerend zijn, ondanks
alle mogelijk politioneel toezicht Te
recht schrijft „Volk en Vaderland" in een
artikel over „Mishandelingen te Amster
dam": „De Amsterdamsche politie doet wat
zij kan, maar zij kan onmogelijk dergelijke
dingen voorkomen en zij kan ook niet over
al tegelijk zijn".
De veiligheid, de betrekkelijke rust van
de openbare straat is een goed, dat vóór
alles moet beschermd worden, terwille van
alle burgers, terwille óók, niet in het
minst, in 't bijzonder van de aan de open
bare straat handeldr ij venden en nering
doenden.
V Meer wederkeerige
waardeeringl
Reeds voor zijn benoeming door de Ko
ningin heeft de nieuwe minister van Wa
terstaat, de heer Van Lith de Jeude, een
interview aan de „Telegraaf" gegeven,
waarin hij „eenige inzichten" omtrent zijn
taak als nieuwe minister van Waterstaat
„wilde openbaren".
Naar aanleiding hiervan schrijft „Volk
en Vaderland":
Deze ontvouwing aan de pers van
een soort regeeringsprogramma, vóór
dat de benoeming tot minister een feit
is. moge passen bij de politieke zeden
van een ultra-democratische republiek
als Frankrijk, in een Koninkrijk komt
ons dit ongepast voor.
De inhoud van bedoeld interview was
heel onbeduidend en de openbaring van
„eenige inzichten" openbaarde feitelijk
weinig of niets.
Toch was het geven van dat interview
inopportuun en daardoor, ook ons inziens,
onbehoorlijk.
„Volk en Vaderland" had bij eigen af
keuring daarvan kunnen vermelden, dat
reed meerdere „parlementaire" bladen
daarover onomwonden hun afkeuring had
den uitgesproken!
Er is in het politieke-partij wezen veel
verkeerds gegroeid. Wij geven dat den na-
tionaal-socialisten jf fascisten grif toe.
Eén van die verkeerde dingen is een zeke
re bekrompenheid, een zekere zelf-genoeg-
zaamheid, waardoor niet weinige partij-
menschen niets goeds zien in andere, al
thans in andere niet-bevriende, partijen.
Wij erkennen dat verkeerde en bestrij
den het. Gelukkig zijn er óók heël veel
partij-menschen, diep-overtuigde en leiden
de persoonlijkheden, die heelemaal niet
door de bedoelde bekrompenheid en zelf
genoegzaamheid zijn aangetast!
Maarhoe is de mentaliteit in de
kringen der nationaal-socialisten of fascis
ten? Als wij ons niet vergissen, hebben wij
in „Volk en Vaderland" nog nooit één re
gel gelezen, waaruit blijkt, dat men ook
maar iets goeds ziet en waardeert in andere
„bewegingen'", dan de eigen „beweging",
in „bewegingen" n.L van één of meerdere
der tot nu toe bestaande politieke partijen.
Het bovenstaande betreffende den nieu
wen minister van Waterstaat is ons een
aanleiding geweest: om er op te wijzen, dat
onder ons de politieke tegenstellingen' nog
al 'ns verblinden voor wat er wederkee-
rig aan goeds bestaat! En dat dit euvel
moet worden geconstateerd bij politieke
partij menschen, maar niet minder bij
onze „volksgenooten", leden van de N.S.B.!
De Stille Omgang
in den kouden nacht
Gemeente-pólitiek, beschouwd
van vrijz.-democratische zijde
Te Utrecht is Zaterdag een buitengewone
algemeene ledenvergadering gehouden van
de Vereeniging van Vrijzinnig-Democrati
sche Gemeenteraadsleden.
Het Haagsche Gemeenteraadslid M.
Joels Jr. heeft daar gesproken over „Ge
meentebeleid en Crisistijd".
Wij willen hier even wijzen op drie pun
ten in het betoog van dezen vrijz. democr.
Met nadruk heeft de spreker verklaard,
dat de Gemeenteraadsleden het centrale
gezag niet moeten tegenwerken, maar in
tegendeel moeten „steunen" in den strijd
tegen de groote moeilijkheden, die de re
geering nog te overwinnen heeft. „De re
geering staat voor groote moeilijkheden en
kan geen gemeentepolitiek dulden, die haar
beleid doorkruist, zooals vaak met name de
SD.A.P.-Raadsleden willen voeren".
De bovenstaande opvatting kunnen wij
aanvaarden beter dan de hier volgende
gedragslijn: „De leeningsschulden, inzon
derheid de z.g. improductieve, worden niet
verder opgevoerd. Getracht wordt deze tot
een lager bedrag terug te brengen".
Heel mooi, uiterst aanlokkelijk, op zich
beschouwd, en kapitalistisch-ideaal. Maar,
als de gemeenten dezen stelregel doorvoe
ren, principieel en streng doorvoeren, dan
Een biddend leger
van 32.000 mannen
Weer- heeft het nachtelijk Amsterdam
het wonder van een sterk geloof gezien,
toen de eerste der stille ommegangen in
den afgeloopen nacht door Amsterdam's
straten ging. Geen winterweer en geen vin
nige koude hadden deze 32.000 katholieke
mannen uit alle deelen van het land kun
nen weerhouden gezamenlijk op te trekken
naar de stad van het mirakeL
Weer trok, toen het avond- en nachtle
ven van Amsterdam nauwelijks was weg
gestorven, het eindelooze leger der zwij
gende duzenden door de stille straten der
oude stad, in stagen ommegang tot het glo
ren van den nieuwen dag.
Het licht van een lantaarn viel in gebro
ken koude glansen op het door den wind
voortgedreven donkere grachtwater. Het
kroop op langs de' huizengevels met hun
onverliohte vensters. Onder het licht van
de lantaarn zag men aan het uiteinde
van het smalle, sombere straatje een einde-
I looze menschenrij voorbijgaan, stil, heel
stil, in onverbroken regelmaat. Even deed
I het beeld denken aan een van Toorop's
I schoone etsen „Langs den Oceaan". Deze
stille, meest gebogen figuren, die deelna
men aan den Stillen Omgang, schenen
reeds alleen door de compactheid der don
kere massa en het dreunend geluid van de
voetstappen, tot een symbolische eenheid
geworden. Gedreven door één idieel doel
gingen daar duizenden en duizenden het
stille straatje voorbij, terwijl de wind snij
dend gierde langs de huizen, die neerzagen
op de bedevaartgangers. Een heen en weer
schommelende lamp wierp soms onver
wacht een lichtschijn op de gezichten, die
in het halve duister alle gelijk schenen te
zijn.
De harde stappen klonken hal door de
koude drooggevroren straten en anders
was er niet dan dit geluid, dat opklom te
gen de gevels en uren lang de straten vul
de. Het was als een steeds herhaald ryth-
misch gezang, dat de stille gebeden bege
leidde.
De groote groepen voor den eersten
nacht kwamen uit Leiden en den Haag, uit
Limburg, Friesland, Groningen, Twente,
Brabant en Zeeland.
Uit Zeeland was nog niet een zoo groote
groep geweest, als deze keer.
Uit Leiden en den Haag alleen waren er
al 5Q00 deelnemers.
Der traditie getrouw kwam een aantal
Hagenaars weer een groot deel loopend
naar de hoofdstad, terwijl ook van elders
groepen een langen weg te voet aflegden.
De meeste pelgrims hadden zich voor den
nachtelijken tocht extra warm gekleed.
Men zag truien, wanten en mutsen en en
kele groepen, die te voet van buiten kwa
men, hadden lantaarns bij zich. In tegen
stelling met andere jaren waren er, ook al
door de vinnige koude, weinig belangstel
lenden te Amsterdam op straat.
Omstreeks het middernachtelijk uur, van
half twaalf tot één, reden uit Noord, Oost.
Zuid en West de extra treinen met deelne
mers binnen, terwijl van dichterbij gele
gen plaatsen autobussen de ommegangers
aanvoerden. Der traditie getrouw kwam
een Haarlemsche groep weer loopend van
af Halfweg, terwijl ook van elders groe
pen een langen weg te voet aflegden, uit de
omgeving Alkmaar zelfs tot van 55 K.M.
afstand. Enkele groepen, zooals de Amers-
foortsche militairen, Groningen, Eindho
ven e.a. woonden, vóór zij den omgang aan
vingen, nog een kort Lof bij.
Voorzitter Alph, Elsenburg, zijn medebe
stuurders en leiders hoorden, evenals vo
rige jaren, om 12 uur in het Maagdenhuis
op het Spui, de H. Mis bij, opgedragen door
Prof. Molkenboer O.P., om zich daarna
geheel aan de regeling te kunnen wijden.
Omstreeks één uur trokken de eerste
groepen van het Spui weg en ving de om
gang aan door de spoedig uitgestorven
straten der stad. Weggedoken in kragen
en dassen ging men, huiverend in de bit
tere kou en den straffen Noord-Ooster, die
gromde in stegen en sloppen en telkens
om hoeken van straten met volle kracht
aangierde en door merg en been drong. De
meesten hadden zich voor den nachtelijken
tocht extra warm gekleed. Men zag truien,
wanten en mutsen, ongeteld de extra borst
rokken, die op dringend advies van de moe
ders thuis waren aangeschoten. Maar neu
zen en ooren, die men zoo moeilijk bedek
ken kan, waren onbarmhartig overgeleverd
aan de felle kou. Onwillekeurig sloten de
groepen zich nauwer aaneen en het mono
toon geluid der passen klonk doffer en
zwaarder op het grouw-droog plaveisel.
Tegen den vrieshelderen sterrenhemel
reikten donkere torencontouren, de oude
gevels, hun holle vensters als grootopen
droomoogen, doken kleumerig zij aan zij.
En in de smalle straten was niets dan de
eendere cadans der voetstappen, nu eens
traag en dan sneller en het regelmatig
voortschuiven der donkere massa's. Onder
de bruggen klotste driftig het zwart-koude
water.
Met lichtende vensterbogen wachten de
kerken, waarin de deelnemers na hun om
gang een veilige warmte vonden. En na de
H. Mis smaakte in de stad de dampende
koffie eens zoo goed.
Zonder één wanklank verliep alles in
volmaakte rust en orde en toen de stad op
het late Zondagsche uur ontwaakte, zat de
overgroote meerderheid der ommegangers
al weer tusschen de wielen, op de thuis
reis naar hun haardsteden.
De afdeeling Leiden was met 2000 deel
nemers ter Ommegang gegaan.
Om half tien werd door den geestelijk
directeur der afdeeling, Pater P. Frigge, in
de Hartebrugskerk een lof gecelebreerd en
een predicatie gehouden, waarna de deel
nemers in twee groepen per trein naar
Amsterdam vertrokken.
De eerste groep vertrok om ongeveer 11
uur, de tweede groep met de deelnemers
uit de omgeving vertrok 1 uur later en
stond onder leiding van den zeereerw. Pa
ter L. Himmelreich O.F.M. uit Katwijk.
Voor de eerste groep werd de H. Mis op
gedragen door den zeereerw. Pater Clim,
Bayer O.F.M., die ook de predicatie hield.
Voor de tweede groep geschiedde dit door
den zeereerw. Pater L. Himmelreich O.F.
M. Beide groepen vulden na elkaar de ge-
heele Mozes- en Aaronkerk en alles ver
liep prachtig devoot en in de beste orde.
De eerste groep kwam te Leiden terug
om ongeveer kwart over zes, de tweede
groep ongeveer half negen.
Slechts van een droevig ongeval moeten
wij melding maken. Een ongeval, dat een
der deelnemers aan den Stille Omgang, een
52-jarigen heer uit Makkum trof. Deze zak
te tijdens de bedevaart op den hoek van
de Kalverstraat en St. Luciënsteeg ineen.
Men riep de hulp van den G. G. D. in,
doch toen de ziekenauto ter plaatse ver
scheen, bleek de man reeds te zijn overle
den. Het stoffelijk overschot is naar het
Binnen Gasthuis overgebracht.
komen er nog meer werkloozen. inplaats
j van dat de werkloosheid, althans iets, zal
verminderen door het uitvoeren van pu
blieke werken! Zóó zien wij het. Een gedo
cumenteerde verdediging van een andere
visie op dit punt van gemeente-beleid zou
den wij met veel belangstelling volgen.
Ten slotte nog deze kantteekening bij de
vrijz. democr. redevoering: De spreker
noemde „een kindertoeslag voor de groote
gezinnen in de lagere loon- en salarisklas
sen in deze tijden aanvaardbaar". Van deze
„concessie" we willen veronderstellen,
dat hier de opvatting wordt gegeven van
de vrijz. democr. in het algemeen nemen
we met waardeering nota.
GEEN „KATHOLIEKE" RECLAME-
TITELS MEER.
Het Poolsche episcopaat heeft besloten
paal en perk te stellen aan het hand over
hand toenemend misbruik, dat tot schade
van de Katholieke zaak wordt gemaakt van
de benaming „Katholiek".
Comité's of vereenigingen, die niets met
het Katholieke geloof te maken hebben, ge
bruiken niet zelden den naam Katholiek
als een reclamemiddel.
In verband hiermede heeft de Poolsche
hierachie besloten, dat de eerenaam „Ka
tholiek" aan instellingen of vereenigingen
alleen kan worden verleend door kerkelij
ke autoriteiten.
In ons land is 't al zóó, dat geen instel
ling of vereeniging den eerenaam „Katho
liek" mag voeren, tenzij deze door de
Bisschoppen of door den Bisschop van het
diocees is verleend.
In 'n nkel geval, meenen we, gedoogt
het Kerkelijk Gezag, dat deze titel
blijft gevoerd, zonder dat het zelf hem ver
leent.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Grieksche regeeringstroepen zijn tot
den aanval overgegaan. De rebellen trek
ken terug in Macedonië. (4e blad).
De Engelsche minister sir John Simon
vóór einde Maart te Berlijn verwacht. (4de
blad).
Toenemende onrust op Cuba. (4e blad).
BINNENLAND.
Een wetsontwerp is ingediend inzake de
huisarbeid. (1ste blad).
Centralisatie van de Katholieke film
actie. (1ste blad).
Oude vrouw te Rumpt bij Geldermalsen
na woordentwist door buurman doodge
slagen. (1ste blad).
Verscheidene branden, oa. in hotel te
Heesch. (Gem. Ber., 3de blad).
Bandietenbende te Rotterdam ontmas
kerd. Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: U.V.S. en P.S.V. kampioen,
Overmaas en Willem II onderaan. Nog
geen definitieve beslissing voor „Leiden".
(2de blad).
HOCKEY: Het Ned. B-elftal (heeren)
verliest van West Duitschland, de dames
winnen. (2de blad).
SCHERMEN: De heer J. Swaan wint het
Leidsch kampioenschap op floret. (2de
blad).
BINNENLAND
KATHOLIEKE FILMACTIE
Vrijdag jj. kwamen op initiatief van
den hoogeerw. Vicaris-Generaal van den
Bosch, Mgr. F. N. J. Hendrikx, te Den
Bosch bijeen afgevaardigden van de on
derscheiden instellingen en ondernemingen
die zich op het gebied van de katholieke
filmactie bewegen.
De vergadering, die ander leiding stond
van mgr. Hendrikx kwam, gehoord de be
sprekingen, eenstemmig overeen, een ver
band te leggen tusschen organisaties
stichtingen en ondernemingen welke zich
bezig houden met de katholieke filmactie
in den breedsten zin des woords, welk
verband zal worden genoemd „Katholieke
Filmactie".
Aan een door de vergadering ingestelde
commissie werd opgedragen ten spoedigste
statuten te ontwerpen.
GEEN STEMBUSSTRIJD IN DE
GOEDE WEEK.
Het bestuur der R. K. Staatspartij brengt
hierdoor het navolgende ter kennis van de
plaatselijke en gewestelijke bestuursinstan-
ties der Partij:
Het tijdstip van de a.s. Verkiezingen voor
de Provinciale Staten valt ditmaal zoo, dat
in vele, zoo niet de meeste gewesten de
laatste dagen van de verkiezings-campagne
samenvallen met de eerste dagen van de
„Goede Week".
Het Partijbestuur acht het daarom diens
tig de plaatselijke en gewestelijke bestu
ren er tijdig aan te herinneren, dat het pas
send is het karakter van deze „stille week"
zelfs onder deze omstandigheden tot zijn
recht te laten komen, en het Katholieke
Volk de gelegenheid te laten deze dagen
van herdenking in den daartoe geëigenden
geest door te brengen.
Betoogingen en openbare vergaderingen,
georganiseerd en belegd met het oog op
den stembusstrijd, lijken met dien geest
niet in overeenstemming.
Daarom geeft het Partijbestuur in erns
tige overweging gedurende de Goede Week
geen openbare vergaderingen en samen
komsten te beleggen en reeds voorbereide
vergaderingen van dien aard eenige dagen
te vervroegen.
HET BESTUUR DER
R. K. STAATSPARTIJ.
