DE FINANCIËN DER PLATTELANDS
GEMEENTEN.
26ste Jaargang
DONDERDAG 13 DECEMBER 1934
No. 7989
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
ran co per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal» by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I!
GIRONUMMER 103003, FOSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
regftl
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Eene nabetrachting.
door
A. A. C. M. VAN IERSEL
Burgemeester van Noordwijkerhout.
XXXX'
De serie artikelen over de financiën der
plattelandsgemeenten, die onwillekeurig
langer geworden is dan aanvankelijk in de
bedoeling iag, ben ik begonnen met „Een
woord vooraf', ik wil ze beëindigen met
„Eene nabetrachting".
Zooals uit de beschouwingen wel is ge
bleken liggen de tijden, dat men op het
platteland vergeleken bij de stad weliswaar
wat minder comfortabel woonde maar dat
men er vooral voordeelig gehuisvest
was, ver achter ons. De lasten, die de plat
telander heeft op te brengen, evenaren die
van zijn stedelijken broeder, ja, in vele
dorpen moet thans meer belasting worden
betaald dan in de stad. Dit heeft verschil
lende oorzaken. Eene daarvan is, dat de
tegenwoordige wet op de Financieele Ver
houdingook na de ongetwijfeld gunstige
correctie die Minister Oud daarin heeft aan
gebracht door de garantie afloopend te ma
ken nadeelig is voor het platteland. Ik
meen dit in mijne uitvoerige beschouwing
over dit onderwerp voldoende te hebben
aangetoond.
Van de andere oorzaken, die de financiën
der plattelandsgemeenten ongunstig beïn
vloeden en een steeds vaster aandraaien
der belastingschroef aldaar noodzakelijk
maken met vaak nog als bitter einde dat
ondanks alle zuinigheid de gemeente nood
lijdend wordt, wil ik er ééne thans spe
ciaal naar voren brengen. En deze is, dat
niettegenstaande de nadeelen daaraan op
de eerste plaats voor het platteland ver
bonden, er hier nog steeds naar gestreefd
wordt den gulden z.g. gaaf te houden.
O, ik weet het wel, het streelt onzen na-
tionalen trots, dat net ons tót heden is ge
lukt de pariteit van den gulden te hand
haven, terwijl de geheele wereld behal
ve Zwitserland eene andere tactiek heeft
toegepast. Men kan er zelfs in de radio
enthousiaste liedjes over hooren, gezongen
door liedjeszangers, die de ontstellende ge
volgen daarvan wel nimmer aan den lijve
zullen hebben gevoeld. Maar hoevelen zijn
er niet, die juist tengevolge van het star
vasthouden aan de oude z.g. beproefde
monetaire politiek, hun geheele hebben en
houden hebben verloren. Het is maar al te
waar, wat Prof. ir. Goudriaan op de op
richtersvergadering van de Vereeniging
voor Waardevast Geld zeide: „Als Mr. Vis
sering destijds had kunnen besluiten om het
Engelsche Pond te volgen, zoude hij aan het
Nederlandsche volk veel leed hebben be
spaard". En het leed. waarvan hier sprake
is, wordt op de eerste plaats op het platte
land geleden. Uiteraard bedoel ik hier niet
dat gedeelte van het platteland, dat het
domijn is van renteniers, maar het platte
land, waar de boeren, de tuinders, de kwee
kers, de harde en onvermoeide werkers
zitten. En dat platteland lijdt op de eerste
plaats met het handhaven van een toestand,
die ons ten opzichte van de geheele we
reld, behalve Zwitserland, in eene uitzon
deringspositie plaatst. Op het platteland
wonen de producenten, die hypotheek heb
ben op hunne landerijen en die schuld heb
ben bij de Boerenleenbank eene des
tijds volkomen normale en zeer ruim gedek
te schuld en die thans onder de verplich
ting tot rente en aflossing zoodanig gebukt
gaan, dat er van een opgewekt leven geen
sprake meer kan zijn of die jammer dat
de Nederlandsche wet het toelaat! na
een leven van zwoegen van huis en hof
worden verjaagd. Op het platteland wonen
de menschen, die borg bleven voor elkan
der, omdat zij elkander vertrouwen en dat
vertrouwen ook nooit werd beschaamd, en
die thans soms met hun heele bezit moeten
opkomen voor die borgstelling, niet omdat
de schuldenaar door luiheid of onacht
zaamheid in gebreke is gebleven, maar om
dat de gave gulden de gave gulden moest
blijven. Op het platteland woont de werk
man, wiens grootste glorie was door eigen
spaarzaamheid en met financieele hulp van
anderen eigen huis en grond te verkrijgen
en die thans tot zijn ontzetting constateert,
dat hij meer schuld dan bezit heeft. Op het
het platteland woont de arbeider, die al
thans in zeer vele landbouwstreken zijn
loon zoodanig heeft zien dalen, dat van een
menschwaardig bestaan geen sprake meer
kan zijn. En omdat het kan nu eenmaal
niet anders de steun nimmer de volle
100% van het loon mag bedragen, is in som
mige streken de steun zoo laag, dat het
spook der ondervoeding langs de huizen
strijkt. Op het platteland woont de midden-
De inzender besliiit zijn artike
lenreeks met te bepleiten de waar
dedaling van den gulden. Zooals
men weet, denkt de regeering an
der over dit aangeprezen middel
ter oplossing of tempering van de
crisis. Wij kunnen mededeelen, dat
vanwege de R.K. Staatspartij spoe
dig een documentaire uiteenzetting
over dit onderwerp zal worden
gepubliceerd.
stander, die de koopkracht der om hem wo
nende bevolking angstwekkend ziet dalen
en evenredig daarmede zijn toch al niet te
grooten omzet ziet verminderen. Op het
platteland woont dé winkelier, die heeft ge
borgd zooals nu eenmaal aldaar te doen
gebruikelijk was en die thans met droef
heid in het hart constateert, dat zijn voor
malige klanten in de warenhuizen van de
stad contant gaan koopen, omdat zij hun
dorpswinkelier niet meer onder de oogen
durven komen, wijl zij hun schuld niet
kunnen betalen.
Ex-Minister Verschuur heeft vroeger
eens gezegd: Deflatie is een ramp voor het
platteland. Welnu, de deflatie is gekomen
en de ramp heeft zich over het platteland
voltrokken. Maar velen op het platteland
vragen zich af, of het niet anders had ge
kund en of het niet anders had gemoeten.
Of de-prijsdaling zulke catrastrophale af
metingen zoude hebben aangenomen, in
dien men tijdig de bakens had verzet door
de munt te corrigeeren. En meer en meer
groeit haar meening, dat voor den terug
keer naar een bescheiden welvaart munt-
correctie een der onafwijsbare middelen is.
Nu weet ik wel, dat aan de buitenland-
sche maatregelen, die mede ons economisch
leven totaal ontwricht, de Nederlandsche
Regeering part noch deel heeft. Maar m.i.
is de Regeering daardoor niet ontslagen
van den plicht om met alle doelmatige
maatregelen die gevolgen voor de nabij
betrokkenen zooveel mogelijk te verzach
ten. Men kan dankbaar constateeren, dat
door de Regeering diverse maatregelen zijn
genomen tot steun aan de boeren, tot steun
aan de tuinders, tot steun aan de bloem
bollenkweekers, al moeten deze laatsten de
kosten van alles, wat de Regeering voor
hen heeft gedaan, uit de opbrengst van hun
toch al noodlijdend bedrijf betalen. Er zijn
door de Regeering doeltreffende en min
der doeltreffende maatregelen genomen.
Den maatregel der muntcorrectie heeft men
nagelaten, ofschoon door deskundigen
wordt beweerd, dat deze maatregel een aan
tal der thans genomen maatregelen over
bodig zoude hebben gemaakt.
Van hooger hand wordt steeds beweerd,
dat we niet in een conjunctureele maar in
een structueele crisis zitten. Als wij thans
met een conjunctureele crisis te doen had
den, dan zoude menschelijkerwijze mogen
worden aangenomen, dat bij de wisseling
der conjunctuur ook de financieele depres
sie zoude ophouden. En dan zoude er aan
leiding zijn om ondanks den oogenblikke-
lijken geldelijken nooa moed en te houden
en vertrouwen te hebben in de toekomst.
Maar als men ons uit den treure voorhoudt,
dat de crisis is structueel en niet conjunc
tureel, waarom neemt men dan niet de mo
netaire maatregelen, die ons economisch
leven gemakkelijker doen aanpassen aan 'e
veranderde structuur? Een volk van pau
pers, zooals wij nu gaan krijgen, kan geen
belang zijn voor den Nederlandschen Staat.
Verhaalt de geschiedenis niet, dat ook het
Romeinsche Rijk aan het pauperdom is ten
gronde gegaan?
Het is in dezen tijd een verblijdend ver
schijnsel, dat een aantal mannen van er
kende wetenschappelijke en politieke, re
putatie benevens enkele vooraanstaande
personen uit het Nederlandsche bedrijfsle
ven het initiatief hebben genomen tot op
richting eener vereeniging, wier doel het
is te komen tot een verandering in de mo
netaire verhoudingen in de eérste plaats
door de devaluatie van den gulden.
Deze vereeniging draagt den naam „Ver
eeniging voor waardevast geld". Zij is ge
vestigd Nassau Ouwerkerkstraat 3 's-Gra-
venhage. Voorzitter is prof. dr. N. J. Po
lak, hoogleeraar aan de Handelshooge-
school te Rotterdam. O.a. hebben in het be
stuur zitting de heeren prof. dr. C. A.
Verijn Stuart, hoogl. aan de Rijksuniversi
teit te Utrecht en prof. mr. E. G. J. Gim-
brère, hoogleeraar aan de R.-K. Handels-
hoogeschool te Tilburg. Uit deze streek
zetelen in het bestuur de heeren mr. D. F.
Pont, burgemeester van Hillegom en M. P.
van der Weijden, lid van de Tweede Ka
mer der Staten Generaal.
Op de vergaderingen door de Vereeni-
Ernstige vergiftiging door
Cyaan-natrium te Alkmaar
Moeder en Zoontje omgekomen
Hedennacht heeft zich te Alkmaar een
tragisch geval van gasvergiftiging voor
gedaan waarbij een moeder en haar twee
jarig zoontje het leven hebben verloren.
Wij hebben hierover een onderhoud met
rten commissaris van politie gehad, die
ons mededeelde, dat Dinsdagmiddag de
wening van den 65-jarigen R. de Jager
aan de Bleekerskade 101 op Rochdale door
den ontsmettingsdienst van het Witte
Kruis gereinigd moest worden met cyaan
natrium, opgelost in zwavelzuur. Dit werk
r.am een uur in beslag. De bewoners had
den Dinsdag de woning tijdelijk verlaten
en mochten deze Woensdagmorgen tien
uur met goedvinden van den ontsmetting-
dienst wederom betrekken. Vader, moeder
en zoontje vertoefden Woensdag den ge-
heelen dag in de woning. Het huis werd
schoongemaakt en de bedden gelucht. De
maaltijd werd echter gebruikt ten huize
van een getrouwden zoon, waar men ook
tijdens de ontsmetitng vertoefd had. Tot
5 uur des namiddags werd niets bijzonders
gemerkt. Nadien werden echter moeder en
kind onwel en moesten zij braken. Om
half negen gingen zij naar bed in een
klein kamertje, waarin het geheele gezin
sliep. De vader begaf zich pas om één
uur ter ruste. Toen hij om vier uur wak
ker werd kwam hij tot de ontstellende
ontdekking, dat zijn vrouw levenloos
naast hem lag. Ook het bijna tweejarig
zoontje lag levenloos in zijn bedje. Hevig
ontdaan snelde de oude man naar zijn
zoon in de Ricardostraat, waar hij ook on
wel werd.
Intusschen werden politie en G.G.D. ge
waarschuwd. De waarnemend directeur
van de G.G.D., dr. Moolhuyzen die spoe
dig ter plaatse was kon bij moeder en
kind helaas slechts den dood constatee
ren. De vrouw, de 45-jarige J. G. de Jong
moet reeds omstreeks middernacht over
leden zijn.
Waarschijnlijk heeft het cyaan natrium-
gas zich nog in sterke mate in het bedde-
goed bevonden. Dit gas maakt het adem
halen moeilijk en werkt vooral schadelijk
wanneer het verwarmd wordt. Voldoende
luchtverversching was er in de slaapka
mer niet, daar ramen en deuren alle ge
sloten waren. De politie en de officier van
justiie mr. G. van der Feen de Lille stel
den een onderzoek ter plaatse in. De lij
ken zijn voor gerechtelijk onderzoek in
beslag genomen en nanar het Centraal
Ziekenhuis vervoerd. De vader vertoeft
nog ten huize van zijn zoon; de man ver
keert niet in levensgevaar. Dat hij eerst
om één uur naar bed is gegaan, heeft
hem zeer waarschijnlijk het leven gered.
De ontsmettingsdienst van het Witte
Krius heeft reeds veel wonnigen in Alk
maar met cyaan natrium ontsmet, zonder
schadelijke gevolgen. De vraag of de hoe
veelheid cyaan natrium in dit geval niet
te groot gewest is, zal door het gerechte
lijk onderzoek moet worden opgelost. De
woning werd, zooals reeds medegedeeld,
met goedkeuring van den ontsmettings
dienst wederom betrokken.
ging gehouden kwam misnoegen tot uiting
over de weinige medewerking, die de ver
eeniging van de zijde der Nederlandsche
Dagbladpers mocht ondervinden. Deze
klacht sloeg uiteraard niet op de Katho
lieke pers. Tot hare eere moet gezegd, dat
zij deze aangelegenheid veel objectiever
bekijkt dan de pers van de meeste andere
richtingen.
Correctie. De aandachtige lezer
zal hebben geconstateerd, dat in mijn vo
rig artikel een fout is geslopen, die hij in
tusschen zelf wel zal hebben verbeterd. De
aanvullende steun of toeslag, waarvan
sprake is in het aangegeven voorbeeld, is
niet 3.30 maar 5.30 15.50 10.20
ƒ5.30).
Opmerking. Den inzender uit
Warmond moet ik opmerken, dat ik niet
wensoh te treden in de beoordeeling van
de maatregelen van een bepaald gemeen
tebestuur. Ik geef hem in overweging zich
te wenden tot het hoofdbestuur zijner or
ganisatie. De ondervinding heeft mij ge
leerd, dat de hoofdbesturen der organisa
ties als regel goed op de hoogte zijn van de
bevoegdheden en plichten der gemeentebe
sturen bij de behandeling der werkloozen.
VAN IERSEL.
Noordwykerhout.
BOERENVAKBOND L.T.B.
(Vervolg).
Beverwijk bestreed de opvatting, dat
de akkerbouw rendabel is.
Na nog enkele landbouw-technische be
schouwingen werd het prae-advies goed
gekeurd.
Daarna kwam in bespreking de vleesch-
en zuivelpositie. Voorstellen hieromtrent
zijn binnengekomen van zeer vele afdee-
lingen. Het zeer uitvoerige prae-advies
reeds gepubliceerd werd voorgelezen.
Hierna werd gepauzeerd.
Na de pauze waren ter vergadering geko
men de alg. voorzitter, de heer Kampschöer,
de geest, adviseur, prof. Cleophas, de voor
zitter van de Tuindersgroep, de heer
Groen, die door den voorzitter werden ver
welkomd.
Voortgezet werd de discussie over de
vleesch- en zuivelpositie. Van verschillen
de zijden werd aangedrongen op sluiting
der Margarine-fabrieken.
B e r k e 1 achtte de afslachting niet noo-
dig. Wij verzetten ons echter veel te wei
nig. De maatregelen worden gedicteerd
door menschen, die het te deen is om
winstbejag, ten bate van den boer.
Vele algevaardigden verklaarden zich
eveneens tegen de nieuwe afslachting.
De heer Wesselingh kan zich niet begrij
pen, hoe men de Regeering weer heeft
kunnen adviseeren tot afslachting van
vaarzen. De vorige afslachting heeft geen
succes opgeleverd, ten gevolge van de
vlees ch - acc ij ns.
Een der afgevaardigden spoorde aan, dat
geen boer uit protest meer drachtige jonge
vaarzen zou leveren.
De voorzitter merkte op, dat er in an
dere provincies aandrang op de Regeer in g
is uitgeoefend door de boeren, om zoo spoe
dig mogelijk tot afslachting over te gaan.
O b d a m wensch.be de inkrimping te doen
geschieden volgens den stand van 1930. Het
gaat niet aan, dat provincies, die de laat
ste jaren de veeteelt uitbreidden, thans de
oorzaak zijn, dat de beperking in de Hol
landen te groot is.
De voorzitter antwoordde, dat ook het
bestuur tegen beperking is.
Ilpendam wilde, dat als de af
slachting toch doorgevoerd wordt dat
de bond zijn vertrouwen in de regeering
opzegt.
Bodegraven hield een betoog voor
melk bij de broodbereiding, welk betoog
door S p i e r d ij k werd onderstreept.
De consumptie-melkregeling.
Daarna kwam in bespreking de consump.
tiemelkregeling.
Over dit onderwerp hield de heer A. P.
L. van den Burg uit Berkel een inleiding.
De opzet van deze regeling is volgens spr.
wel goed. doch wordt in de practijk dik
wijls niet goed toegepast. Allen zijn onte
vreden over de melkprijs, deze is nog lager
dan vorig jaar. De belofte is niet nageko
men, dat de prijs hooger werd omdat de
taxe beperkt werd.
Ook over de heffing op de industriemelk
had spr. klachten. Spr. zeide, dat de voor
mannen der boeren zijn „beetgenomen".
Spr. wees voorts erop, dat er zooveel
knoeierijen worden toegestaan. Er worden
voorsprongen gegeven aan „vriendjes" enz.
Spr. vond het een verschrikking aan dit
systeem gebonden te zijn. De organisaties
hebben hun best gedaan om verbetering in
de consumptie-regeling te krijgen, doch
men heeft alle aanmerkingen links laten
liggen.
A.s. April is het consumptie-contract
weer ten einde. Nu moeten wij overwegen,
welke voorstellen wij zullen doen om ver
betering te krijgen. Als deze verbeteringen
niet worden aangebracht, zal men het con
tract niet opnieuw kunnen teekenen.
Voorts bepleitte spr. een controle-station
van boerenzijde. Over de controle van
Rijkswege had spr. echter geen klachten.
Van de consumptie-regeling is veel goeds
te maken, als zij maar onder andere leiding
stond. Degenen, die waren aangewezen tot
uitvoering van de Crisis-Zuivelwet, hebben
er geen verstand van.
Spr. vermoedde, dat er volgend jaar van
consumptie-melk-regeling in het geheel
geen sprake zal zijn. Spr. vermoedt, dat
alle melk aan de Regeering zal moeten
worden geleverd, die voor de distributie
zal zorgen. Indien dit zoo is,moet deze
distributie in handen gelegd worden van de
boeren, en niet in die van de industrieelen.
Spr. diende tenslotte de volgende voor
stellen in ter verbetering van een even
tueel nieuw consumptie-contract.
Ie. des zomers 10 pet, boven en in
den winter 10 pet. beneden de taxe te mo
gen leveren;
2e. het afsluiten van een taxe van 2)4
of 3 L. per koe tegengaan;
3e. prijsverschil tusschen consumptie-
en boventaxemelk geen 2 of 1J4 ct. per
Liter, maar het geheele jaar door 1 cent
per Liter;
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Göbbels vindt het gebrek aan grondstof
fen in Duitschland zeer natuurlijk. (2de
blad).
Pessimistische vooruitzichten voor de
Zwitsersche industrie. (2de blad).
De vlootbesprekingen worden verdaagd.
(2de blad).
Gaat Calles zich uit de politiek terug
trekken? (2de blad).
BINNENLAND.
Te Alkmaar zijn een moeder en haar
zoontje door cyaan natriumgas, waarmede
de woning ontsmet was, om het leven ge
komen (1ste blad).
De Kerstgave voor de werkloozen. (1ste
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Eervolle nederlaag van de Rotterdam-
sche voetbalploeg tegen de Hongaarsche
profs (3de blad).
Twee nieuwe Ned. zwemrecards (3de
blad).
Sweering tweede in het biljart tournooi
om het wereldkampioenschap bandstooten
(3de blad).
4e. met goedvinden van de beide par
tijen de overmelk niet te leveren, maar
deze b.v. door bemiddeling der melkveilin-
gen of centrale punten te verkoopen;
5e. de kwaliteit der melk vaststellen
door het nemen van monsters op de b o e r-
d e r ij en aandringen op uitbreiding der
controlestations van de zijde der veehou
ders;
6e. als de Zondagsmelk niet wordt ge
leverd, deze niet in mindering brengen van
de melktaxe. De levering der taxe bere
kenen per week en niet per dag.
7e. Koopers, die nalatig zijn te betalen
door de C.Z.C. hun vergunning laten afne
men, terwijl dan de veerhouders ten allen
tijde het recht hebben de levering te doen
beëindigen.
8. De leden der veilingen mogen niet
achtergesteld worden bij de contractleve
ranciers.
9. Voorstellen het kwantum der veilin
gen in 1932 te contingenteeren.
Hierna werden de besprekingen voortge
zet.
Het Hoofdbestuurslid, de heer Sjerps,
kwam in de oppositie. Spr. was het n:et
geheel eens met het prae-advies van het
H.B. Spr. wil bij de Regeering 'n daad stel
len, namelijk eischen, dat de melkbrood-re.
geling wordt ingevoerd. Ook de margarine-
fabricage moet worden aangepakt. Voorts
wil 'spr. bij de Regeering aandringen, dat
voor de provincie Zuid- en Noord-Holland
de afslachting vrijwillig kan geschieden.
Spr wil deze eisohen en wenschen per
brief of telegram aan de Regeering ken
baar maken.
Aarlanderveen ontwikkelde een
nieuw denkbeeld voor de veebeperking.
Avenhorn was het hiermede volko
men eens en deed er nog een schepje op.
Zoeterwoude merkte op, dat er geen
eenstemmigheid bestaat tusschen de ver
schillende organisaties inzake de afslach
ting. Men heeft wel eens gezegd, dat de
Crisiscentrale uit boeren moest zijn samen
gesteld, maar spr. heeft de overtuiging, dat
het dan ook niet goed zou zijn. Spr. vroeg
aan het Hoofdbestuur de op deze verga
dering geuite bezwaren mondeling aan de
bevoegde instanties over te brengen.
De algemeen voorzitter, de heer
Kampschöer, was ertegen om schei
ding te brengen in de behandeling van in
dustrie- en consumptiemeik.
In het plan-Aarlanderveen ziet spr. vele
groote tekortkomingen. Spr is gaarne be
reid de geuite grieven naar voren te bren
gen, na bespreking en overeenstemming in
het Hoofdbestuur. Door mondeling overleg
is nog het meeste te bereiken. Het bestuur
zal doen, wat zijn hand te doen vindt,
j Na de rondvraag waarbij geen groote
vraagstukken meer werden aangevoerd,
l volgde sluiting der vergadering.
