26ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Algemeene Beschouwingen over de
Staatsbegrooting
DONDERDAG 8 NOVEMBER 1934
No. 7959
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, FOSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
TWEEDE KAMER
fc De Chr.-Hist. leider vereenigt zich in
groote lijnen met het beleid der Regeering
Nog vier andere sprekers.
Indien er bij de debatten over het alge
meene regeeringsbeleid niets anders wordt
verteld dan we tot nu toe hebben verno
men, mag men wel aannemen, dat deze
in het land niet alleen ontnuchterend maar
ook ontgoochelend zullen werken. Er wa
ren gisteren nogal verwachtingen gebouwd
op de rede van den heer De Geer (C.H.).
In het chr. hist, hoofdorgaan waren arti
kelen verschenen, waaruit duidelijk bleek,
dat de schrijver ervan niet instemde met
de houding der Regeering in zake de vaste
lasten. En, zoo meende men, dat men een
aanval zou te hooren krijgen op het Regee
ringsbeleid althans op dit punt. Wie dit heb
ben gemeend, zijn wel zeer bedrogen uit
gekomen. Het tegendeel is gebeurd. De heer
De Geer heeft het beleid der regeering op
dit punt volkomen gedekt niet alleen; maar
hij ging zelfs zoover, dat hij, na de deva
luatie verworpen te hebben, verklaarde
tooh nog daaraan de voorkeur te geven,
als hij zou moeten kiezen boven een aan
tasten van de hypotheek en andere renten.
Dit toch zou het staatscrediet aantasten.
Welbeschouwd, heeft de Chr. Hist, lei
der de regeeringspolitiek op geen enkel
punt afgekeurd; hij heeft alleen een scher
pen aanval gedaan op den heer Marchant,
dien hij zijne officiëele redevoeringen,
met name die te Egmond verweet alsmede
het afschuiven van regeeringsverantwoor-
delijkheid op de Kamer in de Memorie van
Toelichting bij het wetsontwerp op de hu
wende onderwijzeres. Deze aanval maakte
wel den indruk van een poging om een wig
te drijven in het kabinet.
Voor het overige echter vond de heer
De Geer den politieken toestand betrekke
lijk bevredigend. We hebben hier nog de
vrijheid, en de groote druk van de N.S.B.
doet zich niet meer gevoelen sedert de in
Duitschland vertoonde onmacht, om ver
betering in den toestand te brengen. De
N.S.B. hier te lande wil nu voortaan legale
wegen gaan betreden; dat blijkt natuurlijk
niet voldoende uit zijn besluit, om aan de
verkiezingen deel te nemen, maar wel uit
de motiveering van dit besluit. Indien dit
zoo is, behoort de N.S.B. niet langer voor
ambtenaren verboden te blijven; want an
ders zouden we deze nu partij geworden
organisatie bestrijden met juist die mid
delen, wlke wij in haar afkeuren. De vrij
heid tot zelfs in de N.S.B.! riep spr. uit.
Met de financiëele en economische poli
tiek gaat de heer De Geer accoord, al zou
hij wel graag wat sneller gewerkt zien aan
den maatschappelijk en ombouw; want dit
erkende hij wel: de oorzaak onzer welvaart,
de groote productie, is tevens de oorzaak
onzer ellende en van dreigenden ondergang
geworden. Er moet dus verandering komen;
maar het is zoo moeilijk! Het slot was een
bede, dat het kabinet zou slagen. Vooral
aan het einde der rede bleek wel uit de
houding der Kamer, die, in het begin voor
al, met gespannen aandacht had geluisterd,
dat zij toch eigenlijk iets anders had ver
wacht.
Ook de heer Joekes (V.D.) gaf maar
een slappe vertooning.
Economisch opende hij in het geheel geen
perspectieven; men kan zelfs zeggen, dat
hij zich min of meer op de vlakte hield.
Alleen bestreed hij de idéé der imperiale
zelfvoorziening, „waarop zelfs een Capu-
cijner-monnik verwachtingen bleek te heb
ben gebouwd"; maar hij deed dit met een
blijkbaar onvoldoende kennis van hetgeen
door de voorstanders daarvan wordt be
pleit. Ook bij hem was de politieke zijde
der rede de meest interessante. Hij ver
klaarde namelijk, dat hij zich met het mi
litaire beleid van het kabinet niet kon ver
eenigen, omdat dit de in uitzicht gestelde
bezuinigingen op Defensie had teruggeno
men; en hij stelde als een „essentieele voor
waarde" den eisoh, dat ook op het bijzon
der onderwijs even krachtig zou worden
bezuinigd als op het openbaar. Hier loert
een conflict in het kabinet zelf.
Wat nu verder nog te zeggen van d-e
redevoeringen der heeren Arts (K.D.),
de V i s s e r (CPH), Vervoorn (P.L.B.)
en Van denTempel (S.D.A.P.)?
Iets nieuws brachten ook deze niet.
De heer Arts was het zoozeer eens met
de verklaring van het bestuur der R. K.
Staatspartij, dat men zich verwonderd af
vroeg, waarom hij alleen blijft staan. Alleen
ten aanzien van de heffing in eens was er
een tastbare afwijking. De kath. dem. spre
ker vond, dat het regeeringsbeleid tot een
groot fiasco was geworden. Hij vraagt, hoe
de regeering denkt over het uitschrijven
van een goedkoope premieleening tot b.v.
een bedrag van drie honderd millioen gul
den.
Van den Communist weet men altijd te
voren, wat de inhoud van zijn betoog zal
zijn. Het kapitalisme weet geen uitweg uit
de crisis; alleen het communisme kan red
ding brengen. Bewijs: Rusland, waar de
productie sedert het begin van de crisis
verdubbeld is en de hongersnood alleen be
staat in de verbeelding van den heer Wes
terman. Deze vraag aan de regeering moet
echter even gereleveerd worden: Zijt gij
zelf overtuigd, vroeg de heer De Visser, dat
uwe politiek in staat is tot betere toestan
den te leiden?
De heer Vervoorn bekeek alles weer eens
van het engst mogelijke agrarische stand
punt; en de heer van den Tempel hield een
pleidooi voor het industriecrediet, dat cul
mineerde in een door hem en eenige partij-
genooten voorgestelde motie, welke de
wenschelijkheid van meer aandacht der re
geering aan deze zaak uitspreekt.
Heden is de clearing aan de orde geko
men en morgen een reeks andere ontwer
pen, zoodat de mogelijkheid niet is uitge
sloten, dat de Algemeene Beschouwingen
eerst Dinsdag van de volgende week zullen
worden voortgezet.
Rechtspraak in rustige sfeer
De rechtspraak dient te geschieden in
rustige sfeer.
Vrij van eiken invloed van buiten, welke
eenig ander element bevat, dan objectieve
voorlichting, betreffende de feitelijkheid
van het gebeurde, in zijn geheelen om
vang.
En omdat de rechtspraak in die rustige
sfeer moet geschieden, kunnen wij ons heel
goed indenken de vraag, door den heer Al-
barda, eergisteren in het Kamerdebat aan
de regeering gedaan de vraag, of niet
de straffen, die aan de muiters van „De Ze
ven Provinciën" zijn opgelegd, voor ver
mindering in aanmerking komen.
Als het socialistische Kamerlid vraagt
aan de Regeering en aan de Kamer, om
haar aandacht van deze zaak niet af te
wenden, dan grondt hij deze vraag op de
overweging, „dat de buitensporige zware
straffen zijn opgelegd in een tijd van poli
tieke bewogenheid en onder den onmis-
kenbaren invloed van politieke hartstoch
ten aan de inderdaad strafbare muiters."
De gestrafte muiters zijn strafbaar, en
verdienen zware straffen. Maar ook voor
ons is het een vraag, of de „bewogenheid",
die na het gebeurde met „De Zeven Pro
vinciën" is ontstaan, niet van invloed is
geweest op de bepaling van de strafmaat;
of die „bewogenheid" geen nadeeligen in
vloed heeft gehad op de rustige sfeer,
waarin bij de rechtspraak een schuld
vraag moet worden bekeken, rekening
houdende met alle omstandigheden. In het
bedoelde geval ook, en vooral ook, met de
omstandigheid, dat de leiding van het
personeel lang niet voldeed aan de
eischen, die haar gesteld moesten worden.
De door den heer Albarda uitgesproken
wensch mag o.i. niet tot socialistische
kringen beperkt blijven.
Het Clearing-Verdrag met
Duitschland opgezegd
Nu onze regeering van haar bevoegd
heid heeft gebruik gemaakt om het Clea-
ring-verdrag met Duitschland op te zeg
gen, valt niet meer te ontkennen, dat de
daarop uitgeoefende critiek voor een groot
deel juist is geweest. Het ligt nu in de be- j
doeling nieuwe onderhandelingen te gaan j
voeren, teneinde tot een gewijzigd clearing
verdrag te komen, waarin de fouten van j
het bestaande verdrag niet meer zullen
voorkomen. Met name gaat het thans om
de overeenkomst, waarbij aan Duitschland
een zeker percentage van de sommen voor
den uitvoer van Duitsche goederen in vrije
valuta werden gegarandeerd.
Dit oogenschijnlijk geringe percentage
is het struikelblok voor de geheele clearing
geworden. Men dacht, dat het mogelijk
zou zijn om een deel van het aan Duitsch
land verschuldigde in valuta uit te beta
len, omdat de invoer uit Duitschland veel
grooter was dan de uitvoer daarheen. Er
zou dus steeds aan Duitschland meer te
betalen zijn dan dat wij uit Duitschland
hadden te ontvangen, zoodat men zelfs
hoopte, dat, nadat het bedrag aan vrije
valuta was afgetrokken, nog genoeg over te
houden om daaruit ook de achterstallige
bedragen voor leveringen naar Duitsch
land geleidelijk te betalen.
Het is alles heel anders uitgekomen. Ten
eerste omdat niet alleen de wederzijdsche
vorderingen wegens handelstransacties,
maar ook die uit hoofde van transport en
van verschillende diensten onder de clea
ring vielen, ten tweede omdat ook de in
voer uit Nederlandsch-Indië daaruit be
taald moest worden, en ten slotte, omdat
Duitschland veel meer gekocht en minder
verkocht heeft dan waarop men had mee-
nen te mogen rekenen.
Dit meerdere koopen van Duitschland
staat in verband met het feit, dat na de
herhaalde redevoeringen van Dr. Schacht
in den laatsten tijd iedere mogelijkheid
tot het verkrijgen van credieten bij den
invoer voor Duitschland uitgeschakeld is.
Men besefte in het buitenland, dat er bij
een dergelijke mentaliteit onder de leiden
de persoonlijkheden in Duitschland niet de
minste zekerheid bestond om de toeko
mende bedragen over eenigen tijd werke
lijk uitbetaald te krijgen. Als er dan geen
valuta aanwezig zouden zijn, zou Dr.
Schacht eenvoudig verklaren: Het is er
niet, en het buitenland nog bovendien ho
nen, dat het Duitschland credieten had
„opgedrongen", zonder zich vooraf te ver
gewissen, of het land in staat zou zijn om
aan zijn verplichtingen te voldoen.
Met de onmogelijkheid om waar ook
iets op crediet te kunnen koopen, was
men daarnaast gebonden door clearing-
verdragen, die Duitschland met verschil
lende landen heeft afgesloten. En daarbij
zagen die landen nauwlettend toe, dat de
schulden van Duitschers, die in het buiten
land hadden ingekocht, niet te hoog op
liepen, en niet het bedrag overschreden,
dat Duitschland wegens uitvoer had te
vorderen. Dreigde dit het geval te worden,
dan kregen exporteurs terstond een wenk
om niet verder te gaan met hun trans
acties.
Duitschland werd derhalve meer en
meer beperkt in de keuze van de landen,
vanwaar het de noodige goederen kon be
trekken. Vandaar, dat de invoer uit Ne
derland grooter was dan men had geschat.
In den zomer zijn hier o.m. groote partijen
katoenafval en wolafval gekocht, toen het
onmogelijk was voldoende hoeveelheden
garen uit Engeland te betrekken, daar de
Engelschen weigerden aan Duitschland te
verkoopen, voordat de achterstallige koop
sommen van vroegere leveranties waren
voldaan. Daarbij kwam de slechte oogst
ten gevolge van de droogte en de mindere
opbrengst van het melkvee, waardoor ook
grootere agrarische import noodzakelijk
werd.
Wat de uitvoer betreft schijnt het, dat
de qualificatie van de Prager Presse be
waarheid wordt, en dat deze uitvoer meer
en meer kan worden gekarakteriseerd met
de woorden: Duur en slecht. Het is niet
zoozeer de boycot, die den Duitschen uit
voer heeft doen afnemen, als wel de on
mogelijkheid van Duitschland om te kun
nen concurreeren.
Bij dezen stand van zaken zal het niet
gemakkelijk vallen om de onderhandelin
gen met Duitschland tot een bevredigend
resultaat te brengen. Al zijn de gewijzigde
omstandigheden goeddeels door Duitsch-
I land's schuld veroorzaakt, het blijven toch
I bestaande, objectieve factoren, waarmede
rekening gehouden moet worden. En
j Duitschland heeft ongetwijfeld buitcnland-
1 sche valuta noodig voor het koopen van
katoen en andere grondstoffen in de Ver-
I eenigde Staten, waarmede het een sterk
I passieve handelsbalans heeft en vanwaar
Parmerrt'er opnieuw
voor de microfoon
Toespraak van uit de studio te
Batavia
Hedenmiddag van kwart vóór één tot
één uur heeft de gezagvoerder van de
„Uiver" Parmentier uit Batavia de luiste
raars van Holland en Indië door de N. I.
R. O. M.-microfoon toegesproken. De stem*
van den vlieger aan het andere einde van
de wereld kwam duidelijk over.
„Hallo Holland en Indië. Op het oogen-
blik ben ik in de studio van de N. I. R.
O. M. te Batavia", aldus ving Parmentier
aan. Hij had in de laatste dagen geen ge
legenheid gehad tot rustige bezinning, doch
daar de vliegers gewoon zijn aan vogel
vluchten, zou hij toch trachten een kort
overzicht in vogelvlucht van de tocht over
Australië te geven.
Overal in Australië zijn de Hollandsche
vliegers enthousiast ontvangen. Acht da
gen zijn zij in Melbourne geweest, waar zij
heel wat officieele en niet officieele recep
ties en feestelijkheden hebben meegemaakt
Daarna waren zij twee dagen te Sydney en
vervolgens te Brisbane. Te Koepang op In-
dischen bodem waren zij vergast op Inland-
sche muziek en dans. De Hollanders heb
ben ook Bali aangedaan en hebben zich
daar een oogenblik den tijd gegund voor
een bezichtiging van het eiland. Eergiste
ren kwam de „Uiver" te Soerabaja en daar
heeft het al te onstuimige enthousiasme van
het publiek de bemanning eenige benauw
de oogenblikken bezorgd. Alles is geluk
kig zonder ongelukken afgeloopen. „Ik
hoop, dat het publiek op de andere vlieg
velden bedachtzamer zal zijn", zeide Par
mentier.
Vandaag waren de vliegers te Batavia
aangekomen. Overal had men in groote
witte letters het woord hulde op den grond
aangebracht, voor welke attentie de heer
Parmentier hartelijk dankte. Op den 17den
gaat het terug naar Holland, in langzaam
tempo en op 21 November hoopt de be
manning op Schiphol te arriveeren.
Over de vlucht zelf wist de Uiver-gezag-
voerder niets nieuws meer te vertellen.
Het was niet de bedoeling de race te win
nen, doch men had een reis-schema opge
maakt en zonder de pech te Albury zou de
geheele tocht inderdaad volgens dit reis
plan verloopen zijn. Teneinde allerlei fan
tastische verhalen omtrent de landing te
Albury te weerlegen, vertelde Parmentier
de heele toedracht der zaak uitvoerig, voor
welk relaas wij kunnen verwijzen naar hst
in dit nummer opgenomen interview met
Anela. Eigenlijk is het jammer, vond Par
mentier, dat deze tocht is samengevallen
met een internationale luchtrace. Het ge
volg is nu, dat wij zoo ongeveer als natio
nale helden worden beschouwd en als wij
niet oppassen zouden wij het zelf ook gaan
gelooven. Wij hebben echter niets anders
gedaan dan bewijzen, hetgeen ook onze
opdracht was, dat het mogelijk is om in
korten tijd met een lijntoestel een derge
lijke vlucht te maken. Wanneer de Indië-
lijn van de K. L. M. zal zijn doorgetrokken
tot Australië, eerst dan zal het doel van
de Uiver-vlucht zijn bereikt.
De heer Parmentier betuigde vervolgens
zijn deelneming met den pech van den
Panderjager, al is hij blij, dat het ongeluk
nog zoo goed is afgeloopen. Na alle luis
teraars gegroet te hebben, in 't bijzonder
alle mannen van de K. L. M., zijn vrouw
en kindertjes, die naar hij hoopte, aan het
radio-toestel zaten te luisteren, en de groe
ten te hebben overgebracht van Moll,
Prins en v. Bruggen, wenschte Parmen
tier alle luisteraars in Nederland goeden
middag en allen in Indië goeden avond.
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIF
JLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Kerkelijke straffen voor katholieke Duit
sche theologen, die een Duitsche nationale
kerk verdedigden (2de blad).
Vandaag is het een critieke dag voor het
kabinet-Doumergue (2de blad).
De geproclameerde staking in Spanje is
niet algemeen (2de blad).
BINNENLAND.
Auto op bewaakten overweg bij Eindho
ven door trein verpletterd; inzittenden red
den zich tijdig (Gem. Ber., 3de blad).
De inbraken te Oss blijven voortduren.
Gelukkig duren ook de arrestaties voort
(Gem. Berich. 3e blad en Laatste Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De derde Zesdaagsche te Amsterdam be
looft een spannend slot (2de en 1ste blad).
DE BRANDSTOF-LOOZE MOTOR.
Het beginsel, waarop deze motor berust.
De jonge Wardenier uit Wolvega heeft
aan „Het Volk" meegedeeld, op welk prin
cipe zijn brandstoflooze motor berust.
Een groote hoeveelheid lucht wordt sa
mengeperst in een ketel. Dit geschiedt door
middel van een gewonen motor en gaat
aan het eigenlijke functionneeren van den
brandstofloozen motor vooraf. De samen
geperste lucht wordt naar den motor ge
perst, die een aantal cylinders bevat, waar
van de helft der zuigers naar boven en de
andere helft naar beneden werkt, net als
bij een gewonen motor. Eveneens als bij
een gewonen motor brengt de excentriek
schijf de draaiende beweging tot stand.
Het groote verschil is echter, dat de lucht
na de cylinders gepasseerd te zijn, naar
een luchtledige kamer wordt gevoerd, die
luchtledig blijft, doordat door middel van
een zijdelingschen drukcompressor met
tegendruk, lucht weer naar het reservoir
gevoerd wordt, vanwaar zij eerst is geko
men. Er heeft dus een voortdurende cir-
culatie plaats van het reservoir met ge-
j comprimeerde lucht naar den motor en
i via de luchtkamer weer naar het reser
voir.
Men kan dit volgens Wardenier het best
vergelijken met een waterslang, waarmee
men den tuin besproeit en waar zes atmos
feer bijvoorbeeld op staat. Met een vinger
kan men natuurlijk den druk niet over
winnen, doch met een kraan, die een zij
delingschen druk op het water uitoefent,
houdt men den waterstroom tegen.
Een interview, dat gisteravond voor
den V.A.R.A.-microfoon zou plaats heb
ben met den heer Wardenier is niet door
gegaan. De Radioraad heeft namelijk be
zwaar gemaakt tegen de uitzending, omdat
de tekst niet tijdig genoeg aan de commis
sie kon worden voorgelegd. Men hoopt
thans het interview over enkele dagen te
doen geschieden.
REGEERINGSCRISIS IN FRANKRIJK.
HET KABINET-DOUMERGUE
AFGETREDEN.
PARIJS, 8 Nov. (V. D.). Hedenmor
gen te 10 uur kwam het geheele kabinet
met uitzondering van Tardieu en den mi
nister van handel Lamoureux, die beiden
een aanval van griep hadden, op het Elysée
bijeen.
Aan het einde van de zitting, die tot on
geveer half twaalf duurde, heeft minister
president Doumergue den president der
republiek het ontslag van zijn kabinet
aangeboden.
het veel meer betrekt dan dat het daarheen
levert. Wanneer dus alle landen met clea-
ringverdragen erop staan, dat eerst de we-
derzijdsche handel betaald moet worden,
inclusief achterstallige betalingen, en dan
pas het overschot in valuta kan worden
betaald, hoe is Duitschland dan in staat
landen als Amerika te betalen?
NOORDWIJK.
DOOR EEN AUTO AANGEREDEN.
Het slachtoffer aan zijn verwondingen
overleden.
Gisteravond te ongeveer 5 uur heeft ter
hoogte van de Zwarteweg aan den Hee-
renweg een ernstige aanrijding plaats ge
had, waarbij de 40-jarige Willem Vink,
wonende Noordzeesteeg te Noordwijk aan
Zee, is komen te overlijden. Genoemde V.
werd op genoemde hoogte door den auto
mobilist v. d. N. aangereden, waarbij hij
een pink brak en zeer ernstige uitwendige
verwondingen opliep. Dr. Niekerk, die ter
plaatse de eerste hulp verleende, vervoer
de 't slachtoffer naar zijn woning, alwaar hij
verdere hulp verleende en constateerde,
dat overbrenging naar een ziekenhuis
noodzakelijk was. Hedenmorgen te 6 uur
is het slachtoffer aan de bekomen verwon
dingen in het St. St. Elisabeth-gesticht te
Leiden overleden. Door de politie wordt
een ernstig onderzoek naar de schuldvraag
ingesteld. Vermoedelijk treft den autobe
stuurder geen schuld.
