26ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
lureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
SENSATIONEELE BERICHTEN
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1934
No. 7955
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.G0 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bjj
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, TOSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regal
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V De R.K. Staatspartij en „het
lagere niveau"
Wij hebben gisteren gewezen op dat ge
deelte van de „beschouwing" van het Par
tijbestuur der R.-K. Staatspartij gepu
bliceerd in de R.-K. Staatspartij waar
in wordt verklaard, dat een verbetering in
den werkloozen-steun noodzakelijk is,
Dat is zoo wordt ons medegedeeld -r-
de meening van het geheele Partijbestuur,
waarmede de Kamerfractie der R.-K.
Staatspartij het volkomen eens is.
En de verlangens ten opzichte van de
verbetering van den werkloozen-steun
worden door het Partij-bestuur concreet
aangeduid. Wij hebben ze gisteren mede
gedeeld.
Voor de verwezenlijking van die verlan
gens zal onze Kamerfractie, zoo mogen we
vertrouwen, in de komende weken als
't moet: vechten!
Vandaag willen wij de aandacht vestigen
op een ander deel in die „beschouwing".
Dat deel, waarin wordt verklaard:
le dat de Regeering duidelijk en klaar
zal moeten uiteenzetten, waarom zij
blijft staan op haar standpunt van hand
having van onze munteenheid op het te-
genwordige goudpeil;
2e. dat de Regeering, dit standpunt
blijvende innemen, dan ook conse
quent moet zijn in haar maatregelen om
hst z.g. aanpassingsproces te bevorderen,
om het oeconomisch leven te brengen op
wat men noemt „het lagere niveau".
Wij lezen in de „beschouwing":
„Het is bekend, dat de Regeering als een
der middelen om de economische weer
baarheid te verhoogen, vooral met het oog
op den export, ook beschouwt: verlaging
van de belooning voor arbeid en diensten
(loonen en salarissen). Van die overtuiging
uitgaande, voert zij die verlaging, waar
zij dit doen kan, zelf door en stimuleert
die, waar zij indirect invloed kan oefenen.
Het is de politiek van aanpassing aan het
lagere niveau met handhaving van onze
munteenheid op het tegenwoordige goud-
peil.
In het bestek van deze beschouwing is
het volstrekt onmogelijk deze politiek op
haar economische werking te onderzoe
ken en te toetsen. Ook zonder zoodanig
onderzoek kan echter dit worden vastge
steld als logische consequentie van den
door de Regeering gekozen weg:
1. Bij de bespreking van het Regeerings-
beleid in de komende maanden zal de Re
geering duidelijk en klaar haar standpunt
met betrekking tot het tegenwoordige goud-
peil van onze munteenheid aan het volk
moeten voorhouden, in het licht van de
ontwikkeling van den toestand hier te lan
de en buiten de grenzen.
2. Juist in de politiek van de Regeering
zelf wordt de innerlijke spanning ver
hoogd, doordat zich het aanpassingsproces
te eenzijdig voltrekt van de zijde van loo
nen en salarissen. Aanpassing van de zijde
van prijzen en z.g. vaste lasten geschiedt
niet, althans niet in voldoende mate en in
een evenredig tempo. Dit wordt onhoud
baar!
Men kan toejuichen hetgeen de Regee
ring heeft bereikt op het stuk van conver
sie van leeningen en de daaraan verbon
den werking. Men mag ook kleiner maat
regelen niet over het hoofd zien, als daar
zijn de werking van de Crisispachtwet en
de „wet op de vergadering van houders
van schuldbrieven aan toonder" (wet 31
Mei 1934 S. 279).
In het aanpasingsproces zijn echter spoe
dige werlidadige maatregelen met betrek
king tot de vaste lasten (huren, hypothe
caire en andere schulden) en prijzen drin
gend noodzakelijk."
Ook hier wordt door het Partijbestuur
klare taal gesproken. En, ongetwijfeld, mag
met gespannen verwachting worden tege
moet gezien naar de behandeling van de
hier duidelijk gesignaleerde inconsequen
tie in het beleid der regeering en voor
al, natuurlijk, naar het resultaat dier be
handeling.
V „Slotzusters" naar Indië
Volgende week vertrekken negen „Slot
zusters", Clarissen (vijf uit het klooster
te Megen en vier uit het klooster te Am-
merzoden) naar de Missie in Ned.-Indië
om zich te gaan vestigen in Tjitjoeroeg in
het Apostolisch Vicariaat van Batavia,
waar voor haar een klooster is gebouwd
naast het retraitehuis Alverna van de Min
derbroeders. die hier reeds sinds 193U
werkzaam zijn.
Kunnen die Zusters niet hier, in Holland,
blijven in haar kloosters en voor de Mis
sie bidden? Een gebed voor de Missie,
hier gebeden, heeft toch dezelfde waarde,
als het gebed in het Missiegebied-zelf ten
Hemel gezonden?
't Zijn vragen, die bevestigend moeten
worden 'beantwoord.... En tóch is het
zoo'n waardevol, zoo'n onschatbaar e.e-
ment in de uitbreiding van Christus' Rijk
op aarde, dat in de Missie-gebieden ook
worden opgericht kloosters van contempla
tieve Orden, kloosters waarin de dagen en
nachten worden vol gemaakt met gebed!
Omdat zóó in de practijk wordt gepre
dikt, welke groote waarde het gebed in de
Kerk heeft; omdat zóó wordt gepredikt,
in daden, met overtuigende kracht, het g e-
1 o o f in Christus' Woord: Vraag en gij zult
verkrijgen
Daarom vernemen de Nederlandsche
Katholieken de bouw van een Clarissen
klooster in de Missie van Ned.-Indië met
dankbaarheid en vreugde!
Een ver'ossend woord.
Men schrijft ons:
Wie geen naam verwierf op eenig sport
gebied, behoort zich te scharen onder de
„supporters" is toejuichers hiervoor een
goede vertaling? en zich zorgvuldig van
alle critiek te onthouden. Waagt hij zich
toch aan geenerlei op- of aanmerking over
het nut van al die geweldige krachtsin
spanning, dan krijgt hij minstens te hoo-
ren „dat hij achterloopt".
Dit schrikt den leek af, want wie wil
voor achterlijk worden aangezien. En tot
zijn verdere verbijstering leest noch hoort
hij van ingewijden ooit anders dan uitin
gen in den overtreffenden trap over sport-
praestaties.
Wijl ik zoo'n leek ben, las ik met ge
noegen een uiting van mevrouw P. van
Wuyckhuise.
U kent deze dame toch? Zij is een be
sliste autoriteit in de zwemwereld, waar
het breken van een record met 1/5 secon
de wordt beschouwd als een feit van in
ternationale waarde. Zij verstaat de kunst,
haar zwemleerlingen voor dergelijke
praestaties te trainen, wat in 't Neder-
landsch waarschijnlijk zeggen wil: klaar
te s toornen.
Zoo iets geeft naam in de sportwereld,
zoodat de „Telegraaf" mevrouw Van
Wuyckhuize zeer terecht waardig keurae
om haar stem te laten hooren in een
enquête omtrent de leefregels, welke een
aspirant-kampioen behoort in acht te ne
men.
En wat zeide nu deze dame over dit
allergewichtigste onderwerp?
Niet meer of minder dan de volgende
koene woorden:
„Ik vind het bereiken van buitenge
wone prestaties op sportgebied niet van
zulk een gewicht, dat daarvoor een inspan
ning en leefwijze gemotiveerd zijn, die
normale verhoudingen op zijde stellen".
Als een leek zoo iets zegt, loopt hij ho
peloos achter, maar mevrouw Van Wuyck
huize, de zwemleerares van o.a. Willy den
Ouden, is gepantserd tegen zoo'n verwijt.
Daarom heeft haar woord waarde.
Is het gelukt, een brandstoflooze-motor
te construeeren?
Uit Leeuwarden komt het bericht, dat
een jeugdig genie er in geslaagd zou zijn
«en onbrandbaren motor uit te vinden,
die niet door benzine of andere brandstof
zal worden gedreven.
Deze uitvinding, zal, naar de uitvinder
verwacht, een revolutie teweeg brengen
en werk verschaffen aan duizenden.
De plannen voor exploitatie bevinden
zich reeds in een vergevorderd stadium,
terwijl alles in het werk is gesteld om de
uitvinding geheim te houden.
Reeds liepen de laatste dagen geruchten
dat er iets geweldigs stond te gebeuren
en de meest fantastische verhalen gingen
reeds rond. Maar het fijne was tot nu
nog onbekend.
Maar zoo fantastisch konden de geruch
ten toch niet zijn of de werkelijkheid
overtreft alles. Om de zaak in goede ba
nen te leiden en tot de juiste proporties
te beperken, heeft de jeugdige uitvinder,
de 22-jarige J. Wardenier te Wolverga,
in bijzijn van ingewijden en onder leiding
van den burgemeester van Weststelling
werf, enkele gegevens verstrekt aan daar
toe uitgenoodigde persvertegenwoordigers
De uitvinder
De uitvinder J. Wardenier is, zooals ge
zegd, nog slechts 22 jaar oud en heeft al
leen lager onderwijs genoten. Op school
was hij geen uitblinker, integendeel,
meermalen moest hij tot de orde worden
geroepen omdat hij zat te denken en te
knutselen. Maar toen de schooljaren ach
ter den rug waren, kon hij zijn neiging
tot knutselen botvieren en reeds op zes
tienjarigen leeftijd vond hij 'n belangrijke
verbetering uit Voor een beschuitinpak-
machine, welke uitvinding echter nog niet
mag worden vrijgegeven. z
Later zette hij zijn zinnen er op om een
anderen meer econonrschen motor uit te
vinden en gedurende vier jaren heeft hij
onafgebroken daaraan gewerkt. Heel veel
proefnemingen werden gedaan, maar
steeds liep het op een mislukking uit.
Toch liet hij zijn idee niet los en dag en
nacht dacht hij ei aar.. Totdat eindelijk
net principe voor zijn geest kwam, eigen
lijk het ei van CoJumbus, dat, hoewel nog
niet geperfectionneerd natuurlijk, toch
reeds teekenen vertoonde een algeheele
omwenteling te zullen brengen, niet al
leen in de constructie van den motor,
maar in het geheele verkeerswezen, ja
misschien wel in de maatschappelijke ver
houdingen. Na nog twee jaren hard wer
ken was het einddoel eindelijk bereikt.
Een vertrouwd ingenieur, wie dit is, mo
gen we nog niet openbaar maken en zoo
zijn er meer zaken, die nog niet openbaar
mogen worden gemaakt, werd in den arm
genomen en met dezen de neele zaak nog
eens doorgenomen. En nu zes maanden
geleden was de zaak gereed en werden
enkele Rijksingenieurs, na beëedigd te
zijn, toegelaten tot een onderzoek. Daarop
volgden vele besprekingen en reizen naar
fabriekscentra in eigen land en daarbui
ten.
Op papier klopte de zaak, maai ook in
de practijk moest de juistheid nu blijken
en daarom werd aan verschillende fabrie
ken opdracht verstrekt, zonder dat men
wist waartoe het diende, tot het vervaar
digen van onderdeelen op ware grootte.
In het geheim werden deze in elkaar ge
zet en in een autocarosserie gemonteerd.
Nu kon de proeftocht, waarbij ook een
groot-fabrikant in auto's aanwezig was,
en welke gehouden werd in de omgeving
van Zwolle, beginnen.
De fabrikant verklaarde daarop dat de
machine of wat het dan ook is, geheel be
drijfsklaar en bedrijfszeker was. Alles ge
beurde weer onder strikte geheimhouding,
terwijl de fabrikant belanghebbende werd
door verleende licenties. Octrooien in ver
schillende landen zijn reeds verleend.
De motor der toekomst!
De ontworpen motor loopt 'onder ben
zine, zonder water zonder afkoeling (im
mers de „motor" is geen explosiemotor),
ja zonder eenige brandstof. Alleen een
weinig olie voor smering is uoodig, inaar
het is reeds zeker dat als de motor per
jaar, dag en nacht loopt, de onderhouds
kosten niet meer dan 25 zullen bedragen
Het verschil tusschen een zwaren en
lichten motor is gering. Na een gebruik
van drie maanden moet er „iets" bijge
vuld worden, maar de kosten daarvan zijn
al heel gering. Deze motor is veel lichter
dan die we tot nu toe kennen en het ver
schil in kracht zit hem niet in het ver
schil in cylinderinhoud. De krachten die
opgewekt kunnen worden zijn bijna onge-
Vmiteerd.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIJF BLADEN WAARONDER GE
ÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD.
Op dit moment zijn een paar motoren
in aanmaak, die in enkele autobussen zul-
en worden aangebracht en na 1 Januari
zullen de persvertegenwoordigers voor
^proefrit worden uitgenoodigd, waarna ook
meer gegevens zullen worden verstrekt.
Waar gefabriceerd zal worden
Achter deze uitvinding zit reeds een
Nederlandsch kapitaal van .3.000.000 en
een technisch bureau ontwierp reeds de
teekeningen voor een fabriek.
Het is de bedoeling dat er een fabriek
komt te Wolverga, waar alleen reeds
13.000 menschen emplooi zullen kunnen
vinden.
Hiermede zou de werkloosheid in deze
buurt reeds zijn weggevaagd. Alleen moet
nog een grondonderzoek geschieden of het
terrein voldoende geschikt is. Op deze
plaats zullen dan de iractiemotoren en
kleine motoren worden vervaardigd, even
als de carosserieën. De zware motoren
zullen in de buurt van Amsterdam worden
vervaardigd, terwijl het ook de bedoeling
is daar een ijzergieterij op te richten.
Op de voorjaarsbeurs in Utrecht zal het
nieuwe snufje worden gedemonstreerd,
terwijl verder enkele groote maatschap
pijen een motor in bruikleen zullen krijgen
om er mee vertrouwd te geraken. Een de
monstratie-tocht door Europa volgt dan.
Dat hier van een omwenteling op ver
schillend gebied sprake is, is duidelijk
voor ieder die dc feiten even nader be
schouwt. Groote belangen staan op het
spel en dit wordt gelukkig door de be
trokkenen ook wel ingezien, want alles
wordt gedaan om zoowel uitvinding als
uitvinder te beschermen.
Over de wijze waarop dit geschiedt, zul- j
len we ons niet uitlaten, maar dat het
noodzakelijk is mag als luce clarius wor-
den beschouwd. Zeer bijzondere maatre
gelen zijn dan ook reeds getroffen.
We weten het, meer zich opdringende
vragen zijn nog onbeantwoord gelaten,
maar meer dan hier gezegd, mocht nog
niet worden losgelaten.
Wel liet de jeugdige uitvinder er zich
over uit, dat afstanden nu eigenlijk niet
meer zullen bestaar. en zelfs bij de groot
ste hoogte kan de snelheid nog zooveel te
meer worden opgevoerd.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De spanning in het Saargebied. De
monstratie-verbod voor de S-A. langs de
grens, (éde blad).
Het echec van rijksbisschop Müller. (éde
blad).
Alles blijft nog een vraag
Wat zal de toekomst brengen? Zelfs een
kieine motor kan ongekende krachten
voortbrengen. Hebben de stoombooten hun
kolenruimten niet meer noodig, krijgen de
meest uitgebreide lagen der bevolking hun
eigen auto's, zooals de jonge uitvinder
zeide te voorzien? Zullen de auto's veel
grootere snelheid krijgen; wat zal de snel
heid van een vliegmachine worden? Vra
gen, niets dan vragen, maar waarop ho
pelijk binnenkort de practijk het antwoord
zal geven.
We stelden den uitvinder deze vragen.
Ik kan dat alles niet overzien, zoo zei hij,
maar ik kan mij er nu ook niet in verdie
pen. Wat ik wel weet, dat is J.at mijn uit
vinding klaar is er daar ben ik o 7.00 blij
mee. Ik kan nu tenminste even tot rust
komen
Of hij daarop zoo zeker kan zijn geloo-
ven we nog niet.
Tot zoover het bericht, waarin van deze
uitvinding, zooals de jongeman haar ver
teld heeft, sprake is. Ten raadhuize van
Weststellingwerf (Wolvega) deelde men
ons mede, dat over de uitvinding nog geen
enkele uitspraak van bevoegde zijde is ge
daan. De gemeente wil eventueel grond
beschikbaar stellen voor de te bouwen fa
briek, maar wenscht uit den aa d der zaak
eerst meer zekerheid over de uitvinding te
hebben.
RADIO-PROCES IN DUITSCHLAND.
BERLIJN, 3 Nov. (V.D.). Maandag a.s.
begint te Berlijn het groote proces tegen de
leidende figuren van den Duitschen radio-
omroep, uit de periode vóór het Nazi-regiem
dat reeds kort na het aan de markt ko
men van Hitier, sedert welken tijd de mees
te beklaagden reeds in voorarrest zitten,
was aangekondigd. De bekendste der 9 be
klaagden is de voormalige organisator van
den Duitschen radio-omroep dr. Hans Bre-
dow, die zich een Europeesche reputatie
verwierf door de wijze waarop hij de nieu
we radio-techniek aan de cultureele op
voeding der lusteraars wist dienstbaar t.e
maken. De dagvaarding beschuldigt de be
klaagden van ontrouw, verduistering,
valschheid in geschrifte en begunstiging
van anderen.
BINNENLAND.
Nederland heeft het claeringverdrag met
Duitschland per 17 November opgezegd.
(3de blad).
De vee-afslachting, die weer op 12 No
vember a.s. begint. (3de blad).
Mededeelingen over de uitvinding van een
brandstoflooze motor. (1ste blad).
Tandarts te Den Haag steekt na korte
oneenigheid een jong collega dood, die zijn
praktijk zou overueraen. (Gem. Ber. 3de
blad).
De vermiste Vlaardingsche logger „Cor-
nelis" op zee gepraaid. (Gem. Ber. 3de
blad).
LEIDEN.
Een tweejaarlijksch dr. Wijnaendts
Francken-prijs van 500 gld. voor litteratuur
ingesteld. (L. en K., 3de blad).
KERKNIEUWS
PASTOOR H. N. COLLA t
Treffend is bij de uitvaart en begrafenis
van pastoor Colla te Amsterdam getoond,
in hoe breede kringen de overledene hoog
achting en sympathie had verworven.
Bij de Metten gisteravond was al de be
langstelling buitengewoon groot, zoowel
van de zijde der parochianen van de „H.
Maria Magdalena" als van de priesters.
Bij de plechtige metten fungeerde als
Agens de zeereerw. pastoor J. Th. van Ga
len, als diaken kapelaan H. v. d. Waarden
en als sub-diaken rector W. Simons.
Na de metten bad kapelaan v. d. Waar
den een Rozenhoedje voor de zielerust van
den overledene.
Tegenwoordig waren alle oud-kapelaans
der parochie, vijf priesters, zonen der pa
rochie, de hoogeerw. heeren Mgr. van
Noort, Deken van Amsterdam, en Mgr. Ho-
liërboek, zeer véle pastoors, rectoren en ka
pelaans uit Amsterdam en elders, van nabij
en van verre, uit Leiden waren aanwezig
de zeereerw. heeren pastoors Th. Beukers
en R. Smitz O.F.M.
Vanmorgen was de belangstelling nóg
grooter. Nadat de Lauden waren gezongen,
waarbij Mgr. Holiërhoek Agens was, werd
de plechtige Requiem-Mis opgedragen door
Mgr. v. Noort, .met assistentie van de pas
toor der parochie. De lijkrede werd uitge
sproken door pastoor H. F. A. van Dijk uit
Haarlem, oud-kapelaan van deh overledene.
Onder de zeer vele priesters was ook de
Proost van het Kathdraal Kapittel van
het Bisdom, Z. D. H. Mgr. Taskin.
De droeve stoet naar het kerkhof was
indrukwekkend door de algemeene deel
name der gansche parochie; alle corpora
ties trokken met omfloerst vaandels mee en
gingen vooraf aan den lijkwagen, waar
achter de rijtuigen voor familie en vrien
den. 't Was een stoet, die ook getuigde
van het bloeiende organisatie-leven, door
pastoor Colla z.g. in zijn parochie opgericht
en bevorderd met zijn stuwend organisatie
talent en zijn onverbreekbaar optimisme.
Op het kerkhof verrichte pastoor van Ga
len de plechtigheden.
