ERNSTIGE BRAND BIJ VERTOONING
VAN EEN MISSIEFILM TE HILVERSUM
25ste Jaargan?
DINSDAG 25 rroTEMBER 1934
No. 7923
S)e
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
D£ ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorafbetaling:
Voor Leid» 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onze Agenten 24 cent per week S 2.69 per kwartaal
Franco per port 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 59 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummer» I cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935. REDACTIE 15 tl
GIRONUMMER 103003, TOSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
ClKoni Advcrtentiën 30 cent per rrg
Voor lnf»«on4«i Mededeel tn««< wordt
hel dubbel* *«n hel l*rlel berekend.
TH.KFOONTJEB iu len hoofd* 10 wo^rdan. wurla l
b*tr*kking«n woeden **nfeboden of femitd, buur
Ter h uur, koop en vei koop: IJl
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIF
BLADEN.
V Zondagsheiliging en
zondagrust.
De gemeenteraad van Leiden heeft rich
gisteren vereenigd met een voorstel van
B. en W., om niet over te gaan tot ver
ruiming van de verkoopgelegenheid op
Zondag, hoewel een meerderheid van
belangstellenden onder de slijter' en
onder de bakkers enz. zich had uitge
sproken voor een verruiming, welke, zoo
als men weet, door de gewijzigde winkel
sluitingswet is mogelijk gemaakt.
Er waren in den Raad slechts 9 leden
voor (23 tegen) een voorstel van den heer
Coster (R.-K.) om de slijterijen op Zondag
van 102 uur open te stellen, zooals de
gewyzigde winkelsluitingswet toelast (nu
moeten de slijterijen Zondags gesloten
zijn). Eenzelfde lot zou, ongetwijfeld, be
schoren zijn geweest san een voorstel, om
den bakkers enz. gelegenheid te geven, om,
in plaats van gedurende 4 uur (zooals nu),
gedurende 6 uur hun zaken open te hou
den, wat door de gewijzigde winkelslui
tingswet is mogelijk gefnaakt. Ook voor
een dergelijk voorstel zouden, zooals ge
bleken was, niet meer verkregen zijn dan
1 Chr.-Hist. stem (van de 0), 3 (alle) libe
rale stemmen en 5 (van de 8) Katholieke
stemmen.
De Katholieken waren dus verdeeld. *t
Kan nuttig zijn, daarvan een korte ver
klaring te geven.
Aan deze verdeeldheid ligt geen ver
schil van beginsel ten grondslag. Als Ka
tholieken zijn wij voor Zondagsheiliging en
ook voor Zondagsrust. De Zondagsrust
het zich onthouden van wat genoemd
wordt slsvelijken arbeid is een kerke
lijke wet.
Welnu, zulk een wet verplicht niet, als
aan de vervulling er van t e groote lasten
zijn verbonden. Iemand, die b.v. door te
vasten ziek zou worden, is van de kerke
lijke vastenwet ontheven. Iemand, die door
naleving van de Jcerkelyke wet inzake
Zondagsrust ernstig ernstig!
schade zou lijden, kan reden hebben, om
zich geheel of gedeeltelijk aan de nale
ving van die wet te onttrekken, kan daar
van geheel of gedeeltelijk gedispenseerd
zijn of gedispenseerd worden. Dit zijn ge
wetenskwesties.
Zoo is *t dus vanzelfsprekend, dat Ka
tholieken, die meenen. dat door handha
ving van den bestaanden toestand inzake
de Zondagasluiting personen ernstige
schade zouden kunnen lijden, welke zij
anders zouden kunnen ontloopen (indien
zij in geweten meenen, zulks te mogen
doen) dat Katholieken, als hier bedoeld,
die van deze meening zyn, hun stem aan
een uitbreiding van de verkoop-gelegenheid
op Zondag kunnen geven.
Daartegenover staat, dat Katholieken,
die een handhaving van den bestasnden
toestand niet voor de betrokkenen een
ernstig nadeel achten, ook niet kun
nen medewerken aan een verruiming van
de verkoop-gelegenheid op Zondag.
Zoo is 't verschil van stemmen te verkla
ren.
Van de mogelijkheid van een verruiming
van de verkoopgelegenheid op Zondag, ge
schapen door een wet van minister Steen-
berghe, heeft de groote meerderheid van
den gemeenteraad van Leiden gemeend,
geen gebruik te moeten maken.
Ten slotte zij nog hopen we ten over
vloede opgemerkt, dat onderscheid moet
worden gemaakt tusschen Zondagsh e i 1 i-
g i n g en Zondags rust.
Zondag» heiliging is geen kerkelijke,
maar een Goddelijke wet, waaraan nie
mand zich mag onttrekken. Iedere Kalho-
lietk moet den Zondag heiligen en
moet voorzoover mogelijk en voorzoover
daarvan niet gedispenseerd den Zondag
heiligen óók door middel van de Zondaga-
rual
Filmtoestel in brand gevlogen, ver
oorzaakt paniek onder de kinderen
VIJFTIG MEISJES GEWOND, W.O. DERTIEN ERNSTIG.
Pater Buys S.V.D., die de voor
stelling gaf, liep zware
brandwonden op
Gisteravond omstreeks half ze» heeft zich
te Hilversum een ernstige brand voorge
daan, waarby niet minder dan 50 kinde
ren werden gewond, waarvan 13 ernstig
Op dat oogenblik werd in het gebouw
van de R.-K. Werk lieden vereeniging ..St.
Clemens", aan de Boschdrift, een missie-
film vertoond voor 145 kinderen door den
R.-K. missionaris, pater Buys S.V.D. De
aanwezige kinderen waren van 5 tot 14
jaar oud. Door nog onbekende oorzaak
vloog plotseling de film in brand. Uit het
ontzaggelijk brandbare celluloid schoten
groote vlammen te voorschijn, de kleertjes
van eenige kinderen raakten eveneens in
brand en in ontzetting en paniek renden
de kleintjes door elkaar, daarbij met hun
'brandende kleerer\ het vuur een steeds
grootere uitbreiding gevende Brandbluach-
apparaten waren met aanwezig.
Ook schijnen slechts zeer weinig volwas
sen personen ter bewaking ln het zaaltje
U zijn geweest. Tot overmaat van ramp
weigerden de nooddeuren te funettanree-
ren. Hoe dit mogelijk geweest ia staat nog
niet vast. doch de politie stelt er een streng
onderzoek naar in.
Intuaschen breidde het vuur zich steeds
meer uil. terwijl de kinderen zich letter
lijk in het kleine zaaltje opgesloten bevon
den.
De ijzeren r»men konden niet worden
geopend en eenige oogenbltkken zag de
toestand er wel zeer fataal uit
Gelukkig slaagde men er eindelijk in
eenige ruiten kapot te slaan en zoo goed
en kwaad het ging een aantal kinderen
daar door heen naar buiten te werken. Dat
verschillende kleinen hierbij verwondin
gen door klaacherven bekwamen ligt voor
de hand. Toegeschoten burgers en agenten
van politie forceerden ten slotte de deur.
zoodat de redding der in vreeaelijke ang»t
zinneloos tusschen de vlammen rondloo-
pende kinderen vlotter verloopen kon. Na
veel moeite had men eindelijk alle om
streeks 180 kinderen in veiligheid gebracht.
Gelijk reeds gemeld, waren hiervan ech
ter 50 deerlyk door brandwonden en won
den van glasscherven overdekt, 13 hunner
zijn bcsligt ernstig verwond, hoewel voor-
loopig voor geen hunner levensgevaar
schijnt te bestaan. De gewonden werder
opgenomen in het Diaconeasenhuis en de
R -K Ziekenverpleging, in welk laatste
gasthui* ook de pater missionaris, die de
film vertoonde, werd opgenomen. Deze had
evenzeer zeer ernstige brandwonden be
komen. daar hij onmiddellijk toen de
vlammen uit het filmapparaat schoten ge
tracht had nog zoo veel mogelijk te blus-
schen. Zijn toestand is zorgwekkend. Het
gebouw van de R.-K. Werklieden vereeni
ging „St Clemens', dat van steen is opge
trokken en overdekt is met een houten
kap, ia volkomen vernield.
Hartverscheurende tooneelen.
Een speciale verslaggever meldt uit Hil
versum
Vreeselijk zijn de gevolgen geweest van
den brand. Gezien echter de omstandighe
den. is het vrecseiyke ongeluk toch nog
goed afgeloopen.
Het gebouw, waar de filmvoorstelling
plaats had. was nog geheel nieuw. Eind*
Juli van dit jaar werd het op feestelyke
wijze geopend en Maandagmiddag had de
eerste filmvoorstelling plaat* Niet minder
dan 145 meisjes, allen tusschen 5 en 14
jaar. waren in de zaal aanwezig, waar pa
ter Buys uit Soesterberg. een vertooning
gaf van de Missie-film. welke h(J reeds In
den loop der laatste jaren in tal van
plaatsen in ons land heeft laten draaien.
Na de voorsteling voor de meisje* zouden
de volwassenen der parochie de film ko
men zien en hedenmiddag zou nog een
voorstelling voor de jongens plssts heb
ben.
De zsal. waar de film werd gedraaid.
was in het geheel niet ingericht voor bios
coopvoorstellingen. De vertooning ge
schiedde dsn ook met een kofferkino. tcr-
wyl naar wel schijnt vast te staan
geen of onvoldoende bevellifingsmaatreg.-
len waren genomen.
Vroolyk zaten de kinderen allen leer
lingen van de St. Clemenaarhool en de Ge-
rardus Majellaschool byeen. gramo-
foonmuxiek verhoogde nog de stemming.
Te vier uur in den middag was de voor
stelling aangevangen en voor ros uur zou
zij geëindigd zijn.
Toen er niet meor dan nog ongeveer vijf
tig meter film moest worden gedraaid, ge
beurde het vreeselyk* Reeds hadden ver
schillende bestuursleden van het gebouw
de zaal verlaten, zoodat alleen nog de
meisjes, eenige onderwyzereasen. pater
Buys en broeder Duim»! aanwezig waren,
toen door lot nu toe nog niet vastgestelde
oorzaak de film in brand vloog Broeder
Duimel. die by het filmapparaat had ge
staan, had zich er van verwyderd om pa
ter Buys er bij te luten. die. daar de film
bijna ten einde was, het apparaat moest
stilzetten.
Toen hij, bij dc kinderen gekomen, zich
omdraaide, zag hij tot zijn grooten schrik,
dat het geheelc filmtoestel in brand stond.
Nog voordat hij iets kon doen. schoten de
vlammen, die in de film gretig voedsel
vonden, naar alle kanten uit Het vuur
deelde zich onmidó- .ijk mede aan het
meubilair, de stoelen, de op den grond lig
gende loopers en aan de op de eerste rij
zittende kinderen.
Huiveringwekkend was de paniek, die
volgde. Gillend vlogen de kinderen door
elkaar, wierpen de ka-staande stoelen om
ver en versperden elkaar den weg. Het
ergste was. dat de hoofdingang versperd
was doordat het filmtoestel juist daar voor
was opgesteld en de vuurhaard zich dus
daar bevond. De nooduitgang aan dr an
dere zijde van de zaal was gesloten, althans
de deur kon met worden geopend. In het
midden van de zaal waa nog een smallere
deur, die toegang gaf tot een smalle zij
gang Deze wilde eerst ook niet open.
doch b»j een tweede poging ontsloot zy
zich. Over elkarx hoklcn de kinderen de
gang in, naar voren en achteren.
Aan beide zijden bevonden zich daar uit
gangen. doch deze waren te smal om de
gillende ne huilende meisje* vlug genoeg
doorgang te geven. Van buiten af trachtte
men tegelijkertijd het gebouw binnen to
komen en slaagde men er ln de nooduit
gang open te breken.
Zeer snel greep het vuur om zich heen:
alles vatte vlam Pater Buya, die ernstige
brandwonden aan de beide handen had op-
geloopen, was zich volkomen bewust van
de dreigende ramp. Zichzelf volkomen
meester sloeg hy met zijn verbrande han
den het venster in de zijgang in.
Buiten, aan den zijkant op een grasveld
met een hek gescheiden vaneen grond
rondom het gebouw, stroomde net publiek
toe: wanhopige oudera, die hun kinderen
zochten. Binnen, achter de stalen ramen,
stonden tientallen kinderen, waaronder
meisjes, wier haren in brand stonden, en
daarachter de steeds feller oplaaiende
vuurzee
Door de nauwe vensterramen, tusschen
de stalen roeden, werden de kinderen naar
buiten getrokken.... met den meeaten
spoed, om te redden wat er te redden
viel....
Het mag een wonder hcelen, dat er
geen dood en te betreuren zyn. Pater Buys
mi broeder Duimel traden in het brandende
gebouw als de redders der kinderen op. Te
t ulp gesnelde omwonenden hadden aan
den kant van het gebouw, waar de zijgang
lag. een ladder tegen den muur geplaatst.
Op den ladder stond de heer D. Does, die
de kinderen naar buiten trok en naar be
reden wierp, waar de veldwachter G Ot-
ten en andere hulpvardigen de arme klei
nen opvingen en voorlooplg op den grond
legden.
Intuaschen was er van alle zijden hulp
komen opdagen. De brandweer arriveerde
«pocdig met twee motorspuiten en tastte
het vuur met kracht aan De commandant
van de brandweer, de directeur van Pu
blieke Werken. Ir Groote. leidde persoon
lijk* bygestaan door hoofdbrandmeester
van Dam het bluasrhingswerk Ook de loco-
burgemeester. wrlix ruder Bakker, en de
rommissaris van politie A. L. van Beu**-
kom waren spoedig ter plaatse, terwijl la
ter ook burgemeester Lambooy, die uitste-
dig was geweest, zich naar de plaats des
onheils begaf.
Voor het helpen der slachtoffers snel
den direct de zusters van het op korten
afstand gelegen Zusterhuis „St. Joseph"
toe, terwyl verder voor het verleenen van
eerste hulp dr. G. Eaaelink en de directeur
van den Gem. Geneeskundigen Dienst dr
A. Th. Planten met verplegend personeel
en een auto-brancard spoedig arriveerden.
Intuaschen waren de eerste slachtoffer
tjes reeds binnengebracht ten huize van
den in de nabyheid wonenden heer O.
Bouwhuis, die een Eerste Hulp-post heeft.
Zyn hulpmiddelen reikten echter niet toe
en toer de stroom van gewonden bleef
aanhouden, werden de patientjes voorloo-
pig naar het Zusterhuis gebracht
Niet minder dan ongeveer vyfitg kinde
ren waren gewond: velen handen brand
wonden. doch nog meer hadden sny- en
andere verwondingen opgeloopen.
In den loop van den avond waren in het
Diaconeasenhuis dne kinderen en ln de
R.-K Ziekenverpleging acht kinderen ter
verpleging opgenomen Ook Pater Buya.
die rr het ergst aan toe la. is in laatstge
noemde rieken verpleging opgenomen.
Hoewel de toestand van Pater Buys er
eenige kinderen zeer ernstig ia, bestond
toch trgen middernacht voor geen van al
len direct levensgevaar.
Toen alle kinderen en ook de volwaase
nen het gebouw hadden verlaten, brandde
dit als een fakkel Dc zaal. waar de brand
U ontstaan, ia totaal leeggebrand. Ook de
overige vertrekken van het gebouw zyn
geheel verwoest. Van de meubileering is
nagenoeg niets meer over. Op tal van plaat
sen zyn de vlammen door het dak gesla
gen. Slechts de muren zijn blijven staan,
met boven den ingang een somber uitzien
de ronde toren* van boven eveneens uitge
brand. en een op vele plaatsen doorge
brand en weggezakt dak
Tot laat in den avond stonden vele
nieuwsgierigen naar het sombere geraam
te te staren, druk bet gebeurde bespre
kend.
Ilel verhaal vaa een moeder.
Wy spraken met mevrouw A. Magnlr
de moeder van een der kinderen die In dr
R.-K. Ziekenverpleging is opgenomen Haar
zevenjarig dochtertje was naar de film
voorstelling gegaan Daar het regende,
ging zy te ruim half zei naar het St Jo-
aephsgebouw, met een manteltje voor haar
kind
Alleen stond zy voor het gebouw, wach
tend.
Kwart voor re* hoorde zU lawaai ln het
gebouw. Zy dacht eerst, dat de kinderen
lachtenToen. plotseling, kwam een
aantal meisjes naar bulten gehold, hul
lend. gillend, dat er brand was uitgebro
ken
I „Ik vloog naar binnen om mijn kind
te redden. Toen ik met veel moeite by de
zaaldeur was gekomen zag Ut een groote
vlam, mUn haar schroeide van de hitte en
ik moest terug
Mevrouw Msgnin. diep geschokt door
het gebeurde en zenuwachtig, wachtte
even. zetd* niets meer
..Ik holde neer den zijkant van het ge
bouw, waar men reeds bezig was met het
reddingswerk Daar voor de venster*, voor
de «talen roeden, gelijk tralies, zag Ik mijn
kind Zy was ren der laaUlen, die or uit
getrokken werd."
Het arme meisje was vooral aan het ge
laat verbrand en zy 1* ter verpleging op-
genomen. Gelukkig echter schynt haar toe
stand niet zoo ernstig te zijn.
Dc heer Does, die zooveel heeft gedaan
om de kinderen te redden, dacht, dat ook
zyn kinderen zich ln het brandende gr
bouw bevonden. Dit was echter niet het
geval.
Van den polltle-agent Jongeling waren
twee dochtertje* by de filmvoorstelling, een
van haar i* in hel ziekenhuis opgenomen,
de andere kon naar huis worden gebracht
Zooals gezegd, is de oorzaak van het in
brand geraken van de film niet bekend.
Pater Buys had van B. en W toestemming
gekregen om de film U draaien De props
ganda-rommlaaie van de R.-K. Werklieden-
vereeniging had, niet wetende, dat pater
Buys de toestemming reeds had, e veneer a
toestemming gevraagd bij de politie. Ook
deze waa verleend, doch de vergunning
lag nog op het politie-bureau
Het steal echter vast. dat bij de vertoo-
ning geen brandweer aanwezig was. O k
ontbraken een emmer water, natie dwei
len en andere brandbluechmtddeler.
Het verluidde voorts, dat de «aal te vol
was Dit is niet Juist Op het balkon, waar
plaat* ia voor vyflig personen, bevonden
zich slechts zeven meisje*. Er waren slecht*
weinig volwassenen in dr zsal, toen het on
geluk gebeurde, doch dit kwam doordat
even te voren de bestuursleden reeds wa
ren vertrokken.
Intuaschen heeft de politie een uitge
breid onderzoek naar aUe omstandigheden,
die zich bij d«en brand hebben voorga-
dean, gelast
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een conferentie der goudlanden te Ge-
neve UH nauwere economisch* samenwer
king. (1de blad).
Felle protesten In de Dnltarbe f vangel»
ar he Kerk legen rtjkobtaarhop Muller (1de
bied).
Het aantal doodea bij 4e mijnramp In
W al ra bedraagt definitief 244. (BuitenL
Berichten, 3de bied).
BINNENLAND.
installatie van den Drukkerabedrtjf«raad
(2de blad).
Antwoord van Minister C olijn op vragen
van het Tweede Kamerlid L de Vlmer,
(3de blad).
Nationale radio-avond op 2 October (3de
blad).
Tijden» 'n voorstelling van een mimie
film door rater Buy» N V I). Ie llilveranm
vloog de film ln brand. Ken paniek ent-
aloud, waarvan teer velen van de ongeveer
159 aanweslge meisjes slachtoffer werden
en brandwonden oplirpm. (lok paler Buya
werd twaar gewond. Het vrreeniglngng*-
bouw brandde af. (late blad).
Zware brand Ie Noord Kcharwoud* legt
een warenhui* in de aarh. (1ste blad).
NOG ZEK KINDEKEN IN ZIEKENHUIZEN
Mi l.) NOMt v
Naar wij vernemen zyn in den loop van
den nacht en hedenochtend nog aas meis
je* in de ziekenhuigen opgenomen In het
Diaconessen hui* worden thans vier kinde
ren verpleegd. Van eett der meisjes, de II-
jarige Corn* Koperdraad, is de toestand
/eer zorgwekkend. De andere patientje*
maken het naar orrwlandigheden goed
In de R.-K. Ziekenverpleging zyn nog
vyf kinderen binnengebracht, zoodat daar
than* in totaal 14 meisjes worden ver
pleegd. De toestand ia van allen bevre
digend.
Pater Buya heeft een onrustlgen nacht
doorgebracht: zyn toestand geeft echter
geen reden V»i ongerustheid
In beide ziekenhuizen zyn hedenmorgen
nog kinderen, die gisteravond reeds waren
geholpen, opnieuw verbonden
Het onder roek v an de politie naar de
omstandigheden by den brand, dat per
soonlijk geleid wordt door commissaris
van liekom, werd hedenmorgen voort-
gr/et Ook arriveerde hedenochtend het
parket uit Amsterdam om ter plaatse een
onderzoek in te stellen.
Warenhuis te Noordschar-
woude door brand verwoest.
Vele tienduizenden guldens
schade
In den afgeloopen nacht heeft te Noord-
Scharwoud* een felle brand gewoed, waar
aan een der grootste gebouwen van die
gemeente ten offer ia gevallen
Omstreeks II uur I* door tot nu toe on
bekende oorrssk brand uitgebroken In de
meubelafdeeltng van hel „Larigedykrr Wa
renhuis'. gelegen in de -ifd*traat der ge
meente. Het vuur breidde zich zeer snel
uit en werd door den feilen wind sterk
aangewakkerd. Toen de brandweer van
Noord-Scharwoode dan ook ter plaatse
verscheen, zag men onmiddellijk in, dat
men alleen het vuur niet meester kon
worden.
De burg«eneester. de heer Jhr A. L. van
Spengler riep de hulp ln van de brand
weer te Alkmaar en vier andere omliggen
de gemeenten om te helpen het vuur te
bluaachen.
Toen twee groote motorspuiten kort na
middernacht arriveerden, stond het ge
heels drie-verdiepingen hooge ^bmiw in
lichter la* Aan alle kanten driegen de
vlammen uit en er bwrtond ernstig gevaar,
dat de brand naar andere hui/en zou over
alaar Met twaalf stralen werd water gege
ven. Het warenhui* waa echter niet meer
te redden en brandde geheel uit. Da om-
liggende gebouwen bleven gaspaard.
Gedurende den geheelen nacht heeft het
bluaachingawerfc voortgeduurd en heden
ochtend stonden nog slechts de muren van