DANSCLUBS t LEIMUIOEN
voor R.K.
DEKENS - BEDDENGOED....
KIPPENVOER
DansscW EVERT CflSTELEIN, Langebrug Sa, leiden, Tel. 614
NAAIMACHINES
DRUKKERIJ VAN BRUSSEL
I
VAKKLEEDING
BOEREN-GEWESTEN
IN DUITSCHLAND
NOORDWIJK ftSÜl.8 "r
DE KWAKEL
v.h. WESTDORP Co., Morschstraat 41
ALLE DRUKWERKEN
VOOR DEN HANDEL
JOHN KAGER
W. F. HORS ZOON
Nu is het de lijd voor LEVERtRflflH.
bij S. A. BROERSE
Borduur-Atelier C. DONCKER
VAN BRUSSEL S Feestmagaziji
J. DE LA BIJE. Leiden
BERLITZ-METHODE
TAALSCHOOL
Een betere Permanent
MAISON HENRY TELEF 431
DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1934
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BUD. - PAG. 7
Ten allen tijde hebben Duitsche dichters
de schoonheid van het Duitsche boeren
landschap bezongen. Ten allen tijde heb
ben zij de wandelingen door de velden ver
heerlijkt, m den tijd van den oogst. En nu
op 30 September dit feest weer, zooals ver
leden jaar, op den BÜckeberg nabi) Hameln
zal worden gevierd, mag wel een en ander
worden verteld van de Duitsche gewesten,
waar de boeren hun eigen aard het best
hebben gehandhaafd, of welke zich onder
scheiden door een rijken oogst.
Laten wij beginnen met Pommeren, een
van de voornaamste landbouwgewesten van
Duitachland, hetwelk enorme hoeveelheden
rogge en aardappelen oplevert. Zuid-ooste-
lijk van Stettin lot aan de grens van de
„Neumark" strekt zich de Weizacker uit,
welke, het is gebleken uit het onderzoek der
geologen, zijn vruchtbaarheid door het ijs-
tijdperk door heeft weten te handhaven.
Het eene golvende korenveld sluit hier aan
het andere aan. Bosschen vindt men hier
niet op dezen leem-grond, alechts velden.
Tusschen de velden slingeren soms wegen,
welke naar de rijke, schilderachtige dorpen
van den Weizacker leiden. Deze dorpen, ge
schaard om het stadje PyriLz, onderscheiden
zich door een zeldzamcn rijkdom aan kleu
ren. Hun grootste liefde voor kleuren leg
gen de boeren van den Weizacker aan den
dag in hun klecderdrachten, welke helaas
aan het uitsterven zijn. De welgestelde
boerinnen droegen soms vijftien rokken,
de eene al bonter dan de andere. In het dorp
Brietzig, met zijn interessante kerk, kan
men heden nog oude boerinnen in haar
oude, bonte klecderdrachten naar den
Godsdienst zien gaan.
De oude volksaard is ln enkele streken
van Midden-Duitschland sterker dan in den
Weizacker behouden gebleven. Tot dez«
streken bchooren in de eerste plaats de
Schwalm en het „Schlitzcr Landchen". De
Schwalm strekt zich uit aan beide zijden
van een, dcnzclfdcn naam dragende, bij
rivier van de Eder, aan den voet van het
Knüllgobergte in Hessen. Zij omvat onge
veer veertig boerendorpen, waarvan het
centrum het dorp Rollshausen aan den voet
van den Sohönberg is. De bewoners van de
Schwalm hebben het oud-Hcssïschc karak
ter het beste bewaard. Zij dragen heden
hun eigenaardige klecderdrachten me',
evenveel trots als hun voorvaderen zulks
deden, 's Zondags zie* men de groote, kern
achtige boeren in een lange, zwarte laken-
schc jas, met een steek op het hoofd De
vrouwen tooien zich, el naar gelang haar
leeftijd, in verschillende kleuren. Ook in
het „Schlitzcr Landchen" worden oude ze
den cn gebruiken in eerc gehouden. Dit ge
bied. hetwelk eveneens in Hessen ligt.
oefent steeds een bijzondere aantrekkings
kracht uit op den toerist. Het omvat zestien
dorpen, welke geschaard liggen om het
middelceuwschc stadje Schlitz, in de dalen
van Fulda cn Schlitz. Hier leven nog vrou
wen en meisjes in bonte kleven in idylli
sche vakwerk-huizen. Eiken ochtend orn
tien uur weerklinkt van dc oeroude kerk
van Schlitz het „vredesgclui", een oud ge
bruik. hetwelk sedert het einde van den
Dertigjarigen Oorlog is gehandhaafd. De
dorpen, welke voor een bezoek het meest
kunnen worden aanbevolen, zijn in de
Swalm Willingshauscn, het grootste dorp
van de «treek, waarin voor den oorlog oen
kunstenaarskolonie was gevestigd, en
het „Schlitzcr Liindchen" het idyll .sche tus
schen twee hooge bergen gelegen Fraurom-
bach.
In twee andere Duitsche streken weer
spiegelt zich het stambcwustzon eveneens
in do kleederdrachtcn in het Bückeburgcr
Land en in den Rics. Het Bückeburgcr
Land. officieel Schaumburg-Lippc genaamd,
met de bekende badplaats Eilscn, was vroe
ger een zuivere landbouw-Staat. Reeds in
de gewezen residentie van dit landje ziet
men de boerenvrouwen met haar vuur-
roode rokkon, haar jakjes met korte mou
wen cn haar buitengewoon groote hoofd
deksels. Bg een tocht door het land vindt
men ze in haar dorpen mot de sierlijke vak
werk-huizen cn op haar trotache hoeven.
De Ries is het voornaamste boerenland
van Zuid-Duitschland. Het is eigenlek een
bekken van vulkanischcn oorsprong met
een doorsnede van ongeveer twintig Kilo
meter. Het ligt Uiaschen de Zwabische cn
de Frankische Jura. ten Oosten van Nord-
ttnf». Van den hoagen kerktoren van
Nördlingcn (den „langen Daniël") heeft
men een goed uitzicht over het land tot aan
zijn grenzen nabij Wending en OetUngen.
Tcrwgl in het Bückcburger Land alleen nog
de oude kleederdrachten der vrouwen te
zien zijn. dragen in dc Rics voornamelijk
de mannen nog dc oorspronkelijke klecrcn
van de streek, een blauwen kiel met wit ge
borduurde epauletten, korte broek en plat
ten hoed.
Een trotsch boerenland, hetwelk zich in-
tuAschen niet door eigenaardige klecder
drachten onderscheidt, is Dithroarschcn. ge
legen. daar waar dc Noordzee, bij de kust
van Sleeawyk-Holstein. tusschen Eider en
Elbe hssr golven over de wadden slaat.
Hier woonde .rteeds een sterk, vrijheidslie
vend geslacht, hetwelk da vrijheid van zijn
boerenstaat tot ln dc XVIc eeuw handhaaf
de Omgeven van vruchtbare akkers lift
Heide, hetwelk vroeger de hoofdplaats van
Dithmarachen was Hier verdedigden de
boeren van Dithmarschen in 1559 voor de
laatste maal hun vrijheid. Ongeveer van
gelgken aard u de geschiedenis van de
boeren van het Stedinger Land. een vrucht
bare streek in Oldenburg, gelegen tusschen
Och te, Wezar en Hunte.
Twee verdere boerenlanden vinden wij
aan den linkeroever van de Neder-Elbe, en
wel het Oude Land en het Land Kehdingcn.
In de XHde eeuw hebben Vlamingen zich
gevestigd in de moerassen van deze streek.
Men had ze laten overkomen, daar zij als
dgken-bouwers vermaard waren. Aldus
ontstond in deze beide gewesten een stuk
Ylaamsche volksaard, waaraan nog heden
.bruggen, schuiten en bonte huizen herin
noren. De boeren van deze beide streken
kenden geen hcerschcrs en spijkerden
trotsch hun wapens tegen de kerk, zooals
men dit nog heden te Lüdingwoth nabij
Otterndorf kan zien. De boerenhoeven, wel
ke men alom in het Land Kehdingen tus
schen velden en wedden ziet liggen, be-
hooren tot de geweldigste en mooiste met
stroo bedekte vak werkhuizen van Duitach
land.
In Zuid-Duitschland wordt de traditie
van een <>ud boerenland nog in ecre gehou
den nabij Baryrischzell ln het dal van de
Leitxach. Sedert vijf en zes eeuwen wonen
hier vaak reeds dezelfde geslachten op hun
aan den voet van Wendelsteln, Breiten-
stoin. Schwarzcnberg of Auerberg gelegen
hoeven.
Ten slotte moge nog de aandacht op
conige andere vruchtbare Duitsche gewes
ten worden gevestigd, ln de eerste plaats
c>p de „Goldene Aue". welke zich uitstrekt
tusschen Harz en Kyffhkuser, van Bord-
hausen ot Artern. In Midden-Duitachland
sast voorts de Magdeburger Börde bekend
als een vruchtbare stTcok en uit Noord- en
West-Duitachland moeten nog Angeln en
Heilweg worden genoemd. Angeln is oen in
Sleewijk tusschen de bocht van Flensburg
cn de Schlei gelegen vruchtbaar heuvelland.
De voornaamste plaats is Kappeln. Uit deze
gemeente zouden hi de Vde eetrw de Angeln
naar Eng land zijn getrokken. Heilweg is
de vruchtbare laagvlakte van Wcstfalen,
welke grenst aan het Munsterland en tot
dewelke de Soener Börde behoort. In het
Zuiden van Duitachland behoort het Bau-
land tot de vruchtbaarste streken. Het ls een
heuvelland ln het noordoostelijke Baden
aan de Taubel. Voorts kunnen hier worden
vermeld de Strohgiu ln het Würtemberg-
.che Neck ar-gebied, ten Westen en ten
Noorden van Leonberg, en de zich naar de
Zwitserache grens uitstrekkende Klettgau
in het Zuiden van Baden.
EEN KUNSTGIDS VOOR
ZWITSERLAND
Een zeer bijzonder werk ls korten tijd
geleden verschenen, de „Kunstführer der
Scjhwciz" van Hans Jenny. Het boek. meer
dan 500 pagina's dik, cn dat nog 170 platen
op kunstdrukpapier telt. mag in geen en
kelen tocristenzak. zeker niet ln den rug
zak ontbreken. Terwijl de meestentijds ge
bruikte gidsen noodgedwongen uitvoerige
beschrijvingen achterwege moeten laten,
geeft deze kunstgids over alle belangrijke
bouwwerken een uitvoerige bcschrgving.
Geen enkele van dc Tessiner kerken bv. is
er in vergeten. En niet alleen het oude of
historische wordt hierin behandeld onder
mededeeling van stijl, bouwmeester cn lijd,
maar ook dc nieuwere en zelfs dc nieuwste
bouwwerken worden ruimschoots behan
deld. Behalve opmerkingen over dc gedenk-
tcckoncn van kunst, waarover ln het alge
meen slechts om zoo te zeggen neutrale uit-
spraken worden gegeven cn over welks
waarde maar boel weinig gesproken wordt,
bevat dit boek een massa kunst geschied kun
dige en politieke data. Zoo krijgen wij het
con en ander tc hooren over de instanties,
die zich hetzij ambtenlgk. hetzij particulier
ten opzichte van de geschiedenis rn het on
derhoud van kunstwerken verdienstelijk
hebben gemaakt. De indccling van het werk
is roodanig, dat Zwitserland verdeeld is in
100 deelen, waarbij ook de grenzen der
kantons steeds als politieke en cultureele
grenzen in aanmerking zijn gebracht. Zoo
zijn afzonderlijke landschappen, welke in
nerlijk bij elkander bchooren cn welke de
zelfde lijnen van ontwikkeling aanwijzen,
tezamen genomen onder een titel, die van
het betreffende kanton.
Aan het slot ls een register bijgevoegd
van plaatsen en ook van kunstenaars cn
andere meesters. Daardoor heeft dit boek
meer nog het karakter van een cncydope-
dlstisch werk gekregen.
Toch richt het bock zich niet alleen tot
den vakman. Want dc schat van gegevens
daarin verwerkt, wekt natuurlijk «-«ok de
belangstelling op van den varanticganger,
van <ton wandelaar, die met Interesse de
verschillende bouwwerken, welke hij pas
seert, bekijkt en er graag het een en ander
van weten wlL
Dit werk verdient de volle aandacht van
allen, die ieta willen weten van kunst en
van het land «elf. Het bijeenbrengen \an
alle noodig© wetenschap ter aamensteümg
van du boek dat verschenen is bg dc
Firma Fritz Lindner te Kuaanacht a II. -
heeft meer dan 10 jaren arbeid gekost
IJSSPROOKJES OP JUNG FR AL'JOCH.
Op gletschers te staan en er rond te wan
delen. dat behoort tot de belevenissen, wel
ke degene, die Jungraujoch bezoek, volop
ondervinden kan. Thana kan mm zelfs ln
den gletscher wandelen: de berggidsen op
het Joch hebben dezen zomer een sprook
jesland in het ga gehakt Men komt door
een kleine opening ln het onderste deel van
den gleteoher tusschen gam uren langs een
lange trap die met kokosmatten belegd
en van een leuning vooralen ia naar be
neden en bereikt dan een echt kristallen
paleis Gangen voeren kris-kras door den
gietscher, hier een kamer voerend met ban-
ken en tafel ln het (je uitgehouden, daar
zich richtend naar een open ruimte, waar
men kan schaatsrgden Zelfs aen bar heeft
men hier gemaakt Alleen is er geen bar
meisje en er kan geen bier gedronken wor
den dat rou wel wat al te koud zgn hier
onder in deze tempartuur van eenige gra
den onder nul. Hier in de diepte van den
glotjeher staat men stomverbaasd over de
klaarheid van hot ija. over de helderheid en
de doorzichtigheid en over den feilen glans
der als gepolgste w anden, welke met den-
nentwggjes versierd zijn.
De kristalholen, waar het electrische licht
volop straalt, zgn alweer een nieuwe be
zienswaardigheid van Jungfraujoeh. dat
niettemin op zichzelf al ©en unicum van
schoonheid en zilveren pracht is.
ZWEEFVLIEGEN IN ZWITSERLAND
Onder de kundige leiding van Oskar Far-
ner zgn werklooten in Grenche» bezig ïell-
vliegtuigeo te bouwen. Het zweefvliegen in
Zwitserland maakt school En de sportieve
beoefenaren van die sport «gn druk bezig
om hun 1 lefhebberg veel vrienden in Zwit
serland te doen verwerven. De Aeroclub
heeft zich tot taak gesteld voor de propa
ganda dezer sport te zorgen. De groote
vluchten van bekende piloten van Jung
fraujoeh uit en van Mürren hebben in de
Zwltxrsche jeugd de groote belangstelling
wakker geroepen. Zweefvllegafdeclingen
zUn er in Zurich. Chur. Bttlach. Ollen, Win-
terthur. Wynenthal. Thun, Oatermundigen.
L» Chaux-de-Fonda, Bazel, Grenchen.
Gcnfcve, Schaffhauacn, Bern en Langenthal
ontstaan. In Juni oefenden 244 vliegers met
32 vliegtuigen. Op 27 Juni «weefde de Ber-
ner vlieger Paul Gerber 5»/. uur lang. Daar
mede ts hol aanal Berner vlieger», die reeds
rweefvluchten maakten van meer dan 5
uur lang, tot 5 gestegen.
IETS VOOR BLOEMENVRIENDEN.
Ter wille van de van bloemen houdende
mcnschheid cn wie behoort daar eigen
lijk niet toe rnoenen wij £<><-d tc doen.
te wij aen op de in geheel Zwitserland en
ook ver daarbuiten goed bekende Dahlia-
tentoonstel ling te Un toren gstringen bg
Zurich. De grootech aangelegde Dahlia- I
tuin (omstreeks 3 morgen) hoeft zgn poor- j
ten op 5 September geopend en is dagelUka
voor het publiek toegankelijk Ook des Zon-
dag». Tot bu tgd en wgie de eerste vorst
aan de blocmpracht een einde maakt. Daar
zgn niet minder dan 1400 soorten Dahlia's
te kgk, tot de jongste krizingen en aan-
winsten toe en van allerlei heerlijkheid en
kleur. Alle zgn reer «orgvuldig uit elkander
gehouden en van naambordje* voorzien.
Daarnevens nog een heele verzameling
cactaecn (omstreeks 1500 soorten), dan
herfstbloemen. Zeldzame houtsoorten geven
hr' gihsal ccn passend kader. Untervnf-
stnngen ligt 8 K M. van het centrum van
Zurich af aan den rechter Limmatoever
en ls van het station Schlieren in 15 min. te
voet of 5 min. met da autobus te bereiken.
Ook gemakkclgk van Zurich uil per tram
lot Ilongg of Schlieren. Van beide plaatsen
voeren autobussen in weinige minuten naar
de tentoonstelling. Deze tentoonstelling
heeft vroeger reeds dc belangselling opge
wekt van buitcnlandeche blocmenkennera.
RESTAURATIE VAN HET OUDE SLOT
VAN STUTTGART.
De oostelijke vleugel van het Oude Slot te
Stuttgart, welke met Kerstmis 1931 door
een brand vrrrd vernield. Is thans geheel
gerestaureerd. Het gebouw heeft zgn zui
ver middeleeuwsch karakter volkomen be
houden. Hel Historische Museum van Stutt
gart zal in den gerestaureerd en vleugel
worden ondergebracht. Ook vindt men hier
thans een Ecre-Zaal voor het Wurtem-
bcrgache Leger.
NIEUW NATUURRESERVAART IN HET
ZWARTE WOUD.
Op verzoek van de gemeente Lenzkirrh
in hoi Zwarte Woud m het ongeveer 10
Hectaren groote gebied van den Uraee en
den Uraermoor tot natuurreservaat ver
klaard Dit gebied i» zeer waardevol voor
de studie van de planten- en dierenwereld
tot ki den LJatijd. Het behoort ook tot de
geologisch belangrykste gedeelten van het
Zwarte Woud.
LEIDEN
(J*ii. MHKEliOElt
ia Cafe HXKKUOKK
Aanvang dar las 8 aar
0E SCHOOL MET 0E MODERNE EN VLOTTE LESMETHODE.
Privé en Cluble» bcupr. tl.ig. - Vraagt uitgebreid prospectu»
P.A. Ofarhonn V b|) on. bot Imol. dAnoondor«t|. '—u.l, iyn onto prtf—a
in verhouding «al die van andere eerste klant*' inrichtingen laag Ie n«H»meu liet
aprc-ki vanzelf dat i\) hooger fijn dan die van m .Icf.lc kla* lnn.-ht.ngen.
koop U moor ulol lukrmok, l' kuol toch iu «I» l.ullonk.nl nl.l n.it ».l t' k~.pl, 4» U
koopt op good «rtrou.ro. D. a Konno »ofkoopt ol moor don .ill )onr Mmi knH**
J Uil U lo«h mol mUMdoa nol m~d. At.lo*.'. cpryod nol «onof.
pni.l ollo.il ».l kol ko.l Uo.n «ollotl llrkr.t, miir b.lllll «ol a J-fO. 2)5. 125, B.7S.
*10, on Ir. „,~W m.l.n S 75, «75. 6 00. nlf ««oor UW I 23» 6 »0. 7 80. lol» I ...dort
8 75 9 60 10*0 Moll. II .Irkon. 39. 40. 66 ol., I p»r«. 00. 103. 113. »«ir« o-Md» 1*3
la ImdiktnlaB Kptr.l.n, Holdon, Motreoo.it. .1 ».l V «ur «ookl In WJdmip~d k.bb.«
.n .Wrd. rndkoopof. 0E 3 EENEN. Ill HAARLEMMERSTRAAT III
TEL. 1837
ROT AX
TEL 1837
ONZE N PRIJSVERLAGING 18 EEN SfCCEft.
Lelden—Den Haag
Leiden—Haarlem
Leiden—Amsterdam
Leiden—Alphen
1 -
310
5 50
IJS
loeiden—Kalwgk
UUtoHMMai
Lci.lrn—Hoogmade
1-elden—Voorschoten
1—
475
080
0.70
Deze pry zen «yn per retour en per wagen. Wachten 0 $0 per uur.
Stadarttten 10 ct. vrij voorkomen. Toeren 1.50 p. uur. Wachten in de atad 15 ei.
3473 P«r kwartier.
KOOPEN IS EEN VERTROUWENSZAAK
WfJ Inma U Ilwd. UI" kla» l.brM». ni.u..to nodolUn l-lf»n d. I»»„l. prpi-n
K.p.l.11» .ur ud.ru .n I» k.rl 19. purholr», .ordon bp on. b.r.l.ld n.l —n b.ll
jur irnr.nti». 0ui Iru iu. I. dur 50 |ur .ur b.k..d:
STERK VERLAAGDE PRIIZEN
HIARLCtRITRAAT tlt - 007
S. TAX-TEL. 2893
Standplaatsi Steenatraat
10 el. per rit. Groots ritten beaeden alle
concurrentie. Mooie 5 en 7 pertooaiwaaene
tonder reclame. Toeren f I 50 per «ur Ösq
toeren zeer voordeellg. Dag en nacht geopend
Beleefd aaebetolend,
SCHILTHUIZEN. 3 Octoberotroit 6*
Centrale Verwarming
Sanitaire Inatallatiaa
Peetrekvaiae «43917
TfLir. 2288
N UI DOELENSTEEG 9-11
DE BETERE
koopt U alleen bij
Hurl ilml 241-243
Filiaal: Hurlttrait 3
wont K0RS otoat bekend
voor BEST GOED en... torocht!
Eerste Leidsche
R.K. Begrafenisonderneming
GEVESTIGD 1802
G.H. KLEINHANS
Pi.Ur de Ie Courtilrut 22
TRANSPORT. TELEFOON 1455
LEVERTRAAN 10 RIET DUUR.
Ltv.rtr.mA vtn DRAISMA VAN VALKENBURG
70 rt
JECOVITAL75 el ptr fl.
Vl.rktll. fltucken Ltv.rlrun vaa 400 gr««
50 cl. p*r II 7615
L.VArtrtAA p.r Ul*r. il.rk virmlBd.rd. priji
DROGISTERIJ „BOERH AAVE'
Haarl.straat 68 - Tel. 784
BORDUREN, AJOURCN. PLISSEEREN
ST0FFAN1ASIEKN00PEN
TIL VERVERIJ .DE RE0ENB000"
Breeitraat 159 - Lelden Tel 85
STOPPAGE SPECIALE AFDEELING VOOA
HET OPPERSEN VAN HEERENKIEEOING
HAARLEMMERSTRAAT 267
Sa hult vinaf de P.llkunttrut
M.Ima vaaaT 2 rilSii.gat», 7 M.ltr 25 eti
Strptnlinn. CaaI.MIi Bruld>.lk.rfAk|*t,
Klnd.rvl.ggr. Lt—ploAl VAAtl S el,
TiiAvuurw.rk
S laadt d. aiauwtl» voordracht..
Mijn GEBROKEN VOER i« eti
t>ra<-hlkwalilri( dat U T0"f
f 3 20 jorp f>0 kilo franco «Ik
dorp wrifdt tuegeaondin,
vafKictend wordt l«aalije<
doppen gegeven. Hu7
PLUIM VEEVOEDERFABRIEK
LEERT UW TALEN »nlg«n» da Mdarl
1878 In de heela wereld bekende
de wniptte inrichting, nitalnltend
Natlontle Inarartn. Verlaagde prljxen
Proipertu» ©p aanvraag
TURFMARKT 3
GOEDKOOP DRUKWERK
10 000 NOTA I 7
100 VISITEKAARTEN mol 100 ENVELOPPEN
f I - (tomen).
Voarti all. AAdtro 0mk..rkoA lopAA do
LAAGSTE PRIIZEN
De Goedkoope Handelsdrukkerij
LEEUWENHOEKSTRAAT 6 tblj do Potlt.r.1r
(v h. Koj»hia»«raat 34)
ZONDER ELECTRICITEIT
BREESTRAAT 56a
