DE GEESEL VAN DE WERKLOOS
HEID BINNEN ONZE MUREN
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1934
No. 7907
EEN ONDERHOUD MET DEN WETHOUDER
VAN SOCIALE ZAKEN
VOORNAAMSTE NIEUWS.
STADSNIEUWS
25ste Jaargang
S>e £clcbcHc0oti^mit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS txiru,: bij T.orWbtUÏ.,
Voor Leiden 19 cent per weekLM por kwartel
By onze Agenten M cent per week 2.ې per kwartaal
Franco per poet LM per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is roar de Abomvé'i ver
krijgbaar tegen betaling ran 50 cent per kwartaal, btj
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummer» S cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 tl
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingetonden Mededeel ingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 90 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: I.M
ONZE EIGEN SLEUTELS!AD.
HET GEMEENTELIJK APPARAAT IN DEN STRIJD TEGEN
DE WERKLOOSHEID
LEIDEN IS INDUSTRIEEL NIET
EENZIJDIG GEORIËNTEERD
BETREKKELIJK VOG GUNSTIGE
VERHOUDINGEN.
De werkloosheid, de groote ramp van
onzen tyd, die de fceelc wereld teistert, is
onze vaderstad niet voorbij gegaan.
Zooals in het Bijbelverhaal omtrent de
plagen van Egypte, is ook hier de engel
des verderfs de huizen binnen gegaan cn
heeft de sterksten die het brood moesten
verdienen, geslagen met machteloosheid
en kommer en geween gebracht in de huis
gezinnen.
Leiden is een stad van den arbeid cn
een groot contingent van zijn bevolking
bestaat uit arbeiders. Wij hebben In ons
vorig artikel juist gezien, welk een groote
plaats de industrie inneemt in het Leidsche
leven, nu zoowel als vroeger. Zoodat het
niet verwonderlijk is, dat onze stad haar
aandeel ruimschoots heeft toegemeten ge
kregen in de ellende der groote werkloos
heid. Ook in vroeger tijden moet de Sleu
telstad periodes van diepe inzinking heb
ben gekend cn een ontstellend aantal
werkloozen hebben gehuisvest, volgens de
geschiedenis zelfs nog meer dan tegenwoor
dig. Maar dat neemt niet weg. dat de hui
dige werkloosheid, gepaard gaande met
een algemeene daling van 't levenspeil juist
onder de eertijds gegoede burgers, en een
nypend gebrek aan financiën over de
heele linie, op het stadsbestuur een last
legt, waarvan de zwaarte misschien nog
meer wordt gevoeld dan in vroegere
eeuwen.
Daarom verzochten wQ, in aansluiting
aan ons onderhoud met den heer ten Catc
Brouwer over dc Industrie in Leiden, den
wethouder van Sociale Zaken, mr. A. J.
Romyn, ons te willen inlichten over den
stand der werkloosheid en over den werk-
loozenzorg in onze stad.
In verband met dc boven reeds genoem
de omstandigheid, dat Leiden een groote
arbeidsbevolking heeft, viel het ons mee.
van den wethouder te hooren. dat het
werkloozcncijfer hier nog betrekkelijk
gunstig was.
..Vrij gunstig, maar dan altijd in verge
lijking met andere steden cn onze groote
arbeidersbevolking in aanmerking geno
men".
„De oorzaak van die betrekkelijk gun
stige verhouding is gelegen in dc geva
rieerdheid van onze industrie. Niet alle
industrieën worden op hetzelfde moment
even zwaar getroffen en nu eens heeft
deze, dan weer die industrie een vleugje.
Zoo hebben wij bijv. ook ons aandeel ge
had in den crisismaatregel van het inblik
ken van vleesch. Velen hebben hierdoor
weer wat werk gekregen".
„Daar is op het oogenblik ook de klad
In gekomen", merkten wij op.
„Dien indruk heb ik ook, ofschoon ik
geen officiecle mededcelingon daarover
heb; maar ik wil in ieder geval constatcc-
ren, dat Leiden niet van één bepaalde
soort industrie afhankelijk is. Bovendien
telt de stad ook een groot aantal inwoners,
wier inkomen niet direct verband houdt
met den bloei van cenige industrie, waarbij
ik bijv. wijs op de universitaire kringen.
Door deze factoren zijn wij financieel nog
niet het zwaarst getroffen".
Omvangrijk gemeentelijk apparaat
..Toch heeft zich langzamerhand een
omvangrijk gemeentelijk apparaat gevormd
tot leniging van den nood onder de werk
loozen. een apparaat wiens bemoeiingen
en vertakkingen zich steeds verder uit
breiden naar gelang de werkloosheid ver
der om zich heen grijpt cn zich hoe lan
ger hoe meer gaat vastzetten.
Mr. A. J. ROMIJN,
wethouder van sociale zaken.
Theoretisch moeten wij onderscheid ma
ken tusschen werkloozen en armlastigen,
maar in de practijk vervagen dc grenzen
van die theoretische onderscheiding meer
cn meer.
In het midden van de hulpverleening
stond vroeger het instituut dat thans heet
de Gemeentelijke Commissie voor Maat
schappelijk Hulpbetoon.
Reeds onder het wethouderschap van
den heer Sanders is daarvan los gemaakt
de Dienst van Sociale Zaken, welke is
een steun via de vakorganisaties voor dc
georganiseerde werkloozen.
Daarna is daarbij gekomen het Crisis
Comité, welks afdeeling B aanvullende
steun verleent aan de werkloozen met cre-
diet van Rijk en Gemeente. Vervolgens is
dc Gemeentelijke Geneeskundige Dienst
in het steunappariat ingeschakeld voor
wat betreft medische hulp.
Als intermediair wordt vaak gebruik
gemaakt van den Armenraad, ofschoon
dat geen zuiver gemeentelijke instelling is.
Ten slotte is er nog de Gemeentelijke
Voorschotbank, welke wordt geassisteerd
door het Leidsch Borgstellingsfonds. Zoo
als u weet. cischt dc Gem. Voorschotbank
ccn persoonlijke zekerheid voor haar uit-
leeningen in den vorm van solicde bor
gen. Vaak kunnen de cliënten van de
bank dezen niet verschaffen en om deze
menschen toch te helpen is er met behulp
van de gemeente door particulieren een
som bijeengebracht, die kan dienen als
borgstelling. Staan de cr edict vragers zóó
zwak, dat zelfs het Borgatellingsfonds het
risico niet op zich wenscht te nemen, dan
is er nog een Crisis Waarborgfonds, een
onderafdeel ing van hst Crisis Comité, dat
vaak kan bijspringen".
Waardeering voor particuliere hulpactie.
..Dat is het gemeentelijk apparaat, maar
daarnaast staat gelukkig nog een groote
verscheidenheid van particuliere hulpor
ganisaties. Vooral van confessioncclc zyde
wordt veel gedaan".
De wethouder memoreerde hier met
grootc waarieering het werk van dc ver
schillende Armbesturen, van de St. Vin-
ccntiusvereeniging m haar onderscheide
ne conferenties, van dc Diaconie-bestu
ren enz. Hier wordt zeer veel cn zeer goed
werk gedaan en de wethouder itelde er
prijs op. te verklaren, dat htf de grootst*
bewondering heeft voor dr toewijding,
waarmede zoo velen belangeloos hun tyd
cn krachten beschikbaar stellen.
„Door middel van het Crisis Comité
vooral komen wjJ, aldus mr. Romijn. met
dezen particulieren vorm van steunver
lening in contact en wij zoeken gaarne
aller medewerking om de Juiste hulp te
kunnen geven op de juiste plaats".
Moreels hulp.
„Naast die financieel* hulp waartoe
wij ook moeten rekenen dc zelf-hulp door
middel van de eigen werkloozcnkas»< n -
behooren wij ook onzen aandacht te schen
ken san de moreele hulp. d w z. geestelijke
verzorging en ontspanning en ontwikke
ling.
De verzorging van het geeslclyk wel
zijn ligt niet op den weg der gemeente,
doch ook op hel gebied dor ontwikkeling
en ontspanning heeft de gemeente zich
meer bepaald tot subaidieering. Gemeen
telijke cursussen zijn er niet meer en voor-
'zoover de gemeente zich financieel ervoor
interesseert, heeft de financiering plaats
door middel van een npcciale commissie
van het Crisis Comité.
Deze commissie ondervindt bij het or
ganiseer en van cursussen de medewerking
van de Ambachtsschool en van Mathesis,
die op hun beurt weer contact hebben met
verscheidene bedrijven in de stad, waar
de theoretische kennis kan worden ver
diept in een practische scholing. Verder is
er contact met de Vereen Iging voor Volks
tuintjes en zeer in het bijzonder ook met
het Leidsche Volkshuis. De samenwerking
met particulieren breidt zich steeds uit;
het een leidt tot het ander. Natuurlijk
wordt ook alle aandacht geschonken aan
de gelegenheid lot sportbeoefening De
werkloozen hebben een apart voetbalveld
en ook particuliere sportvereenigingen
hebben behoefte gevoeld nm in die richting
iets te doen voor de werkloozen. Willen
de werkloozen zich door lezen bekwamen
of ontspannen, dan kunnen zij bij de Lees
zaal terecht, waarvoor het Crisis Comité
afd. A. een bedrag beschikbaar heeft ge
steld.
Overigens wordt door de werkloozen
zelf ook meermalen het een en ander ge
organiseerd om zich te ontspsnnen".
Cijfer*, die spreken.
„Kunt u ons een paar cijfers mededee*
len van hetgeen dat alles de gemeente
kost?" vroegen wij wethouder Romijn.
„Ja, ik kan u natuurlijk wel eenige mil-
lioenencijfers noemen, maar dst spreekt
niet voldoende. Ik heb hier bij mij de be
dragen. welke de vorige week aan onder
steuning zijn uitbetaald.
Maatschappelijk Hulpbetoon betaalde de
vorige week 9.091 uit en de Dienst v.
Sociale Zaken 12 085. Dus een kleine
22.000 gulden in één week. Daarbij moet
u bedenken, dat dit nog niet eens dc
slechtste week la, want van den winter
wordt het nog erger. Bovendien geldt het
hier uitsluitend rechtstreeksche onder
steuning".
„Blijft het werkloozcncijfer altijd nog
•tijgende?"
„Het stijgt nog voortdurend. Verleden
Jaar werd in dezelfde week reip. 7 921
en 11 882 uitgekeerd aan 1224 en 975 on
dersteunden. Thans circa 2000 meer aan
reap. 1307 en 1139 ondersteunden".
Werk ver* haf f I ng
Hierna roerden wij het onderwerp
..Werkverschaffing" aan. een doornig pro
bleem. waaraan menigeen zich prikt. Lei
den heeft nog betrekkelijk weinig aan
werkverschaffing „gedaan"; contact met
de rykswerkvcrachaffmgen ia er nimmer
geweest. Men heeft er hier nooit veel voor
gevoeld, groot endeels omdat de rykswerk-
vcrschaffingaobjecten vrtf ver weg liggen
en het contact met dc gezinnen Jaardoor
verbroken wordt Een bezwaar, dat wet
houder Romgn ook aanvoelde.
Werken, die In werkverachaffing zijn
uitgevoerd, zgn oji. geweest: dc Lcidachc
Hout, het graven van een kanaal voor de
Leidsche Duinwater M(J., hel aanleggen
van de Houllaan en het afgraven van de
begraafplaats aan het Bolwerk b(J de
Lichtfabrieken. Thans is een bclangryk
object van werkverschaffing door den ge
meenteraad aangenomen, n 1. da demping
van het Levendaal en de doortrekking
van de Oegstgeesterlaan Zooals men zich
herinneren zal is hierbij een nieuwe
vorm gekozen door de inschakeling van
de particuliere aannemers. De uitvoering
van deze werken wacht nog op de goed
keuring van Ged. Staten en op de vergun
ning van Rynland. Verder deelde de wet
houder mede. dat nog op het programma
staat het graven van ern nieuw kanaal in
Katwijk vcor de Leidsche Duinwater M(j.
Wij vroegen wethouder Romijn naar
zfjn meening over het doen verrichten
van werk door de ondersteunde werkloo
zen als compensatie voor de steungelden.
„Ik zou daar wel eens een proef mee
willen nemen, reide de wethouder. In
overweging ia bijv. een soort uitlecning
van werkloozen aan een particuliere orga
nisatie. Doch dat is nog in een beginsta
dium. want deze particuliere organisatie
bestaat nog niet eens. Wel hoop ik eerlang
met voorstellen in den rsad te komen om
eenige sportterreinen te doen aanleggen
speciaal door jeugdige werkloozen. Ons
grondgebied ia evenwel beperkt en er
zijn allerlei moeilijkheden, waarvan de
groote kapitaalslasten wel de zwaarste
zyn. Ook moeten wy iedere concurrentie
met het particulier bedrijf vermijden en
zijn wi) gebonden aan de goedkeuring van
het departement van sociale zaken, dat
dergelijke plannen eerst grondig wil on
derzoeken".
De financiën.
„Zooals men weet, hebben wij de r g.
rijksregeling aanvaard, welke ona theore
tisch 50 subsidie voor de werkloozen-
steun van hel rijk garandeert. Tot nog toe
is In de practyk die 50 nooit bereikt
omdat het r()k slechts bepaalde bedrijvon
als door de crisis getroffen erkende Na
1 Januari aa. echter vervalt die beper
king, doch nu worden de bijdragen weer
gekort. Over 't algemeen schynt evenwel
dc nieuwe regeling iets gunstiger voor
Leiden te zijn Dat wil zeggm voor de ge-
meentelyke financiën, want de uilkeerln-
gen zijn met 1 Juli verlaagd moeten wor
den".
Reorganisatie- plannen.
„Al die bemoeiingen van de overheid In
verband met de werkloosheid stellen
uiterst hoogc eischcn aan de gemeente
lijke organisatie. Daardoor komen de ge
breken veel sneller tot uiting dan anders
het geval zou zijn geweest. Vandaar dat
hier en daar reorganisatie noodlg is gewor
den. Een gevolg bijv. van de overbelasting
is de reorganisatie van Maatschappelijk
Hulpbetoon.
Zoodra de nieuwe directeur zijn functie
heeft aanvaard, wordt begonnen met
verdere reorganisatie. Vereenvoudiging en
concentratie van verschillende diensten
zal dan overwogen worden.
Ook voor de Stedelijke Werkinrichting
zijn reorganisatie-plannen hangende, waar
bij momenteel gedacht wordt aan een iets
grooteren opzet, waardoor tevens de pro
blemen van de aaociale huisgezinnen, die
nu in het z.g. menschenpakhuia zijn on
dergebracht. cn van de dakloozen, dia
'a avonds bij de politio om onderdak aan
kloppen, een oplossing zullen kunnen vin
den".
Ten slotte vroegen wij den wethouder,
wat h|j dacht van dc grootach opgezette
pogingen, welke hier en daar in hel bui
tenland worden gedaan, om het monster
vsn de werkloosheid er onder te krijgen.
„Zc zijn duur en gevaarlijk. Wij zullen
goed doen, acrat eens af le wachten, wat
do resultaten van die experimenten zullen
zijn, voordat wij ccn poging doen, tot na
volging. Er z(Jn nog ecnig" meer of min
der grootJche plannen, welke bij het ur*--
mmitcbestuur zijn ingediend, in studie,
maar of ze in toepassing kunnen worden
gebracht...."
Wij kunnen inderdaad de crisis niet op
eigen ioutje oplossen cn moeten in af
wachting van net doorbreken van verbe
tering in de wereldsituatie ona bepalen
tot het lenigen van dc ergste nood.
lapwerk?
Helaas ja. Een mistroostig en vaak on
dankbaar werk.
„Maar soms toch ook wrl voldoening
gevend, constateerde mr Romijn met na
druk. omdat men dikwijls in individueels
gevallen dankbare resultaten ken berei
ken en welhaast dagelijks ervaart hoe
naastenliefde, offervaardigheid en be
hoefte om zijn geslagen medemenach op
rcnigerlci wij ze le helpen steeds groeien
de z(jn"«
Mr. 1L f. A. GEISE.
01T NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
BUITENLAND.
Proclamatie van llltlrr op den partijdag
te Neurenberg, (éde blad).
Roosevelt grijpt in het tealirleonfllrt In.
(4de blad)
Onthullingen over een duik boot-kongsi.
(4de blad)
BINNENLAND.
Drie circulaire* van het Nederlandach
Clearing* instituut In verband mrt de than*
voorloopig gecontinueerde tijdelijke maat
regelen inzake hei betalingsverkeer mrt
Duitsrhland. (4de blad).
Het paviljoen van het zwembad te Die-
men door brand vrrnlrld. (Laatste Der
De Kamer van Koophandel over de en-
quéte Intake al- of niet verruiming drr
m inkrl%Juiting op Zondag, (late blad).
KAMER VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN VOOR RIJNLAND.
(Vervolg).
In de v. Kirt gerat te vergadering word dc
lijst ven subsidies voor diverae Instellingen
voraorvigingen, enz. werd aanmerkelijk be
snoeid. terwijl elf auhaidtaa geheel werden
ingotrokken, een cn ander in verband met
de verdachte bezuiniging Het totaal der
bezuiniging bedraagt 150 waarmode de
aubakiicpoal op dr bog rooting ia vermin
derd.
Verbindend verklaren van on-
dernrmenwereenkomsten.
Het buroou der Kamer «lolde aan de ver
gadering voor naar aonloiding van het wets
ontwerp inzake verbindende krocht van on-
demomeraoveremkomalen een adrtw te
renden aan de Tweode Kamer der Staten
Generaal, waarin om gezegd wordt dat
het ontwerp b(j de Kamer instemming had
De heer Heringa verklaarde zich hier ab
soluut leg«-n en zeide. dat de Kamer beter
deed zich bulten de uitvoering van de wel
te houden.
De heer dr van Dorp was het hiermede
erna cn hoewel de voorzitter deze opvat
tingen bestreed, was de tegenstand bij dc
spreker* zoo groot, dat de voorzitter het
beter oordeelde het adres terug te nemen.
Hetgeen geschiedde.
Dr rnquële Inzakr verruiming
drr winkelsluiting.
Nadat gepauzeerd was ging de Kamer
ecrat in besloten zitting ter bespreking van
dc resultaten der enquête inzake mogelijk
heid von verruiming van het openstellen op
Zondag van enkele soorten van winkels in
de gemeente Leiden.
De resultaten daarvan waren als volgt:
Totaal uitgereikt 374 formulieren Terug
ontvangen 72 fruit. 108 tabak, 21 slijters, 12
visch. 98 brood, banket enz.
Geraadpleegd: Visch 15. Krult 100. Brood,
Banket, Suikerwerker» of Chocolade 118,
Tabaksartikolen 117. Slijters 24.
Langere openstelling:
vóór: reap. 8. 37. 65 54 16
tegen: r**f> 4 25 24. 53. 5.
blanco: r«*p 2, 10, 9, 1 0.
Openstelling:
op dezelfde uren: reap 6. 14. 50. f,5 17,
uren naar keuze; rasp 2. 15. 27, 20. 2
De Kamer kwam in haar advies san het
Gemeentebestuur tot de conclusie, dat geen
vermJming gewenacht ia voor tabaks- en
vwebwinkels, wel echter voor de brood-,
banket winkels, enz. benevens voor de alij-
tartyCfi, maar dat geen eenstemmigheid
werd gekregen ten aanzien van de fruit
winkels.
Dr moeilijkheden van het Ned.
V iaacherij proef sta Uoo.
Het bureau der Kamer stelde vervolgens
voor tot den Mmutsr van Economische Za
ken het verzoek te richten, om de moei
lijkheden van het Ncderlandachc Viaachtrlj-
