„lomerzorg negerzanger en danser spijglass
Cferzoti
o'
WERELD-ATLAS
Vlaanderens jaarlijksche
doodenherdenking
Reisbureau lissom II
J. G. VAN ES
MOOI LANOHUIS
TEGEN
MUGGEN VLIEGEN enz:
DINSDAG 21 AUGUSTUS 19J4
DE LEID SU HE COURANT
EERSTE BLAD. PAG. 4
ROND 200.000 VLAMINGEN VOOR DE
VIJFTIENDE MAAL TER IJZERBEDEVAART
Ontroerende hulde aan
twee frontmartelaren
Wederom Rtaan we hier met tienduizen
den in dc IJzcrvlakte, op den van bloed
doordrenkten bodem, om er met gebed cn
ge/.ang en woorden van hulde en herden
king een wijle weer geheel één te zO" nsct
de duizenden dooden van Vlaanderen, met
do tienduizenden, dc honderdduizenden
atachtoffcra van den onmenachelijkcn we
reldoorlog, die hier op het slagveld, dat
zich van einder lot einder uitstrekt, hun
leven gegeven hebben. Twintig jaar la het
geleden, sinds de oorlogsvlam over Euro
pa lekte, zestien jaren sinds hot signaal
langs de linies schetterde waarbij het ein
de van den strijd geblazen werd cn voor
de vijftiende maal heeft geheel Vlaanderen
zich weer verzameld op de plaats, waar
meer dan elders dc Vlaamsche jongens
den tol van lijden, van verguizing en mis-
prljzing. tot den dood betaald hebben.
Voor de vijftiende maal klinkt Vlaan
derens waozang van den IJzcr op: dc wee-
zang van Vlaanderens hope, die hier vol
bracht, wat zij meende dat haar taak was;
die vertrouwde op een koninklijk woord,
dat den Godsvrede tusachen de strijdende
machten binnen den Belgischen staat
bracht in 't aangezicht van den vijand,
doch die dra moest ervaren, dat in de
bloodgrachen van den IJzer Vlaanderen
werd verguist, Vlaanderen werd gedeci
meerd of zedelijk ton onder gebracht.
Zoo werd het Vlaumsch verzet geboren,
het Vlaamsche front stond op. En voorop
gingen de edelste van Vlaanderen zonen:
Hcnaat do Rudder, de heilige van de 4e
Deviate; de onvergetelijke kunstenaar Joe
Kngllsch; dc gebroeders van Raemdonck
prachtkerels, die In woord en geschrift
hun Vlaamsche kameraden voorgingen, die
hel officieel begunstigde zedenbederf aan
't front bckamptcn, die voortdurend we
zen op het groote ideaal: een nieuw, een
heerlijk Vlaonderen, rein van zeden, Innig
van geloof, berstend van daadkracht.
ZIJ hebben allen hun streven met hun
leven bezegeld; zij zijn gevallen voor hun
volk. En Vlaanderen beseft de nooddruft
In Innigo gemeenschap verbonden te blij
ven met die prachtflgurcn en ieder Jaar
opnieuw heeft zij ccnlgc van hen in do sa
menkomsten aan den voet van 't IJzermo
nument naar voren geschoven als de ccn-
trulc figuren van hulde cn herdenking.
Dit Jaar zijn het twee simpele, schamele
piotion geweest, die In het zenith van deze
machtige doodenherdenking hebben ge-
staan: Lode dc Boningc en Franskc van
der Linden, twee helden, die den bitteren
lijdenskelk voor Vlaanderen tot den bodem
hebben geledigd. Dc een was 'n toekomstig
missionaris, die als brancardier zijn leven
gaf. de ander een jonge Antwerpenaar,
soldaat bij dc Karablniers. Het Vlaamsch
vijandig militair gezag vermocht geen
■met te werpen op hun moedig gedrag in
het heetst van den stryd: toen zocht men
elders cn de geheime agenten, die als
waakhonden in de kampen en loopgraven
rondspeurden. wisten te rapporteeren, dat
zij Vlaamsche bidprentjes verspreidden,
dat zij Vlaamsche plakkaten aan de barak
ken spijkerden, dat zij den Vlnamsohen
geest aan 't front ondersteundenGeen
misdaad was grooter, geen erger landver
raad was denkbaar. Men mocht zich ach
ter de linies in de weinige verlofdagen
wentelen In het sl|Jk van zonde cn van
uitspattingen, men mocht zich te buiten
gaan aan liederlijkheden, aan vuile praat,
men mocht de vuilste boeken, het gif van
zedenbederf vrij en frank verspreiden,
doch Vlaamsche taal doen hooren, Vlaan
deren hoog doen houden ln reine harten
en reine lichamen; het waren misdaden
die met cachot, met kerkerstraf of ver
banning naar de steenrotsen van Cezcmbre
of de bosschcn van dc Orne moesten wor
den gestraft.
Ook die pijnen, die morcele verguizing
hebben Lode de Boninge en Frans van der
Linden gekend. Nu prijst Vlaanderen hen
daarom.
Twintig Jaar is een lange tijd cn de tijd
heelt vele wonden en slijt scherpe kanten.
Jonge generaties kennen niet meer, wat de
oudere hebben meegemaakt. ZIJ hooren
van den oorlog nog slechts spreken als
van een fabel, zij vergeten dc offers die
tden gebracht zijn. In Vlaanderen hebben
velen vergeten, waarom de helden van het
Vlaamsche front de verguizing om hun
Vlaamsche ideaal verkozen hebben boven
gemakkelijke posten, boven Waalsche en
Frankiljonsche lieflijkheden. Van het hoo-
go geestelijk niveau zijn vele afgegleden
naar een prozaischen strijd om het alle-
daagsch materialisme cn ze vertimmeren
onder hun handen wat nrtet zooveel moeite
werd opgebouwd. Wil Vlaanderen echter
opgaan naar hoogten van weleer, dan zal
iedere Vlaming doordrongen moeten blij
ven van den offergeest der frontsoldaten,
die hun geheele Vlaamsche geloofsbelijde
nis weerlegden in deze simpele spreuk:
..Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor
Christus".
In voorbeeldige orde rolden reeds ln de
prille uren de lange extra-treinen in het
eenvoudig stationnetje van Dixmuidcn
binnen. In den gewonen doen kont het
slechts 'n enkele reiziger, doch op den dag
der Ijzerbedevaart evenaart het de trot-
schc statie der groote wereldsteden. Van
den kant van Eysden en Maaseik vertrok
men reeds te I uut in den nacht. Ruim 22
treinen buiten die van den dienstrooster
reden uit heel Vlaanderen binnen, waar
naast nog ruim 12 extra-trams. Het ver
voer per autobussen heeft waarschijnlijk
dat der treinen evenaard. Nog zelden zag
men zooveel wagena bij elkander, die in
lange rijen stonden opgesteld op den weg
van Diksrnuiden naar Kaaskerkc Naar het
aantal deelnemers durven wij geen schat
ting te doen. Gestadig ia dit aangegroeid.
De eerste bedevaarten trokken slechts en
kele duizenden deelnemers. Toen echter
op bevel der militaire overheid in 1925
500 Vlaamsche grafkruisjes, waarop de let
ters V. V. K. in horizontale en A. V. V. in
verticale lyn gegrift waren, van de sokla-
tenkerkhoven werden verwijderd en ver
pulverd om bij wegenaanleg te dienen,
toen groeide met één ruk de Ijzerbede
vaart tot een monstermeeting. Die kaak
slag aan Vlaanderen joeg de Vlamingen
by tienduizenden op: 1925 telde er 30 000;
in 1920 waren 't reed» 60.000; in 1927:
70.000 en ten vorige jare deelde het Secre
tariaat ruim 180.000 deelnemershcrkcn-
nlngsteekens uit.
Hoevelen er dan thans weer waren? Een
dergelijke reusachtige menigte in de
IJzervlakte is niet meer te schatten.
Internationale doodenherdenking.
Dan had de gebruikelijke InternationaJe
bloemenhulde plaats.
Deputaties van oud-strijders van zoo goed
als alle landen ter wereld die in den oor
log hebben meegevochten legden kransen
neer aan den voet van het monument; ze
kwamen van Amerika, van Engeland, van
Frankryk, van de Walen, van Australië en
ook van Duitsohers zij het ook van Duitache
oud-etrijdcr» uit die Duitache gebieden
waar men nog vrij cn frank voor den vrede
zich mag uiten.
Vanwege het bestuur van de Ijzerbede
vaart waren dienzelfden morgen kransen
neergelegd, op de graven van de gevallen
strijders op de oorlogskcrkhoven te Ardoye,
Nieuwpoort, Roeeelare enz., kerkhoven
waar de voormalige vriend en vijand ver
een igd rusten in den zelfden grond, en in
den schaduw van het kruis der hope den
der opstanding afwachten.
„No more War", „Nie wieder Krieg", „Ne
jamais de guerre", ziedaar dezelfde leus in
vele talen op alle bandelieren, een leus die
vooral dit jaar zoo innig gemeend op alle
lippen leeft, nu alom dreiging van een
nieuwen volkeren krijg is.
En weer zingt de menigte „O, Kruise der
Vlaming" en de tienduizenden stemmen
zijn als een rollende donder....
Rede Prof. Daels.
Onthulling van het Monument.
Verdoken aahter een grooto Vlaamsche
Leeuwenvlag wachten er de beeltenissen
van Lode dc Boningc en Frans van der
Linden tegen den voet van 't IJzermonu
ment op de onthulling. De Uzertoren ia
hiermee voltooid. Met forsche kunstenaars
hand is in Franache steen het beeld dezer
beide jongens uitgehouwen: het beeld van
onwankelbare trouw aan Vlaanderen.
Tallooze ingezetenen uit de geboorte
plaats van de beide helden zijn hierheen
gekomen om hun medeburgers een diep-
gemeenden huldegroet te brengen. Onder
doodsche stilte zakt het doek, dan stapelen
bloemen zich op aan den voet van het mo
nument als zoovele groeten van den verren
geboortegrond.
De makkers van de 6e Leger-
afdeeling.
Jef Lijssena, advocaat te Tongeren, houdt
dan een toespraak namens de makkers van
de 6de legerafdeeling.
In een schitterend betoog schilderde spre
ker hoe Boninge en van der Linden het ver
stand en het hart, het geestelijke en het
Locke, vereenigd in loven en lijden, in ker
ker en tenslotte in den dood, voor eene en
dezelfde liefde: Vlaanderen:
Lode de Boninge en Frans van der Lin
den, eenvoudige makkers uit de loopgraven,
wier liefde nooit door roein noch eerzucht
onteerd werd; die ondanks de beperkte
vrijheid van handelen waarover ze beschik
ten, met hart en ziel den strijd aanbonden
voor hun ideaal, hoe wreekt zich heden
Uwe onsterfelijke schoonheid op de kleine
menschen die U met het misprijzen hunner
verwaandheid als onvoorzichtigen en tucht-
loozen beschouwden. Hier staan gebeeld
houwd de heilige voorzichtigheid van uw
zuiver idealisme en de hoogste tucht van
uw gewetensvaste zelfverloochening. Hier,
zoo besluit spreker, buigt heel Vlaanderen
voor U; en met Vlaanderen uwe trouwe
makkers in onvergankelijke broederschap
en liefde.
Nu klinkt het lied van Vlaanderen hou
en trouw: „Mijn Vlaanderen heb ik harte
lijk lief', waarna werd meegedeeld dat Dr.
van Broekhuisen, Gezant van Zuid-Afrika,
door onvoorziene omstandigheden verhin
derd was, doch dat de gezant het zich tot
een eer zou rekenen 't volgend jaar de
bedevaartgangers te mogen toespreken.
Daarna sprak het Comiteit een dank
woord aan allen en deelde mede dat 't vol
gend jaar Dr. v. d. Perre, Dr. de Gruytcr en
Kapelaan Vcrachaove gehuldigd zullen wor
den bij de Zestiende Bedevaart naar den
IJzer.
De plechtigheid is ten einde. Uit duizen
den keelen schalt tot slot het nationale lied
der Vlamingen: „Dc Vlaamsche Leeuw".
Zoo is dan de XVe Ijzerbedevaart weer
voorbijgegaan, in volle orde, waardig en in
getogen zooals het deze onpolitieke samen
komst van alle Vlamingen past.
Zooala zy gekomen is, gaat dc massa weer
hoen, terug naar de haardsteden door heel
Vlaanderen met in ieders hart de herinne
ring aan de dierbare dooden: wier testa-
tment stond op den grootcn steen van Mer-
kom die in den loop van het jaar geheel on
gedeerd werd weergevonden cn die thans in
de crypte te Dixamuide werd overgebracht
en waarop de stem van de Vlaamsche be
schuldiging van dc bloedgrachten is ge
grift: „Hier is ons bloed, wanneer ons
recht!"
Nele, de doodsklok klept.
Te kwart na elf uur, het tijdstip van aan
vang van de plechtigheden begon Nede, de
doodsklok ln het IJzermonument, te klep
pen, droef en langzaam. Dan ving de H. Mis
aan bij den voet van 't monument.
Alhoewel voorheen deze H. Mis niet tot
het officieel program behoorde, werd dit
door de groote masaa der deelnemers wel
aldus beschouwd. Nu echter is dit feit als
feit aanvaard. Geweldig pakkend is steeds
de grootechc stilte, in welke die reusachtige
menigte de H.H. Handelingen volgt.
Dit jaar was het des te pakkender, omdat
nu, in tegenstelling met voorheen, de ge
zangen der H. Mis door allen meegezongen
werden. Dc H. Mis met assistentie werd op
gedragen door Witte Paters van Afrika,
oorlogsmakkers van den missionaris-bran
cardier de Boninge.
OnmiddeLlijk naar dc H. Mis volgde het
meer profane gedeelte van de doodenher
denking. Een grootsche optocht van vlag
gen van de afdeelingen van het Vlaamsche
front cn tallooze andere Vlaamsche bon
den bewoog zich naar de IJzertoren alwaar
een vlaggehulde werd gebracht, terwijl de
menigte het „lied der Vlamingen" van Peter
Benodt zong.
De eerste der verschillende sprekers, die
hulde brachten aan de Lode de Boningen
cn Frans van der Linden was de heer G.
Ronrbout, die namens de Vlaamsche oud
strijders sprak. Ontroerende woorden van
herdenken, waarin hij voor den geeat de
twee heldenfiguren opriep, die de leiders
werden van hun volk in nood. Spreker stel
de hen ten voorbeeld voor allen die stre
ven naar dc grootmaking van ons Vlaan
deren.
Nu spreekt prof. Frans Daels de voorzit
ter van het comité der Uzerbedevaarten,
de bezieler cn beschermheer die telkenjare
met zooveel liefde zijn doode frontmakkere
gedenkt. Van smaad en verguizing heeft
ook hij geweten: hij de knappe geleerde, de
kundige professor naar wiens college men
van alle zijden toestroomt, bleef aan t front
slechts de ondergeschikte, de „helper" van
de militaire artsen... omdat hy Vlaming
was. In vernedering, in werken, in waken
en bidden, in trouwe vasthoudendheid en
vastberadenheid heeft hij zijn jongens voor
gegaan en hem vooral komt het recht toe
van zijn innige gemeenschap met de dooden
te gewagen.
In een kernachtige toespraak schilderde
Prof. Daels de heldenfiguren van Frans van
der Linden cn Lode de Boninge en herin
nerde daarbij hoe Vlaanderen z'n plioht
deed en offers bracht van het kostbaarste
wat het bezat.
In België's hoogde nood werd aan Vlaan
deren recht beloofd, maar ondank» die
plechtige belofte moet het recht nog altijd
worden geëischt en afgedwongen. Wat
wordt vervlaamscht naar het uiterlijk wordt
ontvlaamscht naar den geest.
Prof. Daels herinnerde aan de woorden
van den Vlaamschen dichter Cyriel Ver-
schacve: „Hier liggen hun lijken als zaden
in 't zand. Hoop op den oogst, o Vlaander-
land I
Vlaamsche dooden. zoo besloot Prof.
Daels, gij hebt het recht te eischen dat wij
zouden leven voor Vlaanderen, om aan
Vlaanderen zijn volle Vlaamsch leven te
verzekeren cn het vrij t« n»akcn van alle
met zijn geest en wezen strijdende onder
drukking. In den strijd voor Vlaanderen,
machtige, geliefde Dooden, staat ons by.
Heden overleed tnt
onze diepe droef boid,
door een noodlottig onge
luk, on/.e oudste Hoveling
GCRAR0
op den leeftjjd van 6 jaar
A. J. NEUTEBOOM
H. II. NKUTKHOOM-
2109 BOUBOT
Leiden, 20 Aug. 1954
Houston markt 30.
Heden werd ons ouder
hart zwnar getroffen door
hat plotseling overijlden,
tongovolgo van een nood
lottig ongeval, vnn onio
jongste lieveling en
Broertje 2108
HENDRIKUS
op den jeugdigen leeft|jd
van b(jna ft jaren.
Zijn diepbedroefde
Oudera:
H. J. VAN RRUGOF.
O. VAN HRUOQK-
Htl MM
en kinderen
I.ei den, 20 Aug. 1934
Nirolaas IWtsstrnat 40»
Eenige kennisgeving.
Ondorgeteekende betuigt /jjn
harteljjken dank aan allen, die
hem hun gewaardeerde belang
stelling bawezpn op 15 Au
gustus |.I.
Tasteer P. MEIJER.
Voorschoten. 2106
■ja A.s. Vrijdag, Zaterdag, Zondag en Maandag optreden van den
2046
Correspondentschap Lelden
A.M.v. ZWICHT
BREESTRAAT 126
Oe/.elsrhapsreisen,
Privé-reizen,
Passages,
Oeredureerdo treinbiljettan
vnur reisen naar het buiten
land,
Slaapplaats reserveeringen,
Registermarken-obéques.
VRAAGT ONS BOEKJE
ZOMERREIZEN 1934.
Praktijk herwat.
Mod Doets. Arts
Homoeopath. Geneesheer
Hooigracht 67 - Leiden
GELD TER LEEN.
Voor de Ie U.K. Kerk sinds 210
jaren te Aalsmeer vraagt onder-
gotpokende geld ter leen tegen
4°o o' lager, of tegen Ijjfrente.
Pater H. M. C HEGGELMAN
Pastoor te Aalsmeer
Gironummer 53007
III EEN BIJ 0E HAND
DAGMEISJE
vindt veelal een dienst door
een klenle advertentie III
nabjj Haagsche Schouw fe huur
ad f36.— per maand, bevat
tend 6 kamers, keuken, zolder,
groote voor- en achtertuin enz.
Te bevragen bjj CORNEL18
KOK, Beëedigd Makelaar, Fa-
gelstraat 6, Leiden, Telof. 8848
1846
worden als NIEUW door onzo
prima VERZILVERING
Gebr. DULLAART
NARMSTRAAT 3 t.o.
Beestenmarkt Tel. 2368
Roelofarendsveen
Abonnementen en Ad-
vertentiën worden aan
genomen door
B. P A A U W
veokriigbmo Ru alle APOTHEKERS en DROGI STEN
FA R R AMOTMIIK O.F R fYSTLi IDE N
BON
AANKONDIGING
De leiers van .De Leidsche Crt" kunnen tegen dezen BON
bekomen den nieuwen 246
door A. OE MOOR
met 28 platen, in vele kleuren en zeer uitgebreid alphabetisch
plaatsenregister. Alt nien dit register opslaat, kan men elke
plaats, rivier, eni. enz. vinden. Deze atlas i« geheel nieuw, met
de laatste grensindeeling Voor groot en klein, sehool en huis,
ook om de luchtvaart te volgen. Franco na postw. 98 et. of op
Qiro 124280, afgehaald 90 et. hij den Nederl. Verzendboekhandel,
Gasthaismolensteeg 12, in 't verlengde van de Paleisstr. Amsterdam
CREPE
SABLE ART,
De nieuwe zijden Japona
stol- Prima soepele kwa
liteiten, in zwart en
alle moderne kleuren,
90-95 eentim. nj-
breed, per Meter Z. /D
OTTOMANE
ART. ENVERS SATIN
Een mooi zijden weefsel,
prima soepele kwal., in
zwart en alle najaarstinfen,
90 cM. braed, per Meter
HET MODEBLAD ..SUZANNE"
met een keurcollectie nieuwe modellen
voor Herfst en Winter verkrijgbaar èl.UU
Franco toezending na öntvangsl postw. i f! 1.10
