25ste Jaargang
MAANDAG 13 AUGUSTUS 1934
No. 7887
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij ▼•orvRbetalaf
Voor Leiden 1» cent por week1M por kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2-8# per kwartaal
Franco per poet 2.65 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad roer de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 44 cent per kwartaal, bij
eoorurtbeUlmg. Afzonderlijke nummer* i cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I!
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gt^oni Advrrtcntien 30 cent per regel
Voor In ge ronden Mededeel in gen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
m.rrOONTJM van len hoogvte 90 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: lil
Dr. H. P. BERLAGEt
Baanbreker der moderne
Nedertandsche bouwkunst
Dr. H. P. Berlage. de bekende Neder
landsche architect, die sedert eenigen tijd
ongesteld ts, is gisteren in den Haag overle
den. Dr. Berlage. de baanbreker der mo
derne Nederlandsche bouwkunst, werd ge
boren te Amsterdam op 21 Februari 1856.
Hij doorliep de lagere school en vervolgens
de Hoogere Burger School in zyn geboorte
plaats ert studeerde van 1875—1878 aan de
Universiteit te Zurich. Voor zijn verdere
studie* maakte hu tot 1880 reizen door Ita
lië, Oostenrijk en Duitschland. In Neder
land teruggekeerd werd dr. Berlage teeke
naar op het architectenbureau van Th.
Sander* té Amsterdam en was gedurende
vijf jaar associé. Nadien .vestigde dr. Ber
lage zich als zelfstandig werkend architect
In 1924 promoveerde hu tot doctor honoris
causa in de Technische Weenschappen aan
de Technische Hoogeschool te Delft. Talrij
ke werken in en buiten Nederland zün door
dr. Berlage tot stand gekomen. Van de
voornaamste werken, welke door hem wer
den uitgevoerd, moeten worden genoemd:
het Kantoorgebouw der „Algemecne" te
Amsterdam. 1903; de kantoorgebouwen „De
Nederlanden van 1845'' te 's-Gravenhagc-,
1909, te Rotterdam 1910, te Amsterdam
1911, te Nijmegen, 1911, te Batavia, 1913 en
te 's-Gravenhagc 1925 (het laatstgenoemd
bouwwerk in samenwerkirfg met de archi
tecten van Gendt en van Vliet). Voorts
kwamen van hem tot stand het gebouw van
den Nederlandschen Dia mant werker» bond.
1899; de kantoorgebouwen der „Algemec
ne" te Soerabaia 1900, Leipzig 1902. Verder
zyn van hem de Nieuwe Beurs (in Amster
dam. 1903). de Amstelbrug. 1906. het win
kelgebouw van de firma Meddens aan den
Hofweg te 's-Gravenhage. 1914; een kan
toorgebouw te "Londen, 1914; de boerderij
„De Schipbrug" te Zuidlaren. 1914. de be
bouwing van het Mercatorplein te Amster
dam. 1925. de Christian Sciene Kerk te
's-Gravenhage, 1928, enz. enz.
Van zijn latere bouwwerken noemen wij:
de Nieuwe Amstelbrug. het Gemeente Mu
seum te 's-Gravenhage, de Amstcrdamschc
Bank, welk laatstgenoemd gebouw tot stand
kwam in samenwerking met architect
Ouendag cn tenslotte de beroemde Berlagc-
brug, het mooie bouwwerk te Amsterdam,
welke brug naar 'den ontwerper werd ge
noemd.
Dr. Berlage schreef verscheidene werken
over bouwkunst en architectuur. Van deze
werken noemen wij: „Over stijl in bouw
en meubelkunst" (1904); „Gedanken über
Stil" (1905); „Grundlagen und Entwick-
lung der Architcktur" (1908); „Studies over
bouwkunst, stijl en samenleving" (1910);
„Beschouwingen over bouwkunst en haar
ontwikkeling (1911); „Schoonheid in sa
menleving" (1919).
Dr. Berlage heeft op stedebouwkundig
gebied grootsch werk verricht door zijn
uitbreidingen voor Amsterdam en 's-Gra
venhagc. Hierdoor vooral heeft hij een
groote bekendheid verworven en zijn naam
is ook in het buitenland zeer bekend. Het
is eenigc jaren geleden, dat dr. Berlage
te Moekou vertoefde en daar verscheidene
voordrachten hield, welke door de meest
vooraanstaande persoonlijkheden uit dc
Russische moderne wereld van architec
tuur werden bijgewoond. Deze voordrach
ten hebben zeer veel succes mogen oogsten
en werden met groote aandacht gevolgd.
Uit dankbaarheid boden dc Russische ar
chitecten dr. Berlage bü rijn afscheid een
album aan. verlucht met foto's vsn mo
derne Russische bouwkunst
Tal van hooge onderscheidingen vielen
dr. Berlage in den loop der jaren te beurt:
Zoo Is hij eerelid van het British Royal
Institute, en verwierf hu als zoodanig de
gouden medaille voor architectuur in 1932.
Deze hooge onderscheiding, ingesteld In
1848 onder dc regeering van Koningin Vic
toria, wordt door den Koning van Enge
land toegekend. De eerste Nederlandsche
architect, die haar verwierf, was de be
roemde dr. Cuypera. Dr. Berlage was de
eerste architect van de moderne school, die
dc gouden medaille in ontvangst mocht ne
men.
Dc Nederlandsche rogecring erkende zijn
verdiensten door zijn benoeming tot Com
mandeur in dc Orde van den Nederland
schen Leeuw.
Dr. Berlage wordt door alle hedendaag
sche architecten beschouwd als de pionier
en de leidsman, de moedige baanbreker
van de moderne Nederlandsche bouwkunst,
die zün eigen principes durfde volgen, en'
zich hierdoor bü duizenden sympathie heeft
verworven.
Het zijn vooral de inwoners der Neder
landsche hoofdstad, die de moderne schoon
heid van hun stead* eroeiande *tad a
TREINONGELUKKEN IN
FRANKRIJK EN DUITSCHLAND
BOTSING VAN EXPRES-TREIN TE
AVIGNON.
Acht dood en.
De expres-trein Genève—Ventimiglia is
gisternacht om 3.50 uur op het station van
Avignon tegen een goederentrein aangere
den.
Het ongeluk schijnt veroorzsskt te zijn
doordat de trein te hard over de wissels
gereden heeft.
De machinist beweert, dat door het bre
ken van de as van den achter de locomo
tief aangehaakte bagagewagen, het onge
luk werd veroorzaakt.
Was aanvankelük het aantal dooden zes,
in den loop van gistermiddag ia dat geste
gen tot acht. Het aantal gewonden bedraagt
55. Hiervan zouden 30 zoo ernstig gekwetst
zün, dat zij naar de ziekenhuizen van Avig
non moesten worden vervoerd. Naar ver
luidt, bevinden zich geen Nederlanders
onder de slachtofefrs.
De oorzaak van het ongeluk achünt vol
gens een nader bericht, thans vast
te staan. De trein, welke volgens voor
schrift met een snelheid van slechts 20 km.
per uur mag rOden, hsd bü het binnenrij
den van het station een snelheid vsn 40
km. De machinist en de conducteur bewe
ren. dit de remmen hebben geweigerd, en
dat zU daardoor de snelheid niet hebben
kunnen verminderen.
TWEE DOODEN BIJ EEN SPOORWEG
ONGELUK LN DUITSCHLAND.
De directie der Duiteche spoorwegen pu
bliceert het volgende rapport over een
spoorwegongeluk, dat te tttUe een de
Saaie heeft plaats gehad.
Gistermorgen om 7 38 is op het station
Halle een vertekkenda trein met een bin
nenkomende in aanrUding gekomen. De
machinist van een der treinen en een rei
ziger werden gedood, en ongeveer 160 rei
ziger* werden gewond, van wie zeventien
ernstig.
De ernstig gewonden komen allen uit
Saksen. Zij werden terstond in het zieken
huis te Halle opgenomen. Dc lichtgewon
den kregen een noodverband en konden
deels terugkeeren, deels hun reis voortzet
ten.
Volgens het voorlooplg onderzoek moet
het ongeluk veroorzaakt zijn door een fout
van een der trein be ambten.
BINNENLAND
UITBETALING VAN ALLE SURPLUS-
BLOEMBOLLEN 1933.
Naar wij uit goede bron vernemen, is er
een bevredigende oplossing bereikt, om de
uitbetaling van dc surplusbollen te be
spoedigen.
Het voornemen beats at, en ia reeds in
een vergevorderd stadium, om alle aange
voerde blocmbolen op rcgeenngsveilingen,
binnen enkele weken geheel uit te betalen.
Zooals van zelf spreekt, zal uit den aard
der zaak de controle worden doorgevoerd
en zou eventueel na dc uitbetaling blijken,
dat iemand ten onrechte geld hiervoor zou
hebben ontvangen, dan zal dit gerestitu
eerd moeten worden op straffen, welke
nader zullen worden bepaald.
tendeels te danken hebben aan den grooten
bouwmeester.
In ons nummer van Zaterdag 4 Augus
tus jJ. hebben wü nog een uitvoerige, ge-
illustreerde beschouwing geplaatst over
een van Berlage'* meest bekende meester
werken: de Amsterdamache Beurs.
Hoewel zich onder dc moderne architec
ten in Nederland verscheidene meemngs-
verachillen voordoen omtrent de heden-
daagschc architectuur en haar toepassing,
beschouwen zij toch eendrachtig Berlage
als den grooten stichter, den man, aan wien
ieder bouwkunstenaar een schoon voor
beeld mag nemen. De hooge onderschei
ding. welke dr. Berlage in het voorjaar
van 1932 te beurt viel. toen de Engelsche
regeering hem de gouden medaille voor de
bouwkunst aanbood, heeft de grüze archi
tect verblijd en hem gesterkt in zün voor
nemen zün eenmaal in galagen weg op het
pad der moderne architectuur te bluven
begaan. Ondanks dr. Berlage's hoogen leef
tijd werkte hU-tot voor enkele maanden
nog dagelijks in zijn ateliers en aan de
energie, welke deze 76-jarige grijsaard aan
den dag legde, mocht menigeen een voor
beeld naman I
MINISTER COLIJN IN DUITSCHLAND.
De Minister-President Dr. ColUn is voor
het ondergaan van een kuur in Baden-Ba
den aangekomen.
HOE HET RUK ZAL BUDRAGEN.
Minister!eele beschikking inzake kosten
van werkverschaffing en eteunverleening.
De minister van Binnenlandache Zaken
hoeft ód 10 Augustus aan de gemeentebe-
aturen doen toekomen de in uitzicht ge
stelde gemecnschappel uke beschikking van
de ministers van Social# Zaken. Binnen-
landeche Zeken en Financien betreffende
voorziening terzake van de gemeentelijke
kosten van werkverschaffing en steun ver
leening aan werkloozen voor 1934. In deze
beschikking ia om. het volgende te lezen:
In de uitgaven wegens kosten van steun-
uitkeeringvn aan ai-rkiooaen en die van
arbeidaloonen. betaald bü werkverschaffing
aan werkloozen. kan aan gemeenten uit
's Rijk* kas een bijdrage worden verleend.
De bijdrage vormt een percentage van het
bedrag van de bedoelde uitgaven. Dit per
centage wordt voor elke daardoor in aan
merking komende gemeente bepaald aan de
hand van oen schaal, welke ais bulage aan
deze beschikking 10 toegevoegd.
Bü dpze schaal worden de bedoelde uit
gaven uitgedrukt in procenten van de eoro
der volgen» art. 3 berekende belastingop
brengsten, vermeerderd met de uitkeering
ingevolge de wet van 16 Juli 1929.
Art. 3 luidt: De som der belastingop
brengsten wordt verkregen door samen-
telling van de zuivere opbrengst, welke de
gemeente over liet boeking*» ud vak 1931/32
verkregen zou hebben door heffing van:
a. 100 opcenten op de hoofdsom der ge-
meentefandsbefaet:ng. by rangschikking
der gemeente in de eerste klasse;
b. 50 opcenten op de hoofdsom der ver
mogensbelasting;
e. 80 opcenten op <k hoofdsom der grond
belasting wegens gebouwde eigendommen;
d 20 opcenten op de hoofdsom der grond-
belasting wegens ongebouwde «igendom-
roen;
e. de hoofdsom der personeels belasting
volgens het tarief der Wet op de perwonecle
belasting 1896, vermeerderd met 150 op
centen in de klasse of klassen, waarin de
gemeente gerangschikt is;
dit alle* vermeerderd met: f. 75 pCL var
dc hoofdsom der grondbelasting.
Voort» heel het in dc gemeenschappelijke
beschikking:
De minister* behouden zich voor. op
grond van gebleken bijzondere omstandig
heden m dc gemeente, het bedrag der bere
kende bijdrage voor die gemeente te ver
meerderen of te verminderen met ten hoog
ste 10 pCt. Deze vermeerdering heeft alleen
plaats indien voldaan wordt aan dc voor
waarden. welke de minister* in het belang
der financiën der desbetreffende gemeen U
noodig oordeel en.
Voor toestemming van dc in den aanhef
bedoelde bijdrage komen in aanmerking
slechts die gemeenten, welke:
a. ten genoegen van den minister van
Sociale Zaken aantoonen. dat de uükoenn-
gen aan behoeftigen in den zin der Armen
wet, voor zoover deze geschieden met gel
den uit de gemeentekas, r.ict in onjuist ver
houding staan tot dt uit keen ngen, welke
door den minister voor werkloozen zün
vastgesteld.
b. zich geheel gedragen naar dc voor
schriften, door den minister vsn Sociale
Zaken gesteld of alsnog te stellen ten aan
zien van steun verleer mg en werk verschaf -
fing.
Aan gemeenten kunnrn op haar aanvrage,
in afwachting, dat de bijdrage kan worden
vastgesteld, voorschotten op de bijdrage
worden verleend.
Ter toelichting var de bij deze beschik
king gevoegde bijdragenschaal heeft de mi
nister van Binnenlandsche Zaken om. nog
aan de gemeentebesturen geschreven dd.
10 Aug
„De in die schaal opgenomen subsidie
percentage* vormen ongeveer het 46/75c
gedeelte van de galUk*"orlific percentage*,
welke in de schaal, behoorendc bij de ge-
meenschappelüke beschikking van 23 Octo
ber 1933 waren vervat Dear verlaging werd
reeds in mün rondschrijven van 4 Novem
ber 1933 aangekoodigd
Ik vestig voorts uwe aandacht op de wij
ziging. welke 1* aangebracht in den factor,
waarin volgen* het stelsel der beschikking
der werkloosheid lasten voor de beperking
van het percentage der Rijksbijdrage wor
den uitgedrukt. Uil dezen factor zijn dc be
drijfswinsten cn -verlx»zen verwijderd.
De bepaling, welke als 3e Ivf aan art 5
is toegevoegd, strak! om te voorkomen, dat
bet op de R ijkabegroov. ng voor 1934 voor
bet vcrleenen van Rijksbijdragen beschik
bare bedrag wordt overschreden.
In genoemd rondachrOven van 4 Novem
ber 1933 werd teven* verzocht buiten de
gemeentabegrooting voor 1934 te stollen de
uitgaven voor wwrkloosbavlsvoorziemng.
voor zoover daarvoor op die begroot mg
geen ruimte aanwezig w*a« Ten aanzien
van de definitieve vaststelling dezer zg.
uiigestootcn bedragen suilen nog nadere
regel* worden gestied. Ik stel mU voor. u
bü die gelegenheid mede namen* mün
voornoemde amblagenooten nader In te
lichten omtrent de wüaa van financiering
dezer bedragen.
Inmiddels vestig ik uwe aandacht op het
terzake bepaalde in mün roadechruven van
26 Juli Jl"
NEDERLAN'DM'llF AKKERBOUW-
CENTRALE.
Erkrnning van handelarrn In aardappelen
door de Nederlandsche Akkerbouwcentrale
De Nederlandsche Akkerbouwcentrale
brengt ter kennis van belanghebbenden,
dat met ingang van 20 Augustus as alle
handelaren in aardappelen, die tot diwverre
erkend waren door de Nederlandsche
Aardappel Centrale, erkend moeten *ün
door de Nederlandsche Akker bouwcentra-
k
Dezer dagen wend aan het meerendeel
der reeds erkende handelaren een aan-
vraag-formulter ter onderteekening toege
zonden. na terugzending waarvan aan den
betrokkene een erkenningabewüs door de
Nederlandsche Akkerbouw Centrale wordt
toegezonden.
Allen, die tot heden nog geen dergelijk
aanvraag-formulier ontvingen. moeten
zulk oen formulier ten spoodigatc achrlf-
telUk aanvragen, onder-opzending van de
than* in hun bezit zonde erkennmgskaart
van de Nedcelandaohe Aardappel Centrale
en met duidelijke vermelding van hun te
genwoordig adres, aan: de Nederlandsche
Akkerbouw centrale, afd. Aardappelen, Ka
zernestraat 3. 's-Gravenhage.
Na terugzending van een hem. op zijn
aanvrage ter onderteekening gezonden
eanvi sag-for muller, ontvangt betrokkens,
tegelijk met zijn oude kaart, een erken-
nlngsbewijs der Nederlhndarhe Akker
bouwcentrale DU bew y» vormt, tezamen
met de oude kaart, de erkenning ais han
delaar in aardappelen.
Ten bewijze dat men erkend ia en ter
verkrOging van geleidebiljetten. moeten
steeds beide stukken worden overlegd.
's-Gravcnhage. 13 Augustus 1934.
HET VERVOER ENE. VAN
AABD irn 1 1 K
Bij Kon. Besl. Is bepaald, dat het tijdvak
waarvoor de artikelen 11 tot en met IS
van het Crisis Akkerbouwbesluit 1934
(het vervoeren van aardappelen), zal ein
digen op 1 Januari 1935.
Voorts is bü Kon. Beal. bepaald, dat
het tijdvak waarvoor art. 3 van het Crisis
Akkerbouw besluit 1934 voor zoover betreft
tot veevoeder verwerkte oliehoudende za
den, pitten en noten geldt, zal aanvangen
1 Augustus 1934.
BEVORDERING OPENBARE
hl I IJ h III III.
Ook te Zandvoort is een actiegroep in
hel leven geroepen, welke ten doel heeft
de bevordering van de openbare zedelük-
held en het tegengaan van een openbare
levensuiting, welke zich demonstreert in
mode en manier van doen. die indruiacht
tegen elk fatsoenlükhcidsbegrip. De groep
zal haar doel trachten te bereiken op de
zelfde manier sU de elder* opgerichte ac
tiegroepen, door n.l. de open ha re meen ing
te bewerken door verbetering van de In
zichten betreffende datgene, wat aan» too-
lel uk kan worden genoemd en wat niet
K. N. V. B. EN WERKLOOZEN.
Minister keurt het plan goed.
Benige vertegenwoordigers vsn de K. N
V. B hebben dezer dagen «-on onderhoud
gehad met prof. mr. J R. Slotemaker de
Bruine, minister voor Sociale Zaken, in
zake het plan van den K. N. V. B. om voet
ballers, die werkloos zün, terreinen in orde
te laten maken.
De bedoeling was om deze arbeiders iet*
meer te geven dan hun steun.
De bestuurd sren van den K. N. V. B.
z|jn er nu naar het „Handelsblad" ver
neemt, in geslaagd de ministerieele goed
keuring te krijgen, dat dc wcrkloozc voet-
ballcra die dezen abeid verrichtten 050
per dag méér ontvangen dan hun steun.
CRISISPOSTZEGELS.
Volgens de voorloopige cijfers zün van
de Criiispostzegel*. welke lm. Juli op de
postkantoren verkrijgbaar waren, de vol
gende aantallen verkocht:
frankcerwsarde verkoopprü* aantal
5 cent 9 cent 685 827
6 cent 11 cent 829-387
De netto opbrengst boven dc frank*
waarde bedroeg ruim 61 900.
BERICHT!
Wij maken onze Adverteerden er
op attent, dat „De Lcidsche Courent"
WOENSDAG 15 AUGUSTUS (Merie
Ten Hcmcl-opncminil) NIET tel ver
schenen.
Telefoontjes worden in ons bied
■ven Dinsdag 14 Aug. opgenomen.
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Twee spoorwegongelukken. BIJ ren bot-
-Inj !«- \Mjn<in «i)n iloodrn. bij een te
Halle In DulUrhland 2 doodrn te betreu
ren. (1ste blad).
De opvolger van von Papen al* eomml»-
■arta voor het Saargebled sou een frlla
anti semiet en anti papist lijn. (4de blad).
Frsurnfrld en llabicht gearresteerd.
(4de blad).
China awaar grteUterd door droogte en
overstroomingen. Honger bedreigt de be
volking. (Builen!. Ber4de blad).
BINNENLAND.
Overleden li de groote Nedertandsrhr
architect dr. II. P. Berlage. (late blad).
Benoemingen In hat Bisdom Haarlem.
(late bied).
Tel van verkeersongelukken met doo
drn en gewonden. (Gem. Der.. 3de blad).
DulUehe kotnmlesen er kleien op Neder-
landarh gebied een man neer. (Gem. Ber.
3de blad).
Jongeman te Voerrndael met •piritua
doodgrvoerd. (Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
UBetekend gnlitfd* athletlek wedstrij
den te Amsterdam. waarbij Berger* dr
Amrrikaan verwit*g (Bde blad).
NurrrMrn der Hollandsrhe deelnemer*
naast de verwachte dames-overwinningen
bij de swemkampiomsrhapprn te Maag
denburg (2de bied).
De wereldkampioene happen te I.rlpilf
brachten overwinningen voor Scheren* (be.
roe pek laser I en Pola amateur* Van VUet
werd tweede (2de blad).
Hongarije winnaar van de Enropeeorhe
imimiifMmhappih Lomm
blad).
FAILLISSEMENT N V. ATALANTA
VERNIETIGD.
Het Gerechtehof te Amsterdam vernie
tigde in zün arrest van heden het faillis
sement van de drukkerü N V. Atalanta,
waar de Tribune werd gedrukt, hetwelk
door de rechtbank wu uitgesproken.
De Raad van Arbeid, de aanvrager van
het faillissement, mUt aldus overwoog
het Hof de bevoegdheid het faillissement
aan te vragen.
De vordering betrof deel* de uitvoering
van de ongevallenwet en drrU de uitvoe
ring van de invaliditeitswet. Voor de beide
respectievelijke vorderingen geeft de on
gevallenwet. raap de invaliditeitswet de
middelen ven executie aan en onder deze
middelen vermeldt de wet niet het aan
vragen van faillissement.
De Raad van Arbekl werd veroordeeld
in de koelen, begroot op 200.— Het sala
ris van den curator werd bepaald op (350
gulden, eveneens te betelen door den san-
vrager.
Voorllrhtlngvdlenat voor tfe
ftchoenlnduatrir.
Naar dr ..Reb." verneemt, zei aen de
afdeeling Nijverheid van het departement
van Economische Zeken in Indie uitbrei-
ding worden gegeven door daareen te ver
binden een voorlichtingsdienst tcr\ bate
van de schoenindustrie.
Tot directeur I» benoemd de heer W A
Capaltne te Buitenzorg. De heer Capaline
zal binnenkort naar Waalwijk komen om
zich van de schoenindustrie op de hoogte
te stellen.
