Verruiming van Zondagsverkoop
Een gesticht voor achterlijke
kinderen te Nieuwveen
Z5ste Jaargang
WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1934
No. 7883
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
D£ ABONNEMENTSPRIJS b«dru(t bij voor*bcUlk|
Voor Leiden 19 cent per week 2.59 per kwartaal
Bij onze Agenten 29 oent per week J 2.69 per kwartaal
Franco per poet i 2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, b{j
ng. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededecllngen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TCI.FfOONTJM van ten hoogste 90 woorden, waarin be-
bctrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en eerkoop: 9.S9
De verplichte arbitrage
in sociale contlicten
Het zal aan velen wellicht ontgaan zijn,
dat onze nieuwe Minister van Economische
Zaken in zijn korte ambtsperiode reeds
een nieuw element in onze sociale verhou
dingen heeft weten te brengen. Wij hebben
hierbij het oog op de toepassing van Art
1 van de Crisis-organisatiebeschikking
1934 II, waarbij de mogelijkheid van ver
plichte arbitrage in sociale conflicten in
het landbouwbedrijf geopend werd.
Deze mogelijkheid is nu tol werkelijk
heid geworden. Het zijn de Zuid-Holland-
sche en Zeeuwse he eilanden geweest aan
wie deze eer te beurt is gevallen.
Ongetwijfeld is hiermede een nieuwe
fase in den socialen strijd bereikt, al kan
de draagwijdte daarvan momenteel niet
overzien worden.
De crisis heeft veel kwaads op haar ge
weten, doch zij blijkt desondanks onmis
baar in de voortschrijdende ontwikkeling,
r is ook merkbaar bij dit kleine onder
deel. Met de crisiswetten in de hand en met
de inhouding van den steun als stok ach
ter de deur heeft de Minister van Econo
mische Zaken weten te bewerkstelligen,
dat de sociale conflicten in den landbouw,
die geen oplossing konden vinden langs den
weg van vrijwillige arbitrage via de Rijks
bemiddeling, thans aan verplichte arbi
trage zullen worden onderworperf door een
arbiter, die de Minister aanwijst.
Het is merkwaardig, om in groote lijnen
de ontwikkelingsgang der sociale verhou
dingen eens na te gaan. Jarenlang hebben
deze feitelijk berust op macht.
Het behoeft geen nader betoog aan wiens
zijde de macht was, toen werkgever en
werknemer nog individueel tegenover el
kander stonden. De arbeider was volko
men overgeleverd aan de willekeur van
den werkgever. Daarin kwam verandering,
toen do organ isatiegcdachtc ging doorwer
ken en de arbeider via de vakbeweging
voor zijn rechten opkwam.
Typisch is het echter, dat terwijl het
eigen recht zoeken practisch overal tot het
verleden behoorde, dit op het sociale ter
rein met het opkomen der vakbeweging
juist hoogtij begon te vieren. De staking
was het middel, waarmede de arbeider zyn
rechten meende te moeten veroveren en te
verdedigen, terwijl het volkomen begrij
pelijk is, dat de werkgever eveneens een
wapen ging smeden en dit in de uitsluiting
vond.
Wij willen over deze beide rechtsmidde
len op zichzelf niet spreken, doch meencn
er toch wel even op te moeten wijzen, dat
het vaak machtsmiddelen in plaats van
rechtsmiddelen zijn geweest. Indien alle
plaats gehad hebbende conflicten eens voor
het forum van het recht zouden komen;
zou zeker blijken, dat nu eens de werkge
ver en dan weer de werknemer in de rich
ting van conflicten dreef, waar aan een
feitelijken rechtsgrond ontbrak, doch die
men slechts doordreef, om eigen machts
positie te toonen.
Ook daarin kwam van lieverlede ver
andering en 't is de collectieve arbeidsover
eenkomst geweest, die deze verandering
in velerlei opzicht bewerkstelligd heeft. In
een groot aantal C. A. O.'s toch was en is
een procedure van rechtspraak vastgelegd,
zoodat partijen als het ware vrijwillig af
stand hebben gedaan van het zoeken van
eigen recht
Daar is dan nog bijgekomen de instel
ling van de Rijksbemiddeling, die tus6chen
beiden treedt, wanneer een staking dreigt
en wier hulp door party en ten allen tijde
kan worden ingeroepen.
Wel zijn partijen in geen enkel opzicht
gebonden bemiddelingsvoorstellen van den
Ryksbemiddelaar te aanvaarden, doch
men gevoelt, dat de partij, die deze voor
stellen niet aanvaardt, reeds by voorbaat
een moreel zwakke positie inneemt.
Doch met dit alles was wel een zeker
ordening van de sociale verhoudingen ver
kregen. maar een volledige rechtsbasis,
voor zoover dat ten minste bij mensche-
lykc verhoudingen mogelyk is, was nog
niet gevonden. Wy zouden haast zeggen,
daarvoor moest eerst de crisis alles onder
graven. en moesten de verhoudingen zoo
worden, dat het eigen recht zoeken tege-
lykertyd beteek end c eigen ondergang zoe
ken.
Het moet dan ook zonder meer als een
stap in de goede richting beschouwd wor
den, dat thans het clement van verplich
te arbitrage in de sociale verhoudingen is
in gebracht, al u het dan nog gebrekkig.
Het berust toch feitelijk nog slechts op een
crisistoestand, terwijl als dreigement voor
het aanvaarden van die verplichte arbi
trage het intrekken van den steun moet
gebezigd worden.
Doch Keulen en Aken zijn niet op éèn
dag gebouwd, zuilen wij ook hier maar
peggen. Er is een opgaande lijn te bespcu-
RICHTLIJNEN VOOR DE GEMEENTEN.
Een behoorlijke meerderheid der geraad
pleegde winkeliers moet voor
verruiming zijn.
De jongste wijziging van de Winkelslui
tingswet zal zooals men weet in werking
treden twee maanden na het tijdstip van
afkondiging der wet In die periode van
twee maanden moeten de gemeenteraden
verklaren, dat zij van oordeel zyn, dat de
tegenwoordige omstandigheden aanleiding
geven tot verruiming van de verkoopgele
genheid op Zondag ten aanzien van de in
de wet genoemde winkels: (banketbakkers,
sigarenwinkeliers, slijteryen, verkoopers
van visch, fruit, brood en consumptie-ijs).
Na dit tijdstip van inwerkingtreding zal
het niet meer mogelyk zyn de in art. 4 der
Wijzigingswet opgenomen regeling van
toepassing te verklaren. De verklaring zal
voorts moeten inhouden opgave ten aan
zien van welke der ii#de wet genoemde
categorieën winkels de verruiming van
toepassing zal zijn.
De minister van Econ. Zaken heeft thans
een circulaire aan de gemeentebesturen
gericht, waarin wordt medegedeeld welke
gedragslijn in dezen moet worden gevolgd.
Een verklaring zal door den gemeente
raad slechts kunnen worden afgelegd, na
dat belanghebbenden uit het betrokken
bcdryf ter zake zijn gehoord. In de eerste
plaats zullen dit uiteraard zyn de winke
liers uit het betrokken bedrijf, voor zoover
hun belangen inderdaad rechtstreeks met
de verruiming gemoeid zijn. Zulks be tee
kent, dat daaronder niet vallen die win
keliers. t.a.v. wie de regeling van art. 4
der wijzigingswet practisch geen beteekc-
nis zal hebben uit hoofde van het feit, dat
voor hen op grond van plaatselijke bijzon
dere omstandigheden thans reeds voor
het geheelc jaar een afwijkende re
geling voor den Zondag geldt, welke ver
der gaat dan die, welke het genoemde
wetsartikel inhoudt. Zy die slechts voor
een gedeelte des jaars van een
dergelijke afwijkende regeling profitee-
ren, zullen wel als belanghebbenden zijn
aan te merken, aangezien de verruiming
van art. 4 voor hen voor het overige deel
van het jaar beteekenis kan hebben.
Het zal, aldus schrijft de minister, aan
beveling verdienen om. ioo mogelyk met
de betrokken winkeliers Individueel con
tact te zoeken, b v. door informatie ter
plaatse. Mochten hiertegen óverwegende
praclische bezwaren blyken te bestaan,
dan zouden, na voorafgaande aankondi
ging, ter secretarie of elders In de ge
meente lijsten ter tcekening kunnen wor
den ncdergelegd. waarop zy zich vóór of
tegen de verruiming kunnen verklaren.
Voorts zal. voorzoover noodig. nog het
oordeel van plaatselijke organisaties van
winkeliers uit de betrokken branche, zoo
mede dat van de Kamer» van Koophandel,
onder welker gebied de gemeente behoort,
kunnen worden ingewonnen.
Ook wijst de minister op het belang, dat
er, in verband met de concurrentie-ver-
houdingen tusschen winkeliers in aangren
zende gemeenten, in gelegen kan zijn om,
alvorens een beslissing te nemen, in daar
toe leidende gevallen met de besturen dier
gemeenten contact t« zoeken,
Voorta dient er de aandacht op te wor
den gevestigd, dst ook het winkelperso
neel als belanghebbende moet worden
aangemerkt. In hoeverre er aanleiding
bestaat ook aan dit personeel uit de be
trokken branche ccnigen invloed op den
gang van zaken toé: te kennen, zal afhan
gen van de vraag. gf daarin In ecnigszins
bcteekenende male bedienden werkzaam
zyn. Wellicht kunnèn de personeelsorga
nisaties in voorkomende gevallen inlich
ten omtrent wat men In de kringen dezer
bedienden zou wenschen.
De nadruk wordt er bok eens op gelegd,
dat het de bedoeling b dat toepassing
van de regeling van art. 4 der wijzigings
wet alleen dan plaats vindt, Indien de
noodzakelijkheid Juanv ui voor de winke
liers inderdaad duidelijk gebleken U. Deze
noodzakelijkheid dient naar de meening
van den minister als vaststaand te wor
den beschouwd. Indien de overtuiging b
verkregen, dat een behoorlijke meer
derheid der geraadpleegde winkeliers
vóór de loepajndng der regeling b.
De inrichting en de werk
wijze van „Sassenoord'
EEN PLAATS IN HET LEVEN
Het buitengewoon lager onderwas voor
achterlijke kinderen heeft zich de laatste
tien jaar voortdurend ontwikkeld. In
plaatsen met een groot of middel-groot in
wonertal treft men thans veelal een inrich
ting aan, waar het geestelijk misdeelde
kind onderwijs geniet Plaatsen van klein
formaat, ja alle plattelandsgemeenten mis
sen echter een dergelijke school, omdat z|j
slechts een miniem of een enkeling van
deze geestelijk minderwaardigen herber
gen. Velen van hen gaan een ellendige toe
komst tegemoet, worden ontijdig naar oen
krankzinnigengesticht gestuurd, waar zij
dikwijls heelcmaal tot het peil der wezen
lijke patiënten afzakken. Om twee rede
nen ia er daarom alles voor, dat er voor
achterlijke kinderen moer gestichten ko
men, waaraan scholen voor buitengewoon
lager onderwijs, verbonden zijn.
Eerstens om geestelijk misdecldcn uit
kleine gemeenten op te nemen, maar daar
naast om de opvoeding dezer stumperds
meer tot haar recht tc doen komen. Op dc
gewone lagere scholen gaan onderwys cn
opvoeding hand aan hand, waarby dc op
voeding thuis van diepgaande invloed is.
Dc geestelijke vorming van het achterlijke
kind stelt echter veel zwaarder eischcn,
wil het resultaat ecnigszins merkbaar wor
den. Een voortdurend contact met den op
voeder, aan wicn zeer hooge cischcn ge
steld worden, is hier noodig. Het achter
lijke kind wordt thuis dikwyls verwend of
verwaarloosd, hetgeen den ouders moeilijk
ten volle kan worden aangerekend. Met
ren en dat heeft op zichzelf reeds veel te
betcc kenen.
De basis, waarop dc sociale verhoudin
gen gebouwd worden, begint ongetwijfeld
voortdurend zuiverder te worden en zal
zeker aan veel gewroet, waar zich juist dit
terrein zoozeer voor leende, oen einde ma
ken.
volwaardige broertjes er zusjes kan hij
niet meedoen, U hinderlijk, begrijpt niets,
verstoort het spel en dc anderen laten hem
liggen. De kleine, die juist extra aanhanke
lijkheid behoeft, voelt zich intuïtief tekort
gedaan, vervreemdt van zijn huisgenooten
en leeft ten slotte voort In zijn stompzin
nig wereldje. Wat zijn vader en moeder,
zijn broertjes en zusjes voor hem niet zijn,
dst kan de Zusters. Broeder of leeke-op-
voeder voor hem worden in een gesticht.
ZU trekken met hem op, begrijpen hem,
snauwen niet af. en door hun opofferende
liefde en Gods genade weten zij voor den
stumperd een wereld te openen, die mis
schien niet direct volwaardigcn. maar wel
aan hem bevrediging schenkt en levens
blijheid. En groot geworden leert hij een
vak. Zelf kan hij zich met dc steun van
anderen tot oen maatschappelijk peil op
werken, dat hij, aan zijn lot overgelaten in
het gunstigste geval nimmer zou hebben
bereikt.
„fluize Angela" en „Saaaen-
oord" een twee-eenheid.
Z H Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
de Eerw. Zusters Ursulinen van Bergen
belast met de opvoeding en het onderwijs
van het katholieke, achterlijke kind in Zijn
Diocees. Een verheven maar zware taak.
Voor wat de voogdijkinderen betreft, dit
geschiedt door de Eerw. Zusters van de
Voorzienigheid tc Leiden. Voor het ver
dere zullen wy het uitsluitend hebben over
de eerstgenoemde kloosterorde, daar deze
in December as. in Nieuwveen haar tweede
gesticht zal betrekken, namelijk dc be
kende buitenplaats ..Sassenoord", waar de
uitbreidingswerken in volle gang zijn. Dc
zeereerw. heer G. v. d. Burg. rector te Ber
gen en tevens belast met het toezicht op de
overige ondcrwijs-innrhtingcn der orde,
vonden wij onmiddellijk bereid voor ons
blad alle inlichtingen te verstrekken om
trent de bestemming van het buiten tot ge
sticht voor schterlyke kinderen.
De Rector vertelde over „Huize Angela"
In Den Haag, tot voort kort het eemgste
gesticht van dien aard in ons bisdom,
waaraan een groote school van B L. O.
verbonden is, die ook door externen be
zocht wordt. „Huize Angela" is echter
haast overbevolkt. Het grootste bezwaar is
evenwel een tekort aan speelruimte. De
aankoop van „Sassenoord" neemt dit euvel
weg en opent belangryke perspectieven.
Beide gestichten staan in zoo'n nauwe ver
houding tot elkaar, dat wij wel haast van
een twee-eenheid mogen spreken, hetgeen
wy hieronder hopen aan te toonen. Voor
een goed inzicht zullen wij systematisch te
werk gaan.
Een viervoudige dienst.
„Sassenoord" wordt het „voorgebochte"
van „11. A.", een vast tehuis voor de meest
•chterlyken, die zelfs het B. L. O. niet kun
nen volgen, verder nazorg-inrichting voor
meisje en ten slotte uitspanning»- en va-
cantic-oord voor de liaagsche „bleekneus
jes"! Een viervoudig doel dus.
Een kind, dat ter verzorging wordt op
genomen. gaat eerst naar Den Haag. Daar
geschiedt onder leiding van dr. Bouwdyk
Bsstiaanse, den psychiater, het medisch-
paedagogisch onderzoek. De geestelijke af-
wyktngen worden gezocht en daarnaar de
methode bepaald, die gevolgd moet wor
den om tot de beste resultaten te komen.
Hoe eerder de patiëntjes onder dvkun-
dige behandeling komen, hoe grooter de
kans op slagen u. Vandaar dat reeds kin
deren vsn 3 i 4 jaar worden opgenomen.
Na dit onderzoek komt het kind, als het
nog te Jong of onbekwaam is voor B. L
O. naar Nieuwveen. Ook hier geregeld
psychiatrisch onderzoek, en krijgt het kind
onderwys volgen* de Montcasori-metho-
de. Deze methode van zelfwerkzaamheid
werkt de ontwikkeling der zintuigen in de
hand Het kind" mag zelf keus maken en al
spoedig blijkt de Zusier weer het de mees
te aanleg voor heeft. In die richting wordt
verder gewerkt. Kinderen met overeen
komstige kenmerken worden in clubje*
gedeeld en speclaliscercn zich In bepaal
de vakken: teekenen. handenarbeid, naaien
enz. Zyn ze rijp voor B. L. O. dan gaan
ze naar Den Haag, tenzij er geen plaats
mocht zijn. In dat geval blijven ze in het
„voorgeborchte" en wachten hun UJd af.
Nazorg.
Zijn de verpleegden op een leeftijd ge
komen, det zij „H. A." kunnen verlaten,
dan gaan de jongena in een vak, waar zij
de meeste aanleg voor blijken te hebben.
De meisjes worden b.v. als tweede meisje
geplaatst in een dienst. Voor zelfstandige
huishoudelijke arbeid zijn ze als regel niet
geschikt. Anderen worden nasister. De
Rector vertelde van verpleegden, die het
diploma lingerie behaalden. Is er voor de
meisjes geen betrekking open en hebben ze
geen goed ouderlijk huls, dan mogen ze
In hei gesticht blyven cn helpen de Zus
ters in het huishouden. Voor zoover niet
in Den Haag van noode komen zij naar
Nieuwveen.
„Ra
enoord" varanllr-oord.
Het gesticht !n Nieuwveen zal tevens een
vacantieverblyf worden. Uit Den H«*i ko
men regelmatig per bus patiënten, die voor
een dagje, voor een paar dagen, ja soms
voor eenige weken komen, om zich te ver
maken cn te wandelen in het bosch ach
ter het gesticht, dat in de toekomst nog
belangrijk wordt vergroot. Ook In de gure
jaargetijden en op regenachtige dagen zul
len dc kinderen volop kunnen genieten in
den wintertuin, een onderdeel van de wes-
tljke vleugel. Deze wintertuin, in feiten
een bak met wit zand, wordt 18 M. lang en
krijgt een glazen dak. Langs dc wanden
komen bakken met teelaarde, waarin
planten en bloemen. Bovendien zal dc vo
gelwereld in een drietal volières worden
ondergebracht. Voor de kinderen dus vol
doende vertier.
Nu wij toch de nieuwbouw hebben aan
gesneden. behalve de wintertuin omvat
de westelijke vleugel eenige leslokalen, die
aan het hoofdgebouw grenzen, voorts een
laboratorium en dokterskamer, een linnen
kamer en eenige badkamertjes. Het hoofd
gebouw staat hoofdzakelijk ten dienste vsn
de Zusters en van het huishouden. Op de
bovenste verdieping komt een kapel. Dc
slaapzalen komrn in de oostelijke vleugel,
die slechts 10 M. lang wordt; de andere
30 M Met J November moet de verbou
wing klaar zijn. In December zal het ge
sticht pas in gebruik genomen worden. Bij
volledige bezetting kunnen er zestig kin
deren verpleegd worden. Wat het in de
verre toekomst kan worden? De uitbrei-
dmgsmogclykheden zijn groot. Een boer
derij met ruim 20 I1.A. land behoort ook
aan het gesticht.
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De terugtocht der tienduitenden van het
Tannenberg-monument. (2de blad).
Bekende DulUehe Katholieke Journalist
in „SchuUhaft" omgekomen. (2de blad).
Von Papen gaat naar \V renen. (2de blad)
Twee doodvonnlaarn In Oostenrijk. (2de
blad).
De hongersnood In Rutland. (2de blad).
BINNENLAND.
Circulaire van den Minister Intake ver-
ruiming verkoop-gelegenheid op Zondag.
(lste blad).
Sigarenfabrieken wenschen verbod van
Invoering van machine», (lste blad).
Ernstige bocrderljbrand te Roosendaal.
(Gem Bee. 3e blad).
Verschillende vrrdrtnklngsongevallen.
(Gem. Ber. Sc blad).
ArroUtlr» |n verband met de cafébrand
te Amsterdam. (Geen Her 3e blad).
Ernstige verkeersongevallen. (Oem. Ber.
3e blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Internationale Alpenrit begonnen.
Twee Hollander» reed» uitgevallen. (3«
blad).
De Sociale Studieweek te Rolduc.
(2de blad).
Verplichte arbitrage in sociale ge
schillen, (lite blad).
Een nieuw gesticht tc Nieuwveen.
(1ste blad).
Schoon. doch utlcrmi swaar
liefdewerk.
De taak der Zuster», met de opvoeding
van de geestelijk mUdeclden be laat. moge
schoon zijn. zy is tevens erg zwaar. Zich
zelf wrgnjfercn. kind met deze kinderen.
zich in hun wereldje verplaatsen, hen met
moederlijke liefde omringen en een schier-
bovenmenachclljk geduld beoefenen U hun
d*gelyk*che regel Maar daarnaast, welk
een arbeidsvreugde verschaft hun deze
verheven roeping, als zij wee» een kind
geestelijk gezonder aan de ouders en de
maatschappij kunnen afleveren!
De kinderen mogen veelvuldig bezoek
ontvangen èn om hen niet van ouders en
familieleden te vervreemden, èn om de
ouder» te leeren hoe zij de ontwikkeling
van hun kind. na vertrek uit het gesticht,
verder kunnen bevorderen.
De opvooding en het onderwijs tn „Sas
senoord" zooals wij de nieuwe inrich
ting voorloopig nog maar noemen - ge
schiedt zonder eenige subsidie Slechts het
B. L. O. wordt gesubsidieerd. De inrich
ting moet zich dus bedruipen ven hel
kostgeld der patiënten, die uit milieus
met verschillende financieele draagkracht
afkomstig zijn, en voor het overige vsn
eventueele giften en legaten.
Deze belangryke. nieuwe katholieke on
derwijs instelling zal op Nieuwveen een
apart stempel drukken.
AAN HET STRAND
Uit een artikel in de „Maasbode".
-Aan het s'rand te Scheveningendst wij
kenneni» het z/»ó. dat in onze onmiddellijke
omgeving herlc ge/innen weigeren «w nog
een voet te zciten Ons zjjn pcrsocmlyk ge-
vallen bekend, dat df-natmeiajea. nette,
doodeenvoudige art«<;dcr»kiz>derrn, aan hun
mevrouwen verzochten, haar niet moer met
kleine kinderen naar het strand te sturen.
Zy konden mot verdragen, wat zU er zagen
en raaktrn verlegen met de vragen en op
merkingen der kleine kinderen".