DOLLFUSS' MOORDENAAR VOOR
HET GERECHT
25ste Jaargang
DINSDAG 31 JULI 1934
No. 7876
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
D£ ABONNEMENTSPRIJS bedruft bij roorvtbeUimf
Voor Leiden M cent per wek2J»
Bij «12e Agenten 7* cent per week 2.H per kwartaal
Franco per post Z-9S per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is toot de Abormé's rer-
krijgbaer tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. U
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTi
G e w o n a Adrortentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededaelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 90 woorden, waart* be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur m
verhuur, koop en verkoop: S §A#
Planetta bekent zijn daad.
HET REQUISITOIR.
Maandagmiddag begon te Weenen voor
het Militair Gerechtshof het proces tegen
de moordenaars van Bondskanselier Doll
fuss, den 34-jarigen Obto Planeta en den
leider van den overval o«p de Bondskanse-
larij, den 29-jarigen Fnanz Holzweber.
Tegen vijf uur verscheen het hof, dat
gepresideerd wordt door Overste Kubin.
De zaal stond onder militaire bewaking.
Nadat de gebruikelijke formaliteiten wa
ren vervuld, kreeg de procureur-generaal
het woord voor zijn requisitoir. Het eerste
gedeelte daarvan was een uitvoerige be
schrijving van de gebeurtenissen van 25
Juli. Vele bijzonderheden daarvan zijn
reeds bekend, nJ. hoe dien dag een perso
nenauto en elf vrachtauto'6 op de Ballhaus-
platz verschenen, waarin zich 150 a 200 man
bevonden, gekleed in militaire uniformen,
en hoe dezen hert, gebouw binnendrongen
en de wacht overweldigden.
De bode Hedivicek,, die den overval had
gezien, trachtte den Bondskanslier in vei
ligheid te brengen. Hij ontmoette Dollfuss
in de zuilenzaal en verzocht den Kanselier,
hem te volgen. Hij wilde hem ni. door een
achterdeur naar buiten brengen. Op d$t
oogen'blik Werd de deur van de zuilenzaal
echter met geweld opengebroken en dron
gen twaalf opstandelingen naar binnen, die
onmiddellijk hun revolvers trokken. Eén
hunner, die recht voor den Bondskanselier
v/as gaan staan, had toen deze de handen,
als om het gevaar af te weien, voor het
gezicht bracht, na elkaar twee schoten ge-
loet. Wat er vender gebeurde kon Hedvicek
niet meer volgen, omdat hij met de handen
omhoog met zijn gezicht tegen den muur
moest gaan staan. Uit het verdere onder-
Boek was echter gebleken, dat Dollfuss nog
eenige uren in leven en gedeeltelijk ook bij
bewustzijn bleef, hoewel hij pas na 20 mi
nuten verbonden werd. 't Middags tegen
kwart voor vier is hij aan zijn verwondin
gen overleden. Hij bleek twee kogel wonden
te hebben. Eén schot was door de hals ge
gaan en had hert ruggemerg doorboord. De
tweede kogel was in de hals blijven steken.
Geen der schoten was direct doodelijk en
de dood is door verbloeding ingetreden.
De verdenking was gewekt, dart de scho
ten waren gelost door Planetta, die zulks
toegaf, doch verklaart, dat het niet zijn be
doeling was geweest, den Bondskanselier te
treffen, laat staan te dooden, vooral waar
hert parool was uitgegeven, dat geen ge
welddaden gepleegd mochten worden, be
houdens in dringende noodgevallen.
Na een korte onderbreking op verzoek
van de verdediging, wordt de beklaagde
Planetta aan een verhoor onderwarpen. Op
de vraag van den President, waarom hij de
Bondskanselarij binnendrong, antwoordt
hij: „Op bevel". Hij deelt echter niet mee op
wiens bevel. Hert blijkt, dat hij tot het
Bondsleger behoorde tot hij in 1932 ontsla
gen werd wegens verboden actie voor de
nationaal-socialistische partij. Op 25 Juli
was hij reeds des morgens te 5 uur begon
nen de menschen, die als troepleider on
der zijn bevel stonden, te waarschuwen,
dat zij zich moesten verzamelen in een turn-
gebouw in het 7de district, waar hij zelf
des middags tegen half één was gearriveerd.
Een kwartier later vertrokken de auto's
naar de Ballhausplatz. Planetta verklaart
dan hoe hij op den Bondskanselier gescho
ten heeft. Toen hij Dollfuss zag vallen,
heeft hij nog getracht, verbandwatten te
vinden. Aan het slot van zijn verhoor ver
klaart hij, dat het hem ten zeerste spijt,
dat hij den Bondskanselier heeft neerge
schoten.
Bij het verhoor van den beklaagde Holz-
weber komen de onderhandelingen over
den vrijen aftocht der opstandelingen ter
sprake en vraagt de president, of Minister
Fey reeds wist, dat Dollfuss zwaar gewond
was toen hij met de opstandelingen over
hun vrijen aftocht onderhandelde. De be
klaagde antwoordt hierop bevestigend en
zegt, dat ook Minister Neustaedter-Steur-
mer daarvan op de hoogte was. Minister
Fey had zijn soldarten-eerewoord gegeven
voor het waarborgen van een vrijen af
tocht en had daar geen enkele voorwaarde
aan verbonden.
Minister Fey bevestigde deze lenang in
zijn daarop volgend verhoor. Hij wist toen
reeds dat de Bondskanselier overleden was.
De laatste woorden van Dollfuss waren:
„Geen bloed vergieten; er moet vrede
komen". Later was Minister Neustaedter-
Stuermer voor het gebouw verschenen, die
een vrijen aftocht beloofde als het gebouw
ontruimd werd en dreigde, het anders te
laten bestormen.
Ook toen was aan de toezegging van vrij
geleide geen enkele voorwaarde verbonden,
Fey deelt mede, hoe hij van het balcon af
met Minister Neustaedter-Stuermer onder
handeld heeft en hoe de bemiddeling werd
ingeroepen van den Duitschen gezant Dr.
Rieth. Een vraag van een der verdedigers
aan Fey, of deze zijn eerewoord had gege
ven, dat de oproerlingen vrij gelaten zou
den worden, wordt door den president niet
toegestaan.
Fey verklaart echter, tegen beantwoor
ding hiervan geen bezwaar te hebben, om-
dait hij zijn woord niet gegeven heeft en
wel, omdat hij geen overeenkomst kon tref
fen. Op een vraag van den President, hoe
Fey dan verklaart, dat de opstandelingen
tenslotte niet ongehinderd konden aftrek
ken, antwoordt de Minister, dat de voor
waarden later door de overige loden der
regeering ter sprake zijn gebracht.
Vervolgens werd Minister Neustaedter-
Stuemer gehoord, die mededeelde, dat
Bondsmmister Schuschnigg, toen deze op
de Ballhausplatz kwam en van den dood
van den Bondskanselier hoorde, verklaard
had, dat daardoor een geheel nieuwe si
tuatie was ontstaan. Er was een moord ge
pleegd en daarom werden de opstandelin
gen in verzekerde bewaring genomen.
Een der verdedigers wenscht te consta-
teeren, dat men in ieder geval, los van den
toestand van den Bondskanselier, vrijge
leide had beloofd. Minister Neustaedter-
Stuermer merkt daartegenover op, dat hij
zijn soldaten eerewoord slechts aan solda
ten geeft en het aan het hof wil overlaten,
te beoordeelen of soldaten een doodelijk
gewonde geestelijken en medischen bij
stand weigeren.
Nadat nog verschillende andere getuigen
gehoord zijn, verzoeken de verdedigers ook
den Duitschen gezant Dr. Rieth en Bonds
kanselier Dr. Schuschnigg te hooren. Na
tien minuten in raadkamer te zijn geweest
wordt dit verzoek door het hof afgewezen.
De verdedigers verzochten vervolgens, de
zitting te willen verdagen aangezien het
volgen ervan groote inspanning kostte.
Toen de President weigerde hieraan te vol
doen, kwam het tot oen heftig incident tus-
6chen hen en den President en legden do
verdedigers de verdediging neer.
Zoowel de President als de verdedigers
kondigden aan, zich bij de Kamer van Ad
vocaten te zullen beklagen.
De zitting moest nu wel opgeheven wor
den. Zij werd hedenmorgen te 9 uur voort
gezet. Met de advocaten was mtusschen on
derhandeld over hervatting van de verde
diging.
MEER OPTIMISME TE ROME.
Spoedige terugtrekking der troepen?
In Italiaansche regeeringskringen schijnt
men van meening te zyn, dat de toestand in
Oostenrijk veel rustiger en beter is dan in
de afgeloopen dagen het geval was, en dat
het hoogtepunt der crisis reeds bereikt is.
Zelfs wordt rekening gehouden met de mo
gelijkheid, dat de Italiaansche troepen bin
nen enkele dagen weer van de Oosten-
rijksch-Italiaansche grens zullen worden
teruggetrokken.
Nieuwe regeering gunstig In Italië
ontvangen.
In Italië is men, naar United Press meldt,
algemeen ingenomen met de vorming van
het nieuwe Oosten rij ksche kabinet. Men
hecht bijzondere waarde aan het feit, dat de
nieuwe bondskanselier Schuschnigg de ze
kerheid biedt, dat de politiek van den over
leden bondskanselier, dr. Dollfuss, zal wor
den voortgezet. De nieuwe Oostenrijksche
regeering heeft de belofte afgelegd, dat zij
de politiek in Dollfuss' geest zal voortzet
ten en meer in het bijzonder er voor zal
waken, dat de neutraliteit van het Oosten-
rijk«che grondgebied niet geschonden zal
worden. Alle leden van de nieuwe regcc-
ring hebben vertrouwen in de door wijlen
dr. Dollfuss gevoerde politiek en men kan
er op rekenen, dat zij verder zullen waken
voor de integriteit van Oostenrijk, waar
voor Dollfuss gestreden heeft en ten slotte
zijn leven heeft gelaten.
Weenen onderhandelt met Belgrado.
Tua6chen Weenen en Belgrado zijn op
het oogenblik onderhandelingen gaande,
met het doel de Oostenrijksche troepen in
staat te stellen, tot een algemeenen aan
val op de 3000 nationaal-socialisten, die nog
in de onmiddellijke nabijheid der Oosten
rijksche grens stand houden. Op het oogen
blik wordt deze beslissende aanval, naar
men weet, nog vertraagd als gevolg van de
vrees der Oostenrijkers, dat kogels op Joe-
goslavisch gebied terecht zullen komen en
wellicht Joegoslavische grensposten wor
den geraakt.
OVER VON PAPEN'S BENOEMING NOG
NIET BESLIST.
Te Weenen verluidt, dat de Oostenrijk
sche regeering naar alle waarschijnlijkheid
over de kwestie van het agrément voor
den Duitschen vicc-kanselier von Papen
als speciaal gezant van het Duitsche Rijk
te Weenen, nog niet zal beslissen. Men
wenscht af te wachten of Italië, Frankrijk
en Engeland van Dultschland garanties zul
len eischen, in zake de onafhankelijkheid
van het Oostenrijksche grondgebied en de
ontbinding van het Oostenrijksche legioen
in Beieren. Men wijst er op, dat het niet
gebruikelijk is, dat men aan de benoeming
van een gezant voorwaarden vastknoopt.
HET IS NIET ALS IN 1914, ZEGT
LOBD H\I!MI\U.
De Engelsche minister van oorlog. Lord
Hailsham, heeft gisteren een redevoering
uitgesproken, waarin hU ook den moord op
dr. Dollfuss ter sprake bracht. De minister
was van meening. dat degenen, die de ge
beurtenissen van thans vergelijken met die
van 1914 en zich afvragen of de historie
zich herhalen zal, zich vergissen. Toenter
tijd was Europa verdeeld in twee bewapen
de kampen. Na den moord op Aartshertog
Franz Ferdinand was ieder land aan den
eenen of den anderen kant gaan staan en
zoo was het tot den oorlog gekomen. Thans
echter is de geheele beschaafde wereld
eenigezind in de veroordeeling van de laffe
misdaad, die de nationaal-socialisten heb
ben gepleegd en geen volk zal de stoutmoe
digheid hebben de openbare raeening van
de beschaafde wereld uit te dagen.
POGING OM RINTEL. N TE ONTVOEREN
In den nacht van Zondag op Maandag
is een poging gedaan, den voormaligen Oos-
tenrijkschen gezant te Rome, dr. Rintelen,
uit het gevangenis ziekenhuis te Weenen te
bevrijden.
Naar men weet, is Rintelen vóór den
putsch uit Rome per vliegtuig naar de Oos
tenrijksche hoofdstad teruggekeerd en bij
aankomst onder verdenking van mede
plichtigheid gearresteerd. In zijn cel tracht
te hij zelfmoord te plegen, waarbij hij zich
levensgevaarlijke verwondingen toebracht,
zoodat hij thans in het ziekenhuis wordt
verpleegd.
Voor het ziekenhuis nu reed in den nacht
van Zondag op Maandag een ziekenhuis
auto aan, waarin zich eenige mannen be
vonden, die in de uniform van wakers wa
ren gekleed. Zij deelucn mede opdracht te
hebben, dr. Rintelen naar het gevangenis
ziekenhuis over te brengen. Den dienst-
doenden geneesheer kwam de zaak echter
verdacht voor. Bovendien was Rintelen's
gezondheidstoestand van dien aard, dat
overbrenging naar het gevangeniszieken
huis niet raadzaam scheen. Derhalve stuur
de hij de mannen weg.
Later bleek, dat niemand order had ge
geven, den ex-gezant naar het gevangenis
ziekenhuis te vervoeren, zoodat men onge-
twJjfelJ met een poging tot ontvoering te
doen heeft.
Een andere lezing.
Een andere lezing welke „United Press"
van de poging tot ontvoering van den voor
maligen Oostenrijkschon gezant te Rome
dr. Rintelen geeft, luidt als volgt:
Ongeveer veertig nationaal-socialisten
poogden in. den afgeloopen nacht dr. Rin
telen uit het ziekenhuis, waar hU momen
teel vertoeft, te ontvoeren. Een verpleeg
ster, die in een aangrenzend vertrek dienst
deed, hoorde echter gestommel en maak'c
direct alarm. De politie, die spoedig ter
plaatse was, arresteerde een groot aantal
nationaal-socialisten. De wacht voor het
ziekenhuis werd daarop versterkt.
Intusschen is de toestand van den ex-ge
zant zoover verbeterd, dat men hem een
verhoor heeft kunnen afnemen. Men hoopt,
dat zijn verklaringen, die stenografisch wor
den opgenomen, de achtergronden van den
opstand grootendeels zullen ophelderen.
Rintelen wordt thans streng bewaakt.
HET OORDEEL VAN DE
„OSSERVATORE ROMANO".
Over het Nationaal-Socialistisch optreden
in Oostenrijk.
„Door dezen aanslag op den Oostenrijk
sche Kanselier Dollfuss", zoo schreef de
„Osservatore", „heeft het Nationaal- Socia
lisme. Europa en de geheele wereld uitge
daagd
De handschoen is opgenomen.
Vervuld van afgrijzen over de bar-
baarschheden, eischt de openbare meening
een veroordeeling van allen, die onmiddel
lijk of zijdelings voor deze schanddaad
verantwoordelijk zijn.
Nu moet het uit zijn!
Niet om politieke redenen alleen!
Zelfs niet alleen terwille van den vrede!
Het menschelijk gemoed komt in op
stand; de menschelijke samenleving dic
teert haar ultimatum; zij zal niet gedoo-
gen, dat de maatschappij ontaardt tot een
bloedig circus, waar de wilde roofdieren
getuigen kunnen zijn van het afslachten
der menschen.
Reeds beraadslagen de kanselarijen; de
generalen staven treffen hunne maatrege
len. De wereld zal geen „usque tandem"
meer afwachten. Wy hopen, wij moeten en
willen hopen, dat zij vastberaden de te ne
men besluit zal uitvoeren.
De Nationaal-terroristcn zijn thans in
handen der Justitie. Het is evenwel niet
voldoende de uitwerkselen hunner heilloo-
ze campagne te beletten; ook de oorzaken
der troebelen moeten worden weggenomen.
Hoe zal men een nieuwe ontploffing voor
komen. als het dynamiet niet onschadelijk
wordt gemaakt, maar slechts wordt wegge
borgen achter nog zwaardere grendels. De
volgende ontploffing zal nog vreeseltjkcr
zijn dan de eerste. De voorlooper» van den
terugkeerenden Arminius, de biologen van
het racisme, de filosoplion van het ras, de
leiders van het volk, dat door .selectie" zal
worden gekweekt, de priesters van de nieu
we godsdienstige, moreele, sociale poli
tieke mythen, de magistraten van den to
talen staat hooren thans den echo van hun
ne brallende maar lecge woorden in het
knetteren van de geweren, in den knal der
pistolen, en het rochelen van hun slachtof
fers.
Maar Arminius zou van schaamt* terug
wijken.
De laatste gelukkige dagen
van den Bondskanselier.
Onze correspondent te Weenen
was door een bijzondere relatie In
de gelegenheid enkele merkwaar
dige bijzonderheden te vernemen,
omtrent de laatste gelukkige le
vensdagen die dr. Dollfuss bij een
zijner vrienden dr. Rlschanek van
Zaterdag tot Dinsdag heeft door
gebracht Om de bijzondere actua
liteit laten wij hieronder de des
betreffende reportage volgen.
Dr. Rischanek, raadsheer bij het Hoog
ste Gerechtshof, had een kleine operatie
moeten ondergaan in de Ncumann-kliniek,
doch de patiënt mocht reeds Zaterdag het
ziekenhuis verlaten. Dr. Rischanek, die
een der moest intieme vrienden van Doll
fuss was, belde den bondskanselier op en
vroeg hem of hij meeging om enkele dagen
in Mattsce door te brengen?
En zie, aldus vertelde dr. Rischanek, de
kanselier, die slechts zoo zelden eenige
vacantic nam, antwoordde: „Ja gaarne, ik
geloof dat het mij goed zal doen. Ik zou
den Zondag en misschien ook den Maan
dag nog bij jc kunnen blijven. Ik zal zog
gen, dat voor mij een afzonderlijke tele
foonlijn ter beschikking staat, want ik
moet voortdurend met Weenen in verbin
ding blijven. Wanneer er eens iets mocht
gebeuren, dan moet er een centrale zijn,
waar alle draden tesamen komen".
Zoo ging de tocht naar Mnttsee dus wer
kelijk door. Zooals gewoonlijk was ook
thans de kanselier weer een weinig tc laat
Hij gaf gekscherend de schuld aan „tante
Lisa", een zuster van zijn echlgenoote.
Het was ongeveer half drie, toen wi) ons
op weg begaven. Tante Lisa ging ook mee;
mevr. Dollfuss bevond zich met haar kin
deren reeds in Ricclone.
Het weer was schoon, doch zeer warm,
en toen wij de Strengbergcn voorbij wa
ren, klaagde de kanselier over dorst. Bij
de eerstvolgende herberg stopten wij, en
ging ik bier en zoute vlinders halen. Het
smaakte ons goedl
Des avonds tegen half acht. kwamen wij
te Mattsco aan. Bij mij thuis hcerschte
plotseling een levendige drukte toen men
vernam, dat de Bonskanselicr er enkele
dagen zou komen vertoeven.
Reeds spoedig was dr. Dollfuss mctmUn
kinderen aan het spelen en zei tegen
Heinz, zUn pcetekind: „Jongen, jongen, JU
wordt te dik naar myn zin. Jc moet een
flinke sterke kerel worden!" Toen zei hU
tot mij: „Als mUn Bibi zoo oud zal zijn
als Heinz, dan ben ik nieuwsgierig of ik
mg genoeg Latijn zal kennen, om het hem
te leeren".
Na het avondeten speelden wij kaart
met een „blinden", want tante Lisa kent
geen tarokken. Het was reeds laat toen wij
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Dollfuss' moordenaars staan terecht. le
blad).
De laatste gelukkige dagen van bonds
kanselier Dollfuss. (late klad)
Nadere bljtonderhrdrn omtrent den mis
lukte» stratosfeer tocht der Amerikanen.
(Luchtvaart, 2e blad).
De geiondheldstoestand van president
Hindenburg wekt reden tot ongerustheid.
(Telegrammen).
BINNENLAND.
Drama te /sardam. Moeder slaat de
hand aan haar kinderen. (Gem. Ber. 3de
blad).
DoodelIJke verkeersongevallen Ie Velp
en Ridderkerk. (Gem. Ber. 3e blad).
Verschillende vrrdrlnklngsgevallen.
Gem, Ber. 3e blad).
Inbraak met dirfntal te Rotterdam en
Amsterdam. (Gem. Ber. 3e blad).
Hanecring van de boomkweekcrlj. (lste
blad).
UIT DE OMGEVING.
Doodelijke ongelukken onder Wassenaar
en onder Woerden, (late blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Hollandvhr successen op hel Interna
tionaal concours hipplquc te Spa. (Gem.
Ber. 3c blad).
De rompetltlr-lnderllng 1934—1935 van
dm K. N. V. B.
ons te bed gchnven. Do knnsolier genoot
van een gezonden slaap. Den volgenden
morgen was dc kanselier zichtbaar ver
kwikt en zeer opgewekt.
„Ik heb heerlijk geslapen vannacht!"
zei hy en met smaak gebruikte hU zijn
ontbijt, 's Zondags was het heerlijk weer.
Tesamen zijn wij gaan varen en hebben
toen een bad genomen. Dr. Dollfuss zwom
met fnrsche slagen en zoo was de morgen
om, voor wU het bemerkt hadden.
Mijn vrouw had het eten klaar gemaakt
en wU aten onder de waranda, De kanse
lier was buitengewoon opgewek t
Later vernam hij, dnt de kapitein der
„Kaiserschützcn", Prohaska, In Mattseo
vertoefde.
„Kent gU hem?" vroeg dr. Dollfuss mU.
„Hij is een zeer Innemend persoon. Zoudt
gij er iets op tegen hebben, wanneer hU
eens hierheen kwam?" Natuurlijk was
daar niets op togen tn kapitein Prohaska
kwam. Met ons drieën gingen wU toen
wat langs het meer wandelen. Steeds weer
sprak de kanselier zUn bewondering uit
over de prachtige natuur en zei: „Ik heb
eigenlijk nooit geweten, dat er zulke mooie
plekjes in Salzburg zUn".
Des avonds zaten wij weer alleen vóór
het landhuis. Er heerachtc een diepe rust
en een kalme vrede lag over het water;
dc zon daalde in dc kleurrijke hemel en de
kanselier werd niet moede, dit prachtig
kleurenspel tc bewonderen.
In dc verte trok een groepje kinderen
langs den rand van hi t park. Zij zongen
het volkslied. „Ik geloof zeker", zei ik tot
dr. Dollfuss, „dnt het bekend is geworden
dat gij hier in Mattsce verblijft! Hoor die
kinderen maar eens zingen: „Wees geze
gend zonder einde, God met U, mijn
Oostenrijk!"
Een blijde glimlach gleed over het ge
laat van den kanselier. Als de jeugd zóó
zong dan was de strijd van den kanselier
in Oostenrijk toch niet tcvergccfsch ge
weest.
In den nacht van Zondag op Maandag
hebben wy slecht geslapen. De muggen
waren vreeset yk lastig en toen wij den
anderen morgen opstonden hadden wij
overal roode bulten op gelaat en armen.
Maar de K&n*cl>w Mi lachend: „Och
kom, zoo CTg is dat niet". Later telcfo-