Wil Hitier vrede met Oostenrijk?
Von Papen als buitengewoon gezant naar Weenen
De houding van den Duitschen gezant Dr. Rieth
SINÏ CLEMENS-RETRAITENHUIS
25ste Jaargang
ZATERDAG 28 JULI 1934
No. 7874
DAGBLAD VOOR LEIDENEN OMSTREKEN
D£ ABONNEMENTSPRIJS bedril* bij roonitbeUfiiic
▼oor Leiden It oen* per week2-54 per kwartaal
Bij «nze Agenten 24 cent per week 2.64 per kwartaal
Franco per po6t 2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is toot de Abonné'i ver
krijgbaar tegen betaling ran 94 cent per kwartaal, bq
Afzonderlijke nummers S cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT i
G w o n Ad verten tien 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES ran ten hoogste 90 woorden, waarin ba
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: lil
V Matelooze critiek.
Critiek kan nuttig en noodig zijn.
Zwijgen is lang niet altijd goed en goud.
Als er één spreekwoord is, waarop de
uitzonderingen talrijk zijn, dan is het dat,
waarin wordt gesproken over het zilver
van het spreken en het goud van het
zwijgen.
Maar de critiek moet beantwoorden aan
eischen van redelijkheid.
In inhoud en in vorm.
Zij moet maat houden! Uit den booze
is de matelooze critiek.
Dat is deze week nog geconstateerd op
de bondsvergadering van de R.K. Politie
mannen te Arrfsterdam door den voorzitter
van „St. Michael". En Z. H. Exc. de Bis
schop van Haarlem wilde later onderstre
pen die opmerking van den voorzitter, dat
het publiek, voor welks veiligheid, orde en
rust de politiemannen paraat staan, zich
onthoude van matelooze critiek.
Zich onthouden van matelooze cri
tiek.
Deze raad moet worden gevolgd by de
beoordeeling van het optreden der politie.
En..., bij de beoordeeling van de ge
dragingen van regeerders en bestuurders,
van leiders, van al onze mede-menschen,
met wie wij samenwerken en samenleven.
Wij wezen er gisteren nog op, dat wjj zoo
gelukkig zijn inonsland, dat het recht
op critiek, op het uiten van meeningsver-
schil, op het propageeren van eigen in
zicht en overtuiging niet verboden is.
Wij leven, gelukkig, niet onder een
dictatuur.
Maar ook van dit recht geldt, dat het
gebruiken ervan onrecht kan worden.
Onrecht wordt die critiek, als zy mate
loos is.
Onrecht, wanneer critiek wordt uitge
oefend in gevallen, waarin deze in strijd
is met den plicht van gehoorzaamheid.
Onrecht, wanneer critiek wordt uitge
oefend in gevallen, waarin deze op zich ge
oorloofd is, in „vrije kwesties", maar wan
neer zy wordt uitgeoefend op een wijze,
die getuigt van ondeskundigheid, die is
ondoordacht en geen maat kent.
Critiek kan zoo ontzaglijk veel goed
doen. En critiek kan zoo onberekenbaar
veel schade veroorzaken. Daarvan moet
ieder zich doordringen, die zich geroepen
mag of moet achten, om critiek uit te
oefenen.
Deze algemeene opmerkingen kunnen
op tientallen concrete gevallen worden
toegepast.
Wy geven hier slechts een aanwijzing.
Ieder moet ten deze zich van zyn verant
woordelijkheid bewust zyn.
Opwinding te Weenen gistermiddag
Een nieuw geluid
De opzettelijke vernietiging van pro
ducten 't is een economie, die wy nooit
hebben kunnen bewonderen, die ons vaak
met ontstelling sloeg, als wy er van hoor
den.
Er kunnen omstandigheden zijn, waar
in een vernietiging van dit of dat product
noodzakelijk en dus geoorloofd is, ter
wille van het algemeen belang.
Maar by ons is er herhaaldelijk twyfel
gerezen, of zulk een dringende nood
zakelijkheid wel bestond by al die geval
len van vernietiging van voor duizenden
begeerenwaardige producten, welke wy
in ons land hebben moeten aanschouwen.
Minister Steenberghe schijnt nu echter
niet te willen betreden den weg ten deze
bewandeld door zyn voorganger.
Hy zeide deze week in de Eerste Kamer,
toen de wijziging der Crisiswetten in het
debat was:
„Destructie (vernietiging) van produc
ten zal pas in het alleruiterste geval wor
den toegepast". „Het is een paardenmid
del", zoo ging de minister voort en met
vlijmscherpe, maar verdiende ironie ver
volgde hy: „en het zal bijgevolg niet op
varkens worden toegepast"!
Wy noemen dit, met de „Geld.", een
bijzonder sympathiek geluid.
SCHRIJVEN VAN HITLER AAN
VON PAPEN.
Rijkskanselier Adolf Hitler heeft aan
vice-kanselier von Papen het volgende
schrijven gericht.
BAYREUTH, 26 Juli 1934.
Zeer geachte heer von Papen!
In verband met de gebeurtenissen te
Weenen, heb ik mij gedwongen gezien, den
heer rykspresident de terugroeping van
den Duitschen gezant te Weenen. dr. Reith.
van zijn post voor te stellen, wyl hy op
verzoek van Oostenrijksche bondsministers
resp. Oostenrijksche opstandelingen, zich
bereid heeft laten vinden, om tot een tus-
schen deze beide partijen getroffen over
eenkomst betreffende vrijgeleide en af
tocht der opstandelingen naar Duitschland
zonder overleg met de Duitsche ryksregee-
ring zijn toestemming te geven.
De gezant heeft daarmede zonder «eni
gen grond, het Duitsche rijk in een interne
Oostenrijksche aangelegenheid betrokken.
De aanslag op den Oostenrijkachen
bondskanselier, welke door de Duitsche
rijksregeering ten scherpste wordt veroor
deeld en wordt betreurd, heeft den op zich
toch reeds labielen politieken toestand van
Europa zonder onze schuld nog verder ver
scherpt.
Het is daarom mijp wensch, zoo mogelijk
tot een ontspanning van den algemeenen
toestand bij te dragen en inzonderheid de
sinds lang vertroebelde verhouding tot den
Duitsch-Oostenrijkschen staat weer in nor
male en vriendschappelijke banen geleid
te zien.
Op dezen grond richt ik tot u, zeer ge
achte heer von Papen, het verzoek, deze
gewichtige taak op u te nemen, juist, wijl
u sinds onze samenwerking in 't kabinet
mijn volste en onbeperkte vertrouwen be
zat en bezit.
Ik heb daarom den heer rykspresident
voorgesteld, dat u, met uittreding uit het
rijkskabinet, en met ontheffing van het
V Het bloed kruipt...
Het bloed kruipt, waar het niet gaan kan.
De Nationaal-Socialistische Beweging ten
onzent beweert herhaaldelijk, dat men haar
met moet beoordeelen naar het Nationaal-
Socialisme in Duitschland; dat zy geheel
en ad op zichzelf staat, met eigen program,
zelfstandig streven.
Maar, waarom dan toch altijd gewezen
naar de Nazi-regeering in Duitschland en
waarom steeds dóe regeering beschermd en
verdedigd?
Nu weer in heit laatste nummer van
„Volk en Vaderland". Enkele bladen (ook
ons blad dezer dagen) hebben geprotesteerd
tegen, hebben gesignaleerd als een grie
vende bejegening het feit, dat de Duitsche
regeering aan zyn onderdanen het reizen
naar Nederland speciaal bemoei
lijkt.
Heel begrijpelijk, zegt „Volk en Vader
land", heed begrijpelijk, als men in aanmer
king wil nemen „de boycot-aotie en de ge-
heele sociaal-democratische scheld campagne
tegen Duitschland". Duitschland betaalt dit
optreden met gelijke munt.
Maar.... is dan België en Frankrijk
vriendelijker gezind tegenover Duitschland.
hoe dan ook? Is daar met name dc S.D.A.P.
anders gestemd tegenover dc Duitsche
Nazi-regeering? Geenszins. En toch
wil „Volk en Vaderland' het goed pralen,
dat Duitschera, die naar België en Frank
rijk gaan, 700 mark mogen meenemen, ter
wijl zy, die naar Nederland reizen, slechts
200 mark op zak mogen hebben!
Als „Volk en Vaderland" dat wil goed
praten, dan moeten we denken aan het
spreekwoord van het kruipende hloed.
ambt als Saar-commissaris, voor een be
perkten tyd in speciale missie op den post
van den Duitschen gezant te Weenen wordt
aangesteld.
In deze positie zult u onmiddellijk onder
mij staan.
Terwyl ik u ook thans nog eens dank
voor alle*, wat u hiervóór voor de gezamen
lijke leiding der regeering der nationale
verheffing en sindsdien gemeenschappelyk
met ons voor Duitschland hebt gedaan,
verblijf ik
Uw zeer toegedane
(w.g.) Adolf Hitler.
Von Papen aanvaardt de opdracht
Van officieele zijde vernemen wij, dat
von Papen, nadat hij den brief van den
rijkskanselier had ontvangen, telefonisch
heeft geantwoord, dat hu de benoeming tot
buitengewoon gevolmachtigde der rijksre-
geering te Weenen zal aanvaarden. Klaar
blijkelijk heeft Hitier zijn vice-kanselier
ruimschoots volmachten gegeven om ver
schillende Oostenrijksche wenachen te ver
vullen.
Weenen heeft genu bezwaar.
In Weensche politieke kringen heeft men
niet het minste bezwaar tegen den persoon
van von Papen en de Oostenrijksche re
geering is dan ook bezield met het oprech
te verlangen, zoo spoedig mogelijk de nor
male betrekkingen met Duitschland te her
stellen. Zy zal er evenwel nauwlettend op
blyven toezien, dat er van Duitsche zij
de, noch direct, noch indirect eenige in
menging in Oostenrijks binnenlandsche po
litiek plaats vindt.
ONTBINDING LEGIOEN DER
OOSTENRIJKERS?
Naar verluidt zullen de organisaties der
Oostenryksche nationaal-socialisten in
Duitschland, o.a. ook het z.g. Oostenryk
sche legioen, worden ontbonden.
Ook zal de verplichting voor de Duit-
schers tot betaling van 1000 mark bU het
overschrijden van de grens naar Oostenryk
worden opgeheven.
Hitier houdt de legionnairs In bedwang.
De Oostenrykscht legionnairs zyn gele
gerd in Freilassing^Laufen en Passau. Zij
stonden gereed om op bevel van hun hoofd
kwartier te Miinchsn een inval in Oosten
rijk te doen. Dit bevel bleef echter uit. In
plaats van de order om voorwaarts te trek
ken, zagen de nationaal-socialisten in de
buurt van Freilassing plotseling 500 Duit
sche S.S.-mannen opduiken, die 's ochtends
tusschen twee en drie uur in vliegende
vaart uit München naar hier waren geko
men, om de Oostenrijkers te overreden hun
plannen te laten varen. In verscheiden an
dere plaatsen verschenen detachementen
Duitsche S.S.-mannen om te verhinderen,
dat de legionnairs .uit den band zouden
springen.
Er wordt verteld, dat verscheiden dui
zenden stalen helmen en geweren door de
Rijks weer in beslag zijn genomen.
HET OPTREDEN YAN DEN DUITSCHEN
GEZANT.
Dr. Rteth's lezing.
Ten aanzien van de gebcurteniasen te
Weenen, heeft dr. Rieth. de teruggeroepen
Duitsche gezant te Weenen, de volgende
authentieke verklaring afgelegd:
„Over myn bedoelingen bij de gebeurte
nissen. die zich in de bondskanselary te
Weenen hebben afgespeeld, zijn in Oosten
rijk en in het buitenland zoovele verschil
lende berichten verschenen. dat ik my ge
noodzaakt zie zuiver zakelijk een uiteen
zetting te geven van de gebeurtenissen,
zooals zy zich inderdaad hebben afge
speeld.
Zooals bekend, kad de in de kanselarij
binnengedrongen groep, nadat dr. Dollfusa
gewond was en drie andere leden der re
geering met ongeveer 150 ambtenaren wa
ren gevangen genomen, gedreigd, dat deze
gevangenen zouden worden doodgescho
ten, indien de troepen, die het gebouw be
legerden, tot den aanval zouden overgaan.
Na verscheidene uren. waarin van regce-
ringszyde was onderhandeld met de bin
nendringers, stelde minister von Neustaed-
ter Stuermer, die het bevel buiten de
bondskanselary voerde, een ultimatum met
korten termijn, na afloop waarvan de aan
val zou worden geopend.
Even voor den afloop van den termijn
werd ik opgebeld uit de bondskanaelarij
door den leider der binnendringers, die
zich voorstelde als kapitein Frledrich. Hij
deelde mij mede. dat met de regeering*-
vertegenwoordiger» een overeenkomst was
gesloten, volgens welke, om geen men-
schenlevena te offeren, de geheele troep,
die reeds van het Oostenrüksche burger
recht vervallen verklaard was. met toege
zegd vrijgeleide onder militaire bewaking
uit Oostenrijk zou worden gebracht naar
een grens, waarvoor de troep de Duitsche
had gekozen. Friedrich voegde hieraan toe.
dat da uitvoering van deze overeenkomst
nog niet mogelijk was, doordat zijn men-
schen vreesden, bij het verlaten van het
gebouw te worden neergeschoten. Daarom
verzocht Friedrich mij, dat ik mO de toe
zegging van het vrijgeleide door den be
voegden minister zou laten bevestigen. Ik
heb dat aanvankelijk geweigerd en ver
klaard, dat ik met deze gebeurtenissen niet
het minste had te doen en dat ik mij er
niet mede kon bezig houden.
Daarna bevestigde Fey, de in de kanse
larij gevangen gehouden minister, mij te
lefonisch de gemaakte overeenkomst cn
herhaalde het reeds door Friedrich gedane
verzoek, dat ik onmiddellijk naar het ge
bouw zou komen en mij de overeenkomst
door von Neustaedter Stuermer zou la
ten bevestigen, omdat de uitvoering daar
van afhankelijk was. Daar het nog slechte
enkele minuten voor den afloop van den
termijn was cn daar volgens de my gege
ven verklaringen een vreedzame oplossing
slechts mogelyk was, als ik aan het verzoek
zou voldoen, heb ik mij naar minister
Stuermer begeven. By het begin van het
onderhoud deelde deze mij mede, dat dr.
Dollfuas dood was. Daarna bevestigde hjj
mij den inhoud van de gemaakte overeen
komst en het toegezegde vrijgeleide voor
den geheelen troep, die zich in het gebouw
bevond. Dezelfde bevestiging kreeg ik van
den eveneens aanwezigen Fey.
Ik heb geen toestemming gegeven, of
eenige andere verklaring afgelegd, maar
er den nadruk op gelegd, dat, wanneer ik
deze mededeeling aanhoorde, ik dat slechte
persoonlijk deed. Karwinsky, die zich nog
in het gebouw bevond, verzocht mi) daar
na, een onderhoud met hem aan het ven
ster te hebben.
Von Neustaedter Stuermer, wiens mee
ning ik daaromtrent vroeg, antwoordde,
dat hij zich daarover niet wilde uiten en
dat hij de zaak aan mijn eigen goedvinden
overliet. Daarop heb ik het onderhoud ge
weigerd. Toen ik in mijn auto wilde weg
rijden, verzochten toeloopcnde politie-offl-
cieren mij, nog to blijven, daar Karwinsky
uit het gebouw bij mij zou komen. Deze
trad snel op mU toe cn verzocht mU, met
hem cn Fey naar een der ingangen van de
kanselarij te gaan. om Friedrich mede te
deelen, dat dc minister mij het accoord be
vestigd had. In gezelschap van de beide
minister» begaf ik my daarheen en deel
de dit mede aan Friedrich, die achter een
kier van de deur veracheen, waarna ik
wegging.
Uit deze schildering blijkt allereerst, dat
ik niet, zooals beweerd wordt, een bemid
delingsactie heb ingeleid of er aan heb
deelgenomen, maar dat ik alechts de me
dedeeling van een reeda getroffen overeen
komst in zekeren zin als getuige heb aan
gehoord, zonder my daarover te uiten.
Ik constateer ook dat de verklaringen der
drie regeenngslcden over het vrygeleide
mij zyn gedaan, nadat zy my reeda het
overlijden van dr. Dollfuas hadden medege
deeld, dat derhalve dit vrygeleide is toe
gestaan. terwyl men volledig op de hoog
te was van deze treurige gebeurtenis
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF
BLADEN W.O. GEILL. ZONDAGS
BLAD.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De benoeming van von Papen tot buiten
gewoon Dultsch gezant te Weenen wordt
beschouwd als een poging tot verzoening.
(late blad).
Maarschalk Lyautey overleden (3ds
blad).
Vliegongeluk bij de ZwILsemeh Duitaehe
grens. Twaalf dooden. (Luchtv. 4de blad).
BINNENLAND.
Een wijziging van de Kieswet. (1st»
blad).
De steenkool- en touw-contlngentee-
ringen. (3de blad).
De crLslsheffing op eetbare oliën. (3de
blad).
Vertrek van de Koninklijke Familie naar
Noorwegen. (Laatste Berichten).
Doodelljke aanrijding te W'ellerlolJ.
(Gein. Berichten, 4de blad).
Ernstige brand te Brmmel. (Laatste Be
richten).
De afgeloopcn weck In bet Buiten
land. (4de blad).
De radio-protframma'i. (2de blad).
De vroegere abdij van Egmond. (3de
blad).
Uit de missie van father L. v. d.
Bergh. (4de blad).
De economische toestand in Duitsch
land. (3de blad).
Haagsche Hopjes. (3de blad).
De ontwikkelingsgeschiedenis van
den heerenhoed. (4de blad).
WIE WORDT BONDSKANSELIER?
Begin volgende week de beallaalng.
Naar verluidt, zal in de kwestie van d«
vorming eener nieuwe regeering en in het
bijzonder in de kwestie van de benoeming
van een nieuwen bondskanselier begin
volgende week een beslissing vallen.
In politieke kringen verluidt, dat onder
de toonaangevende figuren tot dusver nog
geen overeenstemming is bereikt over den
persoon van den nieuwen bondskanselier.
Er schenen nog groote tegenstellingen te
bestaan, die nog niet zijn overbrugd.
Op den voorgrond der besprekingen
staat thans de vroegere minister van oor
log Vaugoin als eventueel toekomstig
bondskanselier, verder de eerste burge
meester van Weenen, Schmitz, vice-kanse-
lier vorst Starhemberg, dc minister van
onderwijs dr. Schuschnigg cn dr. Ender.
TE NOORDWIJKERHOUT.
14 Aug. Jonge Mannen 6-50
47 Aug. Jonge Mannen 6 50
710 Auk. Mci'jr«> In. IT J (pel) I, *,0
1114 Aug. Mannen (voltallig) 6.50
1417 Aug. Meisjes hoven 17 Jaar 6.50
1821 Aug. Mannen en Jongelingen 6.50
25—28 Aug. Meisje* boven 17 Jaar 6.50
26—31 Aug. Jongel. v. 15—17 J. 6.50
47 Sept. Gehuwde Vrouwen 6.56
811 Srpt. Mannen 6.50
11—14 Sept. Meisjes v. 15—17 Jaar 6-SO
15—18 Sept. P. T. T. Den Haag.
Rotterdam e. a. plaatsen6.50
19—22 Srpt. BllUlllB 6A4
2225 Sept. P.T.T. den Haag.
Leiden 6 50
25— 26 Srpt. Ilrcrm NMImJMI 10
25 SepL2 Oct. MIDÜepllchtlgen 6-50
2B Oct. 'frivjrs boven 17 Jaar 6J#
1639