ZATERDAG 28 JULI 193»
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD. PAG. 11
De Abdij van Egmond.
Naar aanleiding van de zy 't dan ook
nog zeer bescheiden heropbouw van de
abdij van Egmond plaatsen wij hier een
artikel van Dom Beekman O.S.B. over de
voormalige abdij, die eenmaal te Egmond
zijn torens verhief.
Twee punten zullen we, aldus genoemde
pater Benedictijn, bespreken.
Het eerste punt betreft de beteekenis van
de komst der monniken in ons land in de
dagen, toen de grimmige Radboud Koning
der Friezen was op het eind der 7e eeuw.
Het tweede punt zal handelen over de
vaste nederzetting der monniken hier op
dezen historischen grond.
Beide punten houden nauw verband met
elkaar. Door de beteekenis aan te geven
van de komst der monniken hier in deze
streken en te bespreken op welke wijze zij
het Christendom hier hebben gebracht, zal
tegelijk de oorsprong van de voormalige
Egmonder abdij zooveel te begrijpelijker
worden.
De missioneering nu van ons land, van
alle Germaansche landen in het algemeen,
heeft op een zeer merkwaardige wijze
plaats gehad. Willibrordus kwam, zooals
hij zelf in zijn kalender heeft aangetee-
kend, in het jaar 690 van Engeland naar
deze streken, vergezeld van elf ordebroe
ders, allen Benedictijner-monniken. In de
buurt van Katwijk stapte hij aan land. Hij
was toen 33 jaar oud.
In den Regel nu van den H. Benedictus
staat opgeteekend, dat niets aan het Koor
gebed mag voorgaan. Het vraagstuk nu om
aan dit regelvoorschrift tc voldoen en te
gelijk de missioneering ter hand te kun
nen nemen werd zoo opgelost, dat de
monniken veelal tezamen op weg togen,
om het koorgebed te kunnen bidden. Als
de H. Bonifatius met meer dan 50 man te
Dokkum wordt vermoord, kunnen we een
zoo groot aantal personen niet anders ver
klaren, dan dat de aloude gewoonte ook
toen weer was nagekomen en de bisschop
op weg was gegaan met een aantal mon
niken, teneinde aan de eerste van. hun
plichten te kunnen voldoen.
Men zou hieruit dus moeten opmaken,
dat de bekeering van ons vaderland niet
door enkele missionarissen is tot stand ge
bracht en ook niet door predikende mon
niken, zooals in de 13de eeuw en overal
werden aangetroffen, maar door reizende
kloosters. Het is zeker te betreuren, dat
hierop zoo weinig de aandacht wcrdt ge
vestigd en dit om meerdere redenen. De
voornaamste is deze, dat zonder de wijze
van missioneering van ons land voor oogen
te houden, ook niet goed mogelijk is de
geestelijke gesteldheid te waardeeren, die
hier vóór de hervorming bestond, te meer
daar in die kuituur van ons vaderland dooi
de hervorming een veel grootere bres is
geslagen, dan meestentijds wordt gedacht.
De maat ervan aan te geven is daarom zoo
moeilijk, omdat die oude kuituur van niet
minder dan 6 eeuwen voor een goed deel
is verdwenen en de materieele voortbreng
selen ervan zijn vernield bij de beelden
storm; de geschreven documenten zijn
tevens te .weinig bestudeerd. Wat ervan zij,
toen onze katholieke voorvaderen zich heb
ben moeten terugtrekken in de schuilhoe
ken, hebben zij daar wel hun geloof be
waard en beleefd, maar is daar ook voor
een goed deel de oude geest verloren ge
gaan. Voor een goed deel, want ik meen te
mogen constateeren, dat er toch tot op on
zen tijd iets van is blijven hangen, met
name de groote verknochtheid van ons
katholieke volksdeel aan den H. Stoel;
aanstonds zult u begrijpen waarom.
De geestesgesteldheid nu, die wij op het
oog hebben en waarover we nog iets zul
len zeggen, wat het eigendom van de rei
zende kloosters, die ons land hebben be
keerd en zij hadden dat kostbaar bezit
verworven, doordat zij in zoo nauw con
tact verkeerden met het centrum van dc
christenheid, het aloude Rome, waar de
Opperpriester van Christus' Kerk zetelt op
den Stoel van Petrus. Willibrordus met
zijn gezellen, die in 690 vanuit Engeland
naar het Frankenland overstak, was Bene
dictijner monnik en had zijn opleiding ge
noten in de abdij van Ripon. Daar moet
voorzeker nog de herinnering zijn bewaard
aan den H. Augustinus, die toen Willibror
dus werd geboren, nauwelijks een halve
eeuw geleden door Paus Gregorius den
Groote was uitgezonden ter bekeering van
de Angelsaksen. Augustinus was de prior
van het beroeemde klooster Sint Andréas,
door Gregorius, zelf Benedictijn binnen
Rome gesticht. Dus bracht Willibrordus
naar deze streken over de Romeinsche
traditie, zoowel wat betreft dc vorm van
missioneering, door Gregorius zelf ontwor
pen, als wat aangaat de kloostergeest en
de spiritualiteit in het algemeen. Door zijn
verschillende reizen naar Rome heeft hij
zorg gedragen, deze te onderhouden cn
zoo hebben onze vaderen om zoo te zeggen
het geloof ontvangen uit de hand zelf der
Pausen van Rome, de zichtbare plaatsbe-
kleeders van Christus hier op aarde.
Het is dan ook geenszins toevallig, dat
wij op het tympanon van den hoofdingang
der abdij en dat op het Rijksmuseum wordt
bewaard als hoofdpersoon der Kerk den
H. Petrus zien afgebeeld. Het heeft zelfs
den aard van het geestelijk leven, dat de
monniken zijn komen prediken en waar
van zij aan de heidenen een illustratie ga
ven door hun kloosterleven zelf, beïnvloed.
Wat zij predikten was het Evangelie, was
den Christus; maar de wijze, waarop zij dit
deden, was wel zeer karakteristiek. In hun
prediking hebben zij voornamelijk naar
voren gebracht 't goddelijke in den Chris
tus, zij hebben gepredikt den Koning
Christus, die heerscht in liefde over zijn
volk. Meer dus hebben zij den nadruk ge
legd op de verhouding der gansche ge
meenschap in Christus tot God, dan op de
verhouding van ieder der zielen afzonder
lek, zooals de latere Middeleeuwen zyn
begonnen te doen, toen meer de aandacht
werd gevestigd op het mensehelijkc in
Hen Zaligmaker, maar waarbij dan ook de
Middeleeuwen een einde hebben genomen.
Door de prediking van den Koning Chris
tus hebben de monniken hier het heiden-
sche individualisme bestreden en er de ge
meenschap der heiligen voor in de plaats
gesteld. En dat is niet anders dan de geest,
die de Kerk in haar gansche eeredienst op
veelvuldige wijze heeft neergelegd. Aan
onze voorvaderen is van meet af aan uit
sluitend gepredikt de zuivere geest der
Kerk van Christus, zonder vermenging van
eenig subjectivisme van welken aard ook
en daarin lag de kracht dier prediking
Het spreekt vanzelf, dat alle kuituur-
voortbrengselen, met name de kunstwer
ken, en we weten dat speciaal van 't kost
baar altaarkruis van Egmond, door dien
geest zijn geinspireerd geweest, meer dan
misschien in de meer zuidelijke landen van
West-Europa. Het verlies daarvan, is daar
om onherstelbaar. De vernietiging van de
Benedictijner-orde in ons land is een daad
geweest van barbarisme, om niet een er
ger woord te gebruiken, waardoor tegelijk
met den beeldenstorm onze kuituur voor
goed werd gebroken. De eeuw die er op
volgde, en die zoo gaarne de gouden eeuw
wordt genoemd, was werkelijk niet zoo
blinkend als ons in de schoolbanken wordt
voorgespiegeld. Men bouwt geen huis op
een ruine in twee dagen.
De beteekenis van een klooster voor een
landstreek is door de toenmalige vorsten
op voorbeeld van Karei den Groote zeer
goed begrepen. Zij gedroegen zich in dat
opzicht volkomen tegengesteld als de la-
tei'e vorsten in den tijd der hervorming,
die in de invloed van de Kerk en met
name van de kloosters een gevaar zagen
voor hun macht en dan ook hebben meege-
twerkt, om deze te doen verdwijnen. Te
laat hebben de meeste dynastiën aan den
lijve ondervonden, dat ze daarmede een
stut en steun hebben'prijsgegeven. De Kerk
inderdaad is niet vijandig aan de wereld
lijke macht, maar schraagt deze, al was 't
alleen maar, omdat zij de onderdanen op
voedt in gehoorzaamheid aan het wettelijk
gezag.
Op de eerste plaats waren de vorsten er
zich van bewust, dat, wilden zij de be
schaving van hun gebied omhoog brengen,
zij een beschavingscentrum moesten in
planten en zoo'n beschavingscentrum kon
niet anders zijn dan een kloosters. Vanuit
het klooster zou de christelijke zedelecr
worden verbreid en de barbaarschheid be
streden. Ook de natuurlijke beschaving zou
door het klooster op een hooger peil wor
den gebracht, de bebouwing van het land
verbeterd, wegen aangelegd, schadelijke
plassen drooggelegd, bandelooze rivieren
wbinnen dijken geleid, vooral echter de kun
sten en wetenschappen bevorderd.
Bovendien beseften de vorsten zeer goed,
dait door de relatie met een Christelijk cul
tuurcentrum hun vorstenhuis tot hooger
aanzien zou komen. Veelal was het dan ook
de vorst, die het klooster stichtte en er zich
ook de bezitter van noemde.
Op de derde plaats, zag de vorst in het
bezit van een klooster op zijn gebied een
niet gering geestelijk voordeel voor zijn
eigen ziel. In de stichtinigsacten, ook in die
van Egmond, komen niet zelden clausulcn
voor, die er op wijzen, dat de stichters 't
noodig hadden gevonden, een goede daad
te stellen, teneinde tegenover den hemel in
een gunstiger positie te komen. Het was
een schoone geloofsdaad, waarvoor zij zich
niet schaamden.
Laten we 't volmondig erkennen. Onze
tijd, die een nieuw heidendom ziet opko
men, heeft de kloosters niet minder noo
dig dan toenmaals en dan bedoel ik nog
niet eens de onzichtbare invloed van het
gebod, dat binnen de muren opstijgt voor
den troon van God voor het heil der we
reld. Een centrum van Christelijk leven in
zoo volmaakt mogelijken vorm is ter be
keering van onze heidcnsche wereld strikt
noodzakelijk, terwijl het den menschen van
goeden wil zal aansporen op den goeden
weg te blijven voortgaan.
Als wij nu de geschiedenis van den oor
sprong en de beteekenis der abdij van Eg
mond in het kort willen aangeven zaïllen
we ons dit alles te binnen moeten bren
gen. Er wordt den laatsten tijd dikwijls
gevraagd naar de beteekenis der voormali
ge abdij, den invloed dien zij gehad heeft
en dan wenscht men tastbare bewijzen en
aanduidingen. Men vraagt: wat deed de
abdij voor de ontginning, voor droogma
king, dijkaanleg, onderwijs. Het antwoord
luidt: als de watergeus het klooster niet
had vernield of tenminste dc bibliotheek en
de kunstschatten had gespaard, cn als wel
licht het archief nader zal zijn bestudeerd,
dan zouden we op dat alles duidelijk en be
slist antwoord kunnen geven. Maar zelfs
nu mogen we zeggen: door het enkele feit
dat hier een abdij stond, kunnen we met
zekerheid zeggen, dat de invloed, die er
van is uitgegaan, belangrijk is geweest en
zich op alle gebied heeft uitgestrekt. Dc
graaf van Holland stichtte hier de abdij
en hy deed dit met een bedoeling. Het gan
sche Hollands che gravenhuis onderhield
nauwe betrekkingen met de abdij en schonk
rijke gaven, niet anders natuurlijk, dan om
dat de invloed op het graafschap werd er
kend. Zelfs al zouden we kunnen aanwij-
zen, welke plassen de monniken hebben
drooggelegd en al welke dijken ze heb
ben opgeworpen, van enkele is dit tot
nu toe alreeds het geval dan gaven we
nog het minst belangrijke van hun werk op.
Van veel gnooter belang is dc invloed, die
zij op de beschaving en bekeering der be
volking heeft gehad. Deze nu is niet met
maat en getal aan te geven, voornamelijk
omdat hij niet alleen een uiterlijk maar ook
een innerlijk element bevat: tot het uiter
lijke behoorde de prediking, de zielzorg, tot
het innerlijke het gebed. De invloed van
het gebed is ontwijfelbaar zeker van het
hoogste belang, maar juist deze ontsnapt
aan de waarneming.
Toen Willibrordus hier aankwam heeft
hij als uitgangspunt van de missioneering
een klooster in Echtemach gesticht; kort
daarop eveneens een kióoeter in Utrecht.
Een miss ioneer irig kon men zich niet op
een andere wijze denken dan vanuit een
klooster. Maar niet alleen dat het klooster
punt van uitgang moest zijn, het lag by dc
stichting ook in de bedoeling een Christe
lijk centrum te vormen, dat aan de heide
nen als voorbeeld kon worden getoond.
Volgens den Regel van den H. Benedictus
moet een klooster een van de wereld af
gescheiden maatschappij zijn, opdat de
Christelijke geest daar ongerept worde be
waard en geen invloeden van buitenaf er
zouden binnendringen. Een dergelijk voor
beeld was van onberekenbaar nut de
missioneering, want elk klooster beoefende
de gastvrijheid, zoodat de bezoekers van
nabij konden kennis maken met een Chris
telijk gezin. Voorzeker lag het in de bedoe
ling, zoodra de mogelijkheid openstond, in
elke landstreek een klooster tc 6tichtcn.
Kon dit vooralsnog niet gebeuren, dan
plaatste Willibrordus daarin een cella, een
missionaris met enkele hulpen die met het
klooster voortdurend contact dienden te
houden en zelfs zooveel mogelijk het
kloosterleven in miniatuur onderhielden
door het gezamenlijk bidden van het bre
viergebed.
Aldus is het geval geweest voor Kenne-
merland en met name voor Heilo. Daar en
hier in Egmond heeft de diaken Adel bert us
geleefd en heeft hy gebeden tot aan zijn
dood toe. Een klooster zou eerst 200 jaar
later hier kunnen verrijzen door medewer
king van den graaf. Toen omstreeks 930
na een openbaring hert gebeente van den
heiligen Apostel van Kennemerland weid
teruggevonden, liet dc Graaf, Dirk I, het
overbrengen naar het nonnenklooster, dat
hij alreeds hier ter plaatse had laten bou
wen. Waarom hij juist nonnen had laten
komen is niest recht duidelijk. Is het omdat
hij geen monniken heeft kunnen krijgen?
Het schijnt, dat de graaf de hoop koesterde
nog altijd eens het klooster in een abdij
voor mannen te kunnen veranderen. Het
nonnenklooster had hij slechts van hout
doen optrekken. De voortdurende stroop
tochten der Friezen en Noormannen maak
ten bovendien de buurt onveilig. Eerst voor
Dirk III was het weggelegd het nonnen
klooster in een monniken-abdij te verande
ren; zij werd in steen opgetrokken, een
zeldzaamheid voor dien tijd. Dit moet ge
beurd zyn in 977. Dc graaf liet de nonnen
naar Bennebroek vertrekken en bemoeit
zich verdei" moei" uitsluitend met de abdij
van Egmond, die hij als zyn abdij be
schouwt en mot rijke geschenken begiftigd.
Het Klooster werd op een buitengewoon
gunstig oogenblik gesticht. Immers was
vanuit de beroemde abdij van Cluny in
Frankrijk een zeer heilzame hervorming
uitgegaan, die zich over geheel West-Euro
pa krachtig heeft doen gevoelen. Hiermee
komt overeen, wat de kroniekschrijver
over de eerste geschiedenis der abdij mee
deelt. Het is weinig, zelfs het eenige wat
hij kan te weten komen, maar het is ken
schetsend: de eerste vier klooster-oversten
zyn zeer godvruchtige mannen geweest.
U zult, nu ge u op de oude bezitting der
voormalige abdij bevindt, u wel hebben
afgevraagd, waar deze was geprojecteerd.
In 1820 is alles zoo radicaal door de doch
ter van den Pruisischen consul van Am
sterdam opgeruimd, zonder dat de moeite
is genomen een plan te maken, dat dit niet
meer met zekerheid is aan te geven, be
halve van de kerk. U ziet, dat het Protes-
tantsche kerkje met het kerkhof zich nog
op een hoogte bevindt. Dat is inderdaad
het eenige stuk, dat niet geëgaliseerd is. Er
bevindt zich daar nog het graf van Floris
I met vrouw en kind. Prof. Holwerda heeft
daar een provisorische opgraving gedaan
en nog het een en ander met behulp van
een oude schets van Hellingwerff uit het
jaar 1820 kunnen vaststellen, dat n.l. de
beide torens zich vlak achter het Prot.
kerkje bevonden. De kerk was georiën
teerd, zooals alle kerken in West-Europa
in dien tijd. De verdere kloostergebouwen
moeten, volgens de verschillende teekenin-
gen der ruïnen, die bewaard zijn gebleven
aan de Zuidzijde der kerk hebben gele
gen. De schilderij van de abdij in welstand
van het bisschoppelijk museum uit
Utrecht is niet anders dan een fantastische
reconstructie, gemaakt naar de ruïnen.
Alle andere schilderijen cn tcekeningen der
abdy gaan op die schilderij terug cn heb
ben dus evenmin historische waarde. Deze
schilderij geeft aan, dat er tenminste aan
drie zijden een sloot om de gebouwen heeft
geloopen en dat een muur het eigendom
omgaf. Aan de Oostzijde, onder beschut
ting van de gebouwen tegen dc Westelij
ke zeewinden, was een bosch geplant, dat
eveneens radicaal is verdwenen. De aan
planting, die u ziet, is van een jaar terug.
Daarover zal mijn confrater, Dom Caron,
die er de ontwerper en uitvoerder van is,
u aanstonds uitvoerig en beter dan wie ook,
nader bescheid geven.
Ten Noorden van de kerk stond de pa
rochiekerk, aan Maria toegewijd. Men vindt
een dergelijke tweelingkerk bij vele kloos
ters in de middeleeuwen, omdat de kloos
terkerk zelf geen doopvont mocht hebben.
In Frankrijk zijn dergelijke oude parochie
kerken, vlak naast een klooster gelegen,
nog in gebruik o.a. in Solesmes. Tegelijk
met de abdij is ook deze parochiekerk ver
nield. Lange jaren hielden de Protestanten
dienst in het koor dat daartoe was gerestau
reerd. Later hebben ze van de afbraak het
bestaande kerkje gebouwd op het terrein
zelf van dc abdy.
Tusschcn de belde kerken bevond zich
de begraafplaats.
Van de groote moppen, waarmee de ab
dij was opgetrokken, moet nog een enkel
muurtje zUn gebouwd. De rest zal door
den aannemer, die de graven heeft ge
schonden cn het terrein geëffend, zijn mee
genomen. Men heeft de mecning geopperd,
dat er niets meer in den grond zou aan
wezig zijn. Ik kan die mecning niet dec-
len. Onder dc gebouwen bevonden zich
naar ouden trant, ongetwijfeld gewelfde
kelders. Een afgraving van enkele meters,
zooals de bermhoogte van de Prot. kerk
aangeeft, is niet voldoende geweest om die
kelders te doen verdwijnen, weshalve ik
meen, dat men nog voor verrassingen zal
komen te staan, zoodra met de bouw kan
worden begonnen. We willen hopen, dat
dan althans opmetingen zullen worden ver
richt alvorens tot verwoesting wordt over
gegaan. Mogelijk, dat de fundeeringen zelfs
nog soliede genoeg zullen zyn, om te wor
den gebruikt. Door het graven van de sloot
zijn er al merkwaardige brokstukken voor
den dag gekomen, die met zorg bewaard
worden. Bij een nauwkeurige beschouwing
van het terrein, dat niet geheel vlak Is,
schijnt de plaats van de oude gracht nog
te kunnen worden aangeduid.
Aan de kant naar Egmond toe moeten
de gebouwen hebben gelegen, waar de
Graaf met zijn gevolg bij een bezoek aan
de abdij een onderkomen vonden. Deze zijn
van lichtere constructie geweest, dus zal
in den grond daar wel niets meer zyn te
vinden. Tusschen de beide kerken, dus
Noordelijk van het Protestantsche kerkje,
daar, waar eertijds een kerkhof lag, is voor
een eeuw nog een graf gevonden cn zal by
exploitatie nog wel iets voor den dag ko
men.
Oude prenten wijzen uit, dat er niet ver
van de ringmuur in 't Zuiden nog een put
heeft gestaan. Mogelijk dat deze de aan
leiding is geworden tot bepaling van dc
plaats der boerderij, die nog altyd Kloos
terhoeve wordt genoemd.
Dames en heeren, ik ben aan het einde
gekomen van myn korte uiteenzetting. Ik
dank u hartelijk voor uw belangstelling,
die voorzeker niet uitsluitend een nieuws
gierigheid is geweest naar een historisch
verleden, maar een belangstelling voor het
heden. Als hier eenmaal de abdy weer ver
rijst, zal blijken, dat de Kerk van Christus
altijd bezield is van jeugdig vuur. Zij moge
worden vervolgd, men mag haar kinderen
folteren en aldus de martelaarskroon op de
slapen drukken, men mag haar goederen
verbranden en rooven, zij draagt de on
feilbare gelofte van den Meester met zich
dat de Geest Gods met haar zal zijn tot aan
den laatsten dag.
Hier klonk zes eeuwen lang een lofge
zang ter eere der H. Drievuldigheid naar
den hemel op. Meer dan drie ecuwen is die
lofzang verstomd. Aan onze eeuw werd
Voorbehouden wederom het Alleluia te
doen opklinken op dezelfde plaats, om al
dus eerherstel aan God aan te bicden voor
wat hciligschennende handen eenmaal heb
ben misdreven, Hem dank en hulde te
brengen in Jezus Christus, onzen Heer,
Amen.
INGEZONDEN STUKKEN
RAMEN EN DEUREN DICHT, OF
uw huis waait vol met zand, is het bevel
voor de bewoners van Marnix- cn Maurits-
straat te Leiden.
Leiden, met haar vele bezienswaardig
heden, bezit ook nog een mooi natuur
schoon en wel een ,,s a h a r a" of zand
woestijn, tusschen Marnix- en Maurita-
straat, waar u zeker eens een kijkje moet
gaan nemen.
Wat hebben wij aan die zandvlakte tc
zien, zult u zeggen. Als u zoo spreekt,
vergist u zich, want buiten die zand
vlakte zijn er ook nog tc zien „h e u ve -
1 e n", kunstzinnig aangelegd van puin c d.,
loopgraven, gegraven door dc jeugd; voet
balwedstrijden, waarby de tuinen van de
Mauritsstraat-bewoners meestal voor goal
dienst doen en de ruiten voor vangnetten.
De mooiste gelegenheid voor bezichtiging
is: wanneer het waait, dan ziet u de
zandwolken de lucht cn woningen in
waaien; wee dengenc, die dan dc ramen en
deuren niet gesloten heeft en, al zijn ze
gesloten, dan gaat er er nog wel doorheen.
Interessant is het ook te zien, hoe dan
b.v. de melkboer de melk tapt, wil hij ten
minste geen g r i c s m c c 1 verkoopen in
plaats van melk.
Geachte lezer, het Is de moeite waard
eens te komen kijken. U behoeft niets an
ders te doen dan een stofbril op te zetten
en uw zakdoek voor uw mond te houden,
nog beter is een gasmasker, maar wij (de
bewoners) hopen, dat er spoedig verande
ring in komt.
Met beleefde dank voor plaatsing,
uit naam van vele bewoners,
uw dw. dnr.
Mauritsstraat 87. JJ. KAAK.
LEIDEN.
*ed. R.K. VOLKSBOND. plaatselijk*
CENTRALE R. K. ARBEIDERS
BEWEGING.
Secretariaat: Genestctstraat 49.
Zondag. Het gebouw is 'a morgens ge
opend vanaf elf uur tot 4 uur namiddag
Het bestuur rekent op de opkomst van de
aangeschreven besturen der vak- en onder-
afdeclingcn:
Maandag. Rechtskundig Bureau voor de
leden van de afd. Leiden en Omstreken
van 6.3U tot 8 uur. Bondsgcbouw, Steen-
schuur 15.
Vrijdag:
Repetitie R. K. Gcm. Zangverecniging
„Pulchri Studio", 8 uur.
Zaterdag Spaar- cn Voorschotbank 78
uur. Ziekenkas 7 uur.
INTERPAROCHIEEL!! ST. JOSEPH'S-
gezkllen-vekf.hmglng.
Rapenburg 52.
Gelegenheid om zich als lid van de Ka
tholieke Gezellcn-Verecniging te doen in
schrijven R. K. Jongelingen vanaf 17
jaar iedere Uien Maandag van de maand
's avonds om half 9, in de Presidentska
mer van bet Gezellcnhuis.
Zondag. Zaal geopend van 12.302.7r> en
van 7.00—10.15, ve-pl chte bijeenkomst van
8.159.45, 10.15 wordt di zaal gesloten.
Van 1 tot 2 uur zitting van dc St, Jo
seph's Spaarkas. Spaarkas wordt waarge
nomen door den heeren C. dc Goede en O.
Bik.
De bibliotheek is gesloten.
8.15 uur Prijsbiljarten prachtige prijzen.
Hoofdprijs 1 pracht overhemd.
Beurtrooster:
Zondag: A. v. Remundt en G. Cambler.
Maandag H. Nijhuis en G. Cambler.
Dinsdag P. Oostdam.
Donderdag A. Remundt en N. Breede-
veld.
Zaterdag N. Breedcveld en H. Frieaema.
Maandag bijeenkomst voor de leden van
8 uur tot 10.15.
Dinsdag Bijeenkomst voor de loden van
8 tot 10.15 uur.
Woensdag geen Liedertafel.
Donderdag bijeenkomst voor de leden
van 8 uur tot 10.15.
Vrijdag 8.15 uur Muzlek-G ezelschap
„Frans Schweitzer".
Zaterdag bijeenkomst voor de leden van
8.00—10.15 uur.
8.15 uur Kegelclub de Poedelaar.
Verder mededeelingen: By den huismees
ter zijn verkrijgbaar. Fietsvlaggen a 25 cent
fietsvlag en bevestiger 10 cent. Noveen-
boekjes voor de zaligverklaring van groot en
stichter Adolf Kolping 10 cent. De jaarlijk-
sche gesloten retraite is voor den jongeman
van het grootste belang om zijn H. Geloof
beter te waardeeren en te beleven, daar
om allemaal van 25—28 December naar de
retraite.
KRUISVAART „ST. PETRUS".
Burcht Garenmarkt 36.
Zondag 12 uur Groote wandeltocht naar
de duinen. Men zorge voor voldoende
brood enz. Zij die per tram teruggaan on
kosten 17 cent.
Iedere ban ia zoo volledig mogelijk aan
wezig.
Maandag 7.30 uur Tarciusban.
8,15 GezamclUkc bijeenkomst. God
fried- en Aloysiusb&n terrein Kanaalwcg.
8.30 Willibrordusban.
Dinsdag 7.30 Don Boscoban.
7.30 Lodewyksban.
Woensdag geen Missieclub.
Donderdag 7.00 Franciscusban.
Zaterdag geen zitting penningmeester.
530—6 30 J. Wachtclub.
Op alle bijeenkomsten gelegenheid tot
sparen. Jonge Wachter maakt hiervan ge
bruik. Nieuwe leden kunnen zich steeds
opgeven. J. Wachters maakt propaganda.
ONS CLUBHUIS M8T. ANTONIU8".
Zaterdag 7 uur Contributie betalen, bi
bliotheek en spaarbank voor alle leden.
Bibliotheek en spaarbank.
Zondag 4 uur Contributie betalen voor de
leden onder de 14 jaar, daarna naar het
terrein voetbal.
7,30 uur Ontspanning voor de leden bo
ven de 14 jaar. Voetbal.
Maandag 10 uur Aantreden van het Ma-
riavendcl.
2.30 uur vertrek van het Maria Vendel.
Dinsdag 7 uur Aaplrantengroep.
Woensdag Geen Postzegelclub.
Geen Zaagclub.
Geen Tooneclclub.
Vrijdag 6 uur Aspir an tongroep IT.
Zaterdag 2.30 uur Bijeenkomst van het
Maria-Vendol.
5 uur Zangclub.
7 uur Contributie betalen, bibliotheek en
Spaarbank.
ST. FRANCISCUS LIE/DEWERK.
Zondag 9 uur. Morgongobed, waarna H.
Mif met preek 11)10.15 uur; Ontbijt 1') l.V-
11.30 uur ontspanning voor Afd. I. 6 uur
Lof, waarna ontspanning volgens gewoon
te.
Maanda_ 5.30 uur Bibliotheek en Spaar
bank.
Zaterdag 67 uur Gymnastiek Jongst*
afdeel ing.
78 uur Idem hoogste afdceling.
810 uur ontspanning.
ZITA-VEREENIGÏNG.
Pieterskerkkoorsteeg II.
ATondblJernkomstes voor Hollandache
meisjes op Zondag en Woensdag van
8.00—11.00 uur.
Avond bijeen komsten voor Duitsche meis
jes op Zondag en Donderdag van 8.0010.20
uur.
R. K. HARMONIEKAPEL „PEROSI"
Secr.: Marnlxstraat 41.
Zondag. Concert in „Oud-Hortus-zicht"
(speeltuin) 8 uur.
Maandag tamboers 8 uur, Pieterskerk
gracht 9.
Woensdag 7.308.15 uur Hsrmonlcleer-
lingen, 8.30 uur Harmonie Pieterskerkgr. 9
Voor iedereen bestaat er gelegenheid
eiken werkdag om te atudeeren.
Aanmelden nieuwe leden op de lesavon-
den.
VROUWELIJKE JEUGDBEWEGING
VOOR KATHOLIEKE ACTIE
,,l)| (.KAAL."
Zaterdag 3 uur Muloclub.
7 uur groote cadetten.
8.009.30 contributie betalen.
Zondag 121 uur contributie betalen.
Degenen, die met dc touringcar meegaan
moeten om 12 uur op het clubhuis zijn.
30 uur leeszaal.
5.uur zang.
Maandag 7.45 uur H. Mis.
Geen turnclub „Parsival".
8.00—9.30 uur misslohandwerken en
charitatieveclub.
7.30 uur cursus voor de werkende leden
uit dc graalwachten.
9.15 uur Inklecdingscursus.
Dinsdag 7.008.30 uur naaien en hand
werken.
9 15 uur inwijdingscursus.
8.30—10.00 uur vioolclub.
8—9.30 uur Alg. Ontwikkel.
Woensdag geen gymn. kleuter.
7.309.30 uur reidansen.
7.008.30 uur knipcursus.
Donderdag:
Geen turncluhs,
7—8 uur trommelen.
8.009 30 uur houtzagen, mandoline,
handwerken en reidansen.
Vrijdag 3 00 9.30 naaien en knippen.
3.15 uur Korfballen op het sportpark
„Haag weg".
