25ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN DE REVOLTE IN HET DERDE RIJK DONDERDAG 12 JULI 1934 No. 7860 £cid&eli£(Boi4/fca/nt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij ToornitbetaHng: Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 tl GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentien 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELETOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur verhuur, koop en verkoop: 6-5® V Een nieuwe spelling Het Kabinet heeft besloten tot invoe ring van een nieuwe spelling. Het heeft dus de uitspraak van de Twee de Kamer getrotseerd. Een uiting van kracht, die wij in deze aangelegenheid weinig of niet kunnen be wonderen! De uitspraak van de Tweede Kamer had tot strekking, dat voorloopig de spelling zou worden gelaten, zooals deze is. Wij hebben indertijd verklaard, dat ons- Inziens voor deze uitspraak héél veel pleit, héél veel te zeggen is. Nu heeft het Kabinet niet geheel en al deze uitspraak naast zich neergelegd. Neen, naar aanleiding van de in de Twee de Kamer gevoerde discussies zijn er in het spelling-compromis eenige wijzigingen gebracht. In de eerste plaats komen de uitzonde ringen inzake de e aan het eind van open lettergrepen te vervallen. Men weet, dat in het compromis de achtervoegsels eelen en eeren, (halveeren, hanteeren, regeeren, krakeelen enz.) met een dubbele ee bleven geschreven. Dit vervalt. Ook hier wordt de klinker enkelvoudig. In de tweedy plaats wordt de buigings-uitgang, de n, niet algemeen afgeschaft, maar zal hij be houden blijven bij mannelijke personen en bij namen van mannelijke dieren. Intussohen geschiedt deze invoering (voorloopig )op beperkte schaal. De nieu we schrijfwijze toch wordt met ingang van 1 September a.s. voorgeschreven ten eerste, voor het examen van onderwij zer, en, ten tweede, voor het programma en de eind-examens bij het middelbaar en gymnasiaal onderwijs. Van het lager onderwijs wordt in het besluit van den Raad van Ministers niet gesproken. Maar dat zal wel gauw moeten volgen. Wij vreezen, dat door dit doordrijven van Minister Marchant de zooveel ge smaalde chaos op het spellingsterrein niet zal verdwijnen. WAT ANDERE BLADEN SCHRIJVEN IS HET OPROER VOORBEREID GEWEEST? Het Volk beantwoordt deze vraag be slist ontkennend en meent, te moeten waarschuwen voor de vorming van een legende ten deze: „Intusschen is een legende zich bezig te vormen, die bedenkelijke consequenties dreigt na zich te sleepen. De legende na melijk, als zou het oproer wei-doordacht en wei-voorbereid van stonde aan op touw gezet zijn door de communistische partij, die, na eerst op dit oproer aangestuurd te hebben, vervolgens, toen zij het juiste oogenblik daarvoor gekomen achtte, wel beraden haar maatregelen zou hebben ge nomen en het oproer in gang gezet. In de pers is dit de voorstelling, die steeds verder doordringt. Wanneer wij tegen deze legende opko men, geschiedt dit niet omdat wij de com munisten, wier afzichtelijke methode, die voor niets staat, ons volledig bekend is, ook maar eenigszins van de hun toekomen de verantwoordelijkheid zouden willen ont lasten, of hen als goediger en gematigder, als minder kwaadaardig zouden willen voorstellen dan zij inderdaad zijn. Aan le genden hebben wij echter niets. Op legen den is geen reëele politiek te bouwen. Slechts de zuivere werkelijkheid is het, die dienen kan, om als uitgangspunt te strek ken voor werkelijkheidspolitiek. De waarheid nu is, dat de communisten zelf, zoo min als eenig ander Amsterdam mer, voordat de onlusten uitbraken, er ook maar het flauwste besef van hadden, dat dit het geval zou zijn. Men behoeft dit volstrekt niet op ons woord te gelooven; wij kunnen het aantoonen en aldus buiten twijfel stellen. Hoe begonnen de onlusten? Er was in een kleine zaal aan de Rozengracht een door de communisten belegde vergade ring over de steunverlaging. Een vergade ring, zooals de communisten er bij bosjes houden, zonder dat er een haan naar kraait. Deze vergadering was buitenge woon mat, een dooie boel; er was geen le ven in te krijgen. Tot op het eind van de vergadering er een juffrouw kwam tie ren op het podium en er beweging kwam DE MOORD OP DR. KLAUSENER. BERLIJN, Dinsdagavond. Men schrijft ons: „En wij, Duitschers, zeggen op een der gelijke leugenpers-campagne een hartgron dig: Pfui Teufel"Dr. Jozef Göbbels, Rijksminister van de Propaganda had ge spróken door de radio. Ik keek den kring van luisteraars eens rond, die in het kleine Wirtshaus rond den luidspreker geschaard zaten. Maar er zei niemand iets. Een dikke kleermaker of zoo iets. riep op tamelijk luidruchtige wijze om nog een Krügel. De een na den ander stond op en verdween. Toen ik even later in gezelschap van een kennis, een SA..- leider door de onheimedijk stille straten van Berlijn huiswaarts toog, Werd mijn be geleider spraakzaam en bitter kwam het over zijn lippen: „Is het dat nu wat de Regeering ons en de geheele wereld te zeggen heeft? Nu is het volk nog niet ge rustgesteld, want Göbbels heeft geen ant woord gegeven op de beklemmende vraag of er nu 46 of 200 menschen op den 30sten Juni en den 1ste Juli zijn omgebracht". Inderdaad, de radiorede van Göbbels is de zooveelste teleurstelling en dat, waar hier zulk een gespannen verwachtingen ervan gekoesterd werden. Wat beteekent het, dat Göbbels polemiseert met de bui- tenlandsche pers, terwijl, ondanks al zijn beweringen van het tegendeel, de nervosi teit onder de Duitsche bevolking met den dag stijgt? Dat er op 30 Juni heel wat meer gebeurd is, dan de regeering tot nog toe heeft toegegeven, is thans den simpelsten nationaal-socialist nog wel duidelijk ge worden. De vele rouw-advertenties in de bladen in de eerste dagen na 30 Juni open den wel zijn oogen. En die zijn nog verder geopend geworden, nu het bekend gewor den is, dat de geheime staatspolitie aan de bladen verboden heeft, verder nog aankon digingen van overlijdens op te nemen van diegenen, die oogenschijnlijk tot de gefu- silleerden behooren, waarmee, dank zij de door Göbbels zoo bejubelde perswet en de discipline onder de journalisten, de toch al zoo moeilijke taak der Duitsche redacteu ren nog maar weer eens extra verzwaard is. Want wie weet er in Duitschland buiten Göring c.s. nu wel wie er allemaal omge bracht zijn? Met het oog op Göbbels redevoering heb ik gewacht met dezen brief te posten. Hij mocht inderdaad eens wat nieuws vertel len, hij mocht eens een ander licht op de zaak kunnen laten schijnen. Jammer intus schen van dit vergeefsche wachten. De dood van dr. Klausener. De dood van dr. Klausener wordt voor talloozen als 't ware een obsessie, ook voor de niet-Katholieken. Men weet, dat hier een doodgewone moord bedreven is. Nog te schandelijker, wijl nu cynisch wordt toe gegeven, dat het een „vergissing" blijkt te zyn. Uit absoluut terzake op de hoogte zijnde bron weet ik thans, hoe dr. Klausener is omgebracht. Op gevaar af op een lijn ge steld te worden met de „leugen-fabrikan ten", waar Göbbels het over had, moet ik het nalaten den naam van mijn zegsman te noemen. Het ware te gemakkelijk voor vriend Göring om het hem in te peperen, Konde ik den naam noemen, men zou de juistheid van mijn inlichtingen zeker niet betwijfelen. Welnu, op 30 Juni ging dr. Klausener als gewoon aan den arbeid op het Ministerie van Verkeerswezen. (Het Ministerie van den Katholieken Minister von Eltz Rube- nach). Om ongeveer 10 uur zijn twee in burger gestoken S.S., die op hun mededee- ling „Geheime Dienst" toegang verkregen, Klausener's kabinet binnengekomen, langs een deur, waarnaar hij met den rug ge in de aanwezigen, waarop men besloot de straat op te gaan. De politie dreef deze niet- aangevraagde demonstratie uiteen, dreef de betoogers de dwarsstraten in, en toen eerst gingen deze er toe over de straat op te breken, de lantaarns uit te slaan enz. de methode, die weldra zoo veel opgang maak te en zoo groote uitbreiding kreeg. Er was in dit alles niets vooraf be raamd; niets georganiseerds, niets over- dachts. Pas daarna maakte de „Tribune" zich van de onlusten meester en vuurde ze aan. Trouwens, als er iets beraamds in de onlusten had gestoken, is het toch dui delijk, dat ze tegelijk in* verschillende dee- len van de stad en ook tegelijk in andere steden zouden zijn aangesticht. Voor zoo aartsdom houdt men de communisten nu toch niet, dat ze alleen in één stadswijk van één stad een oproer zouden beginnen." keerd zat. Nauwelijks had hij het bemerkt, of reeds klonken twee schoten, die hem doodelijk in' het achterhoofd troffen. Er ontstond een groote consternatie, die de S.S. de gelegenheid bood om ongemerkt te verdwijnen. Minister von Eltz Rubenach is aanstonds energiek opgetreden. Toen hem beduid was, dat dit een „standrechtvonnis" moest beduiden, heeft hij krachtig gepro testeerd. De familie heeft dr. Klausener niet meer teruggezien. Enkele dagen gele den heeft men zijn stoffelijke resten in twee urnen naar de weduwe gebracht.... Met bewonderenswaardige overgeving aan Gods heilige Wil heeft de familie van dr. Klausener het vreeselijke gebeuren aanvaard. Doch wat haar het pijnlijkste heeft getroffen en wat ook ten aanzien van alle andere omgebrachten is gebeurd: er werd geen gelegenheid gegeven om de H. Sacramenten der Stervenden te ont vangen, noch zich met een priester op den dood voor te bereiden. Göring had beslist, dat deze „staatsgevaarlijke misdadigers" niet waardig waren de genademiddelen der Kerk te ontvangen. Hij, Göring, de van gouden en zilveren decoraties rammelende „generaal", de machtige beschikker over de levens in Duitschland, corrigeerde even Christus zelf, diezelfs den gTootsten zon daar toch tot zich geroepen heeft. De aanleiding tot de zuiveringsactie. Wanneer ik nu al de gegevens, die mij over het verloop der gebeurtenissen ver strekt zijn, in elkaar pas, na ze getoetst te hebben aan het oordeel van eenige hooge functionarissen, die den samenhang volle dig kennen, dan blijkt er op 30 Juni het volgende gebeurd te zijn: In S.A.-kringen v. \st men, dat zoowel Hitier als Göring ieder voor zich werkten aan een plan, om de macht van de S.A. te beknotten. Beide hadden een steunpunt ge vormd, de eerste op de Rijksweer, de twee de op de Gestapo (Geheime Staatspolitie). Hierover heerschte in S.A.-kringen groote verbittering en er werd in breeden kring gesproken over. het „verraad" van Hitier. Vast staat dat Roehm en de leden van zijn staf aan een staatsgreep werkten, doch ze wilden die niet tegen doch over Hitier heen uitvoeren. Klaar waren ze met die staatsgreep op 30 Juni nog geenszins. Juist met het oog op de voorbereiding waren eenige stafleiders in Wiessee bijeen. Het is toch wel al te naïef om aan te nemen dat leiders van een staatsgreep nog slechts en kele uren voor de doorvoering zich aan de bekende uitspattingen zouden overge ven. Waarom trad Hitier dan plotseling op 30 Juni met zulk een woede op? Omdat er in de week voor 30 Juni eeni ge ernstige dingen gebeurd zijn. In den avond van 28 Juni is een aanslag gepleegd op Hitier, toen deze in zijn auto reed. De chauffeur werd ernstig gewond. Dit bericht mocht niet in de pers worden opgenomen. In dezelfde week is een aan slag gepleegd op Göring. Onder diens lei ding wordt op de Scharfheide een dieren park ingericht. Toen hij nu met de chef van de Gestapo Hinder daarheen reed werd op hen geschoten. De kogel doorboorde de voorruit en bezorgde Himmler een schaaf wonde in den hals. Het eenige blad, dat hieromtrent iets mocht vermelden was „Der Angriff" die het voorstelde alsof op den pas aangelegden grintweg een stukje grint door de voorwielen was opgewenteld en door de voorruit was geslingerd. Inmid dels werd een onderzoek ingesteld en de daders van deze aanslagen bleken S.A.- lieden te zijn. (Deze geruchten waren ons reeds in de eerste dagen na den 30ste n Juni bekend. Wij kunnen er echter weinig waarde aan hechten. Red. L. C.). Hitier zou nu doortasten. De directe aan leiding was, dat Göring cn Göbbels hem als 't ware daartoe presten en omdat von Ribbentrop, de onderhandelaar te Parijs met scherpe eischen vanuit Parijs was te ruggekeerd. Parijs verlangde voor het her stel der goede verstandhouding een ver mindering van de S.A. met meer dan 50 procent, kon zich alleen vereenigen met het instandhouden van den Stahlhelm en dergelijke organisaties, omdat deze ook in Frankrijk bestaan. Toen is de Bartholomeus-nacht der Nazi's gehouden, de nacht die in Duitschland thans genoemd wordt de „Nacht der langen Messer", de nacht die de campagne van Göbbels tegen de „Miesmacherei" afsloot. Hitler is daarbij in enorme nervositeit en bijna histerische woede opgetreden en in derdaad blijken zijn zenuwen zoo kapot te zijn. dat hij dringend vacantie noodig heeft. En niet onwaarschijnlijk acht men het, dat hij wel het meest verslagen is door de wijze, waarop Göring zijh zuiver in gstaak heeft doorgevoerd. BINNENLAND DE BEGRAFENIS VAN PRINS HENDRIK Zoowel de politie te Delft als de afdee- ling Delft van Eerste Hulp bij Ongelukken heeft zich gisteren op lofwaardige wijze van haar taak gekweten. Hoewel het aantal personen, waarvoor hulp noodig wa6, ruim 500 bedroeg, was er slechts voor vier op neming in een ziekenhuis noodig. De mees ten waren door de warmte bevangen of hadden minder ernstige kwetsuren opge- loopen. (In den Haag en langs den weg is naar schatting aan bijna 400 personen, die door de warmte bevangen waren, bijstand verleend moeten worden). Het aantal personen, dat gisteren naar Delft is gekomen, was grooter dan in Maart jj. het geval was. Niet minder dan 25.000 reizigers passeerden de controle van het station der Nederlandsche Spoorwegen. Be halve 800 auto's voor genoodigden werden ongeveer 1000 particuliere auto's gepar keerd; het aantal fietsers, dat passeerde is zelfs niet bij benadering te schatten. Om streeks acht uur was in de stad de rust teruggekeerd. Het Ned. Episcopaat was bij de begra fenisplechtigheid in de Nieuwe Kerk te Delft vertegenwoordigd door Z. H. Exc. den Aartsbisschop en den Bisschop van 's-Bosch Na afloop van de plechtige bijzetting in de Nieuwe Kerk hebben ongeveer 6000 personen de rouwversiering en den ko ninklijken grafkelder bezichtigd. Gedurende deze week zal de kerk nog te bezichtigen zijn. Met den trein van 6.16 uur gistermid dag heeft de vorstin Er-bach Schoenberg, die de uitvaart van Z. K. H. Prins Hendrik heeft bijgewoond, Den Haag weder ver laten en is zij naar Duitschland terugge keerd. De vorstin werd aan het Staats spoor-station uitgeleide gedaan door H. K. H. Prinses Juliana. Voorts waren aanwezig de burgemeester en de gouverneur der Re sidentie generaal Röell. Met den trein van kwart voor 8 gister avond zijn voorts vertrokken de Groot-her tog van Mecklenburg met de groot-herto gin, hertog Adolf Friedrich met zijn echt genoot© en hertog Christiaan Lode wijk van Mecklenburg. De hooge gasten werden aan het station uitgeleide gedaan door den Duitschen ge zant, den burgemeester en den gouverneur der Residentie. Prins Felix van Luxemburg en de graaf van Athlone hebben in den loop van den avond per auto de residentie verlaten. Naar wij vernemen, zal Z. K. H. Prins Karei van België, Graaf van Vlaanderen, diie als vertegenwoordiger van Koning Leo pold, de begrafenisplechtigheid van wijlen Prins Hendrik bijwoonde, as. Vrijdagoch tend wederom per auto naar Brussel terug - keeren. Prins Karei blijft tot zoolang de gast van den Belgischen Gezant den heer Ch. Mas- kens. H.M. de Koningin heeft gistermiddag, na afloop van de begrafenisplechtigheid in het paleis Noordeinde, afscheid genomen van de verwanten en andere vorstelijke personen, die voor de uitvaart van wijlen Prins Hendrik uit het buitenland waren overgekomen. Hare Majesteit heeft zich daarna met Prinses Juliana naar het Huis ten Bosch begeven. UIT Z N FUNCTIE. Merkwaardige klacht. In „De Fakkel", het orgaan van de O. S. P„ beluisteren wij een heel merkwaar dige klacht in verband met een geval van werkverschaffing te Gouda: „Partijgenoot Jan Signer werd gevraagd of hij reeds in de werkverschaffing was. Antwoord: Neen! De volgende morgen aan het stempellokaal vernam hij, dat hij zich onmiddellijk naar de werkverschaffing moest begeven. Weer een revolutionnair uit de propa ganda verwijderd; waartoe de werkver schaffing al niet geschikt is!" Hier vernemen we dus de klacht, dat een werklooze. die zich gelukkig moest prijzen aan 't werk te kunnen gaan, uit z'n functie als revolutie-propagandist werd genomen! Had het werkverschaffingsbureau er geen rekening mee kunnen houden, dat de heer Jan Signer in die functie niet gemist kon worden? 't Is ongepermitteerd. »Tijd" DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN. VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Een interview met nitler over de gebeur tenissen van 30 Juni. (2de blad). Göbbels tegen de buitcnlandsche pers. (2de blad). De bedoeling van de reorganisatie van Dollfuss-kabinct. (2de blad). BINNENLAND. Groote boschbrand te Weert en heide brand op de Leusdcr heide. (Gein. Bcr., 3de blad). Boekhouder tc Halfweg in houten loods bij brand omgekomen. (1ste blad). De inschrijvingen voor de „Braassemer- meer". (3de blad). MORGENAVOND SPREEKT IN LEIDEN HET KAMERLID A. J. LOERAKKER OVER DE REGEER1NGSMAATREGELEN INZAKE STEUNVERLAGING AAN DE WERKLOOZEN. (Zie advertentie in dit nummer). R. K. BOND VAN BOUW PATROONS. De Nederlandsche R. K. Bond van Bouw- patroons heeft zijn zestiende jaarlijksche algemeene vergadering gehouden te Leeu warden. Dinsdagmorgen om tien uur heette de voorzitter der afdccling Leeuwarden, de heer W. J. Jorna, alle aanwezigen harte lijk welkom, waarna de bondJAorzitter, de heer H. J. C. Klein Schiphorsf te Haar lem, zijn traditioneclc openingsrede hield. De hoop en verwachting, aldus spr., wel ke wij tijdens onze vorige jaarvergadering koesterden, dat het komende jaar voor al len beter zou worden, is niet bewaarheid. Na een uiteenzetting over den huidigen concurrentiestrijd, besloot spr. met den wensch. dat het komende jaar voor allen een beter jaar moge zijn. Bij de bestuursverkiezing werden de af tredende leden, dc hecrcn W. F. W. v. d. Wagt te Nijmegen, W. J. Jorna te Leeuwar den, Joh. Apeldoorn te Alkmaar. P. M. Rombouts te Eindhoven en P, Weijts te Bergon-op-Zoom, herkozen. Dr. Jansen, economisch adviseur van het Hanzebureau, hield een rede over „Bedrijfs regelingen in crisistijd". STUDIETOELAGEN LAND- EN TUINBOUWWINTERSCHOLEN. Verschenen is oen nota van dcri minister van economische zaken naar aanleiding van het verslag der Tweede Kamer inzake hot wetsontwerp wijziging cn verhooging van het tiende Ivoofdstuk der Rijksbegrooting voor 1933. Zij wordt vergezeld van een nota van wijziging, waardoor onder artikel 1 van het wetsontwerp onder artikel 106 der bc- grootirig in plaats van 50.000 wordt ge lezen 5000. Het is nader gebleken, dat de maatregel, beslaande in het beschikbaar stellen van een aanmerkelijk grooter aan tal studietoelagen voor het volgen van het onderwijs aan de land- en tuinbouw win ter se holen, tegen dc verwachting in, niet die resultaten heeft opgeleverd, welke daarvan werden verwacht. Dit is eensdeels toe tc schrijven aan het feit, dat hieraan in 1933 niet meer zoo tijdig bekendheid kon worden gegeven als wenschelijk was geweest, en anderdeels een gevolg van de omstandig heid, dat ondanks deze toezegging verschil lende land- en tuinbouwers zelfs niet in staat bleken, een deel der kosten, verbon den aan liet bezoeken dezer scholen door hun jongens, voor eigen rekening te ne men, of hun kinderen niet in het bedrijf konden missen. Daarom zal voor dit arti kel met een verhooging van 5000 kunnen worden volstaan-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1934 | | pagina 1