25ste Jaargang
DINSDAG 3 JULI 1934
No. 7852
DAGBLAD VOOR LEDENEN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE MISLUKTE STAATSGREEP
PRINS HENDRIK OVERLEDEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
3>e£eiebeh£(Bou/fccmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2-50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 -t II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. lï
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ca
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
V De manier-van-zeggen.
Gemoedelijkheid kan vormen aannemen,
waardoor ergernis wordt gewekt bij hen,
die zich in die gedachtensfeer niet hebben
ingeleefd.
Wij hebben hier op het oog de gemoede
lijkheid, welke er toe brengt, om geeste
lijke, godsdienstige en heilige dingen op
een profane en „huiselijke" wijze aan te
duiden en te bespreken.
Katholieken gaan in dit opzicht wel eens
te ver, al bedoelen zij het héélemaal niet
verkeerd.
Zij houden er vaak veel te weinig reke
ning mede, dat anderen hen dan niet be
grijpen, omdat zij in een andere gedach
tensfeer leven diat anderen zich dan aan
hen ergeren.
Vooral moet men met die gemoedelijk
heid voorzichtig zijn, als ze wordt neerge
schreven in gewild-populaire beschouwin
gen. Ons werd dezer dagen weer 'ns door
een verontwaardigden lezer een dergelijk
uitknipsel toegezonden. Wij wijzen er dien
verontwaardigden lezer op, dat hij, als
hij eens kalm naleest en nadenkt, zal er
varen, dat er in dat uitknipsel eigenlijk
niets verkeerds staat! Alleen die gemoe
delijke manier-van-zeggen! Deze alléén is
de bron van zijn ergernis. En daarom,
wij herhalen: moeten katholieken met die
gemoedelijkheid in hun uitdrukkingen
voorzichtig zijn, opdat zij ergernis voorko
men.
Nog een ander voorbeeld van onvoorzich
tigheid, waardoor ergernis wordt gewekt,
wordt in hetzelfde, ons toegezonden, Katho
lieke weekblad gegeven.
Wij, Katholieken, zijn niet anti-semistisch
niet anti-Joodsch.
Géén eerlijk mensch kan. ons daarvan be
schuldigen!
Wij verafschuwen, in theorie en practijk,
het anti-semitisme.
Maar laten dan ook Katholieken niet door
een zekere manier-van-zeggen een s c h ij n
van het tegenovergestelde wekken! Zoo be
schrijft iemand in hét door ons bedoelde ar
tikel, dat hij aan dek van een boot van de
Lloyd geërgerd is door de zonnebaden van
,,'n le klas piohem van 'n Jood" en van 'n
„vieze Jodin". Als er nu gestaan had „Am
sterdammer" of „Leidenaar" in plaats van
Jood of Jodin, dan had niemand daarin ge
lezen een beleediging voor d e Amsterdam
mers of d e Leidenaars. Maar nu lezen velen
daarin wèl een aanval op d e Joden. Men
kan zeggen: dat is onredelijk. En 't is niet
zoo bedoeld. Ook ten deze is echter voor
al in dezen tijd! voorzichtigheid in de
de mjanier-van-zeggen geboden
HET SPELLINGSVRAAGSTUK.
In de heden gehouden vergadering van
den Ministerraad heeft het sjellingsvraag-
stuk een onderwerp van bespreking uitge
maakt. Een beslissing daaromtrent is ech
ter aangehouden tct een volgende verga
dering van den Raad van Ministers.
FATSOENLIJKE BAD KLEEDING.
De K.W.P. meldt uit Rome:
In Rome en verschillende steden van
Italië wordt op het oogenblik een actie ge
voerd, en worden ook tentoonstellingen ge-
organisee,rd, voor een smaakvolle en ge
zonde badkleeding, die tevens voldoet aan
alle eischen der welvoeglijkheid.
Als overal 'ns de hoogere standen be
grepen, dat zij een voorbeeld moeten
geven!
Nieuwe terechtstellingen
VON PAPEN OP VRIJE VOETEN
Omtrent de toestand in Duitschland zijn
weinig belangrijke bizonderheden meer
bekend geworden. De censuur op de be
richtendienst reeds zoo streng is nog
verscherpt. Het schijnt, dat zelfs cijferte
legrammen, die gezanten naar hun regee
ringen zonden, worden opgehouden. De of-
fieieele berichten zijn in een weloverwo
gen vorm gegoten, zoodat men niet weet,
wat ervan waar is.
De bevolking is zeer rustig. Uit de ge
sprekken kreeg men het beeld: Arme Hit-
Ier! Hij meent het toch zoo goed met ons.
Waarom moet nu juist hij door zooveel
zwijnhonden omringd zijn!
Dit oordeel geeft dén Berlijnschen cor
respondent van de Maasbode de vol
gende ontboezeming in de pen:
„Het spreekt van zelf, dat dit oor
deel scheef gaat. Er is geen schijn of
schaduw van reden aanwezig waarom
men Hitier beklagen zou. Hij heeft van
zijn overgroote volmachten misbruik
gemaakt om de burgers van Duitsch
land lieden op te dringen, tegen welke
de overgroote massa innerlijk niet an
ders dan hevig verzet kan aanteeke-
nen. Röhm was daarvan de meest in
het oog vallende, maar er zijn er
meer, zij het dan dat het verzet tegen
de anderen uit andere bronnen opbor
relt. Maar in alle gevallen is Rosen
berg voor de massa ook ondraaglijk,
hoezeer hij zich in de laatste dagen
(hij; maar niet zijn Völkischer Beo-
bachter) gematigd moge hebben. Van
Baldur von Schirach kan hetzelfde ge
zegd worden. Van rijksbisschop Mül-
ler eveneens. Over den veemmoorde
naar Heines zullen we maar zwijgen
wijl zijn rol niet over de grenzen van
Silezië heenging".
Niet malscher is het oordeel in de ove
rige Nederlandsche pers. De Nieuwe
Rotterdamsche Courant vraagt
zich af:
„Of de zedelijke zuivering, die au
als rechtvaardiging moet dienen voor
den feilen slag, het Duitsche publiek
zal overtuigen, nadat reeds zoovelen
jaren lang aanstoot hadden genomen
aan het dulden van afgrijselijke din
gen, waarvan iedereen wist, en die nu
eerst, nu het te pas komt, worden ge
wraakt? Zal alleen het thans pas „ont
dekken" dat terreur en willekeur is
uitgeoefend, het Duitsche volk tot
dankbaarheid en bewondering stem
men? Het Duitsche volk kan, zooals
ieder ander volk, kritiekloos en volg
zaam zijn. Men heeft het in den oor
log gezien. Maar men heeft het ook
zien ontwaken. Wat nu gebeurd is, is
een gevolg van kenteringsverschijnse-
len, die reeds lang vielen waar te ne
men. Het is zeer denkbaar, dat het ge
beurde ernstige daden van verzet voor
komt of tegenhoudt. Een moreele ken
tering echter kan het ternauwernood
stuiten. Het Duitsche publiek was reeds
weer sceptisch, ja, argwanend gewor
den. Waar deze gevoelens wortel had
den gevat, zijn zij niet meer uit te
roeien. Misschien laat de openbare
ommekeer nog lang op zich wachten.
Maar de roes van geloof en verwach
ting is aan het vervliegen.
Niet anders is het oordeel van den Ber
lijnschen correspondent van het Alg.
Handelsblad:
„Maar nu het systeem zelf? Is het
ongeschokt uit deze gebeurtenissen te
voorschijn gekomen? Wij betwijfelen
het. Het persoonlijk prestige van Hit-
Ier moge verstrekt zijn, maar de fou
ten van deze absolute dictatuur zijn
toch wel overtuigend en erbarmelijk
gebleken.
Onder het z.g. absolute machtsmo
nopolie van een z.g. onfeilbaren Lei-
dei-, zijn de hoogste ambten toever
trouwd geweest aan de meest immo-
reele elementen. Terwijl' het Duitsche
volk zich offers moest getroosten van
„Eintopfgerichte" en eindelooze bij
dragen voor „Arbeitsspenden", ver
kwistte de „Augiasstal" het woord is
van Hitier zelf van de S.A. in Ber
lijn alleen al dertig duizend mark per
maand aan „zwelgpartijen". De leiding
heeft dat al lang geweten. „Sedert we
ken en maanden" heeft zij daarover
klachten uit het land ontvangen, zoo
als Goring zelf erkent. En Hitier zelf
heeft al jaren lang geweten wie Röhm
was, en wat zijn tekortkomingen en
afwijkingen waren, zonder dat dit hem
noopte om deze .trieste figuur weg te
nemen uit de -leiding van wat ar.
Göbbels zoo trots de „betere jeugd"
van het nieuwe Duitschland noemde.
Al deze misstanden zijn door de opper
ste leiding van het Derde Rijk geduld.
En er was geen vrije critiek om haar
tot vroeger ingrijpen te dwingen. Wie
toch zijn stem verhief, heette een kan
keraar. Men moest wachten tot een
Stahlhelm-man een S. A.-aanvoerder
met een dolksteek velde, en tot een
van Hitiers eigen ministers von Papen,
in het openbaar! alarm dorst slaan, en
het staat nog te bezien welken prijs
hij daarvoor zal; moeten betalen. Maar
de onfeilbare opperste Leider staat er
niet minder schuldig om aan ernstig
gebrek aan „prévoir", hetgeen toch de
eigenlijke kunst i'an gouverner moet
zijn. Het is ond/ikbaar, dat dit aan
breede kringen VAe het Duitsche volk
niet te denken scl geven".
De positie van Von Papen
De correspondent van Reuter te Berlijn
heeft von Papen gisteravond op straat
voor zijn woning in gesprek gezien met
Goering, die hem een bezoek van drie
kwartier had gebracht. Men leidt hieruit
af, dat von Papen zich niet langer in zijn
woning in verzekerde bewaring bevindt.
Volgens berichten zal het Kabinet he
den bijeenkomen ten einde te beraadsla
gen over de maatregelen, welke thans ge
nomen moeten worden. Naar verluidt zal
een der onderwerpen van bespreking zijn
de positie van den Vice-Kanselier Von Pa
pen. Men vermoedt, dat Von Papen belast
zal worden met een diplomatieke zending,
om hem op deze wijze uit de Regeering
te laten treden, zonder hem te
desavoueeren.
Ook verluidt dat de Minister van Finan
ciën, Von Schwerin Krossigk, zijn ontslag
zal nemen.
De doodenlijst
Volgens de jongste geruchten, zou de
lijst der als gevolg van de revolutie ge-
dooden achttien namen bevatten, o.a. dien
van Gregor Strasser.
Wat v. Papen's medewerker v. Bose be
treft, is uit de mededeelingen niet op te
maken, of hij zelfmoord heeft gepleegd,
dan wel is neergeschoten.
De dood van Klausener die, zooals men
weet, katholiek was en vroeger in nauw
contact met het centrum stond, wordt be
vestigd. Intusschen zou Zondag van den
HEDENMIDDAG TE KWART OVER TWEE IS Z. K. H. PRINS
HENDRIK DER NEDERLANDEN OVERLEDEN, IN DEN LEEF
TIJD VAN 58 JAAR.
Het bericht van het overlijden van Prins
Hendrik verspreidde zich met groote snel
heid door de Hofstad.
Algemeen kwam het bericht volkomen
onverwacht,, daar men niet vermoedde dat
bij de ziekte van Prins Hendrik aan een
spoedig verscheiden moest worden ver
wacht. Overal maakte het bericht grooten
indruk eh spoedig woei van tal van open
bare en particulieren gebouwen de drie
kleur halfstok.
kansel in katholieke .kerken zijn afgele
zen, dat hij aan een hartverlamming is
overleden.
Volgens een verder gerucht zou ook de
adjudant van von Papen, van Schirski, ge
dood zijn. Een ander gerucht spreekt
slechts van zijn in hechtenis neming.
De Associated Press meldt uit Berlijn,
dat in een oude kadettenschool in een voor
stad van Berlijn 60 opstandige S.A.-leden
zijn geëxecuteerd, nadat ieder van hen 3
minuten gelegenheid had gekregen zich ta
verantwoorden.
De executie vond plaats door een vuur-
peleton en de veroordeelden werden niet
geblinddoekt, terwijl tromgeroffel de
schoten grootendeels onhoorbaar maakte.
Dit bericht meldt verder nog, dat tal
van geëxecuteerden, onmiddellijk voor de
schoten knalden, uitriepen: „Ik ben on
schuldig! Heil Hitier!" Nadat de eerste 60
executies waren voltrokken, werd het
vuur-peleton afgelost, daar de mannen
volkomen uitgeput waren.
Er verluidde, dat nog tal van veroor
deelden gefusilleerd zijn.
Omtrent de verschillende terechtstellin
gen wordt vernomen, dat onder meer is
gefusilleerd een lid van het gevolg van den
Kroonprins, Freiherr Van Müldener.
Verder is ter dood gebracht een der oud
ste S.A.-leider, de groepsleider Gehrt, een
oorlogsvlieger, die groote bekendheid heeft
verworven door zijn onverschrokkenheid
bij luchtgevechten en die daarom gedeco
reerd is met de Orde „Pour le mérite".
Het speciale spoedgerechtshof, dat de za
ken heeft afgehandeld van de na een zoo
summier proces terechtgestelden, bestaat
naar verluidt uit den leider van de S.S. en
van de politieke politie Hïmmler als voor
zitter, bijgestaan door een ander S.S.-leider
en een actief generaal, van wien echter niet
duidelijk is of hij bij het leger dan wel bij
de politie dient.
Men acht het niet waarschijnlijk, dat deze
generaal lid zou zijn van de Rijks weer, ten
zij de veronderstelling juist zou zijn vol
gens welke een aantal der gevangenen
voormalige officieren van het leger waren.
Aan de „United Press" wordt uit Berlijn
geseind:
Aan hoeveel personen de actie van Hitier
tegen de ontrouwe leden der S.A. het leven
heeft gekost, staat tot dusver niet vast. Of
schoon aanvankelijk van offioieele zijde
was toegezegd, dat het aantal bekend zou
worden gemaakt, wordt thans iedere mede-
deeling in dit opzicht geweigerd.
De dag van heden (Maandag) heeft overi
gens opnieuw slachtoffers geëischt. De eige
naar van het hotel te Miinchen, waar
Roehm placht te vertoeven, Karl Zehntner,
is namelijk doodgeschoten, evenals de ad
vocaat Glaser, die ook tot den kring van
Roehm behoorde.
Hitier heeft heden voor de eerste maal
sinds Zaterdag een officieele functie ver
richt. Hij heeft namelijk een bezoek ge
bracht aan den koning en de koningin van
Siam, die op hun wereldreis op het oogen
blik in de rijkshoofdstad vertoeven. De om
geving van het hotel, waar het koninklijk
paar verblijf houdt, was door een sterk po-
litiecordon afgezet; zelfs in de hall van het
hotel hielden politiebeambten een oog in
het zeil. Deze voorzorgsmaatregelen zijn ge
heel in strijd met Hitler's vroegere gewoon
te, zich zonder politiebewaking in het pu
bliek te vertooneni
STRASSER GEFUSILLEERD.
Reuter bevestigt, dat Gregor Strasser, de
voormalige aanhanger van Hitler, die in
1932 tengevolge van geschillen buiten de
nat.-soc. partij wérd gestooten, behoort tot
de te Berlijn gefusilleerden.
De 200 gearresteerde bruinhemden zullen
voor een speciale rechtbank te Berlijn ver
schijnen. Doodvonnissen worden in vele ge
vallen zeker geacht.
Prins August Wilhelm werd gisteren bij
Göring ontbodèn en aan een scherp verhoor
«H BUITENLAND.
De terechtstellingen in Duitschland du
ren voort; ook Strasser gefusilleerd. (1ste
blad).
De Japansche regeering is wegens
knoeierijen afgetreden (2de blad).
BINNENLAND.
Nog geen beslissing in het spellings-
vraagstuk. (1ste blad).
Een nachtelijke bedevaart naar Egmond.
(2de blad).
Uitbreiding van het aantal Dieseltreinen.
(2de blad).
De nieuwe burgemeester van 's-Graven-
hage geïnstalleerd. (2de blad).
onderworpen. Göring deelde den prins
mede; dat hij werd verdacht bij het complot
betrokken te zijn. „Auwi" ontkende ten
stelligste en heeft blijkbaar alle vragen op
bevredigende wijze kunnen beantwoorden,
want na zijn verhoor begaf hij zich naar
zijn paleis te Potsdam, waar hij volkomen
vrijheid geniet.
Göring deed ook nauwkeurig onderzoek
naar de gedragingen van den ex-kroonprins
wien blijkbaar evenmin iets ten laste kon
worden gelegd. Hij kwam hedenmorgen van
zijn landgoed in Silezië in zijn woning te
Potsdam aan.
De geruchten omtrent zijn vlucht zijn dus
ongegrond.
DE EX-KROONPRINS OP WEG NAAR
DOORN.
Men telefoneerde uit Berlijn:
De Kroonprins is met zijn gemalin naar
Doorn vertrokken.
HAD ROEHM GEZANTEN IN PARIJS
EN LONDEN?
Volgens de „Manchester Guardian" heeft
de gewezen chef van den S.A.-staf Roehm
afgezanten gehad in Parijs en Londen, die
getracht hebben steun der buitenlandsche
regeeringen voor het bewind, dat hij wilde
vormen, te krijgen.
MUITERIJ VAN HET OOSTENRIJKSCHE
LEGIOEN?
De Weensche middagbladen meldden uit
Passau, dat er voortdurend kanongebulder
hoorbaar was uit de richting München.
Voorts deelen deze bladen mee, dat het
Oostenrijksche legioen in Duitschland ge
muit heeft en derhalve ontbonden is.
Wij deelen deze berichten slechts onder
het grootste voorbehoud mede.
HERVORMING DER S.A.
De S.A. wordt nu gereformeerd en gere
duceerd, niet alleen de groepen, van welke
de ontevredenen en kankeraars leiders wa
ren, maar alle groepen worden aan een
streng uitziftingsproces onderworpen. Er
zullen waarschijnlijk slechts 45.000 man
overblijven.
Architect gearresteerd wegens beschimping
van de S.A.
De leider van het bureau der Staatspoli
tie voor het district Munster te Reckling
hausen, dr. Graaf von Stosch, deelt mede:
„Ik heb den architect Joseph Avenstrodt
uit Warendorf gearresteerd, aangezien hij
naar aanleiding van de jongste maatregelen
van den Leider, meende, de S.A. op min
achtende wijze te kunnen beschimpen en
denigreeren".
