25ste Jaargang
MAANDAG 25 JUNI 1934
No. 7845
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De zesde Nederlandsche Katholieken
dag te 's Hertogenbosch
BERICHT
VOORNAAMSTE NIEUWS.
e fiéidóefieSoii/tamt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden ld cent per week1 2M per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 1 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad te voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bfl
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 .1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 1?
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ca
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Redevoeringen over het gezag
Grootsche demonstratie
ONTHULLING MONUMENT KARDINAAL VAN ROSSUM
ZATERDAG.
De eerste vergadering van Zaterdag werd
ingeleid met een hartelijk begroetings- en
welkomstwoord van den voorzitter van het
Plaatselijk Comité, Jihr. mr. P. G. van
Meeuwen.
Hierna werd de openingsrede uitgespro
ken door mr. A. Baron van Wijnbergen,
voorzitter van de Katholiekendag, welke
rede wij reeds Zaterdag hebben gemeld.
Een luid applaus bewees de instemming
van de stampvolle Concertzaal met de rede
van den voorzitter.
Nadat de secretaris van het Hoofdbe
stuur, Pastoor W. Nolet, de telegrammen
van trouw en aanhankelijkheid aan den
Paus en de Koningin had voorgelezen, werd
het woord verleend aan Pater dr. Vroom
S.J. voor een beschouwing over het Gezag
dn het algemeen.
Het Gezag in het algemeen.
De spreker begon met zijn beschouwin
gen te vergelijken met een vliegtocht over
een uitgestrekt en interessant gebied, wel
ke tegen had, dat men alle vluchtig en in
vogelvlucht zou zien, maar die het voor
deel had, dat alleen de toppunten van het
land beneden ons, alleen het hoogste dus
zich duidelijk zou vertoonen.
Als wij iets goeds willen doen, dab möè-
ten wij dit altijd doen in een houding van
geven, dan eerst wordt de daad moreel
goed. De zelf ver volmak in g mogen we dan
ook niet beschouwen als een voordeel voor
onszelf, maar moet gevolg zijn van de
geef-houding tegenover God. Men kan dat
ook doen tegenover een groote idee; dit is
ideëel Gezag. Men zwicht dan voor de aan
spraak, die het verwerkelijkswaardige op
verwerkelijking heeft. Men kan zich metzijn
verstand en met zijn wil aan iemand onder
werpen. Het eerste noemt men wetenschap
pelijk gezag. Als men zich met zijn wil aan
iemand onderwerpt, dan is er persoons-
wilsgezag. In sommige gevallen moet men
zich met zijn wil onder iemands gezag stel
len. Namelijk in gemeenschappen. In ver-
eenigingen is er vrij gezag. De bevoegdhe
den van den gezagsdrager worden bepaald
door den aard van het gezag.' Het heeft tot
doel: de verwerkelijking van het gemeen
schapswelzijn. De gezagsbevoegdheid is
beperkt door de individueele rechten, wel
ke de gezagsdrager moet eerbiedigen en
bevorderen. Maar ook moet iedere lagere
gemeenschap staan onder de hoogere.
De eerste voorwaarde om gezagsdrager
te worden is de geschiktheid voor dit func
tie. Voorts is aanstelling door een hoogere
gezagsdrager een titel van gezagsbevoegd
heid. Ten derde is er de voortbrengingstitel,
waardoor men van stoffelijke goederen
eigenaar wordt, en evenzoo aanspraak kan
krijgen over personen.
Gezag uitoefenen is dienen. Dienen is
heerschen. Daar can heeft de allerhoogste
Gezagsdrager hier op aarde, de Paus, in zijn
schild de lijfspreuk staan: servus servorum
Oei, Dienaar der dienaren Gods.
Het is onmogelijk in dit korte bestek
eenige weergave te geven van alles wat
Pater Vroom zeide, maar wij hopen althans
in hoofdlijnen zijn gedachten te hebben
weergegeven.
Het Gezag in de Kerk.
In de middagvergadering sprak vooreerst
Mgr. dr. G. C. van Noort, en wel over het
Gezag in de Kerk. Met kalme, klare stem
zette hij de leer van de Kerk in dit punt
uiteen.
De Katholieke Kerk is het zichtbare
Godsrijk op aarde. Het is een volmaakte
vereeniging, omdat ze volledig den mensch
omvat Zij gaat in waarheidsorde boven
alle andere gemeenschappen uit, ook boven
den Staat.
Zij is bekleed met een dubbele macht, de
wijdingsmacht en de bestuursmacht.
De wijdingsmacht is de macht om genade
mede te deelen. Deze geeft geen gezag, dus
daarover wordt verder niet gehandeld.
De bestuursmacht is er om de innerlij
ke heiliging der zielen voort te geleiden, en
om de genademiddelen vruchtbaar te ma
ken. Het is de zedelijke bevoegdheid om het
gelooven en het handelen te regelen. Waar
zij het geloof regelt, noemt men het leer
gezag, waar zij het handelen regelt be
stuursmacht.
Zij heeft te bepalen, wat geloofd en wat
niet geloofd moet worden. Vereischte te on
derwerping des geestes. Aan dit gezag te
iedere mensch onderworpen.
De bestuursmacht richt zich alleen tot
de gedoopten. Het is zeker, dat op dit prac-
tisch gebied de H. Geest zijn medewerken
de genade schenkt. De aanstelling verleent
de macht, dus niet de persoonlijke voor
treffelijkheid. Deze macht kan alleen door
hoogere instanties ontnamen worden.
Een wensch van den bisschop te voor de
Katholieken een bevel, niet letterlijk, maar
wel naar den geest. Soms eischt de voor
zichtigheid om aan de vorm van een
wensch de voorkeur te geven boven die
van een bevel, b.v. om andersdenkenden of
dwalenden in dit punt niet af te stooten.
Het niet gehoor geven aan een wensch der
Kerkelijke Gezagsdragers is geen ongehoor
zaamheid, maar het is wel zeer onvoeg
zaam en oneerbiedig, een openbare actie
daartegen te beginnen.
De uitgestrektheid van dit bestuursgezag
wordt bepaald door het doel van de zeer
bepaalde omstandigheden, zelfs zoover
gaan, dat de verplichting b.v. van een
staatkundige partij opgelegd wordt.
Tot slot behandelde de spreker de open
bare critiek. Wil men dit doen, hetgeen
soms mogelijk is, dan moet deze critiek
naar den inhoud rechtvaardig en gepast
zijn, en bescheiden en nederig, ook naar
den vorm. Onrechtvaardig is overdrijving
en generaliseering. Een bittere en stekelige
toon en het schamperend kleineeren te on
gepast w.b. de vorm.
Laten wij onze traditie van gehoorzaam
heid en volgzaamheid ten opzichte van het
gestelde Gezag handhaven. Zoo besloot de
redenaar zijn heldere en duidelijke uiteen
zetting.
Het Gezag in den Staat.
Na een pauze kwam prof. mr. P. W.
Kamphuizen, de onlangs benoemde hoog
leeraar in het Staatsrecht te Nijmegen, aan
het woord om de theorie over het Gezag
in de Staat te ontvouwen.
De grenzen van het Staatsgezag worden
bepaald door het doel van de Staat. Dit
doel is het algemeen welzijn, en indirect
ook het particulier welzijn van ieder. Vol
gens deze begrenzing moet b.v. de gewe
tensvrijheid door de Staat geëerbiedigd
worden. De Staat wordt nog verder in zijn
macht begrensd door de andere gemeen
schappen die er zijn, b.v. de Kerk en het
gezin. Zij hebben ieder een specifiek ver
schillend doel. Ook de wijze, waarop de
macht moet worden uitgevoerd te beperkt.
Wat zedelijke plicht is, mag niet verboden,
wat onzedelijk is, niet geboden worden.
Dan is er zelfs plicht tot ongehoorzaam
heid. Op wat het gebied van de Staat te,
heeft deze recht op onvoorwaardelijke ge
hoorzaamheid en eerbied. Ook de Gezags
dragers moeten zich realiseeren, dat zij de
macht van God hebben gekregen en moe
ten uitoefenen op een manier, die eerbied
en gehoorzaamheid afdwingt. Veelal is dit
tegenwoordig niet zoo. Het geneesmiddel is
de innerlijke gesteltenis, de dien-geest van
Gezagsdragers en geregeerden en tenslotte
vooral de Christelijke Charitas.
Na sluiting der middagvergadering ging
men den innerlijken mensch versterken.
Het is hier de plaats om een woord van
grooten lof te zeggen voor het plaatselijk
comité, dat alles zoo uitstekend regelde. De
organisatie van deze dagen is schitterend
geweest, ook van den volgenden dag, toen
het gros der deelnemers eigenlijk pas
kwam.
Het Gezag in het Gezm.
's Avonds kwam men ten derde male bij
een, om de rede van den heer A. C. de
Bruyn te aanhooren over het Gezag in het
Gezin.
Altijd te gebleken, dat het gezin de vaste
kern te, waarop de maatschappij steunt.
Daarom heeft het gezin ook reoht op be
scherming van den Staat. Om zijn hooge
taak goed ten einde te brengen, is een van
de groote middelen, die God daarvoor heeft
gegeven: het ouderlijk Gezag. Eenerzijds
hebben de ouders de zware plicht hun kin
deren op te voeden tot voor God en Maat
schappij dienstige menschen, anderzijds
hebben zij recht op eerbied en gehoor
zaamheid van den kant der kinderen. Zel
den is het gezin zulk een vernielend geweld
aangedaan als tegenwoordig. Echtscheidin
gen en kinderbeperking, de ondermijners
van het Gezin, nemen steeds grooteren om
vang aan, ook hier te lande. Dit alles moet
geweten worden aan het liberalisme met
zijn nasleep van materialisme en klassen
strijd. Het is de taak der Katholieken het
gezin metterdaad op te heffen en het de
eereplaats toe te kennen, welke het toe
komt. Daartoe verkiezen wij, speciaal op
dezen dag, de leiding der Kerk, welke ons
met vaste hand' naar dat doel zal leiden. In
dit teeken zullen wij door harden strijd de
eindoverwinning behalen.
Na een dankwoord van den voorzitter,
werd de vergadering gesloten en toog men,
om van de vermoeienissen van den dag te
herstellen, naar het Stedelijk Plantsoen,
waar door het gemeentebestuur van den
Bosch een concert werd aangeboden. Ve
len hebben daarvan in de stille zomeravond
genoten.
ZONDAG.
Reeds vroeg in den morgen hoorde men
de padvinders en de plaatselijke jeugdorga
nisaties optrekken, om de menschenmas-
sa's aan het station af te halen. Het was
een lust om te zien hoe vlot dit alles in
zijn werk ging. Iedere groep was herken
baar aan de kleur van de kaarten. Allen
groepen was een padvinder aangewezen
gekregen, die hen naar de plaats van be
stemming: de Parade geleidde.
De H. Mte.
Langzaam en ordelijk vulde zich dan ook
de Parade, zoodat tenslotte de 30.000 men
schen onder de Kathedraal van St. Jan bij
een. waren. Om 10.30 uur schreed Mgr.
Diepen, die de Mis zou opdragen, naar het
Altaar, gevolgd door de kerkelijke hoog-
waardigheidsbekleeders. Een koor van 350
man zong het „Ecce Sacerdos Magnus", on
der begeleiding van orgelmuziek, die via
de microfoon van de St. Jan op de parade
werd overgebracht. Rechts van het altaar
knielden nu de Kerkelijke, links de Wereld
lijke autoriteiten. Onder de H. Mis zongen
alle aanwezigen de vaste gezangen mee,
hetgeen zeer indrukwekkend was. Machtig
klonk het Credo tegen de St. Jan op naar
den hemel. Met rustigen stem zong de
Hoogwaardige priester aan het altaar de
Prefatie. Een plechtige stilte ontstond op
het oogenblik van de Consecratie, alleen
driemaal onderbroken door tromgeroffel en
trompetgeschal. Na de H. Mis schreed Mgr.
Diepen terug naar zijn paleis, terwijl het
volk het „Aan U, o Koning der Eeuwen"
aanhief.
Trouw aan het Episcopaat!
Hierna namen de vier overige leden van
het Hoogwaardig Episcopaat plaats op het
podium, waar zij namens het Katholieke
volk van Nederland door rector van Galen
werden toegesproken.
De duizenden, hier aanwezig, vertegen
woordigen de millioenen Katholieke Neder
landers en tevens de grootste en sterkste
groepeering van den Nederlandschen Staat,
bijeengekomen om te getuigen van de
trouw en de aanhankelijkheid aan het Ge
zag. Zij doen dit in de taal van een mas
sale demonstratie. Zij betuigen hun on
wankelbare trouw aan het Episcopaat,
staatkundig, organisatorisch en weten
schappelijk hecht aan elkander verbonden,
en aanvaarden het Gezag als sluitsteen
van elk gebouw, dat maatschappelijk, staat
kundig of godsdienstig wordt opgetrokken.
Vooral doet dit de jeugd, die aan de Ge
zagsdragers vraagt om een taak en om
richting, en die hen hun garantie op trouw
en gehoorzaamheid bieden.
Spreker besloot zijn toespraak met na
mens het Katholieke volk van Nederland
een eer van trouw af te leggen aan de bis
schoppen, aan Oranje en aan de Nederland
sche natie.
Namens het Episcopaat antwoordde Zijne
Hoogwaardige Excellentie Mgr. Jansen,op
deze toespraak.
Uiteenzettende, waarom het onderwerp
van dezen Katholiekendag gekozen was,
juist in dezen tijd van gezagscrisis, gezags
ondermijning en gezagsontkerstening, me
moreerde de Aartsbisschop achtereenvol
gens wat de verschillende sprekers in hun
verschillende onderwerpen aangaande dit
punt gezegd hadden. Wij moeten in de Ge
zagsdragers God eerbiedigen, in hun wil
Zijn wil erkennen. Wij gehoorzamen aan
hen als aan God zelf. Zij zijn Hem ver
antwoording schuldig. Hun regeeren is
dienen. Cui servire, regnare est. Wie men
dient, daarover heerscht men. Tenslotte
dankte de spreker het Katholieke volk
voor zijn goede opkomst en bracht hulde
aan de Kerkelijke Gezagsdragers, die door
hun aanwezigheid bewezen hadden hun
taak te verstaan.
Onder een vroolijke marsch verlieten de
kerkelijke en wereldlijke gezagsdragers
het terrein. De vlaggenlegers beginnen af
te trekken. De trommels roffelen. Van de
toren van de St. Jan klinkt het „Room-
schen dat zijn wij" en goed geordend be
geeft men zich naar de terreinen waar al
weer alles keurig in orde is gebracht om
zich te sterken.
Slotvergadering.
Gistermiddag was het voltallige Episco
paat aanwezig, vele autoriteiten op alle
gebied en voor een wederom volle zaal
opent Baron van Wijnbergen deze laatste
vergadering. Een telegram van Z. H. den
Paus wordt voorgelezen, waarin Deze ge-
lukwenscht met het behandelde onder
werp en Zijn zegen overbrengt.
Het gezag in bedrijf en onderneming.
Hierna is het woord aan prof. H. A.
Kaag over het onderwerp: Gezag in be
drijf en onderneming.
Spreker begint met er aan te herinne
ren, dat zijn onderwerp een zeer omstre
den gebied is, en dat hij hier niet met ab
soluut leergezag spreekt.
De algemeene beginselen, zooals wij die
nu kennen, blijven altijd staan, maar de
practische consequenties veranderen steeds
met de omstandigheden. Nu is niets zoo
veranderlijk als het economische leven.
Het is soms moeilijk te bepalen in hoeverre
in concrete gevallen in bedrijf of onder
neming sprake is van gezag. Wij moeten
goed vasthouden het onderscheid tusschen
vereenigingen en gemeenschappen. In de
vroegere familiehuishouding viel het on-
dernemersgezag ongeveer samen met het
gezag in het gezin. Men is het er over eens,
dat het hoofd van het gezin toen ook de
man van gezag in de onderneming was.
Hier was sprake van een levensgemeen
schap. Anders is het in het moderne be
drijf, waar ondernemersgezag in de meest
praegnante zin bestaat. Hier is vooreerst
disciplinair gezag en voorts een soort ge
meenschapsgezag, analoog aan het Staats
gezag. Een onderneming kan ook Staats
orgaan worden, als er het algemeen belang
mee gediend is. Gezagsdrager is de on
dernemer, die geen eigenaar behoeft te
zijn, maar wel over het kapitaal moet kun
nen beschikken. Zijn bevoegdheid is be
perkt door het doel van de onderneming.
Hij heeft het Staatsgezag te eerbiedigen.
Volgens deze opvatting is de ondernemer
de beschermer en bevorderaar van de per
soonlijkheidsrechten van die onder hem
staan. Een zuivere contractsverhouding
maakt op zichzelf nog geen gezagsverhou
ding, maar wel kan men via het contract
in een gemeenschap komen, waar men
onder het gezag komt van een ander. Me
dezeggingschap is soms mogelijk, soms wen
schelijk; dit wordt door de omstandigheden
bepaald. De Staat moet waken, dat de
juiste verhoudingen in de bedrijven en
ondernemingen bewaard blijven. Bedrijf
schappen op te richten is een groote wen-
schelijkheid. Behalve aan het ontbreken
van een dienende geefhouding, ligt de
oorzaak van de gezagscrisis tevens in het
ontbreken van een bescheiden neemhou-
ding. Geven kan soms gemakkelijker zijn
dan nemen.
Er moet, zoo zegt de Paus, vernieuwing
komen in de instellingen. De nieuwbe
noemde minister is voor die taak gesteld.
Laten wij hem met daad en gebed steu
nen in zijn zware taak om zoodoende onze
streek, ons land onder leiding van het
gezag naar God op te stuwen en het Gods
rijk te verbreiden.
Nadat Baron van Wijnbergen God en
allen, die tot het welslagen van dezen dag
hadden medegewerkt had dank gebracht,
gaf hij het woord aan Mgr. Diepen tot het
uitspreken van het slotwoord.
Slotwoord van Mgr. Diepen.
Ons is in deze dagen niets nieuws voor
gehouden, maar wel benn wij hernieuwd in
het besef van wat Paulus leerde omtrent
het Gezag. Laten wij allen de christelijke
nederigheid beoefenen als fundament van
onderlinge liefde en samenwerking. Dan
zullen ook de gezagsdragers hun taak
vreugdevol kunnen vervullen, en niet in
droefheid en onder zuchten. Wij moeten
anderen behandelen zooals wij zelf behan
deld worden.
Deze dag is het bewijs geweest, dat men
het in dit opzicht ernstig meent.
Nog nooit heeft den Bosch eene Ker
kelijke plechtigheid gehad als vandaag
hier verricht, waaraan God zulk een glo
rie heeft gegeven. Soli Deo omnis honor
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
Zij die zich per 1 Juli a.8.
wenschen te abonneeren op ,,DE
LEIDSCHE COURANT', ontvan
gen de voor dien datum verschij
nende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
BUITENLAND.
Spoorwegongeluk bij Parijs; één doode.
(Buitenl. Berichten, 4de blad).
In Joego-SIavië viel een vliegtuig neer,
waarbij 5 personen werden gedood. (Lucht
vaart, 2de blad).
BINNENLAND.
De Ned. Katholiekendag te 's Bosch. (1ste
blad).
Wijziging in de uitvoering der crisis
maatregelen. (1ste blad).
Weer een doodelijk ongeluk op onbe-
waakten overweg. (Gem. Ber., 3de blad).
Moordaanslag te Tholen. (Laatste Ber.,
lste blad).
UIT DE OMGEVING.
Groote brand te Hillegom (2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Velocitas wint den Nederlandschen Voet
balbeker. Spanning in de kampioenscom
petitie ten einde toe. (2de blad).
D. T. T. races te Assen (2de blad).
De Hollandsche zwemsters boeken ook te
Boedapest fraaie stucces. (2de blad).
et gloria; aan God en God alleen al deze
luister en glorie.
Tot slot vroeg Mgr. Diepen aan den
Aartsbisschop zijn zegen te willen geven
aan alle aanwezigen, aan welk verzoek
deze op een plechtige wijze voldeed, ter
wijl de geheele zaal eerbiedig neer
knielde.
Een manifestatie.
Nu volgde de waarlijk grootsche en in
drukwekkende manifestatie voor het gezag.
Eerst trok de imponeerende stoet door de
stad. Zij stond onder artistieke leiding
van Herman Moerkerk. Het spreekt wel
vanzelf, dat dit zijn uitwerking niet had
gemist. Het was een groote kleurenpracht.
Voorop ging de hope des vaderlands, de
jeugd. De eene kleur volgde de andere,
aangevend de verschillende organisaties.
Middenin één lange reeks vlaggen. Dan
weer de Verkenners, de landrotten met
hun velduniform. De Graal, die van het
stilstaan hier en daar gebruik maakte om
liederen en spreekkoren ten gehoore te
brengen, hetgeen aan de toeschouwers en
toehoorders een luid applaus ontlokte. De
eindeloos lange reeks van congregatie's,
Heilige Familie enz. enz. De gilden met
hun vendelzwaaiers, sierlijk en kunstig.
De rijvereenigingen met hun Brabantsche
„knollen". Het groene leger van de Jonge
Werkman. De toeschouwers waren opge
togen. Jammer, dat op het allerlaatst een
beetje regen velen een veilig onderkomen
deed zoeken.
