DE K.R.O. ROEPT OM
ZATERDAG 23 JUNI 1934
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD. PAO. 13
In de studio's der Katholieke Radio Omroep.
HET RESULTAAT VAN ÉÉN JAAR WERELD UITZENDING
De geschreven en gesproken journalis
tiek
Sterker dan ooit te voren hebben wij de
noodzakelijke band tusschen deze beiden
ervaren, toen Woensdag j.l. een groot ge
zelschap Katholieke journalisten bijeen
was in de studio's der Katholieke Radio
Omroep te Hilversum om daar te worden
ingewijd in de journalistiek der klanken.
Het was na een hartelijke verwelko
ming in het „Hof van Holland" te Hilver
sum, waar over en weer door Pastoor
Perquin en den heer Jac. van Term
hartelijke woorden van samenwerking wer
den gesproken, dat wij naar de studio's
reden, gelegen daar waar de groenende na
tuur en de techniek van een omroep te
samen komen.
gezinnen werden geholpen en van het
spook van broodeloosheid bevrijd.
Met het Maastrichtsche Orchest werd een
overeenkomst voor 25 concerten aange
gaan.
Daarbij heeft de K. R. O. nog de be
schikking over haar eigen Klein Orchest,
dat hoofdzakelijk het kamerorchest-genre
geven zal en een eigen gemengd koor van
150 zangeressen en zangers, die eveneens
bij tijd en wijle voor de K.R.O.-microfoon
optreden.
Zoodat after all mag worden getuigd,
dat de muzikale verzorging op het cultu
reel hoogst mogelijke peil staat.
Zoo kwamen wij door technische ver
trekken, door gramotheek en muziekbiblio
theek in de kamer der gehoorspelen.
DE K.R.O.nBOYS IN DE STUDIO ÖNDER LEIDING VAN PIET LUSTENHOUWER
- (AAN DEN VLEUGEL)
K.R.O.-muzlek.
Piet Lustenhouwer en zijn K.R.O.-Boys
waren aanwezig om met behulp van den
omroeper ons de zoovele malen gehoorde
muzikale uitzending nu tevens te aanschou
wen te geven.
En zij speelden, dat het een lust was, nu
voor een zichtbaar gehoor. Zij speelden het
oude K.R.O.-lied, dat volgens den omroe
per, voor deze gelegenheid uit de oude
doos was gehaald, afgestoft en vervolgens
in de meest verscheiden muzikale varia
ties ten gehoore werd gebracht.
Het lied van de K. R.O.-boys werd ge
speeld als een Hongaarsche rapsodie, met
weemoedig trillende tonen, het werd ge
speeld juichend als een lied uit een Ita-
liaansche opera, het werd gespeeld als
een Spaansche dans bij het geklapper van
castagnetten, als een Arabische zang vol
donkere geluiden, voortgebracht door in
witte burnous gehulde Arabieren. Het
werd gespeeld ten slotte zooals een draai
orgel speelt in de morsige straten van Am
sterdam's Jordaan.
De imitaties waren onberispelijk en vol
maakt, vol geest en humor.
Na dit muzikale begin begon de rond
gang door de verborgenheden in dit Radio
rijk. Een rondgang door vertrekken, met
duizenden geheimzinnigheden, als knop
pen, lichtjes, schijven, kabels en snoeren,
waar wij ondeskundigen verward moesten
geraken in de duisterheden der techniek.
Maar zie, daar was Paul de Waart, de
bekende radio-reporter, die ook hier was
de goede mentor, en die met een verbluf
fende virtuositeit het rijkste bezit van
een radio-reporter ons de bijzonderhe
den in deze geheimzinnige wereld open
deed.
Het is beter u en ons niet te vermoeien
met de tallooze technische bijzonderheden
als controle-hoorstellen en controlelampen
in de uitzendkamer en al de verbluffende
techniek, die aan de radio inihaerent is.
Een culiureele daad.
Wel echter willen wij gaarne getuigen
van den cultureelen arbeid, die de K.R.O.
steeds verrichtte en nog verricht en die
nu weer overduidelijk aan den dag is ge
treden bij de contracten, die de K. R. O.
afsloot met het Utrechtsch en het Maas-
trichtsch Stedelijk Orchest.
Een belangrijke instelling als het
Utrechtsch Stedelijk Orchest zou met in
gang van 1 September gedoemd zijn ge
weest te verdwijnen, indien niet de K.R.O.
de helpende hand geboden had, daarmede
een daad stellende van zoo groote cultu-
reele beteekenis voor ons volk, dat niet
voor niets Utrecht's burgemeester in een
openbare Raadszitting hiervan met lof ge
waagde.
Het was de muzikale leider, Louis Ta-
blin, die ons in de muziekbibliotheek, de
bijzonderheden hiervan mededeelde.
Met Utrecht werd een overeenkomst
gesloten van 50 concerten per jaar, waarbij
de K. R. O. het recht kreeg de program
ma's samen te stellen om niet zooals an
dere per se gebonden te zijn aan het pro
gramma dat het U.S.O. toevallig zou geven.
Bovendien werd hierdoor het voordeel
verkregen, dat de K. R. O. bij keuze be
kende dirigenten kan laten optreden.
Al moest het eigen orchest van vijf en
dertig man, hierdoor wat worden inge
krompen, daartegenover staat, dat door
het contract met het U.S.O. zestig musici-
Een gehoorspel
k l'improviste.
En hier was het weer Paul de Waart die
met zijn onuitputtelijk flux de bouche zijn
bezoekers de gehoorspelenraadselen ont
warde. Hij vertelde van een gravin, die
haar graaf wachtte, hij liet haar door het
luikje kijken van de kasteelpoort, hij liet
de graaf over het tuinpad loopen en bel
len, en hij liet de suite-deuren rollen en
nog veel meer.
De heer Steens zijn collega was
hem daarbij behulpzaam. Deze liet de zee
ruischen en de trein vertrekken en de wind
gieren. En ziet daar in een hoekje ston
den al deze onschuldige instrumenten, die
door een klein schuldig instrument midden
op een ronde tafel hun geluiden aan de
luisterende wereld konden doen hooren.
Daar lag het „pad der minnenden", een
onschuldig grintpaadje van nauwelijks vijf
decimeter, dat de voetstappen van het ver
liefde paar in het drama of de sluippassen
van den moordenaar zou moeten doen hoo
ren.
Daar stond de „badkuip" de verwekker
van zeegeruisch, windvlagen en regenval.
En de heer Paul de Waart zal het ons moe
ten vergeven, indien wij met deze opsom
ming de meest romantische illusies der
hoorspel-luisteraars zouden hebben ver
stoord.
Hij verdiende trouwens niet beter.
Want ziet, terwijl hij ons vermaakte in
dit vertrek en ons de geluiden-productie
ontsluierde, kwam zijn aansporing tot de
verzamelde journalisten om in dit vertrek
een proeve van bekwaamheid af te leg
gen.
Wie heeft er wat óp z*n repertoire, was
zijn dringend verzoek.
Ay, wij argeloozen, die de wolf in
achaapskleedij niet herkenden en die
spraken l'improviste en hulpeloos, sta
melend als een examen ondergaande jon
geling.
Want nauwelijks waren wij eenige mi
nuten later beneden in de gramofoonplaten
afdeeling aangeland of daar draaide „onze"
plaat, die met verbluffende juistheid onze
stamelingen weergaf.
Alles wat er gesproken was, was opgeno
men en op de plaat vastgelegd.
De K. R. O.-wereld-
uitzending.
Ten slotte werd ons nog op een expositie
getoond de resultaten der K.R.O. wereld
uitzendingen, die iederen week door de K.R.
O. Phohi-zender 'n uur gegeven worden en
nu juist een jaar geleden door de K. R. O.
zijn aangevangen.
Morgen zal dit gedenkwaardige feit
worden herdacht en wij, die de resultaten
van dit eerste jaar werelduitzending der K.
R.O. de eenigste die bestaat hebben
aanschouwd, wij mogen nu met overtui
ging alle Katholieken aansporen hun volle
steun morgen aan den K. R. O. te geven,
als aan de kerken, dé vlaggetjes zullen
worden verkocht,
Zij zullen dit doen, als wij vertellen van
de duizenden brieven, die dit eene jaar uit
alle deelen der wereld op deze wekelijk-
sche uitzending zijn ontvangen.
Zij zullen dit doen, als zij weten hoe
talrijke missionarissen in ontroerende
brieven getuigden met deze uitzendingen
uit hun isolement te zijn verlost, nu zij
midden in hun onbeschaafde wereld in
Afrika, Indië en Australië, de Nederland-
sche woorden kunnen hooren.
Zij zullen dit doen als zij weten, dat
daarbij zijn tragische en ontroerende brie
ven als van een familie in Canada, die van
haar ontroering getuigde, toen zij plotse
ling hoorden een Hollandsche stem in
hun huiskamer, nadat zij in dertig volle
jaren geen Hollandsch meer hadden ge
hoord.
Het is niet noodig hier te gaan beschrij
ven hoe de K. R. O. wereld-uitzending tot
stand kwam.
Hoe iri Maart 1927 draadloos met Neder-
landsch-Indië vanuit de Philipslaboratoria
gesproken werd, hoe daarop de Phohi werd
opgericht, welker uitzending 1 Juli 1930
werden stopgezet als gevolg van een con
flict met Radio-raad en Minister. Hoe eerst
in 1933 de Phohi weer begon uit te zen
den en hoe toen direct de K. R. O. daar
van dankbaar gebruik heeft gemaakt, en
hoe sindsdien eiken Zondagmiddag van 2
tot 3 uur de uitzending naar alle deelen
der wereld door de K. R. O. wordt ge
daan.
Het zjj genoeg, dat de K. R. O. voorgoed
iederen afstand heeft overbrugd en het is
Pater Lector J. Dito O.P., de leider der
K. R. O.-werelduitzending, die na een jaar
vruchtbaren arbeid op zulke resultaten
mag terugzien.
Dat verdient de steun van alle Katho
lieken van Nederland.
De heer Paul Speet, de welbekende K.
R. O.-secretaris, deelde in aansluiting hier
op nog interessante technische bijzonder
heden over deze werelduitzending mede,
die vanuit de studio naar Huizen en van
daar over de Phohizender en de Rijkszen
der naar alle deelen der wereld wordt ge
distribueerd langs lijnen en door de aether
om door de groote ontvangstations opge
vangen en door hun andere zendstations
te worden gerelayeerd.
Interessant is het hierbij te vernemen,
dat de tijd van deze werelduitzending voor
Amerika ongunstig was door het
tijdsverschil, daar wel niemand des mor
gens om zes uur zich daar zetten zou tot
luisteren.
Daarom wordt door de K. R. O. deze we
relduitzending steeds opgenomen op gra
mofoonplaten om dan op een voor Amerika
beter tijdstip vanaf de opgenomen gramo
foonplaten opnieuw te worden uitgezon
den.
Dan draait er in de K. R. O.-studio te
Hilversum een simpele gramofoonplaat en.
Amerika luistert.
Op interessante en duidelijke wijze heb
ben de verschillende medewerkers der K.
R. O. ons dit alles uiteengezet en gaarne
getuigen wij hier openlijk van dit onver-
moeibre streven, van dit uitdragen eener
zuivere cultuur, van deze gesproken jour
nalistiek door onze eigen Katholieke Ra
dio Omroep.
DE AFGELOOPEN WEEK IN HET BUITENLAND
TWEESPALT IN DE DUITSCHE REGEERING. DE OPZIENBA
RENDE REDE VAN VON PAPEN. EEN BERG VAN MOEILIJK
HEDEN.
DE UITZENDING VAN EEN HOORSPEL
Wie niet ziende blind is, zal moeten
toegeven, dat de toestand van Duitschland
slecht is zóó slecht als na de oorlogs
jaren nauwelijks meer het geval is ge
weest.
Wij betreuren dien neergang uit het
diepst van ons hart, omdat er geen enkele
reden is, waarom wij den Duitschers als
menschen niet alle goeds zouden toe-
wenschen. Er is bij ons geen schijn van
leedvermaak, wanneer wij moeten consta-
teeren, dat de Duitsche regeering zich in
groote moeilijkheden bevindt op bijna
ieder terrein van het openbaar leven, moei
lijkheden op godsdienstig, politiek econo
misch en sociaal gebied.
Indien tijdens de anderhalf jaar, dat de
Regeering-Hitier aan 't bewind is onge-
zerzijds herhaaldelijk gewaarschuwd is
zich niet te laten verblinden door het
stroovuur van de nationaal-socialistische
revolutie, hebben velen gemeend, dat deze
waarschuwingen voortsproten uit politie
ke fitter ij, die in den tegenstander geen
sprank van goeds kon ontdekken, of het
gevolg waren van onjuiste en vijandige
berichten, die over Duitschland werden
verspreid.
Voor de twijfelzuchtigen in ons land, die
al is 't niet bewust zelfs de scherpe ver
maningen van Duitsche hoppen, in
hun hart toch als „b ^eld" be
schouwden, is de Ma rede van
Vice-kanselier Von Pai schrikke
lijke, maar misschien h^ ontnuch
tering geworden.
Terwijl Hitler en Goebbels met onge
breidelde heftigheid te Gera het volk toe
spraken en zich dreigend keerden tegen de
„dwergen" en „wormen", die de Regeering
becritiseerden, hield op hetzelfde uur de
Vice-kanselier des Rijks aan de Universi
teit te Marburg een rede, die, zonder met
bittere scheldpartijen doorspekt te zijn,
een felle critiek inhield op den toestand,
waarin Duitschland op 't oogenblik ver
keert.
De rede van Von Papen heeft over de
geheele wereld groot opzien gebaard. Het
was het eerste woord van officieele cri
tiek, dat in Duitschland heeft weerklon
ken. Het was het woord van den Vice-
kanselier der Regeering, terwijl bo
vendien bleek, dat de Rijkspresident
Von Hindenburg de tekst te voren had ge
lezen en goedgekeurd.
Na het uitspreken van de rede, heeft de
grijze President aan Von Papen een tele
gram van gelukwensch gezondenl
Als men deze omstandigheden over
weegt, krijgt de Marburgsche toespraak
een geweldige beteekenis.
Uitzending en publicatie der rede werd
verboden. Over hetgeen zich achter de
schermen te Berlijn heeft afgespeeld, zijn
vele meeningen verkondigd en enkele bij
zonderheden uitgelekt, maar tot een re-
geeringscrisis is het niet gekomen.
De overtuiging wint veld, dat, al heeft
Von Papen zonder voorkennis van den
„Führer" gesproken, deze den Vice-kanse
lier toch niet geheel-en-al ondankbaar zou
zijn voor de geleverde critiek, omdat Hit-
Ier persoonlijk een gematigd nationaal-
socialisme aanhangt.
Het is immers reeds lang geen geheim,
dat er in het Nationaal-Socialisme twee
stroomingen zijn.
Eén strooming, die de „revolutie" ver
wezenlijkt acht en rustig wil opbouwen.
Maar ook een andere, een zeer sterke en
door de jeugd gedreven vloed, die van het
revolutie-spelen nog lang niet genoeg heeft
en alle verwarrende en gevaarlijke theo
rieën, door Hitler in „Mein Kampf" ver
kondigd, tot de laatste letter ten uitvoer
wil brengen. Van hen zijn Goebbels en
Goering, Rosenberg en Baldur von Schi-
rach de kopstukken.
Met schrik zal Hitier hebben bespeurd,
dat de geesten, welke hij door zijn verwer
pelijk boek heeft opgeroepen, niet meer te
onderdrukken zijn. De reeds overspannen
denkbeelden, door hem geopperd in „Mein
Kampf", hebben vlam gevat in tallooze
onbezonnen hoofden, om, aangewakkerd en
opgehitst door godsdienst-vijandige lei
ders als Rosenberg en Von Schirach, in
vele kringen uit te loopen op een openlijke
haat tegen het Christendom.
Er komen daarvan herhaaldelijk symp
tomen aan de oppervlakte, zoowel in kran
ten als in toespraken, waarbij men zich
afvraagt, of Duitschland bolsjewistisch is,
of een staat, die, althans volgens sommi
gen, het summum zou zijn van christelijke
levenswijsheid.
De Oostenrijksche Prins Starhemberg
ook een heethoofdig heer, doch op ander
terrein heeft het kras gezegd op een
bijeenkomst te Braunau (Hitler's geboorte
dorp):
„Wat heden, misschien niet in naam maar
dan toch inderdaad, in Duitschland heerscht
is niet anders meer dan het bolsjewisme
van het Germaansche ras; als de in het
Deutschtum mogelijk vorm van het bolsje
wismeWij zijn overtuigd, dat op het
oogenblik, waarop Duitschland weder vol
gens Duitsche begrippen wordt geleid, en
het niet wordt neergeknuppeld door een
Oostersch despotisme, de tijd gekomen zal
zijn, dat Oostenrijk en Duitschland elkaar
weder de hand zal kunnen reiken"....
Tegen de geloofshaters heeft Vice-kanse
lier Von Papen zich op de eerste plaats
gekeerd. Hij heeft ook niet onder stoelen
of banken gestoken, dat de gewelddadige
onderdrukking van de menschel!jke vrij
heid en de rechtsverkrachting, welke in
Duitschland schering en inslag zijn, in-
druischen tegen alle christelijke begrippen
Het volk wil wel zware offers dragen,
zeide Von Papen, „mits niet elk woord van
critiek als kwaadwilligheid wordt uitge
legd, en mits wanhopende patriotten niet
als staatsvijanden worden bestempeld".
Namens die „wanhopende patriotten",
namens die goede vaderlanders, die de
edelste goederen van het volk bedreigd
zien door een nieuwe revolutionaire stroo
ming, heeft Von Papen's stem geklonken.
En nu heerscht er stilte. Maar het waar
dig woord van den Vice-kanselier, die als
Katholiek zoo veel mede-verantwoqrdelijk-
heid op zich nam, broeit na in de harten
van alle goed-willenden en nuchter-den-
kenden.
Moge zjjn ingrijpen niet tevergeefsch zijn
geweest, want voor Duitschland zouden
binnenlandsche woelingen op dit oogen
blik noodlottig zijn en met Duitschland
misschien voor geheel Europa.
Op diplomatiek gebied zit het Duitsche
Rijk in een akelig isolement. De met veel
bombarie besloten besprekingen met Mus
solini blijken weinig resultaat te hebben
opgeleverd; er schennen tusschen de twee
heeren zelfs hooge woorden te hebben ge-
loopen, natuurlijk over Oostenrijk, waar
de schandelijke nationaal-socialistische
aanslagen nog maar steeds voortduren.
Ondertusschen reist de Fransche Minister
van Buitenlandsche Zaken, Barthou, naar
de Balkan om daar een net van militaire
vriendschappen te mazen. Engeland neemt
een dreigende houding aan, omdat Duitsch
land zijn verplichtingen niet nakomt. Ame
rika laat eveneens zijn tanden zien.
De Duitsche Minister van Financiën,
graaf Schwerin-Krosigk heeft onlangs moe
ten becijferen, dat in anderhalf jaar tijds
de vlottende schuld met 6 milliard
Mark toegenomen is, en dat men thans,
bij gebrek aan middelen, geen nieuwe
maatregelen tot werkverschaffing kan ne
men. De handel loopt nog steeds terug.
Uit vrees voor daling van de geldswaarde
heeft het „hamsteren" weer een aanvang
genomen, evenals in oorlogstijd.
Voegt men bij deze diplomatieke econo
mische en financieele moeilijkheden, de
onrust ,die er heerscht op kerkelijk ge
bied, zoowel bij Katholieken en Protes
tanten, dan is het duidelijk, dat binnen
landsche tweespalt voor het Duitsche Rijk
een ramp zou zijn.
Ondanks de kloof, welke er bestaat tus
schen de leden van het kabinet, moet ten
koste van alles de eenheid-naar-buiten be
waard blijven. Want bij een regeerings-
crisis zou het niet tot de onmogelijkheden
behooren, dat een nieuwe revolutie los
brak.
Moderne Aardrijkskunde
„Als je met een auto in 3 kwar
tier van den Haag naar Amster
dam wilt rijden en je gaat om
twee uur weg, waar ben je dan
om half drie?"
„In Leiden, meester, in het acade
misch ziekenhuis."
