IVOROL
ZATERDAG 23 JUNI 1934
DE LEIDSCHE COURANT
liEKDE BLAD. PAG. 10
fieiledec&uidscheJïvKlfiasta
1 DOOS 20 CT-TUBE 40 en 60 CT. 1
heen de smakelooze en naargeestige wijken,
waarvan o.a. de Amsterdarnsche „Pijp" een
sprekend voorbeeld is of erger nog
de rijen krot woningen, zooals diie, waarvoor
in de lanen buiten de Leddsche singels de
theekoepels uit Hildebrand's tijd moesten
plaats maken". Op onze tocht van heden
middag door stadsgedeelten, tot stand ge
komen onder de vigueur der woningwet,
zullen wij van dezen bouw zoo hier en daar
wel iets ontdekken.
Hoe Leiden woont.
Ter toelichting van de morgenwandeling
door de oude stad van vóór 1800, de uit
breidingen van 1294 en 1355, zij het vol
gende opgemerkt. Hoewel de binnenstad
sedert de vorige eeuw uit een oogpunt van
bewoning zeer veefl. is verbeterd, Is deze
nog lang niet zoover, dat de bebouwing aan
de minimum-eischen der bouwverordening
voldoet. Van de slechte woningen aan stra
ten, in poorten en sloppen, zijn reeds vele
verdwenen. Behalve dat vele door ouder
domsgebreken te gronde zijn gegaan, heeft
zich de toenemende cityvorming alsmede
de groot-industrie (diie men in Leiden van
zelfsprekend in de binnenstad aantreft)
en ook de Lichtfabrieken van een groot aan
tal andere meester gemaakt, terwijl onbe
woonbaar zijn verklaard sedert 1901 in
totaal 554 woningen.
Het aantal poorten en sloppen bedraagt
thans 34 met 203 woningen en 675 bewo
ners.
Spr. gaat dan de verschillende sanee-
rinigsplannen na, die evenwel tal van moei
lijkheden opleveren, hetzij uit historischen
groei, hetzij uit finantieel oogpunt.
Leiden is relatief rijk aan hofjes; het
aantal woningen daarin bedraagt 479.
Het aantal woningen op 1 Maart 1926
(woningtelling) bedroeg 15892. Tot 1 Mei
1934 is de woningvoorraad vermeerderd
met 2196 woningen, waarvan 735 door wo-
ninigwetbouw. In uitvoering zijn thans nog
80 vereenigings- en 55 gemeente woningen;
in voorbereiding zijn thans nog plannen
voor 267 woningen.
Sedert 1850 heeft Leiden slechts een en
kele maal meer vestiging dan vertrek ge
had en dan alleen maar onder bijzondere
omstandigheden, zooals annexatie, intocht
Duitsche dienstboden, enz. Er was bijna
voortdurend een vertreksaldo: de laatste
jaren gemiddeld 300. De absolute sterfte is
van plm. 900 in 1890 gedaald tot pkn. 600
in de laatste jaren. Het absoluut aantal ge
borenen is van plm. 1300 in de vijftiger
jaren langzaam gestegen tot plm. 1700 om
streeks 1900, maar is daarna dalende tot op
heden, zij het met een kleine opleving in
den hoogconjunctuurtijd van 1920 en 1921.
We zijn thans weer op het peil van 1850,
bij een tweemaal zoo sterke bevolking. Dat
de crisis haar invloed doet gelden spreekt
vanzelf; het aantal geboorten bedroeg van
1930—1933: 1409, 1404, 1313 en 1245. In het
afgeloopen jaar bedroeg het geboorte
overschot slechts 663, tegenover een ver
treksaldo van 308. De mogelijkheid bestaat
zelfs, dat nog eerder dan de totaal-bevoi-'
king van Nederland de bevolking van Led
den tot stilstand zal zijn gekomen en de
kans op de 80000e inwoner hangt dus aan
een zijden draadje.
BEZICHTIGING DER STAD.
Na de voordrachten werd een wandeling
gemaakt door de oude stadswijken, waar
tal van hofjes en poorten werden bezich
tigd.
N ade lunch werd per autobussen een
rondrit door de stadgemaakt, waarbij de
nieuwe woonwijken werden bezichtigd in
de verschillende stadsdeelen.
Na afloop daarvan werd in den Leid-
schen Hout de thee gebruikt, waarna de
excursie eindigde.
BUITENLAND
DUITSCHLAND.
HET CONFLICT MET VON PAPEN.
Ook de brochure met von Papen's rede
verboden.
niet in staat zijn geweest de macht in han
den te houden, kunnen ze dit gezegde niet
meer gebruiken.
Wij weigeren, verklaarde dr. Goebbels,
dezen ouden heeren het recht te geven tot
het uitoefenen van critiek. Dit recht be
houden we ons zelf voor. Wij, nationaal-
socialisten, mogen critiek uitoefenen, aan
gezien wij knapper zijn, zooals wij hebben
bewezen door aan de anderen de macht te
ontnemen!
POLITIEKE MOORD IN DE
GRENZMARK.
Katholieke jeugdorganisatie verboden.
Gisteren is te Potsdam de intendant Elz-
holz begraven, die op het landgoed Golnitz
in het district Schwerin a.c. Werte door
den slager Meissner is vermoord. De dader,
een der stichters van de katholieke „Deut
sche Jugendkraft", heeft, naar het Deut
sche Nachricihten Büro gelóóft, gehandeld
uit politieke overwegingen. Met een groot
slagersmes is hij Elzholz te lijf gegaan. Hij
heeft het slachtoffer vijf diepe steken in
de borst toegebracht en bovendien nog ste
ken in de schouders, waardoor de beide
armen bijna geheel van het lichaam wer
den gescheiden. Toen Elzholz stervend op
den grond lag, wilde hij hem nog de keel
afsnijden, doch voor hij dit kon doen,
maakte een der knechts hem met een flin-
ken slag op het hoofd onschadelijk.
Behalve den moordenaar zelf, heeft men
den onderwijzer van het dorp en nog elf
andere personen gearresteerd, waarvan er
negen tot bovengenoemde katholieke ver.
eeniging behoorden. Zij worden er van
verdacht Meissner tot de daad te hebben
aangezet. Met het oog op het onderzoek
is de katholieke geestelijke van het plaatsje
door zijn kerkelijke supérieuren overge
plaatst naar Tuetz in de Grenzmark, waar
hij zich ter beschikking van de recherche
houdt. De vermoorde was kassier en leider
van de plaatselijke afdeeling der nationaal-
socialistische partij en legde daarbij een
groote activiteit aan den dag. In verband
met deze misdaad is de katholieke „Deut
sche Jugendkraft" in de geheele Grenzmark
verboden. De gouwleider van de Grenz
mark, Wilhelm Kube, heeft aan Hitier rap
port uitgebracht omtrent de politieke situa
tie in zijn gebied.
HET NATIONAAL SOCIALISTISCH
BEWIND IN DANZIG.
In alle kerken van Danzig zal Zondag a.s.
een herderlijk schrijven worden voorgele
zen van den Bisschop van Danzig, waarin
protest' wordt aangeteekend tegen het be
sluit van den Senaat, waarbij het aan ka
tholieke instellingen i van liefdadigheid
verboden wordt om geldinzamelingen of
eenigerlei collecte van kleeren of levens
middelen te houden.
DE UITGIFTE VAN DEVIEZEN DOOR
DE RIJKSBANK.
Sterke beperking.
De hachelijke toestand der deviezen-si
tuatie van de Rijksbank maakt het nood
zakelijk de dagelijksche verstrekking van
deviezen zoodanig te beperken, dat niet
meer deviezen worden uitgegeven dan ont
vangen.
Deze maatregel zal met ingang van 25
Juni a.s. worden toegepast. Bij de verdee
ling zal rekening worden gehouden met
verschillende omstandigheden, o.m. welke
deviezengroep het betreft.
Postwissels naar het buitenland zullen
niet meer toelaatbaar zijn. Per 1 Juli a.s.
zal een nieuwe regeling ingaan voor de fi
nanciering van het warenverkeer.
FRANKRIJK.
HET LAND BETAALT 235 MINISTERS.
„Paris-Midi" heeft zich de moeite ge
troost om uit te rekenen hoeveel ministers
Frankrijk in de 64 jaar van het bestaan der
Derde Republiek te betalen heeft. In totaal
zijn er 235 ministers en oud-ministers in
leven. Van deze 235 ministers zijn er nog
106 die lid zijn van het Parlement en 66
leden van den Senaat. Een twaalftal oud
ministers, was nooit lid van het Parlement:
dat waren toevallig nog militairen en hoo-
ge ambtenaren.
Oud-ministers die tevens Minister-Pre
sident waren zijn er in Frankrijk nog 14 in
leven.
met den vrede van Nijmegen, hebben we
nog een tweede bloeiperiode gehad in een
tiental jaren na dien vrede, maar daarna
is 't steeds benedenwaarts gegaan, zooals de
18e eeuw meer te zien gaf. In deze laatste
bloeiperiode valt nog de nieuwe instroo
ming van Fransch-Waalsche inwoners
ook lakenwevers na de herroeping van
het Edict van Nantes in 1685. Maar deze
intocht heeft niet de beteekenis gehad van
die, welke een eeuw te voren aan de Leid-
sche nijverheid zulk een stoot had gegeven.
Aan de concurrentie van andere landen
door verschillende oorzaken heeft de Leid-
sche industrie het hoofd niet kunnen bie
den.
Die groote vestiging van buiten werd
weer ten deele te niet gedaan door rampen
als het beleg in 1574 en zware pestepide
mieën.
Had Leiden vóór het beleg 15000 inwo
ners, na het beleg was dit verminderd tot
10.000. De strijd tegen den vijand en den
hongersnood kostte de stad 6000 inwoners.
Ten gevolge van pestepidemieën stierven
van Augustus 1624October 1625 9897
personen, van 23 Januari eind Decem
ber 1635 14582 personen, terwijl een „on
bekende langdurige ziekte" in het najaar
in 1660 ongeveer 4000 personen opeischte.
Niettegenstaande dit bedroeg de bevolking
in 1622 44.745 Vlaamsche intocht en
in 1640 50.000 en daarna stijgende tot het
maximum in 1700 van 70.000 inwoners.
Maar de pest noch andere verwante epi
demieën van vernielenden aard hebben se
dert het midden van de 17e eeuw Leiden in
die mate geteisterd; andere oorzaken dan
deze van tijdelijken aard waren het, die
haren invloed duurzaam hebben doen ge
voelen. Immers de bevolking daalde van
pl.m. 70.000 tot pl.m. 30.000 inwoners om
streeks 1800. Mogelijk zou blijken indien
de gegevens aanwezig waren dat er ver
band bestond tusschen de scherpe daling
van het bevolkingscijfer in de 18e eeuw
en het gering aantal kinderen, dat blijkens
de telling van 1793 in deze stad aanwezig
was. Terwijl in 1581 het aantal kinderen
2.2 per volwassen persoon is (in 1899 2.6),
bedraagt dit percentage in 1793 slechts 0.9,
wat door Lefrancq van Berkhey toegeschre
ven wordt aan zware kindersterfte tenge
volge van drankmisbruik der ouders en
slechte voeding by de fabrieksbevolking.
Het bouwvraagstuk.
Het behoeft zeker geen betoog, dat in die
tyden de overheid hier ter stede tot aan de
19e eeuw toe met het bouwvraagstuk is
bezig geweest, zy het uit verschillend, bij
vergelijking van sommige perioden zelfs
uit geheel elkaar tegenovergesteld motief.
In een tijd, dat het getal inwoners hand
over hand toeneemt, is de overheid voort
durend doende om te zorgen, dat al de
ruimte, die voor bewoning, onder hoe
slechte voorwaarden dan ook, te gebruiken
is, ook werkelijk daarvoor wordt benut.
Verschillende keiuren (verordeningen)
over het bouwen waren er het gevolg van.
Daardoor ontstonden die talrijke poorten
en hoven, die nog altijd kan de volksbuur
ten in deze stad een bijzonder karakter
geven, zy het dan dat de 20e eeuw onder
de allerergste wat opruiming heeft gehou
den.
Maar dan gaat men in de tweede helft
van de 17e eeuw eeuw oog krijgen voor de
groote nadeelen van deze al te dichte be
bouwing, vooral nadat de stad een paar
maal door een zware pest-epidemie is ge
teisterd. Een keur van 1656 verbiedt o.a.
can op een erf één of meer nieuwe woon
huizen ter verhuring te bouwen zonder
consent, dat evenals onze tegenwoordige
bouwvergunning slechts onder overleg
ging van een siibuatiekaart loon worden aan
gevraagd. De considerans van de keur
geeft op eigenaardige wijze rekenschap van
haar ontstaan. „Dewijle" heet het daar
„men bij ervarentheyt bevint dat van tijdt
tot tijdt op verscheyden plaetsen binnen
dese Stadt de Erven van veele Huysen
met kleyne afsonderlycke Woonhuysgens
soodamgih bebouwt en dickwiis in het bou
wen vande selve soo weynioh plaetse en
soo naeuwe toeganghen gelaten zijn dat de
bewoonders van eendge vande selve, in de
voornoemde huysen zittende, nauwlycx de
lucht kannen sien, emmers seer bedompt zijn
woonende, streckende alle tselve tot mer-
ckelycke ontcieringhe deser Stede en oock
dickmael geene kleyne occasie ende oor-
saecke gevende tot de ongesontheyt van de
Inwoonders vande selve".
Daarna krijgen we in de 18e eeuw, zoo-
els reeds gezegd, achteruitgang van de in
dustrie, hoog sterftecijfer, vooral onder
kinderen, en als gevolg van beide achter
uitgang van de bevolking. Er komen tal
rijke huisjes leeg te staan en begrijpelijk
is de neiging van de eigenaren om ze maar
af te breken, teneinde althans den druk
van de verponding tegen te gaan. Maar
nu komt de magistraat daar tegenop, omdat
zoodoende de druk op de overige eigena
ren te zwaarder zou worden. Een keur van
1769 verbiedt den afbraak onder dit voor
wendsel, welk verbod bij een wet van 1814
is overgenomen en eerst in 1824 is opge
heven.
Dit zyn de zeer wisselende omstandig
heden waaronder de oude stad is gegroeid,
en waarvan we straks op de eerste tocht
iets zullen zien. Dan komt in de 19e eeuw
wederom een toename der bevolking, die
op 31 December jJ. tot 72414 inwoners is
gestegen, ongeveer in een zelfde tempo,
maar die bovendien door een tweetal an
nexaties 1896 en 1920 is beïnvloed.
Het spreekt vanzelf, dat hetgeen vóór het
in werking treden der woningwet 1901 over
doe bevolkingstoename op het gebied der
volkshuisvesting is geschied, den toets der
ikritiek niet kan weerstaan. Het is hier ge
weest als in andere steden in de 19e eeuw
gedurende den stilstand in de overheidsbe
moeiing en waarvan mr. v. d. Pot zegt:
„En aangezien in dezen tijd, waarin het
particulier initiatief hoogtij viert, de bouw
kunst een periode van diep verval door
maakt, ontstaan overal om de oude kernen
Volgens den Berlijnschen correspondent
van de „Times" is in verband met het ver
bod tegen de rede van von Papen het zet
sel van de brochure, welke den volledigen
tekst van de rede bevat, bij de drukkerij
van de „Germania" vernietigd; tevens wer
den alle aanwezige exemplaren van de
brochure in beslag genomen.
EEN GEZELLIG PRAATJE EN EEN
VIJANDIGE REDE.
De correspondent van de „Daily Tele
graph" meldt, dat v. Papen en dr. Goeb
bels wiens campagne tegij de critici door
den vice-kanselier in zyn rede te Marburg
werd aangevallen beide aanwezig wa
ren op een receptie voor buitenlandsche
journalisten in het Propagandaministerie,
waar de beide ministers zeer vriendschap
pelijk samen een sigaretje rookten.
Dienzelfden avond deed dr. Goebbels,
in een rede in een arbeiderswijk te Berlijn
een heftige aanval op von Papen met wien
hy eenige uren geleden zoo vriendschap
pelijk had staan praten.
Volgens Goebbels, wilden de „vroegere
cavalerie-officieren" (zinspelend op v. Pa
pen) niet geregeerd worden door ambtena
ren, voortgekomen uit het volk. In hun tijd
maakten dezen er aanspraak op bij de gra
tie Gods te regeeren, maar aangezien ze
OOSTENRIJK.
DOLLFUSS EINDE JULI BIJ MUSSOLINI.
Onderhoud zal plaats hebben te Riccione.
In diplomatieke kringen verluidt, dat
bondskanselier Dollfuss eind Juli te Ric
cione een onderhoud zal hebben met Mus
solini; Mussolini heeft hem hiertoe onlangs
laten uitnoodigen. Verder verluidt dat
bondskanselier Dollfuss thans door een per
soonlijk schrijven van den Italiaanschen
onderstaatssecretaris Suvich op de hoogte
is gebracht van hetgeen te Venetië is be
sproken. In een rapport van den Oostenrijk-
schen gezant te Rome, dr. Rintelen, dat
door de regeering geheim wordt gehouden,
wordt er, naar verluidt, op gewezen, dat
men het op de conferentie van Venetië eens
was over de noodzakelijkheid van een ac-
ooord tussohen Italië en Duitschland over
de Oostenryksche kwestie.
Glück auf!
In het schaftlokaal der Koningin Loulsa-
Mijn in Opper-Silezië kwamen dezer dagen
op initiatief van het personeel 300 mijn
werkers bijeen voor het Altaar der H. Bar
bara, de bekende Patrones der Mijnwer
kers. Na de zegebede van den priester bad
een der mijnwerkers het oude gebed
„Glück Auf",waarin de H. Barbara ge
smeekt wordt de mijnwerkers te bescher
men en bij te staan bij hun moeilijk werk.
Naar aanleiding van deze plechtigheid
werd door alle aanwezigen den wensch uit
gesproken, om deze oefening weer in eere
te herstellen. Thans wordt sinds 1 Juni tel
kenmale voor de arbeiders in de schacht af
dalen door het geheele personeel gezamen-'
lijk het oude gebed „Glück auf!" weer ge
beden.
ITALIË.
TEGEN HET ZEDELOOZE STRAND
LEVEN
Herderlijk schrijven van den Aartsbisschop
van Lucca
Z. Exc. Mgr. Antonio Torrini, de Aarts
bisschop van Lucca, heeft een herderlijk
schrijven uitgevaardigd naar aanleiding
van de excessen van het strandleven in
Viareggio.
„Ondanks de waasrschuwingen van de
geestelijkheid, de propaganda van de Ka
tholieke Acte en de maatregelen van de
regeering", schrijft de Kerkvorst, „woedt
aan on/ heerlijke strand nog altijd de gee-
sel der onzedelijkheid. Het is ons bekend,
dat te dezer zake nieuwe energieke pro
testen zullen worden ingediend bij de bur
gerlijke autoriteiten. Wij weten ook, dat
alle weldenkende menschen de nachtelijke
feesten en andere uitspattingen aan het
strand zullen vermijden; niettemin is het
dringend noodzakelijk dat de Katholieken
door de Altijddurende Aanbidding de
wraak der Goddelijke Gerechtigheid van
onze stad afwenden. Wy gelasten daarom,
dat gedurende het „seizoen" van 20 Juni
tot 20 September het H. Sacrament dag en
nacht ter vereering zal worden uitgesteld
in de Kapel der Zusters Barbantini in de
Via San Martino te Viareggio".
DE INSTELLINGEN VAN CORPORATIES
De tweede groep definitief ingesteld
De Italiaansche staatscourant publiceert
acht regeeringsdecreten, alle gedateerd van
9 Juni j.l., waarbij de acht corporaties van
de tweede groote corporatiegroep, n.l. die
van den industrieelen en commercieelen
productiecyclus, definitief worden inge
steld.
Naar de Italiaansche bladen melden, zul
len de zes nog résteerende corporaties van
de derde groep, n.l. die voor productieve
bedrijvigheden in den ruimsten zin, nog
voor het einde van deze maand worden
geconstitueerd.
Alsdan zal onmiddellijk worden overge
gaan tot de benoeming van de leden der
verschillende corporatieraden. Men ver
moedt, dat dit echter nog wel eenigcn tijd
in beslag zal nemen, daar het totale aan
tal der te benoemen leden in de honder
den loopt en daar men bij de benoeming
uiterst minutieus te werk wil gaan, om een
eerste klas-vertegenwoordiging te verkrij
gen.
ENGELAND.
HET DUITSCHE TRANSFER
MORATORIUM
Het Britsche antwoord op de Duitsche
transfer-nota is thans gepubliceerd. Het
bevat in vrij scherpe bewoqrdingen een
weerlegging van Duitschland's beweringen,
maar verklaart, dat Engeland bereid is
over de invoering van een clearing-verdrag
te onderhandelen.
AMERIKA.
AMERIKA TER INTERNATIONALE
ARBEIDSCONFERENTIE
De internationale arbeidsconferentie te
Genève heeft gistermiddag besloten tot
de regeering der Veréenigde Staten een
officieele- uitnoodiging te richten met het
verzoek haar plaats in te nemen in de in
ternationale arbeidsorganisatie.
De Vereenigde Staten hebben deze uit
noodiging aanvaard.
GODLOOCHENAARS IN MEXICO
Overval in een dorpskerk
Naar uit Merida wordt gemeld, hebben
godloozen de dorpskerk in Cukuni in den
Sstaat Campetha overvallen. Zij vernielden
een Christusbeeld en een beeld van den
bescherm-heilige van het dorp. Bij het ver
laten van de kerk zongen de atheisten de
Internationale. Eenigen hunner zijn gear
resteerd.
BUITENL. BERICHTEN.
MOTORBOOT MET PASSAGIERS
GEZONKEN.
Ongeluk in de haven van Venetië.
In het havenbassin van San Marco is gis
termiddag een tragisch ongeluk gebeurd.
De stoomboot „Giudecca" die het directe
verkeer tusschen de haven en het Lido on
derhoudt, raakte in botsing met de groote
motorboot, die den dienst onderhoudt tus
schen het Centraal-station en het Lido.
De motorboot zonk onmiddellijk. In de
cabine bevonden zich acht passagiers, aan
dek de stuurman en de machinist.
Door de „Giudecca" werden onmiddel
lijk alle maatregelen genomen om de
schipbreukelingen te hulp te komen.
Het gelukte inderdaad vijf passagiers,
leden van een familie uit Padua, te red
den. Een vrouw is verdronken.
Van de bemanning van de motorboot is
niets bekend. De duikers zullen trachten
het schipte lichten. De zee is op deze
plaats echter 10 meter diep.
OVERSTROOMINGSRAMP IN
BIHAR.
Talrijke slachtoffers.
In Bihar, dat eenigen tijd geleden door
een aardbeving werd geteisterd, hebben
thans overstroomingen aan vele menschen
het leven gekost. De plaatselijke autoritei
ten hebben een dringend beroep gedaan op
de Indische regeering, om zoo spoedig mo
gelijk hulp te bieden en het mogelijk te
maken, dat de berokkende schade wordt
hersteld.
Het gebied van Boven-Assam is nog
steeds geheel van de buitenwereld afge
sloten ten gevolge van enorme regens, die
uitgestrekte stukken land onder water
hebben gezet. Spoorlijnen en telegraafver
binding*^ *yn vernield en men vreest, dat
ook hw. verlies aan menschenlevens groot
j is. Uit vele deelen van Bengalen worden
eveneens overstroomingen gemeld, als ge
volg van het feit, dat de Brahmapoelra
en andere divieren buiten de oevers zy*
getreden.
BOSCHBRAND IN ENGELAND.
7000 kippen verbrand.
Nabij Aldershot onstond gistermiddag
een heide- en boschbrand. Het blusschings-
werk werd vanuit een vliegtuig geleid.
Terwyl men hiermee bezig was brak een
nieuwe brand uit. 300 soldaten hielpen
hierop aan het blusschingswerk mee. Ze
venduizend kippen en 10.000 eieren zijn een
prooi der vlammen geworden.
HEILIGSCHENNEND E DIEFSTAL TE
GOA
Kostbaarheden nit reliquiënkast van
St. Franciscus Xaverius verdwenen.
Volgens een te Lissabon uit Goa (Portu-
geesch-Indië) ontvangen bericht, zijn uit
de reliquienkast van St. Franciscus Xave
rius, den apostel van Indië, kostbaarhe
den en juweelen ter waarde van meer dan
een millioen roepees verdwenen.
De diefstal is ontdekt in het museum
grenzende aan de katholieke kerk te Goa,
waar het intact gebleven lichaam van den
heilige wordt bewaard in een gouden en
zilveren sarcophaag.
LUCHTVAART
Het grootste vliegtuig van
ons land.
DE F. 36 VOOR HET EERST DE
LUCHT IN.
Uitstekend geslaagde proefvlucht.
Geheel onverwachts, zonder dat een aan
kondiging had plaats gehad, heeft het nieu
we 4-motorige Fokker-vliegtuig F. 36, het
grootste vliegtuig van ons land dat bin
nenkort aan de vloot van de K. L. M. zal
worden toegevoegd, een proefvlucht ge
houden.
Vrijdagmiddag was de laatste hand ge
legd aan het vliegtuig en de motoren had
den reeds proefgedraaid. Vrijdagavond te
9 uur 12 ging de F 36 voor het eerst op
Schiphol de lucht in. Het toestel werd be
stuurd door den vlieger Meinecke van de
Fokker-fabrieken, terwijl verder meevlo
gen de werkmeester Jansse, eveneens van
de Fokker-fabrieken en de werktuigkundige
Fransen van de K. L. M. De start geschied
de zeer vlot. Binnen 10 séconden was het
11 ton wegende vliegtuig los. Het lag zeer
vast in de lucht en de motoren liepen uit
stekend.
Slechts weinig Amsterdammers zullen
iets van deze proefvlucht hebben bemerkt
want gedurende de tien minuten dat de
luchtdoop duurde, bleef de F. 36 boven
Schiphol en directe omgeving.
Na tien minuten landde de F. 30 zeer
vlot.
De bestuurder Meinecke was over het
verloop van deze eerste vlucht zeer tevre
den. Het toestel had in alle opzichten vol
daan en hoewel het niet volledig belast
was bij volle belasting weegt het 16 ton
was het zeer eenvoudig te besturen. Er
stond een vry sterken vind, n.l. ongeveer
30 K.M. per uur, doch zooals reeds gezegd,
lag het toestel zeer vast in de lucht.
Deze eerste proefvlucht kwam geheel on
verwachts en op Schiphol waren dan ook
weinig toeschouwers. De heer A. H. G.
Fokker was aanwezig en verder sloegen
de heeren Spit en Alér van de K. L. M. de
proefvlucht gade.
Na deze luchtdoop de z.g. fabrieks-
vlucht zullen in den loop van de vol
gende weken tal van proefvluchten wor
den gehouden. Na de zeer goed geslaagde
fabrieksvlucht van Vrijdagavond mag ech
ter reeds geconstateerd wordon, dat Fok
ker weer een schitterend resultaat met dit
nieuwe toestel heeft bereikt «n dat de K.
I#, M. een nieuwe vliegtuig rijker zal wor
den, waarop onze nationale luchtvaartmaat
schappij met recht trotsch mag zijn.
VAN DER LEEUW TE KAAPSTAD.
De „Goede Hoop", het vliegtuig waar
mede de heer J. J. van der Leeuw een
vlucht maakt naar Zuid-Afrika, is heden
om 12.50 van Port Elisabeth vertrokken
en om 16.40 uur te Kaapstad geland. Het
doel van de reis is hiermede bereikt.
