25ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE FINANCIËN DER PLATTELANDS
GEMEENTEN.
BERICHT
DINSDAG 19 JUNI 1934
No. 7840
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Tooroitbetalmg:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bü onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur m
verhuur, koop en verkoop: 1 0.50
Uitgaven van de gemeente
De kosten van het bijzonder
lager onderwijs
door
A. A. C. M. VAN IERSEL
Burgemeester van Noordwijkerhout
XXI
Al heeft heit gemeentebestuur omtrent
de iinriohtinig en de wijze van exploitatie
der bijzondere lagere scholen in de gemeen
te weinig of niets te zeggen, de kosten van
het bijzonder onderwijs moeten door de
gemeente worden vergoed en die vergoe
ding geschiedt naar vaste, in de wet op
het Lager Onderwijs neergelegde, regelen.
Van die regelen zal thans een uiteenzet
ting worden gegeven.
Als men in een bepaalde gemeente tot
oprichting van een bijzondere school
wensoht te komen, dan wordt onder over
legging van de krachtens de wet gevorder
de bescheiden een verzoek gericht aan den
Gemeenteraad om de noodige geldmiddelen
beschikbaar te stellen. Het verzoek moet
uitgaan van een rechtspersoonlijkheid be
zittende vereeniging, d.i. een vereendging
wier statuten door de Kroon zijn goedge
keurd. Als regel gaat zoo'n verzoek uit van
een Kerkbestuur of een Soboolveneeniging.
Bij de aanvrage moet om. worden overge
legd een verklaring, waaruit blijkt, dat de
school zal worden bezocht door ten minste
60 leerlingen (althans in gemeenten bene
den de 25000 zielen). Tot voor korten tijd
was het voldoende, dat de op te richten
school door ten minste 40 leerlingen zoude
worden bezocht, doch de wet van 4 Augus
tus 1933 tot beperking van de uitgaven,
welke voor de openbare kassen uit de
Lager Onderwijswet voortvloeien, heeft
hierin wijziging gebracht.
Indien blijkt, dat het vereisohte aantal
kinderen de school zal bezoeken en overi
gens de bescheiden krachtens de wet ver-
eiscbt worden overgelegd, is de Gemeente
raad gehouden de benoodigde gelden voor
de te stichten school beschikbaar te stel
len, tenzij door de inwilliging van het ver
zoek de normale eischen aan het geven
van lager onderwijs te stellen, zouden wor
den overschreden. Een schoolbestuur kan
b.v. gelid vragen voor een nieuwe school,
terwijl naar de meening van den Raad de
bij het Bestuur in gebruik zijnde school
nog alleszins voldoende is te achten. In
zoo'n geval kan medewerking wórden ge
weigerd, omdat de oude school nog aan
normale eischen voldoet en dus bij ver
vanging van de oude door een nieuwe
school de normale eischen worden over
schreden.
Neemt de Gemeenteraad geen beslissing
binnen drie maanden nadat het verzoek is
ingekomen, dan wordt hij geacht het ver
zoek te hebben ingewilligd.
Heeft de Gemeenteraad de noodige geld
middelen voor de te stichten school be
schikbaar gesteld, dan wil dat nog niet zeg
gen, dat de school kan gebouwd worden
volgens de plannen van het schoolbestuur.
Immers deze plannen vereischen, vooraleer
zij tot uitvoering kunnen komen, de goed
keuring van Burgemeester en Wethouders.
Hebben Burgemeester en Wethouders tegen
het bestek, tegen de keuze van het terrein
of tegen de voorgenomen eerste inrichting
bezwaar of vinden zij de raming van kos
ten te hoog en kunnen deze bezwaren niet
door overleg worden opgeheven, dan kan
het Schoolbestuur de beslissing van den
Minister van Onderwijs inroepen.
Hieruit blijkt, dait, dat al heeft de Ge
meenteraad op het verzoek van een school
bestuur om de noodige gelden voor den
bouw van een school beschikbaar te stel
len, gunstig beschikt, dat lang nog niet wil
zeggen, dat de zaak in kannen en kruiken
is. Herhaaldelijk komt het voor, dat B. en
W. zich niet met de ingediende plannen
kunmen vereenigen en daarmede öf de ge-
heele bouw op de lange baan wordt ge
schoven of het Schoolbestuur de beslissing
van den Minister van Onderwijs moet in
roepen. Dat B. en W., die de geldelijke be
langen der gemeente hebben te behartigen,
vooral in den tegenwoordigen tijd eischen,
dat bij den bouw van een school de noo
dige soberheid wordt betracht, ligt voor de
De gemeentebesturen en de stich
ting van bijzondere scholen voor
lager onderwijs.
hand. En een strenge controle van de
bouwplannen met het oog op de ftnamcieele
belangen der gemeente is des te meer op
zijn plaats, omdat vele schoolbesturen zich
uitsluitend laten leiden door den architect,
bij wien om begrijpelijke redenen de £i-
nancieele kant van den bouw niet de mees
te aandacht heeft. Ook dienen B. en W. te
voorkomen, dat een practische en doelma
tige indeeling der school wordt onderge
schikt gemaakt aan het uiterlijk aspect.
Hebben B. en W. die plannen eenmaal
goedgekeurd dan kan met den bouw wor
den begonnen en stelt het gemeentebestuur
de noodige geldmiddelen successievelijk ter
beschikking.
Echter vooraleer eenige uitkeening ge
schiedt moet het schoolbestuur 15% der
stichtingskosten als waarborgsom in de ge
meentekas storten. Van deze waarborgsom
keert de gemeente jaarlijks rente uit aan
het schoolbestuur. Die rente is niet voor
alle waarborgsommen gelijk, maar varieert
al naar het jaar, waarin de waarborgsom
is gestort. De gemeente vergoedt namelijk
aan het schoolbestuur rente over de waar
borgsom tot zoodanig percentage, als de
drie ten honderd rentegevende Nationale
Schuld opdien eersten beunsdag van het jaar
in hetwelk de waarborgsom is gestort, voor
den verkrijger afwierp, vermeerderd met
een half ten honderd. Het gevolg dezer be
paling is, dat er gemeenten zijn, die van
waarborgsommen, gestort in tijd van boo-
gen rente met zes procent rente moeten
betalen. Als de gemeente een leening tegen
hoogen rente heeft aangegaan, kan zij bij
daling van den rentevoet het geld terug
geven en zoo noodig een nieuwe leening
tegen lagere rente sluiten m.a.w. de dee-
ning converteeren. Maar de waarborgsom
men mogen niet worden teruggegeven en
de hooge rente moet worden blijven be
taald. Dit is niet billijk. Trouwens de ge
il eele opzet der Lager Onderwijswet toont
een merkwaardige onverschilligheid ten
opzichte der gemeentelijke financiën. Mi.
ware het veel beter geweest aan de school
besturen een wisselende rente te vergoe
den ai naar gelang den rentestand op den
eersten beursdag van elk kalenderjaar.
Waartoe dient eigenlijk de waarborg
som?
ZooaiLs boven reeds vermeld kan alleen
een bijzondere school worden opgericht als
ten minste een bepaald aantal kinderen de
school zullen bezoeken en moet bij de aan
vrage aan den Raad de benoodigde gelden
beschikbaar te stellen blijken voor hoeveel
kinderen de school is bestemd. Komen nu
in de eerste 20 jaren na oprichting van de
school gedurende 3 'achtereenvolgende
jaren minder dan 2/3 van het aantal op
gegeven leerlingen naar de school, dan ver
valt een gedeelte der waarborgsom aan
de gemeente; komen er gedurend, 3 ach
tereenvolgende jaren minder dan de helft
van de opgegeven leerlingen naar de school,
dan vervalt de waarborgsom geheel aan
de gemeente.
Ik kan met het syssteem van waarborg
sommen in dit verband niet sympathisee-
ren. 't Is voor de schoolbesturen een last,
voor de gemeenten allerminst voordeeiig
en brengt een grooten administraitdeven
romslomp mede. Er waren wel andere en
meer eenvoudige middelen geweest om te
voorkomen, dat er zonder noodzaak bijzon
dere scholen werden opgericht. Maar dan
had er bij den wetgever een beetje meer
vertrouwen moeten bestaan ten opzichte
van de gemeentebesturen. Trouwens de
geheele lager onderwijswet gaat uit van
de tgedaebte om ten aanzien van het bij
zonder onderwijs alles tot in finesses te re
gelen en zoo weinig mogelijk aan het zelf
standig inzicht der gemeentebesturen over
te laten. Vandaar dat hare werking zoo
stroef en hare uitvoering zoo duur is.
De uitgaven der gemeenten beperken zich
niet tot betaling der stichtingskosten eener
school, ook wanneer de school moet worden
verbouw, de inrichting moet worden ver
anderd of nieuwe schoolmen beien moeten
worden aangeschaft komen deze ten laste
der gemeente.
Is de school eenmaal opgericht, dan heeft
de gemeente natuurlijk ook haar jaarlij k-
sche exploitatiekosten te financieren. Op
welke wijze dit geschiedt zullen wij in een
volgende beschouwing onder de oogen zien.
Verloving van Prinses
Juliana?
Met Prins Bertll van Zweden?
Prins Berfil, de zoon van den Zweed-
cchen Kroonprins, is aan boord van het
Zweedsche oorlogsschip „Oscar n" te Car
diff aangekamen.
In verband met de geruchten omtrent
een verloving van den Prins met H. K. H.
Prinses Juliana van Nederland werd dien
Prins gevraagd, of deze geruchten juist zijn.
De Prins vertelaarde, dat hij hieromtrent
niets bon mededeeten.
Prins Bentil is uit Cardiff naar Londen
vertrokken om zich te voegen bij zijn broer,
Prtins Gustaaf Adolf, die zich reeds te Lon
den bevindt.
Prins Bertil is een zoon van den 52-ja
rigen Kroonprins Gustaaf Adolf, hertog
van Schonau en de Engelsche Prinses Mar-
garetha van Connaught, welke laatste in
1920 overleed.
V Kronkelende politiek.
Katholieken worden niet achtergesteld bij
benoemingen! 't Is de bewering, die men
hooren kan van liberale en antipapisti
sche zijde, als we constateeren, dat er toch
zoo weinig Katholieken benoemd worden
in openbare ambten. Weineen, dat komt
niet, omdat de Katholieke worden achter
gesteld, maar omdat er geen geschikte can-
didaten zijn!
Nu heeft zich in den Raad van Leiden
gisteren een eigenaardig geval voorgedaan,
dat de „breedheid" van veler opvattingen
demonstreert!
B. en W. hadden- een voorstel ingediend,
om drie ambtenaren in de leiding der
Lichtfabrieken te verhoogen in titel of
rang, waarmede gepaard gaat een salaris-
verhooging. Op den inhoud van dit voor
stel gaan wij nu niet in.
Merkwaardig bij de discussie over dit
voorstel was en hierop willen wij hier
nu alleen wijzen dat men de bekwaam
heid van alle drie de betrokken amb
tenaren algemeen hoog respecteerde.
Maar van een dier ambtenaren meende men
toch, dat hij werd voorgesteld voor po
sitie-verbetering, omdat.... hij Katholiek
is. Zoowel de heer Wilbrink (Chr. H.) als
de wethouder Goslinga (A.-R.) hebben de
woordvoerders ten deze, speciaal een twee
tal leden van den Vrijheidsbond, in een
keurig en scherp betoog op hun onver
klaarbare bekrompenheid gewezen.
Eerst waren aangenomen de voorstellen
betreffende titel- of rangs-verhooging van
alle drie de betrokken ambtenaren. Voor
twee dezer is daaraan vanzelf, krach
tens de verordening, salarisverhooging ver
bonden. Voor den derde (den Katholiek)
moest daarvoor een afzonderlijk voorstel
worden aangenomen; hierover staakten
toen de stemmen. Even vast als 't bij ons
staat, dat niet alle tegenstemmers zich
bij het bepalen van hun stem door klein
zielige overwegingen hebben laten leiden,
even sterk is ons vermoeden, dat er w 1
bij zijn geweest, die hun stem door
andere dan zuiver zakelijke overwegingen
hebben laten bepalen. (Wethouder Splin
ter, die anders onder de voorstemmers
zou zijn geweest, was afwezig bij de stem
ming over het hier bedoelde voorstel,
waarover in een volgende vergadering op
nieuw moet worden gestem). De Chr. Hist,
heer Wilbrink keurde de ten deze aange
nomen houding zóó sterk af, dat hij ver
klaarde, ten slotte tegen het geheele voor
stel te zullen stemmen, hoewel dit door
hem krachtig was verdedigd, indien het
laatst besproken onderdeel zou worden
verworpen.
Wij brengen dit gebeurde onder de aan
dacht, om nog 'ns te laten zien, hoe kron
kelend vaak, helaas, de gangen der poli
tiek loopen.
HET DUITSCHE TRANSFER
MORATORIUM.
Het is er éindelijk van gekomen. De Duit-
sche Regeering heeft voor den tijd van zes
maanden alle betalingen in vreemde valu
ta voor den dienst der schulden de Still-
halte uitgezonderd, want hieromtrent be
staat een bindende en goedwerkende af
spraak verboden, zoowel wat de rente
betaling als de aflossingen betreffen. Ook
de Dawes- en de Youngleeningen vallen
hieronder. De Duitsche Rijksbank heeft
toegezegd om zoolang zij daartoe bij machte
is, de vervallen markenbedragen voor 40
pet. in vreemde valuta te betalen, doch op
zijn vroegst zes maanden na den verval
dag. Immers deze vervallen markenbedra
gen worden bij de Conversiekas gestort;
deze kas geeft, desgewenscht, 3 pet. funding
obligaties uit, welke op 1 Januari 1945 ver
vallen, terwijl jaarlijks 3 pet. van het aan
bedoelde schuldbekentenissen in omloop
zijnde bedrag wordt geamortiseerd, hetzij
door uitloting, hetzij door terugkoop.
Is deze daad voor houders van Duitsche
waarden de inluiding van annuleering? Wij
gelooven van niet.
Alvorens onze meening te motiveeren,
dienen wij van een bepaalde praemisse uit
te gaan. Doet men dit niet, dan loopt men
gevaar in allerlei verwikkelingen te ver
vallen en daardoor geen uitweg te vinden.
Is Duitschland te goeder of te kwader
trouw? Kwade trouw moeten wij in onze
economische beschouwingen terzijde stel
len. Want indien Duitschland bezig is om
geleidelijk en handig van zijn verplichtin
gen af te komen, dan vervalt elke redenee
ring; dan hebben de bezitters van Duitsche
waarden te ondergaan, wat Berlijn voor
schrijft, dan zullen de landen, die tegen
maatregelen kunnen nemen, die nemen en
dan loopt men de kans, dat de economische
oorlog zich weer verbreedt tot den mili
tairen.
Volgens onze subjectieve meening is er
werkelijk van kwader trouw geen sprake,
want Duitschland heeft alleen een Trans
fer-moratorium uitgevaardigd. Niet beta
len en niet transfereeren zijn twee geheel
verschillende dingen. Betalen is het vol
doen van een schuld; elk land heeft een
wettig betaalmiddel en wanneer men zijn
schuld in die wettige betaalmiddelen vol
doet, dan heeft men betaald. De Duitsche
buitenlandsche credi .euren, tenminste ve
len, hebben destijds bedongen, dat betaald
zal moeten worden in de munt van hun
land. Dus de Duitsche schuldenaren moe
ten niet in Marken, maar (om bij Neder
land te blijven) in guldens betalen. Beta
len zij in Marken, dan hebben zij wel be
taald, maar zij zijn hun verplichtingen niet
ten volle nagekomen.
De leek zal zeggen: „wat hindert dit....
dan moet de Duitscher maar guldens koo-
pen"; om guldens te koopen moet men die
echter kunnen krijgen. Een land kan gul
dens verkrijgen door:
goud te zenden
goud bezit Duitschland niet meer.
goederen te exporteeren
het buitenland wil niet zooveel Duitsche
goederen om uit het provenu ervan al zijn
buitenlandsche verplichtingen te kunnen
voldoen.
diensten te bewijzen
bijv. lading vervoeren, assuranties te bezor
gen etc. Ook hier Is eer. grens, daar de an
dere landen de eigen koopvaardij willen
steunen, de eigen assurantie-maatschap
pijen de orders willen doen toevloeien.
het reizigersverkeer in eigen land aan te
moedigen, want elke vreemdeling, die in
Duitschland eenigen tijd doorbrengt, brengt
vreemd geld in het land
Duitschland kan te dezen slechts passief
optreden. Het kan propaganda maken maar
het kan de vreemdelingen niet dwingen de
grens over te komen.
credietverleening door het buitenland.
De loop der gebeurtenissen maakt de nei
ging van het buitenland om Duitschland
geld te leenen, hoe langer hoe geringer.
Dit zyn de voornaamste middelen om
vreemde valuta te kunnen verkrijgen. Wy
hebben tevens de mogelijkheden voor
Duitschland onder de oogen gezien om
zich die vreemde valuta's in grootere hoe
veelheden te kunnen aanschaffen. Hat
eenige middel voor Duitschland om aan
zijn verplichtingen uit hoofde van geld-
leening (rente en aflossing) te kunnen vol
doen is het bevorderen van den export en
het buitenland wil juist zooveel mogelijk
vreemde goederen weren ter wille van het
eigen bedrijfsleven.
Zij die zich per I Juli a s.
wenschen te abonneeren op ,,DE
LEIDSCHE COURANT", ontvan
gen de voor dien datum verschij
nende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
In de Vereen. Staten zijn drie benzine
tanks ontploft, waardoor vele personen
werden gedood. (2de blad).
BINNENLAND.
Gaat de Prinses zich verloven? (Ie blad).
Het bloembollen-saneerlngsplan. 1ste
blad).
Verschillende branden. (Gem. Ber., 3de
blad en Laatste Berichten).
Doodelijk geval van gasverstikking le
Utrcht. (Gem. Berichten, 3de blad).
UIT DE OMGEVING.
Arrestatie van een ingezetene van Leld-
schcndam, verdacht van de roofoverval te
Voorschoten. (1ste blad).
De roofoverval te
Voorschoten
ARRESTATIE VAN EEN DER
VERDACHTEN.
Gisteravond heeft de Vodrschotensche
politie, in samenwerking met de Stomp-
wljksche, op last van den Officier van Jus
titie gearresteerd de slager G. uit Leid-
schendam, verdacht van het plegen van
den roofoverval in café „De Gouden
Leeuw".
De gearresteerde is overgebracht naar
de cel te Voorschoten.
Een belangrijk bedrag aan geld werd op
hem bevonden, terwijl hij eenige dagen
geleden ook een auto gekocht had.
Verdachte is voorloopig te Voorschoten
in arrest gesteld.
KERKNIEUWS
GEEN VERSCHIJNINGEN IN
EZQUIOGA.
Decreet van het H. Officie.
De Romeinsche correspondent van de
„Tijd" telefoneert:
De Congregatie vam het H. Officie publi
ceert een decreet, waarbij wordt verklaard,
dat de beweerde verschijningen en openba
ringen van de H. Maagd te Ezquioga in
Spanje van elk bovennatuurlijk karakter
ontbloot zijn. Tevens worden twee Fran-
sche boeken en een Spaansoh boek, welke
over deze verschijningen handelen, van
rechtswege verboden verklaard.
