DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
25ste Jaargang
DINSDAG 22 MEI 1934
No. 7816
£eid4ejie6oti/tamt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toormtbetalmg],
Voor Leiden 19 cent per week 2-50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2^5 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad te voor de Abonné*s ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. lt
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTt
Gewone Advertentien 30 cent per regel
Voor Ingezonden MededeeHngen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur e«
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
V Charitatieve organisaties.
In Den Haag heeft men twee organisaties,
die zich belasten met het verstrekken van
warme maaltijden aan behoeftige school
kinderen. De eene, genaamd „Gemeentelijke
schoolvoeding", zorgt voornamelijk voor
de openbare scholen en wordt geleid door
openbare onderwijzers en onderwijzeres
sen met betaalde particuliere hulp. De
tweede organisatie is de schoolvoeding van
de St. Vincentius-Vereeniging, welke de ka
tholieke scholen verzorgt. Gebleken is, dat
eerstgenoemde veel duurder werkt dan de
andere. „Ons Noorden" (kath.) schrijft
daarover:
De organisatie van de soc. onderwij
zers verstrekte in 1933 in totaal 295.000
ontbijten aan schoolkinderen en bracht
daarvoor aan de gemeente Den Haag
in rekening een bedrag van ongeveer
34.000. In hetzelfde tijdvak verschafte
de St. Vincentius-Vereeniging 262.000
ontbijten, maar dit kostte de gemeente
slechts 118.000.
Toch moest de socialistische inter-
pellante verklaren, dat een door haar
ingesteld onderzoek bewezen had, dat
de voeding, door de St. Vincentius-Ver
eeniging verstrekt, in geen enkel op
zicht onvoldoende of minderwaardig
was.
Dit betrof nu alleen het ontbijt, maar
ook bij de kosten van de maaltijden in
den winter was het verschil, ten voor-
deele van het St. Vincentius Liefde
werk enorm....
Het geheele verschil in kosten zit
hierin alleen, dat voor het liefdewerk
van de St. Vincentius-Vereeniging, ook
tal van particulieren bijdragen, en de
gemeente hier slechts een aanvullende
taak heeft, terwijl „Kindervoeding"
bijna 95 pCt. der kosten aan de ge
meente in rekening brengt. En verder,
dat de dames van de St. Vincentius-
Vereeniging haar hulp voor dit liefde
werk gratis verleen en uit liefde voor
het arme kind, terwijl de neutrale of
socialistische organisatie daarover al
leen beschikt over betaalde krach
ten.
Ziehier weer het groote verschil tus-
schen de katholieke liefdadigheid en
wat de soc.-democraten noemen: de
maatschappelijke hulpverleening.
Wij nemen deze beschouwing van „Ons
Noorden" over, om er 'n enkele opmerking
bij te plaatsen.
Het Katholieke blad stelt „Katholieke
liefdadigheid" tegenover „maatschappelijke
'hulpverleening". „Maatschappelijke hulp
verleening", die direct van de Overheid uit
gaat en, vanzelfsprekend, door ambtenaren
van de Overheid die aanspraak maken
op een behoorlijk loon moet worden ge
leid en „uitgeoefend", is, ongetwijfeld, veel
duurder.
De overheid is bovendien uit haar aard
niet de eerst-geroepene, heeft niet de
meest-geschikte organen voor de toepassing
van de liefdadigheid.
Als men „Katholieke liefdadigheid" stelt
tegenover liefdadigheid, uitgaande van een
„neutrale of socialistische organisatie"
welke tegenstelling „Ons Noorden" eigen
lijk schijnt te maken ook dan is vaak
de conclusie gegrond, dat de tweede vorm
duurder is en.niet beter.
Wij merken hier echter gaarne bij op,
dat b.v. de te Leiden werkende neutrale
vereeniging voor Schoolkindervoeding haar
taak vervult zonder betaalde krachten in
de leiding, met heel veel belangelooze toe
wijding. En zoo zijn er meer loffelijke voor
beelden.
Daartegenover staat, dat er onder de
eigen Katholieke organisaties ook wel ten
deze fouten en tekortkomingen zullen zijn
te constateeren.Maar daar moet dan
met beleid en kracht tegen worden gestre-
Graallanddag te Haarlem.
De torens en koepel der Kathedrale
kerk zagen beschermend neer op de kleu
rige groepen van Gr aal-meisjes, die giste
ren als bonte bloemenvelden in hun scha
duw waren geplant. De Graal was op het
Pinksterfeest samengetrokken in het gees
telijk centrum van ons Bisdom, om in de
residentie van den Bisschop zelve aan
Monseigneur een Pinkstergroet te brengen
een groet, welke niet alleen door Mgr.
maar door al de talrijke toeschouwers op
hoogen prijs werd gesteld.
Des morgens droeg de Bisschop een pon
tificale H. Mis op, welke plechtigheid, we
gens het ongunstige weer niet in de open
voorhal der Kathedraal kon worden gehou
den. Om 2 uur kwam de Graal weer bijeen
op het „voorplein" der Kathedraal een
uitgestrekt grasveld omgeven door lente
groen geboomte. Voor de uitvoering van
Graal-spelen is geen schooner ensceneering
te bedenken dan deze voorhof: een groene
wei tusschen groene boom en, met als cou
lisse de statige oprijzende torens gelijk
stramme wachters aan weerszijden van de
koepel, die als een bisschopsmijter de
hoofdkerk van ons diocees overhuift.
Mgr. had omgeven door de Haarlem-
sche geestelijkheid op een troon tegen
over den hoofdingang der Kathedraal
plaats genomen, met als „troondiakens"
moeders met kinderen, die hier een gemak
kelijk zitje vonden!
Wat de Graal dezen middag wederom
heeft geboden, versterkte onze geestdrift
voor het schoone werk der Vrouwen van
Nazareth. Weliswaar werden geen nieuwe
spelen uitgevoerd. Het was meer een „pot
pourri" van alles wat de Graal tot nu toe
had gepresteerd. Maar juist deze korte re
vue gaf een grootsch vergezicht over al de
arbeid der Vrouwen van Nazareth, in zoo
verre deze arbeid in vorm en kleur zich
manifesteeren kan. Welk een baanbrekend
werk heeft de Graal verricht op het gebied
van massa-spel en jeugd-bezieling en hoe
klaar blijkt het uit de stijgende vervolma
king der spelen, dat het „Excelsior, Alle
luia, Vooruit!" niet alleen voor de meisjes
gold, maar op de eerste plaats door de leid
sters zelf in toepassing werd gebracht. Dit
is werk, dat aller waardeering en diep
respect verdient.
Er werd gespreekkoord, kort, fel en ha
merend „De pioniers", „De Paarden", er
werd volkszang ten beste gegeven, ven
del gezwaaid, kranige gymnastiek vertoond
(hulde aan de Leidsche meisjes, die dit
nummer voor htm rekening namen!), maar
het schoonst van alles waren de fragmen
ten uit het Lydwina-koor en de religieuze
dansen uit „De Heer gaat voorbij". De ver
tolking in dans van het „Regina Coeli" was
heerlijk-mooi, zóó mooi, dat men aangedaan
werd. Een engelendans, zooals Fra Angelico
die schilderen zou, een uiting in lichamelij
ke beweging van een volkomen pure, gees
telijke vreugde.
Van een geheel ander genre, maar als
folkloristische proeve zeer geslaagd, was
„de zevensprong" door Volendammertjes
in eigen kleederdracht. Aardig ook was het
dansen in lange rijen der Kruiskinderen,
die een vloed van bloemen aan de voeten
van den Bisschop legden.
Toen Mgr. aan het einde van het pro
gram, het woord nam op het hooge balcon
der Kathedraal, prees hij de fijne gedachte
van de Graal om hem deze attentie op Pink
sterdag te bewijzen in zijn eigen kerk.
Hoe inniger de band wordt van de geloo-
vigen met den Bisschop, des te bloeiender
zal het Katholieke geloof zich ontplooien.
Ook verheugde Mgr. zich, dat juist op het
Pinksterfeest, het feest van het Apostolaat,
de Graal naar Haarlem was gekomen, om
dat de Graal-beweging is een apostolaats-
beweging. De Graalleden hebben tot taak
echte apostelen te zijn, door het woord
maar vooral en op de eerste plaats door het
voorbeeld. Vervult de Graal deze taak, dan
zullen de meisjes bijdragen tot het herstel
van de wereld in Christus. Wanneer de
meisjes in nederigheid en blijheid hun
plichten vervullen tegenover God, hun
ouders en him naasten, dan weet Mgr. zich
verzekerd van een nieuwen opbloei van de
Graal, van welke hy de schoonste vruch
ten verwacht.
Na deze toespraak trokken de Graal-groe-
pen in fladderende kleuren en bolderende
vlaggen de Kathedraal binnen, om met een
plechtig Lof dezen schoonen Landdag te
besluiten.
den, om ze uit te roeien, 't Moet een eer
blijven voor de Katholieke charitas, dat
haar belangeloosheid even onbesmet is als
haar toewijding hartstochtelijk!
De corporatieve Staat
PROF. KAMPHUIJSEN ONTVOUWT
ZIJN DENKBEELDEN.
De Nijmeesdhe professor dr. Kamplhuy-
een heeft Vrijdagavond in een bijeenkomst
eendge denkbeelenonitwiikikeld over een mo
gelijke nieuwe inrichting van den Neder
landsche staat.
Waar algemeen is de overtuiging, dat in
ons parlementaire stelsel wijzigingen
noodzakelijk zijn, ai wil de overgroot»
meerderheid van ons volk het stelsel zelf
behouden daar schijnt 't ons voldoende
'belangwekkend ook voor onze lezers, om
kennis te nemen van de manier waarop ge
noemde Nijmeegsdhe hoogleeraar die nood
zakelijke wijzigingen, in groote trekken,
zich voorstelt.
Allereerst behandelde de professor de
vraag, of een verandering in ons bestuurs-
etelsei gewensoht is, welke vraag naar
sprekers oordeel bevestigend moet worden
beantwoord.
Hoe democratisch ons kiesstelsel ook is,
het belet niet, dat in feite en zulks bij
alle partijen een kleine groep personen,
grooten invloed uitoefit op de verkiezingen.
Ons lijstenstelsel vastzittend aan ons
systeem van evenredige vertegenwoordi
ging maakt dit onvermijdelijk. De ge
kozene vertegenwoorddgt ook niet meer een
streek, zooais vroeger bij het districtenstel
sel, maar een partij. Ons Nederlandsche
kiesstelsel is verdergaand dan waar ook ter
wereld. In bijna alle democratische landen
worden nog bepaalde groepen van perso
nen van het kiesrecht uitgesloten, hetgeen
in Nederland nagenoeg niet het geval is.
Daardoor is hier naar sprekers oordeel
de macht van het getal alleen, te groot
geworden.
Bij overweging hoe een nieuwe inrichting
van onze staatsinrichting te verwezenlijken
as, moet allereerst worden nagegaan of wij
zouden overgaan tot een verandering van
ons tweekamersstelsel in éénkamerstelsel,
dan wel of het tweekamerstelsel te behou
den ware. Vaak namelijk wordt voorgesteld
naast een politieke kamer een economische
kamer in te stellen. Van dit systeem is
spreker geen voorstander. Er bestaat ge-
reede aanleiding tot conflicten tusschen
deze verschillend geaarde kamers. Hoe zou
de rangorde moeten zijn? Wel 'is waar,
noemt men als oplossing dezer moeilijk
heden: een verdeeling der te behandelen
onderwerpen tusschen deze kamers, naar
hun aard, dus politieke of economische on
derwerpen, worden door de betreffende
kamers afzonderlijk behandeld. Echter, het
is onmogelijk tot een dergelijke indeeling
te komen, omdat 90 procent der te behan
delen onderwerpen nocht uitsluitend poli
tiek, noch uitsluitend economisch geaard
zijn.
Naar de meening van den spreker, zou
anderzijds een zuiver corporatieve kamer te
zeer in strijd zijn met de Nederlandsche tra
dities, om met succes te kunnen werken.
Zoodat professor Kamphuysen het voorstel
poneert van één gemengde kamer. Spreker
denkt zich b.v. een kamer van 100 leden
zonder nochtans dit getal noodzakelijk te
achten waarvan 45 leden zouden geko
zen worden op de als tot nu toe gebruike
lijke wijze. Dit zijn dan de politieke leden.
45 andere leden zouden gekozen worden
langs corporatieven weg, terwijl ten slotte
10 leden zouden gekozen worden door en
uit cultureele en religieuze organisaties. De
spreker denkt hierbij aan de Kon. Acade
mie van Wetenschappen, en universiteiten,
aan de voornaamste Kerkgenootschappen.
Het voornaamste onderdeel dezer bespre
king is dam de wijze van verkiezing der 45
corporatie-ledenVoorsteller wijst er na
drukkelijk op, dat hij hier uitsluitend het
oog heeft op den staatkundigen opbouw, ge
heel afgezien van de vraag dus of de hier
nader uit een te zetten „topexrganisaties"
ook bedrijfisordende bevoegdheid zullen
verkrijgen. In het stelsel van professor
Kamphuizen zouden deze toporgandsaitdes
uitsluitend omvatten het bedrijfsleven, dit
overigens in den meest uitgebreiden zin.
De spreker heeft zich zes van deze topoerga-
nisaties gedacht, namelijk Landbouw en
veeteelt De industrie ('groot- en middel-
bedrijven) Kleinindustrie Bank- en
verzekeringswezen Handel en verkeer
vrije beroepen.
In elk dezer toporgamisaties zou de geheele
betreffende volksgroep moeten vertegen
woordigd zijn. In de industrie groep dus zoo
wel de werkgevers als de werknemers en
wel gelijkelijk. Spreker ziet hierin een mid
del tot beteugeling van den klassenstrijd.
Want binnen deze toporganisatie zouden
'beide groepen, van werknemers en van
werkgevers, tot overeenstemming moeten
komen, op straffe van uitsluiting harer ver
tegenwoordiging in de kamer van honderd.
Op deze wijze dus zou het economische
lieven in de staatsinrichting worden inge
schakeld. Tot aansluiting bij de toporgani
satie zouden alle organisaties met een te
bepalen minimum aantal leden gerechtigd
zijn, terwijl ieder individu vrije keus zou
'behouden, bij welke onderorganisatie zich
aam te sluiten.
Na deze beschouwingen over de volks
vertegenwoordiging behandelt prof. Kamp
huysen de regeeriing. Daarvan het eerst het
ministerie. In sprekers stelsel zou dit wei
nig verandering ondergaan. De verantwoor
delijkheid tegenover de vertegenwoordi
gende kamer moet behouden blijven. Toch
denkt spreker zich deze anders dan in het
huidige stelsel. Het vragen en interpelilatie-
recht der kamerleden zou sterk moeten
worden beperkt. Kleine detailkwesties mo
gen geen onderwerp van bespreking uit
maken in de kamer. Deze heeft alleen de
groote lijnen te behandelen. Op een des
betreffende vraag antwoord spreker, dat
een conflict eenerzij ds tusschen de politieke
en anderzijds de economische leden buiten
gewoon onwaarschijnlijk is. In beide groe
pen zullen verschillende geestesstroomingen
aanwezig zijn. Bovendien zijn er nog de 10
andere leden, zoodat een meerderheid altijd
tot stand zal komen. Een staatsrechtelijk
conflict kan hier dus niet bestaan, wel is dit
natuurlijk bestaanbaar tusschen ministerie
en kamer. Het hiervoor thans aanwezige
remedie van kamerontbinding moet spre
ker echter als niet passend in zijn stelsel
verwerpen. Anders daarentegen staat spre
ker tegenover een referendum. Het is in
het buitenland o.a. in Zwitserland bij
herhaling gebleken, dat de in het volk
levende gezonde conservatieve denkbeel
den bij een referendum sterker tot uiting
komen dus bij een concreet voorstel
dan bij gewone verkiezingen, waar het per
sonen betreft.
Ten slotte behandelt professor Kamphuy
sen de positie van het Koningschap. Spre
ker is een sterk voorstander van het mo
narchale stelsel, ook hij geeft het gaarne
toe uit gevoelsoverwegingen. Maar niet
minder om venstandsairgumenten. De wer
kelijke invloed van den monarch of het
landsbestuur is grooter, dan men zich deze
meestal denkt. Een groot voordeel is de
oonstinuïtedt.
Typeerend heeft spr. de rechten des foo-
ninigs eens hooren noemen: het recht van
op de hoogte te zijn, het recht van te waar
schuwen en het recht van aan te moedigen.
Sprekers conclusie is dus, dat wij de prero
gatieven der Kroon moeten handhaven en
wei ongeschonden. Waarschijnlijk doelde
de spreker hier op de N.S.B. die immers de
rechten der Kroon tegenover den minister
president wil beknotten.
Voor provinciën en gemeenten denkt
spreker zich een eenigszins analoge verte
genwoordiging als bij de landelijke kamer.
Deze colleges dienen in ieder geval te wor
den ontpolitiseerd.
Het kamertje spelen moeten worden af
geschaft. Ook spreker is voorstander van
gemeentelijke autonomie. Maar eenieder zal
moeten toegeven, dat in het verleden ver
schillende gemeenten door eigen schuld in
hun zelfsbestemminigsirecht zijn beknot.
In een slotwoord merkt de spreker op,
dat zijn systeem niet uitgewerkt is en z.i.
ook niet onmiddellijk voor de volle 100 pro
cent zou moeten worden ingevoerd. Met
*t einddoel voor oogen zou een en ander, niet
met een plotselamgen omzwaai, meer gelei
delijk te verwezenlijken zijn.
In sprekers stelsel is voorts geen plaats
voor den totalen staat, die als in Duitsch-
iand primair zou zijn boven alle indivi-
dueele rechten. Wel moeten wij den staat
steunen, en zulks niet alleen uit dwang,
maar uit inzicht en zelfs uit liefde voor den
staat.
Na de pauze was er gelegenheid tot ge-
dachtenwisseling. Een der aanwezigen be
sprak het werkje van den Oostenrijker Fred-
herr von Weichs „der Standestaat", waarin
het aantal voorgestelde groepen veel grooter
is dan zes. De inleider merkte hierbij op,
dat in dit stelsel evenals in het Iballiaansche,
'binnen de corporaties het geheele volk ver
tegenwoordigd is, terwijl in sprekers sys
teem slechts een aantal bedrijfsgroepen
overigens in ruimen zin corporatief ver-
eenii'gd zijn. Daarnaast behield spreker ech
ter de politieke vertegenwoordiging, ook
daarom omdat historisch, in Nederland de
geestelijke stroomingen nu eenmaal ster
ker naar voren komen dan elders.
NAAR HUUR VERLAGING.
VAN WONINGWET-BOUWBLOKKEN.
Annuïteit op 4 pet.
De minister van sociale zaken heeft aan
de betrokken gemeentebesturen de volgen
de circulaire toegezonden:
„Bij de regeering zijn maatregelen in
voorbereiding tot verlaging der huren van
bestaande Woningwet-woningen. In samen
hang daarmede wordt tevens een regeling
voorbereid, welke ten doel heeft den aan
bouw te bevorderen van arbeiderswonin
gen van passenden huurprijs door particu
lieren. De uitvoering dezer maatregelen,
welke steunen op een samenwerking van
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De „Daily Express" over Dultschlanda
herbewapening. (4de blad).
Schandelijke spoorwegaanslagen in Oos
tenrijk. (4de blad).
De koning van Bulgarije heeft de mili
taire dictatuur ingesteld. Een onbloedige
omwenteling. (4de blad).
Groote brand te Chicago. Elf slachthui
zen en 200 woningen verbrand. (BuitenL
Ber., 4de blad).
BINNENLAND.
Hunrverlaging voor Woningwet-bouw
blokken. (1ste blad).
Benoemingen In het Bisdom Haarlem.
(Kerkm. Ie blad).
Tijdens den Pinksterstorm Is op het IJs-
selmeer een motorschip gezonken. De vier
opvarenden na enkele uren gered. (Gem.
Ber. 3de blad).
Taxi over veerpont te Bensichem in do
Lek gereden. Twee der vier inzittenden
verdronken. (Gem. Ber. 3de blad).
Zeven arbeiderswoningen te Helmond
door het vuur verwoest. De bewoners
zijn dakloos. (Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Voetbal: Mijnders zal niet te Milaan spe
len; onzeker of hij vervangen wordt door
v. Nellen; Graafland als reserve op do
linksbuitenplaats aangewezen; Mulders be
dankt!
K.F.C. en Willem H winnen voor t kam
pioenschap; 1 Gooi en Hilversum degra-
deeren uit de le klasse; D.W.S„ Overmaas
en H.S.C. promoveeren.
I.V.CJ3.: Volendam klopt S.D.O.U.C. in de
kampioenscompetitie met 72; Noord wint
met 21 van Zuid te Delft.
het rijk en de gemeenten zal van publieke
kassen financieele offers vragen. Alleen
reeds deswege vorderen de beoogde voor
zieningen een uitgebreid overleg.
De regeering heeft intusschen gemeend
reeds bij voorbaat een maatregel te kunnen
treffen, welke in vele dringende gevallen
reeds aanstonds huurverlaging zou veroor
zaken. Zij heeft n.l. besloten de rente van
uit 's rijks kas verstrekte voorschotten voor
woningbouw, welke thans meer dan 4 pet.
bedraagt, tot dit percentage terug te bren
gen, zulks met de bedoeling, dat de dien
tengevolge verkregen vermindering van
exploitatielasten, daar, waar verlaging van
de huren van woningwet-woningen noodig
is, ten volle tot dit doel zal worden aange
wend.
De lagere rente zal voor het eerst wor
den toegepast over het annuïteitsjaar 1934/
35. Van de bedragen der herziene annuï
teiten zal u zoodra mogelijk mededeeling
worden gedaan.
Ik noodig intusschen uit, in afwachting
daarvan en voor zoover zulks niet is ge
schied onverwijld aan den directeur-gene
raal van de Volksgezondheid een uitge
werkt en gemotiveerd voorstel te doen tot
een met de besparing der renteverlaging
verband houdende huurverlaging onder
overlegging van opgaven:
a. van de thans geldende huren van de
W oningwethuizen.
b. van de huren van gelijksoortige parti
culiere woningen in de gemeenten;
c. van de bouw- en grondkosten der wo
ningen, wanneer deze onder de thans gel
dende omstandigheden werden gebouwd;
d. van het aantal leegstaande arbeiders
woningen in de gemeente met vermelding
van den daarvoor thans geldenden huur
prijs.
Ik merk tenslotte op, dat de rentever
laging algemeen zal worden doorgevoerd,
dus ook ingeval de daardoor te verkrijgen
vermindering van exploitatiekasten niet of
niet ten volle voor huurverlaging behoeft
te worden aangewend. In die gevallen zal
aan de door renteverlaging te verkrijgen
baten in overleg met het gemeentebestuur
t. z. t. een nadere bestemming worden ge
geven".
