25ste Jaargang
No. 7808
DAGBLAD VOOR LEIDENEN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE FINANCIËN DER PLATTELANDS
GEMEENTEN.
VRIJDAG 11 MEI 1934
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin bn»
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur efl
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V De Staat is voor de Katholeken
geen einddoel.
Wij hebben er meermalen op gewezen,
dat wij bij bestrijding van anderen, dus
óók van een partij of van een „beweging",
ten eerste moeten streven naar waar
heid en ten tweede (wat dan al vanzelf
volgt) ook het goede, wat er in die partij
of die „beweging" is, loyaal moeten erken
nen en waardeeren.
Wy meenen ons zelf aan deze moreele
gedragslijn te houden, als wij in ons blad
de N. S. B. bestrijden.
Wij bestrijden deze „beweging", los van
alles wat bijkomstig is, omdat, na^r onze
overtuiging, het diepste beginsel, waaruit
zij leeft, voor ons onaanvaard
baar is.
En in dit verband mogen wij verwijzen
naar beginsel-verklaringen van de met de
N. S. B. wezenlijk geestverwante nationaal-
socialistische beweging in Duitschland.
Maar wij verwijzen hier naar een
brochure „Nationaal-Socialistische Staats
leer", uitgave van het hoofdkwartier der
N. S. B. te Utrecht.
Op blz. 9 dier brochure kan men lezen:
„wie zich verplicht weet, mede te werken
aan den opbouw van den waarlijk ethi-
schen staat, is daardoor zelf een ethisch,
een zedelijk mensch".
De Katholiek weet, dat werkelijk
zedelijk is iemand, die Gods wil en wet
als norm voor zijn gedrag volgt.
Het is vierkant in strijd met de Katho
lieke levensbeschouwing, om alle zedelijk
handelen op den Staat als einddoel
te richten.
En practisch en feit el ij k komt de
hierboven geciteerde stelling van de N. S.
B. hierop neer:
Wie meewerkt aan den opbouw van den
nationaal-socialistischen staat onderhoudt
Gods geboden....
In de Mei-aflevering van het tijdschrift
„Studiën" schrijft Pater F. Tummers S.J.
over deze opvatting van de N. S. B.:
„Ja, als de Staat einddoel zou zijn, dan
klopt dat als een bus! „Dan", zegt Pater
Tummers, „wordt de overgave aan den
Staat en aan de belangen van den Staat
de hoogste vorm van zedelijk handelen, ge
lijk voor den christen de overgave aan en
de liefde tot God, zijn Einddoel, de meest
volkomen zedelijke act is".
De Staat wordt door het nationaal-socla-
lisme tot einddoel van den mensch verhe
ven. Daaruit volgt dan vanzelf, dat in den
nationaal-socialistischen staat de onderda
nen aan de almacht van dien staat zijn
overgeleverd. De onderdanen zijn er, om
de belangen van den staat te dienen.
Men ziet, de vraag van den catechismus:
waartoe zijn wij op aarde? wordt door het
nationaal-socialisme niet beantwoord, zoo
als wij, katholieken, die beantwoorden
moeten.
Pater Tummers besluit zijn studie met
de conclusie:
„In haar vasten-mandement heeft de
Kerkelijke Overheid in het licht gesteld,
welke zware verantwoordelijkheid de ka
tholieken op zich laden, die zich in kort
zichtige roekeloosheid aansluiten bij een
der yele fascistische stroomingen hier te
lande. Minder dan ooit kan die verantwoor
delijkheid gedragen worden door hen, die
zich inschakelen in de N. S. B. Want het
is nu toch wel uit de voorgaande bladzijden
voldoende gebleken, dat de „nationaal-so-
cialistische (fascistische) Staatsleer, die
nog steeds als de officieele uitdrukking
geldt van de staatkundige beginselen der
partij, in onverzoenlijken strijd is met de
gezonde natuurrechtelijke staatsopvatting,
meer nog met de grondslagen der katho
lieke wereld- en levensbeschouwing".
Men zal moeten constateeren, dat vele
door iederen Katholiek veroordeelde prac-
tijken van het nationaal-socialisme in
Duitschland geboden of geoorloofd zijn
door het beginsel, waarop zich óók de N.
S. B. ten onzent baseert.
De uitgaven der gemeenten
De kosten van volksgezondheid
door
A. A. C. M. VAN IERSEL
Burgemeester van Noordwijkerhout.
XV.
Tot 1 Januari 1934 stond als post 1 on
der het Hoofdstuk „Volksgezondheid" op
de gemeentebegrootingen: Toelage aan de
Gezondheidscommissie.
Tengevolge van de wet van 14 Dec.
1933 Stbl. 687 zijn de gezondheidscommis-
siën met ingang van 1 Januari j.L opgehe
ven. Die opheffing ging met zoodanigen
spoed, dat de secretarissen der gezond-
heidscommissiën niet wisten, waar zij met
hun kasgelden en hun archief moesten
blijven en over t' algemeen weinig te
spreken zijn over de nonchalance, waar
mede deze aangelegenheid van overheids
wege is behandeld. De gemeentebesturen
wasschen ter zake hunne handen in on
schuld. Over 't algemeen bestond er bij
hen groote waardeering voor de hulp en
de medewerking, die zij van de zijde der
gezondheidscommissiën ondervonden. Toen
dan ook aan de gemeentebesturen advies
werd gevraagd omtrent de voorgenomen
opheffing der gezondheidscommissie is
door vele dezer besturen geantwoord, dat
zij de opheffing zouden betreuren, daar
zij de geringe daarmede te bereiken be
zuiniging niet evenredig achtten aan het
nadeel, dat met den beoogden maatregel
aan de volksgezondheid zoude worden
toegebracht. Het heeft niet mogen baten.
Ook de gezondheidscommissiën vielen ten
offer aan de meening, dat naar bezuiniging
op het overheidsbudget moet worden ge
streefd. Ik voor mij behoud aan de sa
menwerking met de gezondheidscommis
siën prettige herinneringen en denk daar
bij speciaal aan de gezondheidscommissie
te Katwijk met haar wel willenden secre
taris Dr. J. Hueting, die mij steeds met
de meeste tegemoetkoming ten dienste
stond.
Op de schouders der gemeentebesturen
berust ook de zorg voor de vaccinatie.
Deze geschiedt door een geneeskundige
aangewezen en bezoldigd door het ge
meentebestuur. De lezers herinneren zich
wel den tijd, dat vaccinatie voor ieder
schoolgaand kind verplichtend was. Die
tijd is voorbij. Sinds wetenschappelijk is
uitgemaakt, dat inenting met pokstof tot
nadeelige gevolgen voor de gezondheid
kan leiden al komen deze gevolgen dan
ook zeer sporadisch voor is het met den
vaccineplicht gedaan en bestaat alleen de
gelegenheid minstens eens in de 3
maanden om de kinderen in de school
kosteloos te doen vaccineeren. Van deze
gelegenheid wordt nog een veelvuldig ge
bruik gemaakt vooral onder de ka
tholieke kinderen. Het verslag van
den schoolarts voor de gemeenten Hille-
gom, Lisse, Sassenheim, Noordwijkerhout
en Noordwijk geeft hieromtrent merk
waardige cijfers. Uit dit verslag blijkt,
dat over 1933 te Hillegom 31X pet., te
Lisse 40 pet., te Sassenheim 18 pet., te
Noordwijkerhout 53 pet. en te Noordwyk
21 pet. der kinderen van de eerste klasse
der lagere school tegen pokken was inge
ënt. Tevens toont genoemd verslag aan,
dat in de genoemde gemeenten van de
Protestantsche scholen 11 pet. van de
openbare 32 pet. en van de katholieke
scholen 43 pet. was gevaccineerd.
Verder constateert de schoolarts blijk
baar met leedwezen dat het aantal ge
vaccineerde kinderen van jaar tot jaar
sterk achteruitgaat en voegt er aan toe,
dat Noordwijkerhout nog het beste aan
de vaccinatie is trouw gebleven.
Naast de zorg voor de vaccinatie is de
gemeente belast met de maatregelen tot
voorkoming en bestrijding van besmette
lijke ziekten. In gewone tijden loopt het
met die kosten nogal los, doch in perioden
van epidemiën kan de besmettelijke ziek-
tenwet aan de gemeenten zeer zware las
ten opleggen. Immers ten aanzien van een
aantal besmettelijke ziekten bepaalt de
wet, dat de lijders moeten worden afge
zonderd en verpleegd in een openbare of
andere inrichting, bestemd voor verple
ging voor lijders aan besmettelijke ziek
ten. De kosten daarvan zijn voor rekening
der gemeente. Wel kan een belastingver
ordening worden gemaakt, waarbij van
belanghebbenden naar gelang van hun ïn-
De opgeheven gezondheidscom
missies. Vaccinatie. Be
smettelijke ziekten. Een plan,
om in Leiden een groote barak
te bouwen. Lijkschouwing.
komens een bijdrage of vergoeding wor
den verlangd in de kosten van vervoer en
verpleging der lijders, doch uiteraard wor
den de kosten, die de gemeente heeft te
maken, door de opbrengst van zoo'n be
lasting lang niet gedekt. Bovendien zegt
de wet, dat on- en minvermogenden van
de betaling van een bijdrage zijn vrijge
steld.
Niet alleen dat de gemeenten de kosten
voor vervoer en verpleging van lijders
aan een besmettelijke ziekte voor hare
rekening hebben te nemen, art. 18 der
wet op de Besmettelijke Ziekten bepaalt
nog bovendien, dat de gemeenten, die de
Kroon daartoe aanwijst, ten genoege van
den Minister van Sociale Zaken de be
schikking moeten hebben over een of
meer gelegenheden tot vervoer, afzonde
ring en verpleging van lijders aan be
smettelijke ziekten.
Op Vrijdag 22 Mei-1931 heeft onder lei
ding van den Burgemeester van Leiden
eene bespreking plaats gehad tusschen de
burgemeesters van Leiden en omgeving,
in verband met het voornemen van de
Kroon om Leiden en de daarom gegroe
peerde gemeenten aan te wijzen als ge
meenten, die over een gelegenheid tot af
zondering en verpleging van lijders aan
besmettelijke ziekten moeten beschikken.
Op deze bespreking werd voorgesteld voor
gezamenlijke rekening der diverse ge
meenten een barak te doen bouwen voor
60 bedden. De kosten zouden bedragen
150.000.wat neerkomt op 2500.
per bed. Van deze 60 bedden zoude dan
aan iedere gemeente een aantal worden
toegewezen - naar evenredigheid van het
getal harer inwoners. Rekenende op een
termijn van aflossing der te sluiten lee
ning van 40 jaren, zouden de gemeenten
jaarlijks 6 cent per inwoner aan te bou
wen barak moeten bijdragen.
Intusschen werd door het college van
Curatoren van de Rijksuniversiteit te Lei
den aan Burgemeester en Wethouders dier
gemeente medegedeeld, dat in het Acade
misch Ziekenhuis 48 plaatsen voor be
smettelijke ziektelijders uit Leiden en om
geving beschikbaar waren, terwijl Cura
toren bovendien met den minister overleg
waren getreden om verdere uitbreiding
van opname bij epidemiën mogelijk te
maken. Van deze plaatsen zouden zoo
noodig aanstonds gebruik kunnen worden
gemaakt en zy zouden ook beschikbaar
blijven, als de bovenvermelde barak van
150.000.zoude zijn gebouwd.
Sinds 1931 heb ik van deze zaak niets
meer vernomen. Ik onderstel, dat de plan
nen tot bouw van de barak voorloopig
wel zijn opgeborgen en ik acht dit in ce
gegeven omstandigheden ook het beste.
De financiën zijn op verschillende plaat
sen zoodanig in de war, dat elke nieuwe
niet noodzakelijke uitgaaf dient te wor
den vermeden. En niemand zal beweren,
dat de bouw van zoo'n betrekkelijk dure
barak noodzakelijk is en dit zeer zeker
niet nu het Academisch Ziekenhuis een
aantal plaatsen beschikbaar stelt, dat nog
voor uitbreiding vatbaar is. Als er geen
te uitzonderlijke dingen gebeuren zal het
Academisch Ziekenhuis wel in den nood
kunnen voorzien en, mocht er onverhoopt
en onverwacht een zware epidemie uit
breken, dan zullen er tijdelijke voorzie
ningen moeten worden getroffen. Het is
toch wel wat al te oneconomisch om dure
gebouwen te gaan oprichten ten einde
te voorzien in omstandigheden, die zich
wellicht nimmer of in elk geval zeer zel
den zullen voordoen.
Tot de taak der gemeentebesturen be
hoort ook de zorg voor de lijkschouwing.
Als iemand op zijn ziekbed sterft, zal hij
als regel een behandelenden geneesheer
hebben en deze geeft een verklaring af
van overlijden, welke verklaring tevens
de oorzaak van het overlijden vermeldt.
Zoo'n verklaring is noodig, want zonder
die verklaring geeft de ambtenaar van
den burgerlijken stand, bij wien het over
lijden wordt aangegeven, geen verlof tot
begraven af. Maar meermalen komt het
voor, dat iemand sterft zonder te voren
geneeskundig behandeld te zijn. In zoo'n
geval mag de verklaring van overlijden
uitsluitend wordenafgegeven door een
jaarlijks door Burgemeester en Wethou
ders daartoe aan te wijzen en door de ge
meente te bezoldigen geneeskundige.
Verschillende andere aangelegenheden
die met de volksgezondheid verband hou
den en voor de gemeenten kosten mede
brengen, zullen in een volgend artikel
worden behandeld.
N.B. In mijn vorig artikel over de kos
ten van openbare veiligheid scheef ik,
dat, ten aanzien van gemeenten beneden
de 5000 zielen de Kroon op verzoek van
den gemeenteraad kan bepalen, dat in
den politiedienst tegen een bijdrage van
de gemeente in de kosten door Rijkspo
litie kan worden voorzien. Ik voegde daar
aan toe, dat de animo der gemeentbestu-
ren, om de gemeente-politie af te schaffen
en den politiedienst uitsluitend door Rijks
politie te doen uitoefenen, blijkbaar niet
groot is. Van bevriende zijde wordt mij
medegedeeld, dat de gem. Nieuwveen
reeds in Augustus 1933 een besluit nam
om in den politiedienst uitsluitend door
Rijkspolitie te doen voorzien. Feitelijk be
staat deze toestand aldaar reeds sinds
Januari 1933 en voldoet uitstekend. Ook
te Ter Aar schijnen plannen in die rich
ting te bestaan.
BINNENLAND
CONDITIE-KARTEL IN DE
WOLLENSTOFFEN-INDUSTRIE.
Nederlandsche wollenstoffenconventie
15 Mei in werking.
Naar de „Msbd." verneemt, zal de Ne
derlandsche wollenstoffen-conventie die
een uniformeering op rationeelen grond
slag beoogt van de verkoopsvoorwaarden,
waarop de fabrikanten hunnen stoffen aan
den detailhandel zullen leveren op 15 Mei
a.s. in werking treden.
Maanden- en maandenlange onderhande
lingen zijn aan de vorming van dit condi
tiekartel, dat eigenlijk zijn ontstaan dankt
aan het bekende rapport-Wisselink inzake
de concurrentietoestanden in de verwante
katoenindustrie voorafgegaan.
Door deze conventie worden aan de con
currentie der ondernemers onderling eeni-
ge beperkingen opgelegd.
De samen werkings verschijnselen, die
zich in verschillende industrieën openba
ren, zijn dus ook op de textielindustrie
niet zonder invloed gebleven.
NEDERLAND OP DE TENTOON
STELLING TE BRUSSEL.
Weinig animo voor deelneming bij onze
industrie?
Nu de regeering besloten heeft, met een
klein officieel paviljoen deel te nemen aan
de in 1935 te Brussel te houden internatio
nale tentoonstelling, heeft de Nijverheids-
raad de mogelijkheid van een deelneming
der Nederlandsche industrie aan de expo
sitie nader onder oogen gezien. De Ned.
Ver. voor Tentoonstellingsbelangen, met
wie de Raad overleg pleegt, is bereid hare
medewerking te verleenen aan het tot
stand brengen van een gemeenschappelijke
Ned. afdeeling op genoemde tentoonstel
ling. Door middel van de werkgeversorga
nisaties wordt een onderzoek ingesteld, of
er bij de Ned. industrie voor deze expositie
belangstelling bestaat. Tot nu toe heeft de
Raad den indruk gekregen, dat ten aan
zien van een deelneming van de Ned. in
dustrie aan de Brusselsche tentoonstelling
geen hooge verwachtingen mogen worden
gekoesterd.
NA „TREIN 8.28".
Armenzorg neemt de kwestie van
bezoldigde functionarissen in studie.
In de Zaterdag 5 Mei te Utrecht gehou
den vergadering van de Ned. Vereeniging
voor Armenzorg en Weldadigheid vroeg
de heer A. J. da Costa of de Nederlandsche
Vereeniging een commissie zou willen be
noemen, eventueel in samenwerking met
j andere centrale Nederlandsche organisa
ties ter bestudeering van de vraag of het
I onder alle omstandigheden als een mis-
I bruik moet worden beschouwd, indien be
zoldigde functionarissen eener instelling
zitting hebben in het bestuur. Spr. wees er
op, dat reeds een aanschrijving in dezen
was uitgegaan van het Departement van
Sociale Zaken, doch dat deze zaak even
zeer Justitie en Binnenlandsche Zaken
aangaat.
De voorzitter, mr. A. J. A. A. Baron v.
Heemstra, deelde in antwoord op deze
vraag mede, dat het bestuur der Neder
landsche Vereeniging reeds besloten heeft,
deze zaak in studie te nemen en eventueel
ter zake ook die inlichtingen in te winnen,
welke noodzakelijk mochten blijken.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Ernstige aanslagpogingen in Oostenrijk.
(3de blad).
De corporatieve indeeling van Italië.
(3de blad).
Fransch verkeersvliegtuig in het Kanaal
gestort. (Luchtv., 4de blad).
BINNENLAND.
Invoer van sla in Duitschland verboden.
(L. en T., 2de blad).
De Minister van Econ. Zaken a. L, doet
mededeelingen over den maatstaf, door de
rundveecèntrales aangelegd bij de toewij
zing van kalveren in verband met de teelt-
regeling. (L. en T., 2de blad).
De verplichte aflevering van biggen.
(L. en T., 2de blad).
Saneeringsbesloiten inzake boomkwee-
kerij en bloemisterij. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: Het Nederlandsch A- en B-
elftal verliezen beide van Frankrijk, resp.
met 54 en 21. Velocitas wint voor
het kampioenschap van Heracles. (4de
blad).
ROEIEN: Nereus wint de Varsity, Njord
maakt 'n slecht figuur. Hollandsche
successen in België. (4de blad).
LAWNTENNIS: Timmer slaat Craw
ford in het D. D. V.-tournooi. (4de blad).
ZWEMMEN: Nieuwe damessuccessen bij
den Y-toer naar Barcelona. (4de blad).
Mr. J. Schokking.
Mr. J. Schoklking, lid van den Raad van
Staite, heeft gisteren zijn zeventigsten ver
jaardag gevierd.
In zijn woning aan den Waalsdorperweg
te 's-Gravenhage, heeft hij des namiddags
een receptie gehouden, waarop velen hem
hun gelukwenschen zijn komen aanbieden.
De jarige heeft vele bloemstukken in
ontvangst genomen o.a. van leden van den
Raad van State en van het hoofdbestuur
en van den Kamerkring Leiden der Ohris-
telijk-Historische Unie.
Ook heeft een stroom Van telegrammen
en schriftelijke gelukwenschen mr. Schok
king bereikt, o.m. van de ministers Mar-
chant en De Wilde.
UIT DE OMGEVING
RIJNZATERWOUDE.
Sluiting electriciteitscursus. In het
Nuts gebouw, alhier, had de sluiting van de
teeken- en electriciteitscursus plaats. De
voorzitter, de heer P. Kroon, opende de
tentoonstelling die aan deze sluiting ver
bonden werd met een kort woord.
Vervolgens heeft onder een toepasselijk
woord de uitreiking der diploma's plaats.
De burgemeester, het woord verkrijgend,
zegt, dat hij steeds grooter waardeering
krijgt voor het werk van het Nutsbestuur.
De burgemeester zegt alle medwerking
van de zijde van het gemeentebestuur toe.
Vervolgens werd de tentoonstelling be
keken. Vakmenschen die wij spraken, wa
ren vol lof over de resultaten.
ZOETERMEER.
Ondertrouwd: Teunis Klos, oud 29
jaar en Helena Mortier, 22 jaar Frans
Arie Diepgrond, 31 jaar en Adriana Maria
Visser oud 28 jaar.
Getrouwd: Marinus Bernardinus
Smits 26 jaar en Catharina Hendrika Sebel
oud 23 jaar Jan Muilwijk, oud 23 jaar
en Neeltje Cornelia Groenheijdf oud 21
jaar.