MAANDAG 12 MAART 1934
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
BAROMETER.
TELEGRAFISCH WEERBERICHT
naar waarnemingen verricht in den
morgen van 12 Maart 1934, medegedeeld
door het Kon. Ned. Meteorol. Instituut
te De Bildt.
Hoogste barometerst.: 762.6 te Isafjord.
Laageste barometerst.: 731.1 te Calshot.
Verwachting tot den avond van 13 Maart:
Meest matige Zuid-
Oostelijke tot Zuid-
Westelijke wind. Be
trokken tot zwaar
bewolkt, waarschijn
lijk nog tijdelijk re
gen, aanvankelijk
weinig verandering in
temperatuur, later
kouder.
De depressie die Zaterdagmorgen ten
Westen van Ierland lag, verplaatste zich
uiterst langzaam naar het Zuid-Oosten en
werd daarbij gelijktijdig dieper. Het cen
trum ligt thans boven het Kanaal, met een
laagste barometerstand van 731 m.m. tus-
schen Southampton en Le Havre. Secon
daire daalgebieden trekken in Zuid-West
Noord-Oostelijke richting over Frankrijk
en Duitschland. In het Noord-Westen stijgt
de luchtdruk regelmatig, terwijl de bewe
ging der luchtmassa's over Zuid en Cen-
traal-Europa uit het Zuid-Westen is, bewe
gen zich over Schotland en het Noord-Wes
ten veel koudere luchtmassa's in tegenge
stelde richting. In Scandinavië en Finland
komt nog strenge en matige vorst voor en
ook langs de geheele Noorsche kust is de
temperatuur onder het vriespunt. Op IJs
land vriest het matig. Het is te verwachten,
dat het weer hier nog tijdelijk zacht zal
blijven, doch dat de koude strooming uit
het Oosten later ook hier afkoeling zal
brengen met tijdelijk betrokken en regen
achtig weer.
LUCHTTEMPERATUUR
Temperatuur des middags te half drie
10.6 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.
Van Maandagnamiddag 6.28 uur tot
Dinsdagmorgen 6.51 uur.
HOOG WATER
Te Katwijk: op Dinsdag 13 Maart voorm.
12.55 uur en nam. 1.32 uur.
OPDRACHTEN AAN KATHOLIEKE
KUNSTENAARS.
Door bemiddeling van het Instituut voor
Kerkelijke Kunst, Leidschegracht 18 te Am
sterdam ontvingen verschillende kunste
naars gedurende den laatsten tijd opdrach
ten op het gebied van kerkelijke kunst.
Zoo vervaardigt de bekende glazenier Joep
Nicolas een H. Hart-altaar voor de St. Ja-
cobuskerk te Enschedé. Dit vleugelaltaar
wordt geheel vervaardigd in opaline email
een nieuwe technische vinding van dezen
kunstenaar, welke hij reeds toepaste voor
een figurale wandversiering in de O. L.
Vrouwe kerk te Utrecht.
De kunstschilder Lambert Simon is bezig
met den kruisweg in de O. L. Vrouwe kerk
te Bilthoven, terwijl in dezelfde kerk 2
nieuwe beelden voorstellende St. Jozef en
St. Bonifacius werden geplaatst van Adam
Winter.
De beeldhouwer Mari Andriesen is doen
de met een meer dan levensgroot beeld van
St. Vincentius bestemd voor den voorgevel
van het bekende St. Vimcentiusgesticht
voor achterlijke kinderen te Udenhout.
Dzelfde beeldhouwer vervaardigt een St.
Antoniusbeeld voor de O. L. Vrouw van
Lourdeskerk te Nijmegen.
Nico Witteman vervaardigde de geheel
koperen altaarbekleeding alsmede 6 zware
kandelaars voor het hoogaltaar van de St.
Jacobuskerk te Enschedé, terwijl hij op het
oogenblik werkzaam is aan een tiental zil
veren miskelken bestemd voor verschillen
de seminaries.
Dezelfde edelsmid vervaardigt verschil
lende voorwerpen bestemd voor de kerke
lijke eeredienst voor de in aanbouw zijnde
St. Bonifaciuskerk te Haaksbergen terwijl
voor deze kerk door het Instituut mede
eenige opdrachten werden gegeven aan 2
jonge edelsmeden Willem Kloosterman en
Arie Lisman.
Joanna Wichmann vervaardigt een rijk
bewerkt stel misgewaden voor de O. L.
Vrouw Hemelvaart kerk te Breda geheel
uitgevoerd in goudbrokaat. Omstreeks
Paschen zal deze opdracht voltooid zijn.
Hoewel het Instituut voor Kerkelijke
Kunst zich in het algemeen niet bezig hield
met opdrachten te versohaffen op profaan
gebied, mocht het haar gelukken aan den
kunstschilder Otto van Rees eenige op
drachten te bezorgen voor het vervaardi
gen van portretten. Binnenkort zal het In
stituut een tentoonstelling houden van 14
kruiswegstaties door den edelsmid Witte
man uitgevoerd in emailcloisonné welke
daarna zullen geplaatst worden in de kapel
van het nieuwe Broederhuis aan den Post
jesweg te Amsterdam.
GEMEENTERAAD VAN KATWIJK
Bij het gemeentebestuur van Didam is
een schrijven ingekomen van den minister
van Binnenl. Zaken, waarin deze uiting
geeft aan zijn bijzondere bezorgdheid over
den loop van zaken in die gemeente. Hij
doet uitkomen, dat er door het hooge ge
zag middelen moeten worden toegepast,
welke voor een goed bestuurde gemeente
tot de onmogelijkheden moesten behooren.
De gedragingen en handelingen van enkele
raadsleden hebben den minister aanleiding
gegeven enkele gevallen aan te stippen
welke duiden op het zeer slecht gevoerde
beleid, van bepaalde raadsleden en wethou
ders. De handelingen en het beleid van
bepaalde leden van raad en B en W. ge
ven blijk van een ontstellend gemis aan
wetskennis, hetgeen opgemaakt kan wor
den uit het beleedigend karakter van be
sluiten van genoemde colleges. De raad
acht zich in staat om alle mogelijke wille
keurige besluiten te nemen om daarnaast
alle verantwoordelijkheid elders af te
schuiven. De minister laat het ernstig ver
maan hooren, dat de slechte gang van za
ken in de gemeente alleen is toe te schrij
ven aan die raadsleden en wethouders, die
hebben meegewerkt tot het nemen dier be
sluiten.
Ten slotte vermaant de minister die
functionarissen over te gaan tot het voe
ren van een geheel ander en beter beleid.
„De toestanden zijn moeilijk en ernstig,
maar volstrekt niet hopeloos".
In een bijeenkomst ter herdenking van
den stichtingsdag der Rotterdamsche Ka
mer van Koophandel heeft Minister dr. H.
Colijn gesproken over Koloniale aangele
genheden.
De minister eindigde zijn rede met een
woord van vertrouwen:
De toestanden zijn moeilijk en ernstig,
maar volstrekt niet hopeloos. En ook van
deze plaats \fril hij daarom nogmaals ge
tuigen, dat defaitisme thans de ernstigste
ziekte is, aan welke eenig volk kan lijden
en dat het in elk geval moet overwinnen.
Van het internationaal overleg mogen
goede resultaten worden verwacht, vooral
nopens thee, tin en rubber. Suiker blijft
moeilijk, zoolang men hier te lande suiker
wil blijven verbouwen, die 2 maal zooveel
kost als in Indië. Maar niettemin koestert
spr. 't vertrouwen, dat met Gods hulp ook
het licht van een beteren dag weer zal gaan
schijnen!
De voorzitter sloot met een woord van
dank aan den spreker.
Papierfabriek Van Gelder.
De papierfabrieken van Gelder hebben
over 1933 een verliessaldo van ƒ375.931.
De vooruitzichten voor 1934 worden onbe
vredigend genoemd. Wel is waar is een
belangrijk deel der productie reeds ver
kocht, maar de hiervoor bedongen prijzen
zijn van dien aard, dat ze de kosten niet
zullen dekken.
Wij achten het echter schrijft de di
rectie nog altijd beter onze fabrieken in
bedrijf te houden, al kan dit alleen ge
schieden door met verlies te verkoopen,
dan voorstellen te doen tot sluiting der be
drijven, waarbij eenerzijds het contact met
de markt grootendeels verloren gaat, an
derzijds de werkgelegenheid in Nederland
weer belangrijk wordt verkleind om van de
ramp, welke dit zou brengen in de gezin
nen van ons personeel, maar te zwijgen.
Mocht in de toekomst het verlies onzer
onderneming, dat thans weer vermeer
dert door de zoo juist opgelegde omzetbe
lasting, nog belangrijk groote worden, dan
zou werkelijk ernstig moeten worden over
wogen of het bedrijf kan worden voort
gezét.
Inmiddels gaan wij voort alles te doen
wat mogelijk is om den kostprijs van onze
producten nog verder te verlagen door het
aanbrengen van verbeteringen in de fabri
cagemethoden en het betrachten van de
grootst mogelijke zuinigheid.
De raad dezer gemeente kwam Zater
dagmiddag te half drie in spoedeischende
openbare vergadering bijeen. Het voor
naamste punt der agenda was een voor
stel van B. en W. tot steunverleening aan
de Kleine Bloembolenkweekers en de
Kleine Zelfstandigen door middel van een
garantiesteling.
Voorzitter was Burgemeester Woldringh
van der Hoop. Aanwezig waren alle leden.
Na mededeeling van ingekomen stukken
was genoemd punt aan de orde.
De Kleine Kweekers.
Het adres van het Hoofdbestuur van den
Bond van Zuid-Hollandsche kleine kwee
kers te Voorhout dat tot strekking had on
der kraam-contract zich garant te stellen
voor een crediet van 5000.en in han-
oen gesteld van B. en W. voor preadvies
heeft bij B. en W., zegt de voorzitter, een
punt van ernstige overweging uitgemaakt
met betrekking tot de vraag hoe ten aan
zien hiervan gehandeld dient te worden,
in het bijzonder met het oog op de daar
aan verbonden consequenties bij een even-
tueele inwilliging van het verzoek.
Deze aanvrage immers kan voor andere
soortgelijke organisaties een aanleiding
vormen om een beroep te doen op steun
van gelijke strekking, hetgeen blijkt uit
een inmiddels ingekomen adres van de
vereeniging „De Kleine Zelfstandigen" te
dezer plaatse.
De omstandigheid dat de kleine kwee
kers bereid zijn als waarborg hun kraam
te cedeeren en mede op grond van het feit,
dat het hier een bestaand bedrijf geldt, dat
door het verstrekken van deze garantie zal
kunnen worden in stand gehouden, heeft
B. en W. er toe gebracht over de moeilijk
heden heen te stappen en de raad te ad-
viseeren te besluiten, dat de gemeente zich
voor bovenaangeduid doel ten behoeve van
de kleine kweekers bij de Boerenleenban
ken alhier onder kraamcontract garant
stelt tot een bedrag van 5000.
Deze aangelegenheid kon nog niet in z'n
geheel door B. en W. worden overzien
waarom B. en W. het dienstig achten dat
de raad hen machtigt om naar omstandig
heden te handelen, doch waarbij in de
eerste plaats het oog gevestigd zal blijven
op het belang der gemeente in dien zin,
dat de garantiestelling niet onmogelijk
wordt gemaakt. Wat in andere gemeenten
is gedaan zou tot leidraad kunnen dienen.
B en W. wenschen echter op den voor
grond te stellen dat zorg gedragen wordt
dat de uiteindelijke beslissing omtrent de
te verleenen credieten blijft behusten bij 't
college van B. en W., zoodat het als uit
gesloten moet worden beschouwd, dat
eventueele commissiën ten opzichte hier
van over de gelden der gemeente zouden
kunnenn beschikken.
De andere „Kleine Zelfstandigen".
Ook de „Kleine Zelfstandigen" zijn met
een verzoek om hulp erïeening gekomen.
De algemeene strekking van het adres is,
dat den Minister van Economische Zaken
uit het Landbouw-crisisfonds ten behoeve
van de „Kleine Zelfstandigen" een crediet
wordt verleend, groot 40.000.onder be
paling dat de gemeente zich garant stelt
voor een bedrag, gelijk aan 10 pCt. van
het te verleenen crediet, tot een maximum
van 4000.Op grond van dezelfde over
wegingen adviseeren B. en W. tot inwilli
ging te besluiten onder voorbehoud dat de
Minister eerst de gevraagde som van
1 40.000.ter beschikking stelt. Ook met
betrekking tot deze materie dienen de
voorwaarden nog nader te worden vastge
steld en wel in overleg met de Minister en
de samenwerkende gemeenten Oegstgeest,
Rijnsburg, Valkenburg. B. en W. hebben
de overtuiging dat beide groepen aan hun
verplichtingen zullen voldoen zoodat de
verwachting niet ongegrond is dat het de
gemeente geen offers zal kosten. Uit een
oogpunt van financieel beleid moeten gel
den op de begrooting hiervoor worden uit-
getroken. B. en W. meenen het bedrag
hiervoor te kunnen nemen dat oorspron
kelijk was geresveerd voor diepspitten
doch dat met 't oog op het vergevorderd
seizoen niet meer kan plaats hebben.
Verder het resteerende bedrag in de
begrooting op te nemen door instelling van
een post en door verlaging van den post
onvoorziene uitgaven.
B. en W. meenen dat de raad zich met
deze denkbeelden kan vereenigen en wil
besluiten B. en W. te machtigen tot het
treffen van de vereischte regelingen.
De heer P. Guijt beklaagt zich, dat hij
zich niet op de hoogte heeft kunnen stel
len van deze zaak, doordat hij de stukken
zoo laat heeft ontvangen.
De voorzitter zegt, dat het dagelijksch
bestuur, dit evenzeer betreurt, maar dat
het hier een bijzonder geval geldt. De
raad moest dit eerst goedkeuren, want
daarna kunnen pas nadere onderhande
lingen met den minister worden gevoerd.
Als deze zaak niet spoedig wordt afgewik
keld komt de hulp weer te laat.
De heer J. v. d. Perk spreekt er zijn
blijdschap over uit, dat B. en W. met dit
voorstel zijn gekomen. De kleine bloem
bollenkweekers en de kleine Zelfstandigen
vormen een groep, die niet het minst door
de crisis zijn getroffen, en bestaat uit har
de werkers van den vroegen morgen tot
den laten avond. Het risico dat de gemeen
te op zich neemt is niet groot en wanneer
hierdoor bereikt wordt dat deze personen
hun bedrijf zullen kunnen blijven uitoefe
nen daardoor ook weer eenige arbeiders
te werk gesteld kunnen worden, wordt ook
het algemeen belang ten zeerste er door
gebaat.
De heer H. W. Grimbergen sluit zich by
het gesprokene aan. Hij is echter niet over
tuigd, dat de kleine kweekers altijd aan
hun verplichtingen zullen kunnen voldoen.
Wethouder Veltkamp antwoordt, dat de
bedoeling is crediet te verleenen aan men-
schen, die eigenlijk geen crediet meer kun
nen krijgen. Er zal echter door B. en W.
behoorlijk worden toegezien, dat het geld
niet wordt weggegooid, en de gemeente de
minst mogelijke schade lijdt.
De heer H. Parlevliet vraagt of het wel
juist is om voor de dekking van dezen post
onvoorziene uitgaven weer te verlagen.
Zoo blijft er van onvoorzien niet veel over.
De voorzitter zegt, dat in naburige ge
meenten deze zienswijze wordt gevolgd:
„Wij zijn borg en zullen later wel eens zien
wat het kost." Uit het oogpunt van goed
financieel beleid is deze redeneering be
denkelijk.
In antwoord op enkele vragen deelt de
voorzitter nog mede, dat alleen zij, die
over een bollenkraam beschikken, die niet
verpand is, in aanmerking zullen komen.
Er zal een commissie worden benoemd,
waarin ook raadsleden zitting zullen heb
ben, die toestemming zal moeten verleenen
voor elk crediet, dat gegeven zal worden.
Voor de kleine zelfstandigen zal de re
geling nog nader uitgewerkt moeten wor
den Z.h.st. worden de voorstellen hierop
aangenomen.
Na rondvraag volgde sluiting met dank
gebed.
AGENDA
LEIDEN.
Donderdag, „De Leidsche Kunstkring voor
Allen", concert Nicolai Graudan,
Stadsgehoorzaal, 815 uur.
Donderdag, R.-K. Reclasseeringsvereeni-
ging. Zitting St. Vincentiusge-
bouw Hoogl. Kerkgrachf 32, 89
uur.
Donderdag, R.K. Bond van Transportar
beiders „St. Bonifacius", Bondsge-
bouw, 8 uur.
Donderdag, Alg. Prop. Club „Dr. Schaep-
man", tweede ontwikkelingsavond,
Kleine Stadszaal, ingang Aal
markt, 8.15 uur.
R.K. VEREEN. VOOR kRAAMVERZORGING
VC0R ALLE GEZINDTEN TE LEIDEN
Plaatsing-Bureau Boerhaavestraat 30
verleent hulp door gediplomeerde krachten
Geopend elke Donderdagmiddag van 2—5 uur
tot het verstrekken van de gewenschte in
lichtingen en ter aanmelding van contribu-
eerende leden. Schriftelijke aanvrage adres:
R.Kr. Yr. v. Kr., Stille Rijn 7, Telet.
INGEZONDEN STUKKEN
Speldjesdag voor de Nieuwe Kerk te Delft.
Den 17en Maart a.s. hopen wij te dezer
stede een z.g. „speldjesdag" te houden" ten
bater der restauratie van de Nieuwe Kerk
te Delft.
Een Delftsche aangelegenheid meent gij?
O neen, slechts zéér bijkomstig Delftsch en
sterk overwegend nationaal, een eerezaak
voor het Nederlandsche volk in alle lagen:
het gaat om de redding, het behoud van het i
kerkgebouw, dat de graven der Oranje's
overwelft, óók het graf van den Vader des
Vaderlands.
Rijk en Provincie zijn bereid, verreweg
het leeuwendeel der kosten te dragen, mits
door de gemeente Delft 100.000.wordt
bijeen gebracht. Slaagt zij daarin niet, dan
trekken Rijk en Provincie zich terug; dit
zou beteekenen verder verval, ineenstorting
der zéér bouwvallige kerk. Het is al zóó ver
gekomen, dat de zware muren op verschil
lende plaatsen groote scheuren vertoonen,
de steunbalken, waarop de vleugels van het
gebouw rusten, in wending geheel verteerd
zijn en neerstortende steenklompen het ver
blijf in de kerk gevaarlijk maken. Een nood
toestand!
Het spreekt dus vanzelf, dat de Delftsche
burgemeester, wiens gemeente onmogelijk
de kosten kan dragen, welke ons gansche
volk aangaan, een beroep deed o.a. op zijn
Leidschen ambtgenoot, en dezen verzocht
een „speldjesdag" te organiseeren voor het
goede doel. Onze burgemeester deed een
beroep op de vereeniging „Koniginnedag",
welker bestuur trotsch en gelukkig is, dit
vaderlandsche werk te kunnen bevorderen.
Reeds dadelijk vond het verschillende da
mes bereid, het moeizaame werk van den
speldjesverkoop op zich te nemen.
Wij komen thans tot U, leden en niet-
leden onzer vereeniging, en wekken U op,
Zaterdag 17 dezer van de vriendelijke ver
koopsters een speldje, liefst een verzame
ling speldjes, te koopen. Steunt allen zon
der uitzondering de bitter-noodige restau
ratie der Delftsche Nieuwe Kerk, tast diep
in de beurs, als het U past; en als het U
niet past, geeft dan uw kleine offer. Zorgt
dat onze stad, die zoo nauw met Oranje
v/as en blijft verbonden, een goed figuur
maakt.
Het bestuur der vereeniging
„Koninginnedag",
P. C. LABRIJN, voorzitter:
P. H. STEENHAUER, secretaris.
Verordende bevoegdheid van den
Middenstandsraad.
Mr. Ch. Baron v. Wijnbergen verlangt
van de regeering, dat aan den Midden
standsraad verordende bevoegdheid (d.i.
het uitoefenen van publiek recht) worde
verleend.
Reeds vorig jaar op het Congres van den
R. K. Middenstandsbond te Breda sprak
Bqron v. Wijnbergen dezelfde gedachte uit.
Naar aanleiding nu van het voornemen
der regeering om regelend op te treden in
zake uitverkoop en opruiming in den detail
handel, lanceert deze alleszins bevoegde
leider een artikel in de „.Maasbode" over
dat onderwerp, met instemming overge
nomen door „De Leidsche Courant".
De „Maasbode" teekent daarbij o.a. het
volgende aan:
„Zelden hebben wij zóó scherp ge
voeld, dat wij op den verkeerden weg
zijn met haast verbijsterend verregaan
de rechtstreeksche staatsbemcemg, dan
toen wij vernamen, dat de regeering
zich direct zelfs met dergelijke zaken
als uitverkoop en opruiming wil en
misschien ook moet gaan bemoeien.
Dat zijn toch werkelijk aargelegen
heden, die door de belangnec benden
zelf, met de noodige sanctie van over
heidswege dienen te worden geregeld".
Er zullen er niet velen zijn, allerminst
in de kringen der betrekken en, die het niet
met het hierboven geciteerde eens zijn.
Maar toch rijst bij eenig nadenken al
aanstonds de vraag: Is de Middenstands-
raad wel het aangewezen lichaam, om in
bedoelde materie regelend op te treden?
En dan meen ik, besoheidenlijk, met den
heer van Wijnbergen van meening te mo
gen verschillen en dus die vraag ontken
nend te moeten beantwoorden.
De Middenstandsraad toch omvat, als ik
het zoo noemen mag, niet alleen den han-
deldrijvenden, doch ook den industrieelen
middenstand.
De klein-industrieëeil, niet-winkelier,
heeft met den handeldrijven den, winkelen-
den middenstander als zoodanig niets van
doen en kan derhalve bezwaarlijk tot de
betrokkenen in dit speciale geval worden
gereked. De geachte schrijver in de „Maas
bode" begaat dan ook m.i. een vergissing,
als hij schrijft: „Dit uitverkoopen en op
ruimen in den detailhandel) is nu toch stel
lig een object ter verordening door den
middenstand zeifBeter ware het
geweest te schrijven: door dedirect be
trokkenen zelf.
Welnu, die direct betrokkenen zijn de
winkeliers en.... de winkelbedienden.
En nu volgt daaruit m.i. zonder meer lo
gisch: als er verordende bevoegdheid moet
worden verleend, dan zou die bevoegdheid
uitsluitend kunnen gegeven worden aan
een lichaam, een orgaan, wil men een raad,
uit de organisaties van winkeliers en win
kelbedienden gevormd.
Wij staan, naar we hopen, aan den voor
avond der publiekrechtelijke bedrijfsorga
nisaties, of, zooals „Quadragesimo Anno"
het duidelijker zegt, publiekrechtelijke be
roepsschappen en dan is het nog een open
vraag of en zoo ja welke taak aan den
Middenstandsraad in die nieuwe, in de cor
poratieve maatschappij, kan worden toe
gekend.
Het wil mfj voorkomen, dat de Midden
standsraad als overgangsorgaan verdiens
telijk werk heeft verricht en dat nog wel
geruimen tijd kan blijven verrichten, doch
mét den geleidelijken opbouw der organi
sche samenleving, gebaseerd op publiek
rechtelijke beroepsschappen, even geleide
lijk aan beteefeends zal verliezen.
Jac. Jongenelen.
FAILLISSEMENTEN
Uitgesproken:
A. H. Riethoff, wegwerker, Leidsche n-
d a m. Cur. mr. A. P. C. Peters, Den Haag.
DE ABDIJ VAN EGMOND
Voordrachten van Pastoor Nolet
en architect Kropholler voor de
journalisten
Op initiatief van den R.K. Journalisten
kring Zuid-Holland heeft Zaterdagavond in
restaurant „Bagatelle" in den Haag een bij
eenkomst plaats gehad, waartoe buiten de
leden van genoemden kring, waren uitge-
noodigd de leden van 't comité tot verza-
j meling van gelden voor den bouw van een
Benedictijnenklooster te Egmond, het Haag-
sche damescomité „de Vrienden van Eg-
mond", de leden der Haagsche Journalis-
tenvereeniginig en anderen, van wie ver
schillende aan deze uitnioodiging hadden
gehoor gegeven.
In zijn openingswoord verwelkomde de
voorzitter, de heer G. P. Bon, Dr. Japikse,
'iirecieur van het Koninklijk Huisarchief,
Pr. Bijlsma, algemeen rijksarchivarrs den
zeereerw. Pater van Heel O.F.M., Prof. Hen-
neman, Mr. van Bolhuis, voórzitter der
Haagsche Journalisten vereeniging, de bei
de sprekers Pastoor Nolet en arch. Krop
holler, de leden van genoemd comité en 't
bestuur van het Haagsch Damescomité. Te
vens verwelkomde spr. de nieuwe leden, de
Tweede Kamerleden Th. Schaepman en
Max van Poll en den heer Ko de Haan. Be
richt van verhindering was binnengekomen
van Z. Exc. Jhr. Ch. Ruys de Beerenbrouck
Prof. Byvanck, den heer Polak Daniëls, Dr.
van Gelder, Burgemeester Wiegman en
Pastoor Rientjes.
Hierna was het woord aan Pastoor W.
Nolet, die zijn interessante uiteenzetting
over de oude abdij van Egmond aanving
met de historische gegevens over de abdij,
die, ofschoon in 1572 gesteld onder de bij
zondere bescherming van Willem van
Oranje, in 1573 door Sonoy verwoest werd.
Spr. zegt, dit alleen te constateeren als
feit en zet dan uiteen hoe de oude abdij, ge
sticht door Dirk I en door Dirk II in een
mannenklooster veranderd, niet alleen
werd een mausoleum voor de graven van
Holland, maar vooral een bolwerk van be
schaving.
Spr. behandelt dan uitvoerig de betrek
king van St. Adalbertus ten opzichte van
de avdij en de opgravingen door Dr. Hol-
werda.
De geschiedenis der abdij is echter met
de verwoesting geheel verloren gegaan en
deze geschiedenis kan slechts opnieuw wor
den opgebouwd uit oude rekeningen en an
dere gegevens, die berusten in het Rijks
archief.
De groote invloed, die de abdij moet heb
ben uitgeoefend op het cultureele leven van
Holland bewijst spr. uit de kunstvoorwer
pen als het evangelarium, de retabel en
de abtsstaf, die nog bewaard zijn, uit de
patronaatsrechten, die de abdij had over
tientallen parochies, waar zij dus het recht
had den pastoor te benoemen en uit de
boekerij, die bestond uit 270 boeken, d.w.z.
handschriften, een zeer groot aantal als
men weet, dat de toen ter tijde meest be
roemde bibiliotheek, de Vaticaansche.
slechts 807 banden telde.
Toen in 1824, aldus spr., van Lennep een
voordracht hield in de academie van we
tenschappen, welke voordracht werd bijge
woond door Koning Willem II en Prins
Alexander, noemde hij het een schande voor
Holland, dat op de plaats, waar eens de
graven van Holland rustten, nu vee graas
de. Er werd tóen een comité opgericht om
hierin te voorzien. Door de toegespitste
verhoudingen ging dit toen niet zoo gemak
kelijk en feitelijk kwam er niets van.
Nu, aldus spr., is het idee weer opgeko-
met een willekeurig mausoleum, maar met
met een willekeurig mansoleum, maar met
een abdij, waarin die graven toch hebben
willen rusten.
Met dit plan gaan ook niet-Katholieken
mee.
Hebben we nu, vraagt spr., behoefte aan
aan klooster als centrum van cultuur.
Spr. beantwoordt deze vraag ontkennend
en geeft tenslotte zijn persoonlijke mee
ning, waarom het herstel der abdij ge-
wenscht is. Ook omdat het stichten van
een klooster, juist volgens den regel der
Benedictijnen, geschikt is om ons dichter
bij elkaar te brengen.
Want de geest van den Benedictijnsche
regel is de neerslag der oud-Christelijke
vroomheid en zoo is de stichting van zulk
een abdij een middel tot toenadering tus-
schen allen, die hechten aan die oud-Chris
telijke vroomheid. Spr. hoopt met dit woord
bereikt te hebben, dat men deze poging om
boven den Moerdijk een centrum van Be
nedictijnsche cultuur te krijgen welwillend
zal bezien.
Na een dankwoord van den voorzitter en
een korte pauze gaf architect Kropholle1"
