de le1dsche courant HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor IOcL De geschiedenis van het Fascisme in Nederland ZATERDAG 10 MAART 1934 VIERDE BLAD PAG. 13 DE AFGELOOPEN WEEK IN HET BUITENLAND DE BELGISCHE MINISTER-PRESIDENT LAAT DE POLITIEKE KIP PEN SCHRIKKEN. HET OPGEJAAGDE STOF WORDT BEZWOREN DOOR HYMANS' SPROEIWAGEN. DE SPAANSCHE ZIEKTE DREIGT IN EEN CRISIS TE GERAKEN. Knuppel in 't hok. De Belgische minister-president de Broqueville heeft van de week een knuppel gesmeten in het politieke hoenderhok. Geweldig was de schrik der politieke kippen; zij stoven luid kakelend uit elkaar en door elkaar en dagen daarna zitten zij nog te foeteren over zooveel stoutigheid. Wij hebben de vorige week al gewag 'gemaakt van het sputterende nachtlichtje, dat Ontwapeningsgedachte heet, en op het punt staat, den geest te geven. Dat was naar aanleiding van de reis van den En- gelschman Eden en het slechte resultaat, dat hij blijkbaar te Parijs heeft kunnen boeken. Het is inderdaad vooral Frankrijk, dat elke ontwapening en zelfs iedere bewa peningsbeperking tegenhoudt. En nu komt opeens de minister-president van een land, dat anders steeds in één adem met Frankrijk wordt genoemd en als een trouwe vazal pleegt te prijzen, wat de heeren te Parijs gelieven te wijzen nu komt opeens de Belgische minister-presi dent in den Senaat een standpunt ontvou wen dat radicaal afwijkt van de tot nog toe gevolgde Fransche richtlijnen. Is het wonder dat de Waalsche en Fransch-gezinde pers van ontsteltenis ligt te snakken naar lucht? Wegens de stof, die zijn woorden heb ben doen opwaaien en in verband met de sussende verklaringen van Hymans, zijn collega van buitenlandsche zaken, is het misschien wel goed, de woorden van de Broqueville nog eens over te lezen. „Ik besef, aldus zeide hij, evenzeer als gij de bitterheid van den toestand; hij "is het gevolg van de groote illusie van de menschen, die bij het verdrag van Versail les, met miskenning van de geschiedenis en de werkelijkheid, geloofd hebben, dat het mogelijk was voor immer een groote natie ontwapend te houden. Hoe heeft men zich kunnen inbeelden, dat 27, tijdelijk verbonden en bevriende naties, het eens zouden blijven om een Duitschland, welks eenheid door het ver drag van Versailles werd bezegeld en be krachtigd, een verplichting op te leggen, welke zelfs Napoleon, oppermachtig heer en meester van twee derden van Europa niet vermocht door te voeren. Wij moeten een illusie begraven. Waar en wanneer overleefden bepalingen van dergelijken ver- strekkenden aard de toestanden, waaruit zij zijn voortgekomen? Het Duitschland van heden is niet meer het overwonnen Duitschland van 11 No vember 1918. En waar is anderzijds de ge meenschappelijke wil van de 27 verbonde nen die het verdrag van 1919 onderteeken den gebleven? Het is een onontkoombare wet der geschiedenis, dat een verslagen volk vroeg of laat zijn oude positie her overt. Fantasiën en illusies kunnen tot een ramp leiden. Wij moeten nu besluiten of wij al dan niet de herbewapening van Duitschland kunnen dulden (en deze kan blijkens hetgeen de Broqueville te voren uiteengezet had, slecht door een preventie ven oorlog voorkomen worden) of dat wij deze in bepaalde verhoudingen zullen er kennen. Maar bovenal moeten wij den wed loop in bewapening, die onvermijdelijk tot een oorlog moest leiden, verhinderen. Daar schuilt thans het gevaar dat alle landen van Europa bedreigd, Duitschland niet uitge zonderd". Preventieve oorlog, wedren in bewape ning of vredelievend overleg, dat alle be wapeningen inperkt en vermindert. Dat is het alternatief. De Broqueville verwerpt elke gedachte aan een preventie ven oorlog: een nieuwe wedloop in bewapening zou al evenzeer te betreuren zijn. Blijft niets anders over dan: onderling overleg! Wat zeggen de heeren in Parijs daarvan? Hymans als sproeiwagen. De Broqueville aanvaardt dus de situatie, zoo als deze nu eenmaal is. Duitschland wa pent zich; 't is jammer, maar we kunnen er niets aan doen, 't moest toch zoo loopen. Laten we zien het met elkaar te vinden. Zoo is het standpunt van de Broqueville. Al degenen, die zoo schermen met de „heiligheid" der verdragen, die meenden het Duitsche volk voor goed er onder gekre gen te hebben, die meenden het ontwapend te kunnen houden zonder zelf ook maar iets van hun overvolle wapenrusting te willen afleggen, al diegenen in België zoo wel als in Frankrijk, hebben heftig gesput terd tegen dat standpunt. Zooveel stof is er opgewaaid, dat minister Hymans zich gehaast heeft er wat water overheen te sproeien. Hymans ontkende ten stelligste dat de regeering bereid zou zijn haar goedkeuring te hechten aan de herbewapening vain Duitschland. Zij weet maar al te goed wel ke gevaren hieruit, juist voor België, zou den voortvloeien. „Onze veiligheid berust op de entente met Frankrijk, Engeland en Italië. Deze entente is onze voornaamste waarborg. De regeering is er voortdurend op uit haar te verstevigen en bovendien nog aanvullende garantie voor onze veiligheid te verkrijgen. België eischt, dat de ontwa pening van Duitschland binnen de door het vredesverdrag vastgestelde termen strikt gehandhaafd zal blijven. Maar de groote mogendheden zelf hebben, rekening houdende met de nieuwe omstandigheden, deze limiet verruimd. Indien België daar tegen protesteert, staat het alleen en het zou daardoor zelfs de samenwerking met de groote mogendheden op het spel kunnen zetten. België is voortdurend in nauw con tact met de drie mogendheden gebleven. Een booswillige manoeuvre tracht het thans voor te stellen alsof er op het stuk van de ontwapening oneenigheid tusschen België en Frankrijk bestaat. Deze manoeuvre moet verijdeld worden. Er heerscht tusschen beide landen volstrekte overeenstemming van opvatting, ze zijn het volkomen eens over de maatregelen om de veiligheid te verzekeren en de herbewapening van Duitschland onder strenge controle binnen bescheiden grenzen te houden. Beide lan den zijn vastbesloten sancties te nemen tegen iedere ontduiking van de ontwapening en om in geval van overtredingen gezamen lijk op te treden". Aldus Hymans. Dat klinkt al heel wat Franscher dan wat de Broqueville zeide. Volgens Hymans is de Broqueville's verklaring dus zoo Fransch als het maar zijn kan. Zou hij het zelf ge- looven? Frankrijk heeft zich tot nu toe steeds verzet tegen elke erkenning van de Duitsche herbewapening, en daaraan den eisch ont leend tot steeds verder gaande veiligheids waarborgen. Zonder meer veiligheidswaar borgen geen accoord! Het zal dus nog moeten blijken of Brussel en Parijs het in dit opzicht zoo roerend eens zijn als Hymans beweert. De Spaansche ziekte. Wanneer wij thans verhuizen naar Spanje, kunnen wij ons alweer aansluiten bij ons vorig Weekoverzicht. De Katholieken hebben geen garen kunnen spinnen bij de jongste ministercrisis. Lerroux heeft opnieuw een ministerie gevormd en slechts drie leden van het oude kabinet zijn vervangen, door iets meer rechts staande ministers. Lerroux' regeering is een minderheids- regeering. De partijen van rechts, die na de omwenteling bijna geheel uit de volks vertegenwoordiging verdwenen waren, werden bij de jongste verkiezingen plotse ling weer het sterkst met 207 afgevaardig den, de radicalen en de andere centrums- groepen werden tot 167 mandaten terugge drongen en de linkerzijde (socialisten en kleine revolutionnaire groepen) tot 99. Op de rechterzijde rustte dus eigenlijk de plicht, de teugels van het bewind in han den te nemen, doch zij weigerde dat, omdat ze alléén geen meerderheid had en met het centrum geen coalitie wilde aangaan. Ook de socialisten, de steunpilaren van de vroegere republikeinsche kabinetten, waren, voornamelijk uit wrok tegen den radicalen leider Lerroux, niet te bewegen, in zee te steken met het centrum, dat ten slotte op zijn eentje de kastanjes uit het vuur moest halen en een minderheidsre- geering vormde, die afhankelijk was van den zeer twijfelachtig en steun van rechts. Zij moest dien steun koopen met allerlei concessies, welke rechts niet ver genoeg gingen, den socialisten een doorn in het oog waren en den linkervleugel van de ra dicalen eveneens tegen de vleug gingen. De onhoudbaarheid van deze schipper-politiek bleek weldra en de jongste crisis is daarvan het gevolg geweest. Thans nu Lerroux nog iets meer naar rechts is gedreven, zijn de linksche elemen ten heelemaal niet meer te houden. Het gist overal in het land; de socialisten wil len tegen Maandag de algemeene staking uitroepen en de regeering heeft zich ge noodzaakt gezien den alarmtoestand af te kondigen. De socialisten-leider Caballero heeft de rechterzijde reeds gewaarschuwd, dat zij niet moet trachten aan het bewind te komen, want dat zij dan zal stuiten op den gewapenden weerstand der arbeiders. Dat begint al aardig op Oostenrijk te lijken. Maar Lerroux is geen Dollfuss, ofschoon hij gisteren een paar maatregelen genomen heeft, welke niet mis zijn. Men die daar voor de rubriek Buitenland. SPORT MORGEN WEER NEDERLAND-BELGIË, De 45ste officieele wedstrijd. Nederland staat morgen voor den eer sten officeelen internationalen landenwed- strijd van het jaar 1934. Na den wedstrijd tegen Oostenrijk op 10 December j.l., is de ontmoeting van morgen de tweede van het seizoen. Dat de kamp van morgen belangrijk is, behoeven we niet te zeggen. In de eerste piaats reeds omdat het morgen weer gaat tegen den alouden tegenstander België. Maar in de tweede plaats ook, wijl deze wed strijd als een voorproefje kan beschouwd worden van de wedstrijden om het wereld kampioenschap, die daarna tegen Ierland en België volgen. De wedstrijd van morgen is dus een krachtmeting voor beide landen. Voor Nederland in de eerste plaats, want Bel gië heeft reeds een waren vuurproef door staan, door den strijd in Ierland, die voor de Belgen 'n onverwacht gelijk spel ople verde. De Belgen spelen morgen dus ongetwij feld met veel meer zelfvertrouwen. Of dat noodig is, wagen we te betwijfelen, als we zien hoe de Hollanders vorig jaar op eigen terrein met 21 werden geklopt. Dat het zelfvertrouwen den Belgen voldoende is om den strijd te winnen, dat betwijfelen we nog sterker, want de vertegenwoqrdi- gers der Nederlandsche ploeg zullen zich ongetwijfeld, met Bakhuys aan het hoofd, vol moed in den voetbalstrijd werpen en we weten dan heusch nog niet wat het re sultaat zal zijn. Er zijn nog wel beschou wingen te houden over de mogelijkheden van winst en verlies, maar wat zouden deze voor nuttig effect hebben? Wijzen we er slechts op, dat Holland in 1932 zoowel in Antwerpen als in Amster dam wist te winnen (resp. 41 en 21), terwijl ook op 9 April van het Vofrig in Antwerpen werd gewonnen (31), doch daarop namen de Belgen den 7den Mei re vanche in Amsterdam en wonnen zij met 2—1. In totaal speelden de Hollanders 22 maal in België en de Belgen 22 maal hier te lande in officeele wedstrijden. De re sultaten daarvan zijn in de /olgende cij fers uitgedrukt: Nederland 22 11 5 6 56—37 27 22 6 5 11 37—56 17 Nederland België 22 8 46—41 24 10 41—46 20 Het totaal der officeele wedstrijden is dus: Nederland 44 21 9 14 102—78 51 België 44 14 9 21 78—102 37 Bovendien werden nog zes officieuse wedstrijden gespeeld, drie in Nederland en drie in België. De resultaten daarvan waren: Nederland 6 3 3 1013 6 België 6 3—3 13—10 6 De totaalstand is dus: Nederland 50 24 9 17 112—91 57 België 50 17 9 24 91—112 43 De wedstrijd vangt om half drie aan en zal, als steeds, weer door de radio worden uitgezonden. De belangstelling is enorm groot, want ondanks den traditioneslen bijbouw is er geen kaart meer te verkrij gen. De samenstelling der elftallen is als volgt: Nederland: Van Male v. Diepenbeek van Run Pellikaan Anderiessen Van Heel Wels Vente Bakhuys Smit Mijnders Scheidsrechter O dr. Bauwens Saeys v. d. Eynde Voorhof Brichaut Versyp Bourgeois Welkenhuysen v. Ingelghern Smellinckx Pappaert Van de Weyer België: Reserves zijn: Voor Holland: Keizer, Le- lyveld, Prins, Mulders, Lagendaal, Vrauw- deunt en J. Mol. Voor België: Bradjou, Ha mers, Hëllemans, Putmans en Van Lan- deghen. De geschiedenis van het Nederlandsche Fascisme mag niet onbeschreven blijven. Wij willen hieronder den stamboom van het Nederlandsch Fascisme geven. De stamvader is geen Nederlander. Dat is duidelijk, want het woord en het begrip fascisme zijn van Italiaansche herkomst. Dat weten nu langzamerhand alle ontwik kelde en niet-ontwikkelde Nederlanders. En zeker weten het de 250.000 lezers van „Hou Zee of Hou Vast". Het Fascisme is van den krachtigen en grooten Italiaan BenitoMussolini. Omstreeks den tijd waarop deze moder ne Caesar met goed succes met zijn zwarl- hemden naar Rome was opgemarcheerd, en waarschijnlijk ook onder den prikkelenden invloed van deze, voor Italië historische ge beurtenis, openbaart zich zooals elders ook in ons land een sterk nationalistisch stre ven. De lawine van Nederlandsche Natio nale éénheids-apostelen begint los te raken. AANTREDEN EN NUMMEREN! Een! Present! De eerste formatie in deze richting staat geboekstaafd anno 1923 onder den naam van Verbond van Actualisten (V. V.A.) dat aanvankelijk mannen als d r. Verviers onder zijn leiders telde. Het kwam voort uit het Genootschap voor Op bouwende Staatkunde met een gelijknamig weekblad, dat eerst heette: Katholieke Staatkunde. Dit genootschap vereenigde oorspronkelijk uitsluitend Katholieken. Het Verbond (V.A.) daarentegen organiseerde ook andere volksgroepen: neutrale leden (witte ledenkaart), Katholieke leden (gele kaarten) en protest.-christelijke leden (blauwe kaarten). Vrijwel als beroeps-„hersteller" in dit verband wel te onderscheiden van Bonds hersteller trad al spoedig op een beken de figurant en hoofdrolspeler in de Neder landsche Herstelbeweging: doctor Al fred Haighton, waarover later meer. Tot grooten bloei heeft deze organisatie het nooit gebracht. Wij schatten 1200 leden, en dan af door de zijdeur. Twee! Present! Rotterdam aanschouwt anno 1924 de ge boorte, het kortstondige en wankele leven en den overhaasten dood van de Natio nale Volkspartij (N.V.P.) De namen der oprichters zijn niet bewaard gebleven. Zij ontbraken op de 'eerste circulaire. Zij zullen ontbreken in de geschiedenis van het Nederlandsch Fascisme. Zij rusten.... Drie en vier! Present! Zelfs de milde financieele tegemoetko mingen van dr. Haighton (de doctors hoed is een Californische eere-gift) aan het Verbond van Actualisten konden niet belet ten dat dit verband uit elkaar spleet en zich oploste in twee nieuwe formaties: de Nederlandsche Oranje Natio nalisten (N.O.N.) en even later: het Vaderlandsch Verbond (V.V.), teikens onder leiding van dezelfde aanvoer ders, die als bedreven gezagvoerders op deze nationale vloot, met bakens en getij wisten om te springen. Het N.O.N. gaat na kortstondig bestaan af door zijdeur. Het V.V. houdt het langer uit. Het kleeft aan de activiteit en het op timisme van mannen als dr. K. H. E. de Jong en G. H. J. A. Hafkamp (sinds Mei 1933 onder de nationale vaan van Wester man) die hun verbond fusionneeren met het hier reeds te vermelden Nieuw Ver bond van Nationalisten (zie nummer 10) Deze fusie kwam tot stand bij Koninklijk Besluit van 15 September 1925 no. 15 en werd gepubliceerd o.a. in de Nieuwe Rot- terdamsche Courant van 27 Februari 1932. Vijf! Present! Ten tooneele verschijnt in de eerste da gen der Nederlandsche Herstelbeweging H. A. Sinclair de Rochemont, op richter der Nationale Arb eiders- organisatie (N.A.O.), de origineele politieke straatveger, voorzoover hij de eer ste „Bezem" hanteerde. De Californische Doctor Haighton had ook hier de hand in; na het verschei den van den eigenlijken auctor der Be zembeweging Erich Wichman treedt hij voor het voetlicht en middels een hui- selijken staatsgreep tracht hij het been te lichten van Sinclair de Rochemont als „Bezem"-leider. Het blijft bij een poging tot beenlichting, want van nu af vegen twee bezems, No. 1 van Sinclair, geassisteerd door de heeren D. H. Querner en Dr. L a b o u- c h r e, en Na. 2 van Haighton. De situatie, welke ontstond door het ge lijktijdig verschijnen van twee gelijkna mige organen, strijdend voor een gelijk doel, en als uiting van gelijkgenaamde or ganisaties, werd er niet helderder op, toen de heeren gingen duelleeren met bijlagen van hun organen (Maart 1930). Haighton (Bezem 2) komt met de „Luiermand" en „Het Operatiemes" ten strijde en Sinclair (Bezem 1) vindt rap zijn verweer tegen deze laaghartigheid in „Het Operette-Mes" De geschiedenis zal moeten getuigen, dat geestige degens hier gekruist werden. Bij de verdere ontwikkeling van het Ne derlandsche Fascisme biedt Bezem No. 2 dar nog het meest houvast. Willem Haighton hielp zijn broer Dr. Alfred een handje en middelerwijl zijn de tijden rijp voor een nieuwe ster aan den fascis- tischen hemel in den markanten persoon van Jan A. Baars. Onder leiding van dit drietal, versterkt door den heer van Knodsenburg, gaat het een tijdje goed. Haighton zorgt voor de duiten, Jan Baars voor de welsorekendheid. Sinclair staat met misprezen dictatoriale neigingen op een zij spoor. De zaken consolideeren zich en de fascis tische maatschap wordt in coöperatieven vorm gegoten. Einde December 1930 wordt ten overstaan van een Haagsch notaris de oprichtingsacte verleden van Zes! Present! ..Fascistenbond „De Beze m" Uitgeversbedrijf U. A. te 's-Gra- venhage (No. 9561 bijvoegsel Nederlandsche Staatscourant van Woensdag 11 Februari 1931 no. 29). In den herfst 1930 beginnen nieuwe troe belen. Een zekere Johan van Wingen leidt het eerste openlijke verzet tegen het beleid der heeren Haighton. Hij verlaat in November van dat jaar met een kleinen aanhang „De Bezem". Zeven! Present! Hij richt met P. H. Brandt e.a. een voorloopig comité op en verspreidt, voornamelijk in Den Haag, een circulaire. Bij gebrek aan middelen om behoorlijk pro paganda te voeren verdwijnt ook deze her stelpoging met haar eerste circulaire. Het tweede openlijke verzet wordt ver volgens ingeluid tijdens de eerste jaarver gadering van den Coöperatieven Fascisten- bond door een zekeren Adalbert Smit wij ontmoeten hem later nog eens die eveneens met een kleinen aanhang er uit trekt. De motieven voor deze afscheiding kunnen ons koud laten. Acht! Present! Den 14den September 1931 verschijnt in eenige bladen de mededeeling, dat te Den Haag onder leiding van Adalbert Smit is opgericht: de Nederlandsche Corporatieve Staatspartij (N. C.S.P.) Ook deze herstelpoging ondervindt ai ras, wat het zeggen wil propaganda te moeten voeren zonder geld. Na weinige maanden besluit de stichter ook de N.C.S.P. bij te zetten en de strijdbijl te begraven. Negen! Present! Wij keeren terug naar het reeds eerder aangekondigde Verbond van N'a t i o- nalisten (V.V.N.), geboren uit een der splitsingen van het Verbond van Actualis ten. Het staat onder leiding van D r. van der Mijle en C. M. J. Van Eysden Jr. en eerst later wordt zijn activiteit in fascis- tischen zin herzien. Zulks blijkt uit de toe voeging: Fascistische organisatie in het lijf blad van Dr. van der Mijle, genaamd „De Nieuwe Vaderlander" (welker colportage in handen kwam o.a. van de bekende Juf frouw Bon!!). Ook bij dezen nieuwen va derlander zou het niet blijven. Tien! Present! De naamsverandering bleek niet voldoen de om de behoefte te weerhouden aan een Nieuw Verbond van Nationalis ten (N.V.V.N.), ditmaal onder leiding van Prof. H. P. Blok. Van der Mijle en zijn belastingbetalers hielden het echter uit en Prof. Blok raakt geblokkeerd. Zijn orgaan „De Pijlenbundel" (redactie: D. Rodrigues de Miranda, medewerkster o.a. Mevrouw Ellen Forest) ziet zich verdrongen door „De Nationalist". Elf! Present! In de dagen van het ontzielen van het Nieuw Verbond van Nationalisten ontmoe ten wij op het, door zoovelen reeds betre den pad naar Nederlands' Nationaal Her- stel, het sinds langeren tijd bestaande ver bond genaamd „De Nationale Unie" welke formatie tengevolge der bekende ka nalen-activiteit zich op meer waarneemba re wijze ontpopte tot een min of meer poli tieke organisatie. Het gelijknamig orgaan „Nationale Unie", gaat verschijnen onder redactie van Prof. H. P. Blok. Op den voorgrond treden met hem de voormalige secretaris van het N.V.V.N., ir. H. J. Mathlener Loderus, administrateur der Unie, en Jhr. R. Groeninx van Zoelen. De Nationale Unie gaat in een later stadium d.eelen in eene fascistische belangen gemeenschap met Jan Baars. Wij vermel den haar hier terloops en komen later meer uitvoerig erop terug (zie nummer 31). Wij naderen vervolgens een der meest ingewikkelde vertakkingen van den hier beschreven stamboom. Evenmin als de be trokkenen zullen wij er in slagen in deze veelheid en veelsoortigheid eenige één heid te brengen. Dat er eens een tak ver loren gaat of doodloopt, komt echter on der de beste families voor. Dikwerf blüft het in de genealogie bij vergeefsche pogin gen. De nationaal^socialistische gedachte in in Nederland vinden wij het eerst op naam van haar profeet, D r. Ernst Ridder vanRappardin wiens vaderhuis „De Binckhorst" eenmaal het Verbond van Actualisten was opgericht. Twaalf! Present! Deze dusgenaamde gedachte krijgt voorzoover wij kunnen nagaan voor het eerst vorm door de oprichting der de N a- tionaal-Socialistische Neder landsche Arbeiderspart ij (N.S.D. A.P.) onder leiding van Adalbert Smit er. Albert de J oode, zich noemende en schrijvende Albert van Water land (Anno 16 December 1931). Tusschen de kameraden van Rappard en Smit boter de het e?hter alras niet al te best, hetgeen aanleiding werd tot de stichting van: Dertien! Present! een nieuwe Nationaa 1-S o c i a 1 i s t sche Nederlandsche Arbe

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1934 | | pagina 13