25ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DOUMERGUE AANVAARDT
DALADIERS NALATENSCHAP
DONDERDAG 8 FEBRUARI 1934
No. 7731
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Lij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiëo 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 3ü woorden, waarin b*>
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur Ml
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Nogmaals: een organisatie
voor ongeorganiseerden.
Het söciaal-democratisch dagblad „De
Vooruit" schrijft een korte beschouwing
naar aanleiding van ons artikeltje over een
(socialistische) organisatie voor ongeorga
niseerde werkloozen.
Deze beschouwing begint het blad, met
te constateeren, dat 't zijn gewoonte is, „om
het vele geschrijf in de katholieke „Leid-
sche Courant" tegen onze beweging stil
zwijgend voorbij te gaan". Ja, nadat wij,
.enkele maanden geleden, een beleedigende
bewering in het socialistisch blad aan ons
adres, waarvan niets, maar dan ook letter
lijk niets waar was, hadden gesignaleerd
en hadden geëischt, deze bewering in te
trekken of waar te maken, heeft het blad
ogezwegen, al dien tijd. Tot een hoo-
gere houding heeft men zich, blijkbaar,
niet kunnen opwerken! Helaas gelden voor
velen in de „politiek" andere 'fatsoensbe
grippen, dan in het gewone leven wat
de politiék zoo in miscrediet brengt....
Nu, na langen tijd, is een Leidsche 'me
dewerker van het socialistisch dagblad
weer 'ns tegen ons van wal gestoken
waarbij men (wat we wel ver-wachtten)
vergeten heeft, eerst ons z'n verontschul
diging aan te bieden. Die houding deert
ons echter niet; wij bétreuren ze meer
voor dengene, die er zich aan schuldig
maakt.
Wat nu betreft het artikeltje in „De
Vooruit'* van Dinsdagavond, daarin ko
men enkele frappeerende onjuistheden
voor.
Het blad schrijft, dat wij een vereenïging
voor werkloozen bespottelijk en belachelijk
hebben genoemd. Dat is niet waar.
Indien van socialistische zijde zou wor
den opgericht een vereeniging voor werk
loozen, teneinde aldus gezamenlijk sociale
en cultureele verbetering en verheffing na
te streven, zouden wij dat kunnen begrij
pen.
De katholieken in Leiden hebben wel
niet een formeele organisatie voor
werkloozen dat is ook niet noodig of
gewenscht maar er bestaat een band
tusschen de werkloozen onderling, een
soort organisatie, doordat zij samenkomen
voor ontspanning en ontwikkeling en nu
en dan om eenige verlichting in hun stof-
felijken nood te erlangen.
Maar men wil van socialistische zijde op
richten een organisatie voor ongeorga
niseerde werkloozen, dus voor een deel
der werkloozen; men wil een „organisatie
voor ongeorganiseerden". (Zoo staat het in
„De Vooruit" van j.l. Zaterdag). Én we her
halen en drukken het nu vet, dat wij dat
bespottelijk en belachelijk vinden.
Het artikeltje in „De Vooruit", dat wij
bedoelen, wordt ingeleid met er even aan
te herinneren,, dat de R, K. fractie in den
Leidschen Gemeenteraad eendrachtig heeft
gestemd voor de bezuiniging op de school-
voeding en -kleeding. Dat is waar. Maar
volledigheidshalve had er ook bij moeten
worden vermeld de verklaring van de R.K.
fractie, dat zij niet zal aarzelen, om mede
te werken, die bezuiniging voor 'n deel
terug te nemen als daarop door de betrok
ken vereeniging zal worden aangedrongen,
omdat zij anders niet behoorlijk haar taak
kan verrichten. Maar de bedoeling van
het socialistisch dagblad is louter en alleen:
kwaad te vertellen van de R. K. fractie.
Dat is de „politiek"; „politiek", die, zooals
wij opmerkten, de politiek bij velen in
miscrediet brengt!
DE 25ste JAARDAG VAN DE PRINSES.
Een wijs besluit.
Naar aanleiding van de voorgenomen hul-
debetooging ter gelegenheid van den 25sten
verjaardag van Prinses Juliana verzoekt
men ons bekend te maken, dat Hare Ko
ninklijke Hoogheid, hoezeer ook waardee-
rende de goede bedoelingen der organisa
toren, het op prijs zou stellen, indien, in
verband met de moeilijke tijdsomstandig
heden en met het oog op de kosten, van
deze plannen wordt afgezien.
Een wijs besluit.... Er kan ook een
te-veel zijn aan nationale feesten!
Zal de Fransche Kamer worden ontbonden?
PARIJS JUICHT OVER DE VAL VAN DALADIER
DE PRESIDENT GREEP ZELF IN.
Na de bloedige gebeurtenissen in den
nacht van Dinsdag op Woensdag was de
verontwaardiging te Parijs tegen de regee-
ring-Daladier zoo hoog gestegen, dat de
president der republiek Lebrun zelf heeft
ingegrepen. Hij dwong Daladier tot aftre
den, die dan ook, zooals gisteren reeds ge
meld, zijn ontslag heeft ingediend.
Daarna wendde de president zich tele
fonisch tot den vroegeren president Gas
ton Doumergua met het verzoek zich met
de vorming van een nieuwe ministerie te
willen belasten. Na eenige aarzeling stem
de Doumergue toe. Hij begaf zich op weg
naar Parijs en zal daar in den loop van
den dag aankomen.
Verleden week al, had Lebrun aan oud
president Gaston Doumergue gevraagd,
het bewind in handen te nemen, maar toen
heeft de president van de republiek het
blijkbaar niet aangedurfd, hem tevens de
door Doumergue noodig geachte machtiging
te geven, om de kamer te ontbinden.
Thans is de heer Lebrun daartoe wel be
reid en hij heeft dit aan den heer Dou
mergue doen weten.
Doumergue komt nu naar Parijs met de
bedoeling, de opdracht tot kabinetsforma
tie te aanvaarden en een ministerie te vor
men van oud-premiers, zoowel van rechts
als vanlinks en van de voorzitters der
verschillende partij groepen. Hij zou dan
met dat ministerie voor de kamer treden
en tegelijkertijd den senaat om goedkeu
ring voor de kamerontbinding verzoeken.
De nieuwe verkiezingen zouden dan bin
nen zes weken plaats hebben.
De persoon van Doumergue.
Oud-president Doumergue, die ondanks
zijn leeftijd, hij is 70 jaar, van een verbluf
fende vitaliteit is, wilde zeker niets liever
dan zijn levensavond in rust slijten. Maar
zijn opvattingen, omtrent de hervormingen
van het parlementaire stelsel, de grond
wetswijziging en de vorming van een na
tionale regeering zijn op het oogenblik die
van de overweldigende meerderheid van
het volk en dat volk ziet geen andere fi
guur, boven de politieke hartstochten
staande, om ze thans door te zetten. Het is
overigens de vraag, of hij zelf als premier
zal optreden, wat niet besloten ligt in het
feit, dat hij een kabinet zal vormen.
Doumergue is, vóór hij in 1924 tot pre
sident der Fransche republiek gekozen
werd, herhaaldelijk minister geweest; het
eerst in 1902, in het kabinet-Combes, waar
hij de portefeuille van koloniën beheerde.
In de jaren 19051906 was hij kamer
voorzitter. De stemming van Versailles,
13 Juni 1924 bracht hem op den presiden-
tieelen zetel. Hij kreeg 515 stemmen. Pain-
levé zijn tegenstander, de eigenlijke can-
didaat van links, haalde er slechts 310.
Gedurende zijn presidentschap nam Dou
mergue, de straf" van Millerand, zijn voor
ganger, indachtig, de gebruikelijke door
traditie en grondwet voorgeschreven poli
tieke terughoudendheid in acht.
Sinds 13 Mei 1931, toen zijn ambtsperiode
een einde nam, heeft Doumergue zich uit
het politieke leven teruggetrokken.
Doumergue stamt uit een oude Huge
notenfamilie; hij was de eerste Fransche
president van protestantschen godsdienst.
VREUGDE OVER DALADIERS VAL.
Parijs nog niet tot rust.
Het aftreden van het kabinet is te Pa
rijs met zóóveel vreugde vernomen, dat op
verschillende punten van de stad de men-
schen elkander letterlijk om den hals vie
len.
De eerste reactie ter beurze is geweest
een koersstijging over de geheele linie.
De 4 1/2 pet. steeg in eenige minuten tijd
van 78.65 tot 81, waaruit voldoende blijkt,
welk een diepen indruk het gebeurde op
de beurs heeft gemaakt. Omstreeks half-
twee had een manifestatie voor de beurs
plaats. De beurspolitie was verwijderd en
een groep manifestanten was tot bij de
Place de la Bourse gekomen onder het
uiten van dreigende kreten tegen de
beurs. In allerijl werden de beurshekken
gesloten, doch het beurspersoneel, 700 man
sterk, verbroederde zich met de manifes
tanten buiten de hekken en zette onder
oorverdoovend tumult een betooging te
gen de regeering in.
In spreekkoor klonk het „Sortez Dala
dier" „Daladier aan de galg! Moordenaar,
moordenaar!" Zoowel op "het plein, als op
de beurs werd de Marseillaise spontaan
aangeheven, waarbij alle aanwezigen het
hoofd ontblootten en meezongen, terwijl
een groot aantal voorbijgangers uit alle
macht applaudisseerde.
Niet overal is het zoo gemoedelijk toe
gegaan. Gisteravond is het op verschillen
de punten van Parijs weer tot hevige straat
gevechten gekomen, al kan wel worden ge
zegd, dat deze niet een zóó algemeen en
woest karakter droegen als. de onlusten,
waarvan de Fransche hoofdstad Dinsdag
avond getuige is geweest.
Tot ernstige gevechten kwam het spe
ciaal op de Champs Elysées, waar de Jeu-
nesse Patriote en oud-strijders slaags
raakten met de in greoten getale aanwe
zige garde mobile. Op een gegeven oogen
blik trachtten de betoogers zelfs het Ely-
.sée, de ambtswoning van president Le
brun, te bestormen. Daarbij werden door
eenige demonstranten revolverschoten ge
lost, waardoor twee politie-agenten wer
den gewond. De garde mobile slaagde er
echter in, den aanval op het Elysée af te
slaan. De betoogers werden op de breede
Champs Elysées begunstigd door de duis
ternis, waardoor zij er telkens weer in
slaagden het politjecordon te verbreken.
Alle café's en restaurants hadden n.l. uit
vrees voor vernieling hun deuren gesloten
en de luiken neergelaten, zoodat het too-
neel van den strijd grootendeels in het
donker was gehul. Ondnaks het feit, dat
uit de menigte werd geschoten maakte de
politie harerzijds niet. van de vuurwapens
gebruik. Zij bepaalde zich er toe zich de
aanvallers met gummistokken en de kol
ven der revolvers van het lijf te houden.
Vrijwel tezelfdertijd kwam het ook tot
onlusten in de buurt van de Madeline. Hier
werden van de Rue Scribe tot de Rue
Daunou dwars over de Rue des Capucins
door communistische betoogers barricaden
opgeworpen. Te dien einde werden door
de demonstraten o.m. de kiosken omver
geworpen, waarvan er ook verscheidene
weer in brand werden gestoken.
De in allerijl toegesnelde politie be
stormde echter de barricaden en slaagde
er in de oproerlingen te verdrijven. Hier
bij werden twee personen gewond, terwijl
een der betoogers om het leven kwam.
Vlak voor het hotel Scribe werd de man
door een schot doodelijk getroffen. Nog
geruimen tijd bleef het lijk, tegen een
boom geleund, op straat liggen, alvorens 't
door een ambulance-auto werd wegge
haald.
Van alle kanten hoorde ik het geluid
van verbrijzelde ruiten, aldus de corres
pondent van United Press,, die zich juist
op dat oogenblik in de Rue des Capucins
bevond. Overal vlamden vuren op van in
brand gestoken kiosken en stapels hout.
Ik snelde naar het tooneeL van den strijd
en bevond mij eensklaps te midden van
een afdeeling politie-agenten, die links en
rechts met de gummistokken om zich heen
sloegen. Haastig wierp ik mij plat op den
grond. Ik was net bijtijds, want even later
stortten naast mij eenige- betoogers, door
hevige slagen met gummistokken getrof
fen, ter aarde. Na eenige oogenblikken
stond ik voorzichtig weer op, doch ont
ving even later vier slagen, die mij deden
wankelen. Slechts met moeite slaagde ik er
in een schuilplaats te bereiken.
De gewonden werden weer naar het
restaurant Weber in de Rue Royale ge
bracht, waar men hun noodverbanden aan
legde.
De oud-strijders willen heden met
handgranaten demonstreeren.
De vereeniging van oud-strijders heeft
een delegatie naar het Elysee gezonden,
om den president de rrepubliek een motie
aan te bieden. Daarin wordt vastgesteld,
dat op last van den minister van binnen-
landsche zaken en van den. prefect van po
litie de betoogers Dinsdag mishandeld zijn,
zonder dat eenige provocatie van de zijde
der oud-strijders had plaats gehad. Dins
dag zijn de oud-strijders vredelievend en
zonder wapenen op straat verschenen, doch
wegens deze provocatie zullen zij Donder
dag met handgranaten en andere oorlogs
herinneringen zich op straat vertoonen en
dan zal men hen niet meer kunnen tegen
houden.
Wij. verzoeken u, mijnheer de President,
teneinde een herhaling van deze smarte
lijke gebeurtenissen te voorkomen, van den
senaat ontbinding van de kamer te verlan
gen en een krachtige en zuivere regeering,
bestaande uit mannen en onbesproken ge
drag, te vormen, teneinde het aanzien van
het land te redden."
Incident in Paleis van Justitie.
Tot een merkwaardig incident is het
gisteren in het Paleis van Justitie gekomen.
Een advocaat kwam mededeelen, dat tij
dens de onlusten van Dinsdag vijftien ad
vocaten waren gewond, waarop alle aan
wezige advocaten zich in optocht naar het
kabinet van den deken der orde van advo
caten begaven. Zij eischten van den deken,
mr. Auban, dat deze den minister van Bin-
nenlandsche Zaken, Frot, zou schrappen
als lid van de balie. De deken verklaarde
volkomen in de verontwaardiging van zijn
collega's te deelen. Hij beloofde hun te zul
len nagaan, of op grond van de statuten
der orde van advocaten disciplinair op
treden tegen Frot mogelijk zou zijn. Deze
mededeeling werd met daverend applaus
ontvangen.
Vervolgens begaven de advocaten zich
naar de vestiaire, waar zij zich meester
maakten van Frot's toga en baret en deze
ip brand staken onder het zingen van de
Marseillaise.
Op last van den minister van Onderwijs
zijn alle staatstheaters ten teeken van
rouw gesloten. Voorts waait van alle open
bare gebouwen de vlag halfstok.
Commissie van onderzoek naar
corruptie, enz.
EEN KOSTBAAR GOED VAN DE NATIE.
Opkomende verdenkingen en argwaan
zullen onderzocht worden.
Hedenochtend heeft de Minister van Eco
nomische Zaken, mr. Verschuur, in een
der zalen van zijn Departement de Com
missie geïnstalleerd, aan welke is opgedra
gen een onderzoek in te stellen omtrent on
derwerpen, verband houdende met crisis
maatregelen, waaromtrent de Minister oor
deelt, dat het algemeen belang een onder
zoek vordert.
De Minister hield bij deze gelegenheid
de volgende rede:
Myne Heer en,
Tot de kostbaarste goederen eener natie
reken ik reinheid van politieke zeden. Zoo
dra baatzucht gaat heerschen in de krin
gen der politici, zakt de staatkunde at,
wordt het gezag besmeurd, lijdt het volk.
Ik geloof, met een gevoel van na
tionale fierheid te mogen
zeggen, dat onze Nederlandsche
staatkunde zich heeft vr ij ge
houden van corruptie, van aanwen
ding der staatsmacht ten bate van vrien
den en magen, van omkooperij.
Zeker is er geen land ter wereld, waar
een strengere codex voor den politicus
geldt. Begrijpelijk en verheugend tevens
is het, dat ons volk nauwgezet toeziet en
onveroiddellijk weert, wat zweemt naar
eigenbaat van den gezagsdrager. Elke in
stelling van de macht op iets anders dan
's lands gemeen welzijn wordt verfoeid.
Toch geldt voor ieder, wien overheids
macht, in welken omvang ook, is toever
trouwd, dat het gevaar hem beloert. Die
staat, zie toe dat hij niet valle.
Wanneer dan nog op ongewone wijze de
bemoeienis van hoogerhand met het be
drijfsleven toeneemt, liggen er ook des te
meer valstrikken. Niet meer vinden uitslui
ten de gewone administratieve aanrakingen
met personen en bedrijven plaats, niet meer
de beproefde ambtenaren handelen, beken
de methoden volgend onder bestendige
controle, maar geïmproviseerde instellingen
betreden geheel nieuwe gebieden, terwijl
de uitvoerders een taak aangrijpen, welke
hun nog geheel nieuw is. Ook is er vooral
daar veel reden tot teleurstelling, waar fi-
nancieele belangen moeten worden behar
tigd van groepen en personen en de uit
komst wel eens beneden verwachting blijft.
Ten bate van het geheel moeten ook som
mige onderdeelen wel eens, schijnbaar of
werkelijk, schade weten te dragen. T e-
leurstelling van zoo mate-
rieelen aard plaveit den weg
tot argwaan, tot verdenking.
Zoo is ook de practijk komen bewijzen.
Nu is het een algemeen belang,
dat corruptie geweerd wordt, maar even
zeer, dat geen vrees voor corrup
tie de volksziel bekruipt.
Voor de vele belanghebbenden, die met de
crisisinstellingen in aanraking komen, moet
elke - waarborg te meer, naast het toezicht
der Rekenkamer en van den Crisis Ac
countantsdiénst, welkom zijn. Ook voor de
mannen, die in de crisisinstellingen zulk een
zwaren en dikwijls ondankbaren arbeid
verrichten, moet het een reden van vol
doening zijn, dat de Regeering er op be
dacht is, een instantie te schep
pen, welke elke opkomende
verdenking zal onderzoeken en
hen van elke ongemotiveerde blaam zal
zuiveren.
Het is dus een nationaal belang van on-
gemeene beteekenis, waarvoor gij, mijne
heeren, èn uw groot prestige èn uw kunde
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Oud-president Gaston Doumergue heeft
de kabinetsformatie aanvaard. Nog onlus
ten te Parijs. (Ie blad).
Weer een nieuwe verduisteringsaffaire
te Parijs. (2e blad).
Uitstel van Dollfuss' actie by den Vol
kenbond. (2e blad).
BINNENLAND.
De Eerste Kamer heeft een begin ge
maakt met de algemeene beschouwingen
over de Ryksbegrooting. (1ste blad).
Overeenkomst NederlandBelgië inzake
contingenteeringen. (3de blad).
Richtiynen voor de jeugdorganisaties van
jonge mannen boven dc 17 jaar. (3de blad).
De werkloozenzorg in Nederland; de nit-
keeringen aan de werkloozen. (3de blad).
De Commissie van Onderzoek naar cor
ruptie enz. is heden geïnstalleerd door Mi
nister Verschuur. (1ste blad).
LEIDEN.
Dïës natalis Leidsche Universiteit. (1ste
blad).
beschikbaar hebt willen stellen. Bij deze
gelegenheid verzoek ik u reeds aanstonds
een onderzoek te willen instellen in ver
band met veel verspreide geruchten, om
trent de vraag, of bij de gestie van da
Crisis Varkens Centrale in
welk onderdeel dan ook, iets geschied is,
wat uit een oogpunt van politieke morali
teit afkeuring verdient. Van zelf
spreekt dat uw rapporten on-
verwijld en onverkort zullen
worden gepubliceerd.
Bij de vraag, welke onderwerpen nog na
der aan uw oordeel zullen worden onder
worpen, zal ik mij niet laten leiden door
mijn meening over de vermoedelijke juist
heid van beschuldigingen doch alleen door
mijn opinie omtrent de belangen der pu
blieke moraliteit, welke zelfs geen onweer
sproken geruchten duldt.
Gij zult, mijne heeren, bij alle instellin
gen volledige medewerking vinden, inge
volge mijne lastgeving; niets van wat gij
wenscht te weten zullen zij u onthouden,
geen onderdeel van hun bescheiden en boe
ken zal niet voor u open liggen, indien gij
ervan wenscht kennis te nemen.
Namens de Regeering breng ik u, mijn
heer de voorzitter der commissie en u hee
ren leden, grootelijks dank voor de bereid
willigheid, waarmee gij uw gevestigde re
putatie naast uw alom bekende wetenschap
en ervaring in dienst der gemeenschap
hebt willen stellen. Uitroeiing van mogelij
ke en werkelijke misbruiken, zuivering ook
der publieke sfeer van alle wolk van arg
waan, ziedaar het groote doel, dat Gods on
misbare zegen u doe bereiken.
's Ministers rede werd door mr. dr. Beu-
mer beantwoord.
EERSTE KAMER
ALGEMEENE BESCHOUWINGEN
De Eerste Kamer heeft gistermorgen een
aanvang gemaakt met de openbare beraads-
slagingen over Hoofdstuk I der Rijksbe-
grooting, kortweg Algemeene Beschouwin
gen genoemd.
Lezing van het Voorloopig Verslag wekte
reeds het vermoeden, dat de meeste pun
ten, die aan de overzijde van het Binnenhof
ter sprake waren gekomen, ook de gemoe
deren onzer illustere senatoren zouden heb
ben verontrust. En inderdaad was dit het
I geval!
Van katholieke wijze werden de beraad-
slagingen geopend door den fractieleider
Mr. van Lanschot Hij besprak de ge
zagskwestie. Bij de uitoefening van het ge-
