25ste Jaargans
MAANDAG 29 JANUARI 1934
No. 7722
<z £cid4ch£(Soti/fca/iit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Ida onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
'irranco per' post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTi
Gewone Advertentiën 30 cent per
rega
TELEFOONTJES van ten noogste 30 woorden, v/aarln be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur es
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
V De oeconomie in dezen tijd.
De oeconomie is altijd een der moeilijk
ste, meest ingewikkelde wetenschappen ge
weest. Maar vooral in dezen tijd is het 'n
zeer ingewikkelde wetenschap!
A1 s de geleerde oeconomen in de wereld
het met elkaar eens waren, dan zouden cri
sis en malaise gemakkelijker tot een goede
oppossing kunnen worden gebracht....
Maar er zijn zoo veel verschillende inzich
ten en gescheiden standpunten!
De oeconomie in het klein, de huishoud
kunde in het gezin is voor velen in dezen
tijd nóg moeilijker.
Men. begrijpt niet, hoé velen er nog ko
men hoe huismoeders rondkomen met
zóó weinig inkomen, uit onderneming of
arbeid of steun, terwijl zij misschien nog
bovendien aan het gezin den onschatbaren
zegen schenken van 'n blij gezicht, uitstra
ling van een rustigen geestHeldinnen,
groote zielen in het Koninkrijk Gods, in
wie ministers en grooten der wereld hun
meerderen kunnen erkennen!
De oeconomie is vooral in dezen tijd heel
moeilijk. Maar voor den Christen zijn er
toch regelen, die hem een klaar licht wer
pen over veel wat anderen zorgen baart.
Gisteren hoorden wij dit nog in een predi
kant duidelijk uiteenzetten. Wij moeten,
zoo zeide de gewijde redenaar, sober leven,
maar niet, om het daardoor overgebleven
geld op te potten, neen, om aldus anderen
te kunnen mede deelen, te kunnen helpen.
Ziehier de Christelijke oeconomie, een
voudig, in slechts enkele woorden, aange
geven voor allen, die meer inkomen heb
ben, dan voor een sober levensonderhoud
in hun staat en stand noodig is!
Door eenzelfde overweging moet zich
ook laten leiden een Christelijke Overheid.
Bezuinigen, maar niet, om daardoor in het
gevlei te komen van hen, die in bezuini
gen een welkome reactie zie, doch om al
dus gelden vrij te krijgen voor de leniging
der maatschappelijke nooden, om te kun
nen helpen de armen en behoeftigen, die
anders honger en gebrek zouden lijden.
Als ds vaderen vergaderen
De Leidsche Begrooting 1934
Na vijf dagen het geklater van veel wel
en kwaadsprekendheid in de ooren te heb
ben gehad en zachtjes te zijn gaar gestoofd
op het vuurtje der politieke debatten
dit jaar werd over 't algemeen het spaar-
brandertje gebruikt zijn wij eindelijk in
den nacht van Vrijdag op Zaterdag terug
gekeerd in een wereld, waar de begrooting
van de gemeente Leiden niets meer was
dan een vaag en ver gerucht.
Vijf dagen begrootingsdebatten wat
'n indrukken! Wanneer wij in navolging
van sommige gemeenteraadsleden daar
over zouden willen zeggen alles wat ons
op het hart lag, zou dit overzicht al zeer
onoverzichtelijk van lengte worden. Daar
om zullen wij ons houden aan het wacht
woord van deze begrooting: bezuiniging
en beperking.
Bezuinigd is er op de uitgaven, volgens
sommigen te veel, volgens anderen te wei
nig; beperking is betracht in de debatten.
Er was althans een streven tot beperking,
al was het succes van dit streven niet al
tijd even groot. De burgemeester had een
beroep gedaan op de fractieleiders om zich
zooveel mogelijk te bekorten en die kort
heid ook aan hun volgelingen dringend
aan te bevelen. De leiders waren bereid en
hebben inderdaad het voorbeeld gegeven;
speciaal de heer v. Eek (S.D.A.P.) die an
ders steeds uren placht te spreken, heeft
zich aanzienlijk beperkt. Doch de onder
aanvoerders der socialistische gelederen
beseften niet, dat in dezen tijd elk over
bodig gesproken woord een propagandist
is voor de fascistische gedachte. Zij draaf
den onbekommerd door op hun stok
paardjes, als kinderen voor wie hun speel
tuig de geheele wereld vormt. De replie
ken leverden al een zeer treurig beeld op;
daar scheen het parool te luiden: nooit
ongelijk bekennen, en al heb ik het ook
mis gehad, daarom hoeft mijn tegenstan
der nog geen gelijk te hebben.
De begrooting is tenslotte toch nog in
één week „onderdak gebracht", zooals de
geijkte term luidt, dank zij het feit, dat de
behandeling der artikelen ietwat gefor
ceerd werd. Dit was te danken aan de wei
gering van Ged. Stat.en om de algemeene
machtiging tot het doen van uitgaven te
verlengen na 1 Februari. Volgens het sy
steem van de Gemeentewet staan de ge
meenten in hun financieel beheer onder
controle van Ged. Staten; zij moeten ook
de begrooting goedkeuren. Zoolang de be-
grooting 1934 nog niet was vastgesteld, ge
schiedden de gemeentelijke uitgaven na
31 December 1933 derhalve ongecontro
leerd en daarvoor was machtiging noodig.
De weigering om deze machtiging te ver
lengen maakte dus aanvaarding der be
grooting voor 1 Februari noodzakelijk. Er
is een tijd geweest, waarin een dergelijke
weigering beantwoord zou zijn geweest
met de opmerking: „Ged. Staten kunnen
wel trachten op die manier onzen parle
mentairen arbeid te saboteeren, meneer de
voorzitter, maar wij kunnen ons daardoor
niet laten weerhouden om te zeggen wat
wij meenen te moeten zeggen. De verant
woordelijkheid kome over de hoofden der
Staten". De tijden zijn veranderd.
Een belangrijke beperking is ditmaal be
reikt in de jaarlijksche lawine van voor
stellen en moties. Het aantal was thans
gereduceerd tot ongeveer 50 pet. van dat
van verleden jaar. Zooals niet anders te
verwachten was, is een 30-tal dezer voor
stellen en moties verworpen, een viertal
is aangenomen tegen het advies van B. en
W., een enkele is overgenomen door het
college en een paar zijn om praeadvies ge
gaan. Sommige zijn ingetrokken. Verschei
dene van deze voorstellen kantten zich
tegen.de een of andere door B. en W. voor
gestelde bezuiniging. Zoo moest een bedrag
van 10.000 bezuinigd worden op de sub
sidie aan de Vereeniging Schoolkindervoe
ding en -kleeding. Wij kunnen ons voor
stellen, dat B. en W. slechts noode tot deze
bezuiniging zijn overgegaan. Het is waar,
het mes moet er in en dat doet pijn en
deze subsidie was vrij hoog, als men ze
vergelijkt met andere gemeenten; maar
hier is de vraag niet ongewettigd, of het
mes niet te diep wordt gestoken. Een stop
zetting van de voeding gedurende een
paar maanden lijkt ons onvermijdelijk,
tenzij er intusschen nieuwe bezuinigingen
worden gevonden, die het mogelijk maken
deze pijnlijke operatie wat te verzachten.
In dit vertrouwen is het meerendeel van
den raad met B. en W. meegegaan. Het
ging overigens om een te groot bedrag dan
dat de raad zich een afwijzing durfde per-
mitteeren. Uitdrukkelijk heeft de R.
K. Raadsfractie zich echter het recht voor
behouden, op deze bezuiniging in den loop
van het jaar later terug te komen, en het
nu vastgestelde bedrag weer te verhoogen.
Stoutmoediger was de Raad in het af
wijzen van kleinere bezuinigingen, zooals
een loonsverlaging van de 4 suppoosten
bij de Lakenhal en afschaffing van grati-
ficaties bij jubilea. Zelfs werd een subsidie
weder ingevoerd, en wel ten behoeve van
J een Teekenvereeniging, en met 75.
j werd het cultureele peil van Leiden gered!
I Een belangrijk onderdeel der begrooting
vormde ook het overhevelen van 80.000
I uit de (geraamde) winst van de Leidsche
J Duinwater Mij. in de gemeentelijke schat
kist. Aanvankelijk verzette de heer Don
ders zich daartegen, op grond van het zoo
juist verschenen rapport der Rijkscommis
sie voor Drinkwatervoorziening, waaruit
bleek, dat Leiden er voor moest zorgen,
over 10 jaren gereed te zijn met een plan
om water van elders te betrekken, daar de
watervang in de duinen dan niet meer toe
reikend zou zijn. Deze mededeeling ver
wekte eenige sensatie. Er is echter geen
sprake van dat de watervang in de duinen
binnen 10 jaar (bij totstandkoming van
kanalen-uitbreiding, waarvoor reeds gere
serveerd is) geen druppel zoet water meer
opleveren zal; maar: over 10 jaar zullen
wij er niet meer genoeg aan hebben; dan
moeten dus nieuwe en zeer dure werken
zijn uitgevoerd voor een andere water
voorziening. Dit is evenwel geen reden,
om nu daarvoor te gaan sparen, in een tijd
dat wij het geld zoo dubbel en dwars noo
dig hebben, meende wethouder Goslinga.
Iets anders zou het geweest zijn, indien
men de bestaande reserves zou hebben
aangetast. Daarmee zou men het bedrijf
hebben geschaad en dat zou een even on
verantwoordelijke politiek zijn geweest, als
de S. D. A. P. voorstaat ten opzichte van
de gemeentefinanciën. Het socialistische
standpunt is wel begrijpelijk doch het is
kortzichtig. Voor wie niet verder denkt is
het idee inderdaad niet kwaad, om onze
spaarpot aan te spreken in een tijd dat wij
het geld noodig hebben, maar wie verder
denkt, ziet het gevaar, dat men loopt, wan
neer men geen reserve achter den rug
heeft. Er mag dan ook niets gebeuren of
direct derailleert het karretje en dan zou
den de gelden voor steun en andere sociale
maatregelen rigoreus moeten worden ge
snoeid. Neen „nach Beerta gehen wir
nicht".
Ten slotte nog iets over het incident
BeekenkampGroeneveld. De heer Bee
kenkamp (A. R.) had naar aanleiding van
een bepaalde film, welke de Centrale Keu
ringscommissie onbegrijpelijkerwijze heeft
doorgelaten, een gemeentelijke na-keuring
bepleit. En inderdaad moet worden toege
geven, dat ook hier soms films worden ver
toond, die den wensch naar een strengere
keuring levendig maken. Dat wordt toege
geven ook door menschen, die werkelijk
niet preutsch of „Weltfremd" zijn. Het gaat
hier dikwijls om films, die veel kwaad
doen aan minder evenwichtige geesten,
zonder dat daartegenover ook maar eenig
goed staat, dat anderen ervan zouden kun
nen opsteken: films, waaraan men niets
verliest als men ze niet ziet. Met den voor
zitter zijn wij het eens, dat een nakeuring
hier in Leiden practisch niets zou uithalen
in verband met de Bioscoopwet. Maar al
lerminst kunnen wij goedkeuren de be
strijding van den heer Groeneveld (S. D.
A. P.) Zijn z.g. sterk sprekende argumen
ten zijn oppervlakkige kletspraat en niet
eens origineel. Bovenal was echter de
wijze, waarop hij zijn „argumenten" naar
voren bracht, zóó stuitend en grof, dat de
heele rechterzijde volkomen terecht de
zaal verliet en de voorzitter hem een klin
kende afstraffing bezorgde. Hoe de S. D.
A. P., die zich min of meer solidair ver
klaarde met haar p.g., zich nog zoo teerge
voelig durft aanstellen wanneer het Wil
helmus wordt gezongen, is ons een raadsel.
Mr. H. G.
BINNENLAND
RADEN VAN ARBEID.
Opheffing van enkele te wachten?
Het „Huisgezin" weet mede te deelen, dat
de minister van Sociale Zaken besloten
zou hebben, de Raden van Arbeid in De
venter, Goes, Brielle, Winschoten, Sneek,
Tiel en Tilburg op te heffen.
Ambtsaanvaarding Mr. Romme aan de
R. K. Handelshoogeschool.
Mr. C. P. M. Romme, lector iin de sociale
wetgeving, zal hedenmiddag 4 uur zijn
ambt aan de R. K. Handelshoogeschool aan
vaarden met een openbkre les in het audi
torium vain het Conservatorium der R. K.
Leergangen. Behandeld wordt het onder
werp: „Het begrip „Arbeid" naar Neder-
landsoh recht".
DE KATHOLIEKE RAAD VOOR
DEN HANDEL.
Zooals wij reeds eerder hebben bericht
werd de hierboven genoemde Raad het
vorig jaar te Nijmegen gesticht.
Het doel dezer stichting is het bevorde
ren van kennis omtrent en toepassing van
de handelsmoraal naar Katholieke begin
selen. Dit doel zal worden nagestreefd
door het geven van adviezen, het beslis
sen van geschillen, eventueele publicatie
daarvan met goedvinden der betrokkenen
en alle andere middelen, welke voor dit
doel bevorderlijk kunnen zijn.
Wat zijn samenstelling betreft, bestaat
deze Raad uit twee groepen van leden: be
slissende en raadgevende leden. Beslissen-,
de leden zijn Katholieke moraal-theologen;
raadgevende leden zijn Katholieken, die
bijzondere kennis bezitten aangaande eeni
ge wetenschap betreffende den handel.
De vaststelling van een advies of een uit
spraak geschiedt door het besluit van de
daartoe aangewezen beslissende leden, die
bij de behandeling worden bijgestaan door
de raadgevende leden en eventueel ook
door speciale deskundigen worden voorge
licht. Het is de bedoeling, elk geval door
een zoo klein mogelijk aantal personen te
oen behandelen.
Voorzitter van den „Katholieke Raad
voor den handel" is Prof. J. B. Kors O.P.,
Hoogleeraar in de Moraal-theologie aan de
R. K. Universiteit te Nijmegen, Secretaris
Prof. H. A. Kaag, Hoogleeraar aan de R. K.
Handelshoogeschool te Tilburg, Penning
meester Dr. A. B. A. van Keteel, te Bloe-
mendaal. Verdere leden zijn thans Mr. Dr.
D. Beaufort O.F.M., Prof. Dr. M. J. Cobben-
hagen, Prof. Dr. R. F. Hegge, Prof. Mr. Dr.
E. v. d. Heyden, Ir. Dr. F. C. Huygoen, Mr.
G. C. J. Kropman, Prof. Mr. Dr. W. P. J.
Pompe, Prof. Mr. Dr. Ch. Raaymakers S.J.,
Prof. Dr. F. Tummers S.J., Prof. Dr. F. A,
Weve O.P.
Om aan het bestaan en de werking van
den „Katholieke Raad voor den Handel"
de noodige bekendheid te geven, te propa-
geeren in voorkomende gevallen hiervan
gebruik te maken en de gelden bijeen te
brengen, die voor een goede functionering
van dezen Raad noodzakelijk zijn, is op
een vergadering, die dezer dagen in Utrecht
gehouden werd, een Propaganda-Commissie
gevormd.
Voor deze vergadering bleek bij velen,
die op het gebied van handel en industrie
een vooraanstaande plaats innemen, een
bijzondere belangstelling te bestaan.
De spreker op deze bijeenkomst was prof.
Kors.
Daar is een reactie gaande, aldus spre
ker, van onze jongere generaties tegen alle
verwording in het moderne leven. Wij zijn
wakker geschud in velerlei opzicht. Ook op
handelsgebied hebben wij ons van onze
zelfverblinding vrij te maken. Ziedaar het
doel waartoe de R. K. Handelsraad wil
meewerken. Hij beoogt het bevorderen van
kennis omtrent en toepassing van de han
delsmoraal naar katholieke beginselen. Is
daarvoor zulk een raad noodig? Het mo
derne zakenleven is niet zoo eenvoudig. Het
is van een ingewikkeldheid welke den mo
raaltheoloog dikwijls het spoor bijster
maakt. Om derhalve de zedelijke beginse
len, welke het zakenleven te beheerschen
hebben, goed te kunnen toepassen, zal
voorlichting door deskundigen op handels
gebied noodzakelijk zijn. Vandaar dit sa
mengaan van moraaltheologen en deskun
digen op het gebied van den handel. Beider
kennis is noodig om tot een goed inzicht te
kunnen geraken.
Na deze met groote aandacht gevolgde
inleiding werden verschillende vragen ge
steld, waardoor karakter, beteekenis en
werkwijze van dep „Katholieke Raad" van
verschillende zijden nog nader konden wor
den belicht.
Zoozeer waren de aanwezigen van het
groote en bijzondere nut van den „Katho
lieke Raad voor den Handel" overtuigd,
dat zij zich allen zoo goed als zonder uit
zondering als lid van de Propaganda-Com
missie voor dezen Raad opgaven en hun
financieelen steun toezegden.
Het vertrouwen werd uitgesproken, dat
waar het nu toch voor iedereen wel dui
delijk moest zijn, welke verwarring ontstaat
indien een ieder maar volgens eigen inzicht
of niet voldoend gefundeerd advies door
gaat te handelen, nog vele goedwillende
katholieken tot de bestaansmogelijkheid
van den „Katholieken Raad voor den Han
del" ongetwijfeld zouden willen bijdragen.
Besloten werd de volgende heeren te ver
zoeken zich tot een bestuur van 5 of 7 leden
te vormen, dat als intermedair tusschen den
„Katholieke Raad voor den Handel" zelf
en de leden van de propaganda-commissie
van dezen Raad optreedt:
A. J. M. van Iersel (N.V. „Kwatta"); F.
C. Huygen (N.V. Huygen en Wessels, In
genieurs-bureau); H. Nelissen (Uitg.); B.
J. A. Nijdam (N.V. Chem. Fabr. „Rhenus");
J. Nijst (Accoutant); Fr. Schoemaker
Lzn., (Meubelfabrikant); J. F. van Seume-
ren (N.V. Teerbedrijf Uithoorn); L. C. F.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De oppositie in de gelijkgeschakelde
Evangelische Kerk gebroken (4de blad).
De Duitsche regeering stoort zich niet aan
de Katholieke Kerk inzake de sterilisatie-
wet. (4de blad).
Het Fransche kabinet eindelijk gevallen
onder den druk der publieke opnie (4de
blad).
Groote ellende langs de Gele Rivier in
China. (Buitenl. Ber., 4de blad).
BINNENLAND.
Het 40-jarig jubileum van den Alg. Ned.
Zouavenbond (4de blad).
De Kath. Raad voor den Handel bijeen.
(lste blad.).
De loonsverlaging bij de spoorwegen,
(lste blad).
Zal het aantal Raden van Arbeid worden
ingekrompen, (lste blad).
Muur van een graanpakhuis te Veghel
ingestort. Arbeider gedood. (Laatste Be
richten).
Gaslucht te Boxtel. (Gem. Ber., 3de blad)
Sportvlieger bij Rotterdam neergestort.
(Luchtvaart, 4de blad.
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Ajax kampioen van Af deeling I (2 de
blad.)
De voetbal-competitie (2de blad).
Bij de schermwedstrijden voor profs, won
Paoli het kampioenschap van Nederland,
(lste blad).
De samenstelling van het Zwaluwen
team tegen de Roode Duivels (lste blad).
De veldloopen van de Bataven. (2de
blad).
De derde ronde van de schaakkampioen
schappen Leiden en Omstreken. (2de blad).
Het Europeesche kampioenschap schoon-
rijden door Son ja Henie gewonnen (2de
blad).
Internationale schaatswedstrijden te Oslo
(2de blad).
M. Smulders (N.V. Mach. fabriek Fr. Smul
ders); J. v. Vlijmen (N.V. Boldoot).
Zoolang de definitieve samenstelling van
dit bestuur nog niet heeft plaats gehad,
werd als adres van het Propagandasecreta-
riaat voor het in ontvangst nemen van bij
dragen, zoowel als voor het verzenden op
aanvraag van Statuten, Huishoudelijk Re
glement en eventueele andere publicaties
van den „Katholieke Raad voor den Han
del" aangewezen: Hasebroeklaan 43, Bilt-
hoven.
DE VERJAARDAG VAN DEN EX-KEIZER
Omtrent de viering van den 75sten ver
jaardag van den ex-Keizer vernemen wij,
dat Generaal Mackenzen Zaterdag- op hun-
ze Doorn is aangekomen om de gelukwep-
schen van het oude leger aan den Keizer
over te brengen. Ook rijkspresident von
Hindenburg had gelukwenschen gezonden,
de Koningin-Moeder zond bloemen.
In de toespraak, die Pastor Snellen Za
terdagochtend bij de godsdienstoefening
heeft gehouden, heeft hij er op gewezen,
dat de Keizer na zijn vroegeren luister
steeds vol vertrouwen is gebleven op zijn
Heiland, het Vaderland en zijn Volk. Dit
vertrouwen is thans in zooverre gerecht
vaardigd gebleken, dat Duitschland sedert
een jaar weer nationaal geregeerd wordt.
Voor zoover bekend heeft Pastor Snellen
niet gesproken over de mogelijkheid van
een terugkeer van den Keizer naar Duitsch
land.
Aan den lunch heeft alleen Markgraaf
Von Meiszen het woord gevoerd.