DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
LAGER ONDERWIJS
NIEUWJAARS-
ADVERTENTIËN
NIEUWJAARSWENSCH
25ste Jaargang
VRIJDAG 15 DECEMBER 193j
No. 7687
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
E>U onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
iGewooe Advertentiëo 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingec wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
V De N.S.B. in actie.
De N. S. B. zit niet stil, ontwikkelt groo-
te activiteit, met name ook in de bloembol
lenstreek.
Wü kunnen ons voorstellen, dat er velen
zijn, die door deze propaganda worden ge
trokken en.gewonnen voor de N. S. B.
Als men hoort een rede, zooals deze
week is gehouden te Hillegom door een
propagandist voor den N. S. B., den heer
Vlekke, dan is 't verklaarbaar, dat ook
katholieken, zelfs vooral katholieken,
daarin gedachten vinden, die hen aantrek
ken.
Als de heer Vlekke een pleidooi houdt
voor een „waarachtigen volksinvloed" dóór
de corporaties als deskundige organen van
den Staat, dan hoort een katholiek daar
in.... de wenschen van „Quadragesimo
Anno", dan hoort hij daarin ook wat is....
de meermalen uitgesproken overtuiging van
de leiders der R. K. Staatspartij! Terecht
kan b.v. prof. Aalberse verklaren, dat hij
dit denkbeeld al heeft geleerd en gepro
pageerd, toen iemand als b.v. de geachte
spreker te Hillegom nog op de lagere school
was. En.... nu zal ook de R. K. Staats
partij er is alle reden daarop te ver
trouwen met de grootste kracht en toe
wijding streven en werken, om dit denk
beeld de „corporatieve maatschappij" of
de „publiekrechtelijke bedrijfsorganisa
tie of de „Sociale Kamer" te verwe
zenlijken. -
Voor de verwezenlijking van het denk
beeld: een reorganisatie van de Staatsin
richting, als hier bedoeld, behoeft men vol
strekt niet zijn toevlucht te nemen tot de
N. S. B. of welke nationaal-socialistische of
fascistische vereeniging ook!
De genoemde spreker te Hillegom heeft
echter meer béweerd. „Onze N. S. B.-
staat", zoo zeide hij, „zal volkomen recht
staat zijn, een rechtstaat van deskundig
heid, waar geen sprake zal zijn van dic
tatuur". Wie dit beweert, in ernst, moet.
Hitler met zijn nationaal-socialisme be
schouwen als zijn grootsten politieken te
genstander! 't Is toch allerduidelijkst, dot
het Nationaal-Socialisme in Duitschland
we 1 is gebaseerd op de dictatuur èn
wel berust op de idee: machtstaat. Om
deze bewering te bewijzen, zijn uitspra
ken en feiten, door ons reeds meerma
len in 't licht gesteld als voor het grij
pen!
De spreker verklaarde zich voor bijzon
der onderwijs (hij keurde het tenminste
af, dat de liberalen dit onderwijs hadden
onderdrukt), maar tegen het vrij vér-
eenigingsrecht. Volgens een ons toegezon
den verslag zeide hij: Vrij vereenigings-
recht bracht ons de schotjes, en ziedaar
ons volk versplinterd! Wij, N. S. B.'ers, wil
len ons volk weer vereenigen, 't Zal uit
zijn met de politieke partijen, enz. Dat
alles rechtvaardigt, meenen wij, de con
clusie, dat de spreker in zijn N. S. B.-staat
katholieke organisaties evenzeer wil
uitsluiten als communistische. Dat het
bijzonder onderwijs wel gehandhaafd mag
blijven, lijkt ons in d i e gedachtengang min
of meer inconsequent; doch dit terloops.
Wij willen alleen deze vraag stellen met
den meesten nadruk: Is 't niet werkelijk
ongelooflijk naïef, te meenen, dat de ka
tholieken hun vrijheden, hun rechten, hun
invloed zullen kunnen behouden (voorzoo
ver zij die bezitten) en verkrijgen en ver
sterken (waar zij die nog niet of niet vol
doende bezitten), als hun feitelijk alle or
ganisatie verboden zal zijn? Wij zullen zulk
een opvatting niet anders beschouwen, dan
als ongelooflijk naïef!
LEEST MET AANDACHT
DE
ADVERTENTIE-PAGINA'S!
(Van onzen parlementairen medewerker).
In de avondvergadering van Woensdag
kwam als restant der Waterstaatsbegroo-
ting de geruchtmakende zaak rondom de
N.V. Spoorhout aan de orde. De kwestie
is in het kort deze: sedert vele jaren moe
ten de spoorwegen hun hout uitsluitend
hebben betrokken van een bepaalde firma
met uitsluiting van den gewonen handel.
In 1931 werd de N.V. Spoorhout opgericht
met een kapitaal van 100.000, waarvan
55 pet. genomen door de spoorwegen en
45 pet. door een particulier. De geplaatste
aandeelen werden voor 50 pet. volgestort.
De N.V. Spoorhout trad als leverancier
van hout geheel in de plaats van genoem
de firma. Het schijnt, dat gedurende de
periode, waarin de firma. resp. de N.V.
Spoorhout de houtleveranties aan de spoor
wegen bezorgden, de aangekochte hoeveel
heid aanmerkelijk uitging boven de be
hoefte. Bovendien zou de N.V. Spoorhout
bij haar inkoop prijzen hebben besteed,
die aanmerkelijk te hoog zijn. Bovendien
zou de prijs, die de Ned. Spoorwegen zelf
betaalden, nog aanzienlijk hebben gelegen
boven dien, welke de N.V. Spoorhout aan
haar leveranciers uitkeerde, enz.
Verschillende sprekers voerden hier
over het woord en drongen aan op het in
stellen van een commissie.
De minister van Waterstaat,
Ir. Ka 1 ff verklaarde zich gaarne bereid
mede te werken aan de instelling van een
commissie van onderzoek. Hiermede was
deze zaak voorloopig van de baan.
Daarna werd de behandeling van de On-
dérwijsbegrooting voortgezet. Het Nijver
heidsonderwijs was gisteravond aan de
beurt. Mej. Meijer (R. K.) pleitte voor
de belangen van de onderwijskrachten,
wier lesuren dikwijls zeer willekeurig zijn
verdeeld. De heer Til an us (C. H.) be
sprak o.a. de kwestie van de dienstboden.
Negen millioen aan dienstbodenloon wordt
jaarlijks besteed aan buitenlandsche dienst
meisjes. Deze afgevaardigde inforipeerde
of daaraan niets te doen zou zijn. Kan de
minister niet de verschillende vereenigin-
gen van huisvrouwen in den arm nemen?
Min. Marchant maakte aan het adres
van den heer ter Laan de opmerking, dat
deze getoond heeft niets te begrijpen van
den toestand, waarin wij verkeeren. Er is
geen enkel land in Europa, dat meer uit
geeft voor het Nijverheidsonderwijs. Met
trotsch wees de minister op het feit, dat
als gevolg van een zuinig beheer de kos
ten der leerling bijna tot de helft zijn ge
daald, terwijl het onderwijs veel is ver
beterd. Het dienstbodenvraagstuk noemde
de minister nijpend voor de regeering. De
jonge dames, die vroeger dienstbode wer
den, gaan 's avonds liever uit dan in de
keuken te zitten. Tot nu toe is reeds van
alles geprobeerd, echter zonder resultaat.
Om half twaalf werd de vergadering
verdaagd.
In de vergadering van Donderdag wer
den eerst eenige adressen afgehandeld.
De rest van den middag werd besteed
aan het voor outsiders netelige en door
nige terrein van het Lager Onderwijs. Het
bestudeeren van de wetsontwerpen, de
nota's van wijzigingen, de amendementen
etc., die op deze materie betrekking heb
ben, doen een gewoon mensch reeds dui
zelen en men krijgt er een groote eerbied
door voor een man als Suring (R. K.),
voor wien dit alles gesneden koek is en er
met een gemak over spreekt alsof het de
eenvoudigste zaak van de wereld betreft.
Bij de betreffende afdeeling kwam te
vens ter sprake het wetsontwerp tot wij
ziging der wet van 30 December 1932. De
strekking van deze wet was, zooals de heer
Suring helder uiteenzette, de volgende. De
wet van 30 December 1932 gaf aan de
scholen een overgangstermijn van 2 jaren
om zich aan te passen aan de nieuwe leer-
lingenschaal der Lager onderwijswet van
1920, welke zal gelden tot 31 December
1937. De geldelijke toestand nu van het
Rijk is aanleiding geweest dezen termijn te
verkorten. Hierdoor wordt een aanzien
lijke besparing verkregen. Voorgesteld
j wordt de nieuwe leerlingenschaal in te
I voeren zoodra het op 31 December 1933
I loopende schooljaar afloopt. De besparing
heeft men becijferd op ruim twee en een
half millioen, waarop dan nog in minde
ring komt een bedrag van aan de betrok
ken onderwijzers toe te kennen wachtgel
den. De heer Suring verklaarde tegen in
korting van den termijn, waarop de nieuwe
leerlingenschaal zal gaan werken, geen
bezwaar te hebben. Verder betreft het
wetsontwerp de wachtgeldregeling van de
onderwijzers. Gebleken was, dat het her
plaatsen van wachtgelders van 60 jaar en
VROEGER INVOERING VAN DE
NIEUWE LEERLINGENSCHAAL.
ouder groote bezwaren heeft. Door der
gelijke benoemingen wordt aan de betrok
kenen dikwijls veel leed berokkend, ter
wijl aan jongeren een kans ontnomen
wordt aan het werk té komen. Daar deze
bepaling echter buiten bezwaar van 's
lands schatkist moet zijn, is tevens be
paald, dat de regeling slechts van toepas
sing is op hen, wier wachtgeld 65 pet. be
draagt van het laatste genoten salaris. Dan
zal de schatkist er geen schade van onder
vinden. Verder dient het ontwerp om te
voorkomen, dat schoolbesturen hun waar
borgsom hebben verspeeld, doordat tenge
volge van de verhooging van den leer
plichtigen leeftijd het aantal leerlingen is
gedaald beneden de door de wet geëischte
minima. Tenslotte heeft het ontwerp ten
doel de herplaatsing van wachttgelders bij
het bijzonder onderwijs eenigszins te be
spoedigen. Het groote gevaar is hier na
tuurlijk, dat de vrijheid vpn richting
een der grondpeilers van ons Lager On
derwijs daardoor in het gedrang zou
kunnen komen. Een andere moeilijkheid,
die zich speciaal bij katholieke scholen zou
kunnen voordoen, is b.v. dat een onderwij
zer van een bepaalde congregatie zou ver
plicht worden les te geven op een school
van een andere congregatie. Met het rich-
tingsbezwaar is door de wijziging van het
ontwerp rekening gehouden en nu de heer
Suring deze regeling uitvoerbaar heeft ge
noemd, behoeft daaraan niet te woi n
getwijfeld. Genoemde katholieke afgevaar
digde stelde verder voorop, dat in dezen
tijd alles moet worden gedaan om het
groote goed van ons volksonderwijs te be
hoeden. Hij toonde echter werkelijkheids
zin in tegenstellicL? met de sociaal-de
mocraten T h ij s s e n en K. ter Laan,
welke laatste het n.b. nu den geschikten
tijd vond om tot uitbreiding van ons on
derwijs over te gaan door toe te geven,
dat ook op het terrein "van het onderwijs
moet worden versoberd. De betreffende
maatregelen beteekenen niet, zooals de
heer Thijssen het wil doen voorkomen, af
braak, maar worden juist getroffen in het
waarachtige belang van het onderwijs zelf.
Wie de verdere debatten volgde, kon
zich niet onttrekken aan den indruk, dat
de discussies onder invloed van het bezui-
nigingsspook een zeer mat karakter droe
gen.
Vandaag zijn ze voortgezet.
scheidenlijk de bestaande verkoopmoge
lijkheid eenigszins wordt verruimd.
Teneinde evenwel zekerheid te hebben,
dat een regeling als hier bedoeld door de
belanghebbenden gewenscht wordt, is be
paald, dat zij slechts nadat de winkeliers
uit het betrokken bedrijf daarover zijn ge
hoord, door den gemeenteraad kan worden
vastgesteld. Deze zal er zich, voor elk ge
val afzonderlijk, overeenkomstig dienaan
gaande door de Kroon te stellen regelen,
nauwkeurig van hebben te vergewissen,
dat inderdaad eeh beteekenende meerder
heid vóór een verruiming is.
Van de hier bedoelde bevoegdheid zal,
naar de minister zich zelf voorstelt, slechts
op zoodanige wijze dienen te worden ge
bruik gemaakt, dat van de regeling der
winkelsluitingswet niet meer dan strikt
noodzakelijk wordt af£ weken. In dit licht
moeten ook worden gezien de bepalingen in
het tweede en derde lid.
In het tweede lid wordt voor de betrok
ken winkels, hetzij zij thans op Zondag ge
sloten zijn, hetzij zij reeds ingevolge art. 4
der Winkelsluitingswet of een krachtens
artikel 9 dezer wet vastgestelde verorde
ning op Zondag gedurende eenige uren
voor het publiek geopend zijn, het aantal
uren, gedurende welke zij met toepassing
van den in het onderhavige artikel voor
gestelden crisismaatregel, op Zondag ten
hoogste voor het publiek geopend mogen
zijn, op 6 uren gesteld, welke uren niet
na 8 uur des namiddags mogen vallen.
Het komt den minister voor, dat het vol
doende geacht kan worden, den in artikel
1 bedoelden crisismaatregel tot 1 Januari
1935 te doen gelden. Tegen dit tijdstip zal
de toestand dan opnieuw in beschouwing
kunnen worden genomen, teneinde na te
gaan of er aanleiding tot het treffen van
verdere voorzieningen bestaat.
Als dit wetsontwerp is aangenomen, zal
dus deze kwestie in de. gemeenteraden
worden gebracht, 't Is wel een lange
weg voor een crisismaaatrege 1!
BINNENLAND
VERRUIMING VERKOOP OP
ZONDAG.
ALLEEN VOOR WINKELS IN
CONSUMPTIE-ARTIKELEN.
HOOGSTENS ZES UUR.
Beteekenende meerderheid der betrokken
winkeliers in een gemeente moet
voor verruiming zijn.
Ingediend is een wetsontwerp houdende
tijdelijke bevoegdheid tot het vaststellen
van bijzondere afwijkingen van enkele be
palingen der winkelsluitingswet 1930.
Het doel van dit wetsontwerp is, bij wij
ze van tijdelijken maatregel de mogelijk
heid te scheppen, om ten behoeve van be
paalde bedrijven bijzondere afwijkingen
vast te stellen van enkele bepalingen der
winkelsluitingswet, welke op de verkoop
gelegenheid op Zondag betrekking hebben.
De verschillende gegevens, welke den mi
nister omtrent de werking der winkelslui
tingswet hebben bereikt, hebben hem de
overtuiging geschonken, dat bij de tegen
woordige buitengewone omstandigheden,
die uiteraard niet hebben nagelaten ook
op den winkelstand haar terugslag uit te
oefenen, een onverkorte handhaving van
de bepalingen dezer wet betreffende den
Zondag voor sommige soorten van bedrij
ven, met name de winkels in z.g. consump
tie-artikelen, inderdaad te bezwarend is.
Ofschoon op 't punt van vermeerdering
van winfcelverkoop zijn verwachtingen ten
deze niet bijzonder hoog gespannen zijn,
meent hij toch, dat er wel voldoende aan
leiding bestaat is om, door het mogelijk
maken van een verruiming der verkoop-
gelegenheid op Zondag te trachten, waar
noodig, de getroffen bedrijven althans
eenigermate te hulp te komen.
De in artikel 1 van het ontwerp neer
gelegde regeling schept voor dit gemeen
ten, waar de tegenwoordige buitengewone
omstandigheden zulks gewenscht maken,
de mogelijkheid, om ten behoeve van de
winkels, waar z.g. consumptie-artikelen
verkocht worden, afwijkingen vast te stel
len, waardoor voor de hierbedoelde cate
gorieën winkels op Zondag eenige ver
koopmogelijkheid wordt geschapen, onder
INVOER VAN KAAS IN DUITSCHLAND.
i
I Nederlandschc invoer gedaald van 67 tot
58 pet.
I De kaasinvoer van Duitschland is in het
j loopende jaar verder sterk gedaald. In de
tien eerste maanden van dit jaar werden
rond 35.2 millioen kilo harde en zachte
kaas, met een waarde van 28.73 millioen
mark, ingevoerd, tegen 42.6 millioen kilo
voor 36.08 millioen mark in den overeen
komst igen tijd van het vorig jaar, 46.2
millioen kilo voor een waarde van 54.66
millioen mark in de tien eerste maanden
van 1931 en 57 millioen kilo met een waar
de van 91.18 millioen mark in de tien eer
ste maanden van 1929. Nederland staat als
steeds aan het hoofd van de lijst der im-
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De eisch van het O.M. tegen de beklaag
den in het Rijksdagbrandproces. (Ie blad).
Nog enkele incidenten in Spanje. (2e
blad).
Zware straffen tegen de Nederlandsche
muiters van de Zeven Provinciën. (Ned.-
Oost-Indië, 2e blad).
Koude-berichten uit geheel Europa.
(Buitenl. Ber., 2e blad).
BINNENLAND.
Wetsontwerp, strekkende om tijdelijk
van de winkelsluiting op Zondag gedeel
telijk af te wijken. (Ie blad).
Het Onderwijs-debat in de Tweede Ka
mer. (Ie blad).
Een meisje te Tilburg wierp haar vroe-
geren verloofde 'n bijtende vloeistof in
het gelaat. (Gem. Ber., 3e blad).
Bejaarde wielrijder op onbewaakten
overweg bij Appingedam door trein gegre
pen en gedood. (Laatste Ber.).
Ook de groote rivieren door het ijs be
dwongen. (Gem. Ber., 3e blad en Laatste
Berichten).
Brand in een dakpannenfabriek te Reu
ver. (Laatste Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
P. v. KempenAudi winnen den Zes-
daagsche te Cleveland. (Ie blad).
porteerende landen, met een aanzienlijken
voorsprong op Denemarken. De invoer be
droeg uit Nederland voor de maanden Ja
nuari tot October in 1929 358.257 centenaar,
in 1931 290.205 centenaar, in 1932 284.056
centenaar en in 1933 205.732 centenaar.
Voor Denemarken bedroegen de cijfers on
derscheidenlijk 51.976, 31.734, 45.400 en
71.794 centenaar. In het loopende jaar is
het deel van Nederland aan den Duitschen
kaasinvoer gedaald van 67 tot 58 pet. De
invoer uit Denemarken is in de laatste
twee jaar sterk gestegen. Zwitserland, dat
in 1929 nog met 57.653 centenaar op de
tweede plaats der importeurs stond, impor
teerde dit jaar nog 10.866 centenaar tegen
9688 in de tien eerste maanden van het vo
rig jaar. Frankrijk en Italië zijn als im
porteurs vrijwel geheel uitgeschakeld. Hun
invoer bedroeg in het loopende jaar nog
onderscheidenlijk 1010 en 1520 centenaar.
Vanaf heden tot en met 28 December
a.s. is de gelegenheid opengesteld,
aan ons Bureau, Bezorgers in de
stad, en bij onze Agenten, om in
het nummer van 30 December den
gebruikelijken Nieuwjaarsgroet te
plaatsen. De prijzen dezer Adver
tentiën zijn a contant
14 regelsf0.50
1.
9—12 1.50
13-16 2—
DE ADMINISTRATIE
Ondergeteekende verzoekt plaatsing van den onderstaanden NIEUWJAARSGROET in
in het nummer van 30 December van „De Leidsche CourantPapengracht 82, Leiden
>.v.p. duidelijk met potlood invullen
