DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
NIEUWJ AARS-
ADVERTENTIÉN
NIEUWJAARSWENSCH
25ste Jaargans
DINSDAG 12 DECEMBER 1933
No. 7684
3>££eki4cfi£(3otx/mwX
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
franco per post 2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad la voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentie» 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 3ü woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
Beerta.
„Wanneer" zoo luidt een der bepalin
gen van art. 144 van de Grondwet „de
regeling en het bestuur van de huishouding
eener gemeente grovelijk worden verwaar
loosd, kan een wet de wijze bepalen, waar
op in het bestuur dier gemeente, met af
wijking van dit artikel, wordt voorzien!'.
(Dit eerste en tweede lid bevat de be
paling, dat de Raad belast is met be
stuur en huishouding der gemeente).
Toepassing van dat grondwettelijke
voorschrift is een zeer bijzondere zeld
zaamheid, maar thans heeft, naar men
reeds in ons blad heeft kunnen lezen, de
Minister van Binnenlandsche Zaken een
wetsontwerp ingediend, waarbij verklaard
wordt, dat in de Groningsche gemeente
Beerta „de regeling en het bestuur van de
huishouding" dier gemeente „grovelijk
worden verwaarloosd". Diensvolgens wor
den zoowel het college van Burgemeester
en Wethouders als de geheele Raad uit hun
functies ontheven. De wethouders zullen
hun taak niet meer uitoefenen; de Raad
zal niet meer vergaderen; ook de raads
commissies houden op te bestaan. De Bur
gemeester wordt tot zelfstandig bestuurs
orgaan verklaard: hij zal de taak en de
bevoegdheden uitoefenen, welke tot dus
ver aan de wethouders en aan den Raad
waren opgedragen. Hij heeft zich daarbij
- zegt het wetsontwerp echter „stipte-
lyk" te gedragen naar „de bevelen", welke
hem gegeven zullen worden door den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken en door
den Commissaris der Koningin in het ge
west.
Naar aanleiding van dit regeerings-in-
grypen schrijft de socialistische pers:
De indiening van het wetsontwerp
mag niet worden opgevat als een tee-
ken, dat de regeering de tot dusver zoo
uiterst zeldzaam gehanteerde grond
wetsbepaling op lichtvaardige wijze
denkt toe te passen. Inderdaad moet
gezegd worden, dat de gemeenteraad
van Beerta het al te bont maakte. Van
het relaas, dat in de toelichting van
het wetsontwerp omtrent de handelin
gen van dien gemeenteraad sedert ver
scheidene jaren opgehangen wordt,
moet erkend worden, dat het grond op
levert voor het betoog van den minis
ter van binnenlandsche zaken, dat te
Beerta de gemeentebelangen niet naar
behooren behartigd werden. Er wer
den op belangrijke schaal maar nieuwe
uitgaven gevoteerd, zonder dat schijn
of schaduw van dekkingsmogelijkheid
aanwezig was. Het in de' toelichting
vermelde raadsbesluit, om de helft van
een dubbele woning, waarvan de an
dere helft voor 350.verhuurd was,
voor 50.aan een raadslid te verhu
ren, is zeker wel een heel kras stukje.
En verder schrijven de „Vooruit" en de
andere socialistische bladen openhartig:
De communisten, die er (te Beerta)
van een bijzonder onverantwoordelijk
slag zijn, hebben er grooten invloed,
hebben er meer raadsleden dan onze
partij. Zij passen er onvervaard hun
waanzinnige methode toe, om er maar
op los te willen uitgeven. Het doet ons
echter leed te moeten zeggen, dat zij
het door hun onmogelijke voorstellen
nooit tot een meerderheid zouden ge
bracht hebben, als zij niet hulp hadden
gekregen van sociaal-democratische
raadsleden, die blijkbaar niet genoeg
innerlijken weerstand tegen de com
munistische tactiek bezaten.
Zoo is het.
De sociaal-democraten hebben te Beerta
zich laten meesleuren door de communis
ten. Kiezersvrees! Nieuwe uitgaven votee-
ren, „zonder dat schijn en schaduw van
dekkingmogelijkhteid aanwezig was". Na
tuurlijk met de opmerking: Dan moet het
•geld maar gehaald worden, waar het is!
Een bewering van een gramofoon-plaat, die
ook b.v. te Leiden zoo dikwijls door
de vertegenwoordiging van de S.D.A.P. is
afgedraaid. Een opmerking, die geen hout
snijdt; die geen geld in de gemeentekas
brengt, als men er ook niet bijvoegt de
maatregelen, die genomen kunnen wor
den, om het geld te halen, waar het is....
In Beerta hebben de sociaal-democraten
gebukt onder de terreur van de communis
ten de eigen pers erkent het loyaal.
Mocht dat alléén te Beerta kunnen wor
den geconstateerd!
BINNENLAND
V Te mooi voorgesteld.
By herhaling men mag ook zeggen:
bij herhaalde herhaling willen wij op
merken, dat onze veroordeeling, zeer posi
tieve veroordeeling van het nationaal-so-
cialisme niet inhoudt, dat wij alles, wat
na invoering van dit stelsel of ook door
dit stelsel in Duitschland is geschiedt, zou- J
den afkeuren. Volstrekt niet!
Maar, dit vooropstellend, zyn wij het
toch niet eens met wat in het volgende
bericht uit Dresden wordt gemeld:
In het stadhuis alhier is een tentoon
stelling van futuristische en na-im
pressionistische schilderstukken inge
richt onder den tiel vant „Een tentoon
stelling van verderfelijke kunst".
Een opschrift aan den ingang luidt
aldus:
„Deze tentoonstelling heeft ten doel,
te laten zien, in welk een moeras van
laagheid, onbekwaamheid en verderfe- j
lijkheid de vroeger zoo zuivere en
edele Duitsche kunst gezonken is na 15
jaren van bolsjewistisch-Joodsche cul- j
tureele overheersching. Zij toont aan, j
waarvan Hitler's nationaal socialisme
ons heeft verlost".
Sommige der schilderijen geven gru
welijke oorlogstafereelen weer.
Dat de schilderkunst in Duitschland ge-
zonken is, betwijfelen wij niet. Integendeel, J
wij weten dat wel heel zeker, zoo goed ais
we het zeker weten van andere landen.
Maar dat het nationaal-socialisme de
geestelijke krachten en den zedelijken in
vloed zou hebben, om de kunst te brengen
op een hooger peil dat moeten wij ten
slotte sterk betwijfelen. En nog sterker ont
kennen wij, dat de decadentie in de Duit
sche kunst een gevolg zou geweest zijn van
„bolsjewistisch-Joodsche cultureele over
heersching". Zonder bolsjewisten en zon
der Joden zou het, ongetwijfeld, ook
sterk bergaf zijn gegaan!
En terloops: Als het Hitler-regiem het
cultureele peil van het volk in de kunst zou
verhoogen, dan zou het dat peil toch ook
weer, door andere practijken, neerhalen,
b.v. door de barbaarsche rassen-hetze!
V „Breed" denken
Daar zijn er under ons, die „breed" den-
den.
Werkelijk, die zijn er ook onder ons. Niet
alléén onder de vrijzinnigen.
't Zijn b.v. de jonge vrouwen, die zich
aan de afkeuring van de mode door pas
toors en paters, door de priesters niet wil
len storen.
Dezulken meenen van zichzelf, dat
ze breed denken, maar feitelijk....
denken ze niet, of niet voldoende; anders
zouden ze wel wat dieper over belangrijke
dingen oordeelen.
En mede-katholieken, die zich tegen deze
en dergelijke opvattingen verzetten, wor
den vaak door hen uitgelachen en bespot!
De Paus drukte zich dezer dagen in een
rede zoo sterk uit, dat hij zelfs sprak over
een „martelaarschap" van jonge vrouwen,
die weigeren mede te doen aan de onzede
lijke mode en daarom allerlei vernederin
gen hebben te verduren.
Breed denkt degene in waarheid:
breed die de dingen ziet in volle wer
kelijkheid, dus: in het licht van Gods ken-
baar-gemaakten Aril, in het licht van de
eeuwigheid!
PATER BONA VENTURA
KRUITWAGEN O.F.M.
EERE-DOCTOR DER AMSTERDAMSCHE
UNIVERSITEIT.
De Senaat der Universiteit van Amster
dam heeft in zijn Maandag gehouden zit
ting besloten, het eere-doctoraat in de Fa
culteit der Letteren en Wijsbegeerte te
verleenen aan den zeereerw. Pater Bona-
ventura (F. J.) Kruitwagen O.F.M. te Rot
terdam.
De promotie honoris causa zal plaats
hebben bij gelegenheid van den dies nata-
lis der Universiteit op 8 Januari 1934.
Pater Kruitwagen is een geleerde, zooals
er niet véél zijn.
Niet een geleerde, wiens geleerdheid al
leen bestaat in het eigen bezit van veel
door anderen verworven wetenschap;
iemand, die zelf heeft geleerd, zich heeft
verworven de kennis van wat door anderen
is ontdekt.
Pater Kruitwagen is een geleerde, die
door eigen studie heeft geleerd, wat nog
niet bekend was, wat nog niet was in het
bezit der menschen.
Pater Kruitwagen heeft zich een groote
reputatie verworven door zijn studiën op
het terrein der historie, door zijn studiën
over de incunabelen, vooral als oibliograaf.
Op het uitgestrekte terrein der bibliogra
phic wordt pater Kruiswagen door Ka
tholiek en niet-Katholiek erkend ais een
der besten en bekwaamsten in ons land,
zoo al niet dè bekwaamste.
Pater Kruitwagen is lid van verschillen
de wetenschappelijke vereenigingen, me
dewerker aan verscheidene tijdschriften,
lid van de redactie van j,Collectanea Fran-
ciscana".
Wij ontleenen hier aan een artikel in de
„Maasbode" van vanmorgen:
,,'t Is echter wel merkwaardig, dat deze
geleerde, van wien prof. Brom getuigde,
dat het aantal proefschriften, door zijn
voorlichting mogelijk geworden, dezen
niet-gepromoveerde maakte tot een „pro
motor in de binnenkamer", zelf zich nau
welijks aan het schrijven van boeken ge
waagd heeft. Mogelijk speelde zijn zwakke
gezondheid, die lang-aanhoudend ingespan
nen werk moeilijk maakt, gepaard aan de
geweldige eischen, die hij aan zijn werk
stelt, hierbij een roL
Wij kunnen het echter niet geheel eens
zijn met de meening, zooals zij wel eens is
geuit, dat pater Kruitwagen „betrekkelijk
weinig" in het licht gaf.
Wy hebben voor ons liggen een lijst van
zijn publicatiën van 1901 tot 1930: deze be
vat bijna 300 titels (292 precies)! Het is
ons onmogelijk er ee© greep uit te doen,
maar alleen reeds deze lijst, afgezien van
het wetenschappelijk aandeel in het werk
van anderen, rechtvaardigt meer dan vol
doende het eeredoctoraat, dat de Amster-
damsche universiteit aan dezen Franciscaan
heeft geschonken. Er is in menig artikel
een materiaal verwerkt, waarmede andere
schrijvers een boek zouden hebben gevuld.
Wij -gelooven, dat men aait den wensch en
aan het wetenschappelijk werk van talloos
velen tegemoet zou komen, wanneer dc
voornaamste artikelen van pater Kruitwa
gen in een paar banden gebundeld werden.
Voor wie de werkwijze van dezen geleer
de kent is het haast een raadsel, dat hij
met zyn zwakke gezondheid zooveel pers
klaar heeft gekregen. Want artikelen van
pater Bonaventura mogen op den argeloo-
zen lezer al den indruk maken, dat zij vlot
en als 't ware met één slag op het papier
zijn geworpen zóó prettig laten zij zich
lezen ingewijden weten, hoe zware
eischen deze voor anderen niet gemakke
lijke mentor aan zichzelf stelt: hij aarzelt
niet zinnen en heele artikelen tot twee
driemaal toe om te werken, vooral met .het
doel om duidelijk te zijn".
Pater dr. C. de Wilde schreef dan ook
in de „Studiën" van Juli 1924:
„Een artikel van P. Kruitwagen biedt
steeds een intellectueel genot. Zijn diepe
geleerdheid en uitgebreide belezenheid, zijn
grondige kennis van personen en zaken en
toestanden; zijn scherpe opmerkingsgave
en fijne speurzin, waardoor hij ook uit sinds
lang ontgonnen aderen nieuwe schatten
wee op te delven; zijn gezond en zelfstan
dig oordeel, dat, waar het pas geeft, niet
schroomt van een algemeen gangbare mee
ning af te wijken, zijn pittige schrijftrant,
die voor zijn gedachten steeds de heldere
en juiste uitdrukking vindt, maken de le
zing zijner bijdragen even leerrijk, als aan
genaam".
Pater Kruitwagen is een eenvoudig
mensch, die gaarne, belangeloos en preten
tieloos, iedereen ten dienste staat in aIIpr.
Hij wordt terecht genoemd de geestelijke
vader van veel doctorstitels!
Pater Bonaventura (in de wereld Fran-
ciscus Josephus) Kruitwagen is geboren te
Rotterdam 22 October 1874 uit een Rotter-
damsche familie, die vier zonen schonk aan
de Orde van de Minderbroeders.
PILOOT VIRULY VERGAT DAT HIJ
RESERVE-OFFICIER WAS.
Een verijdeld vraaggesprek voor de
V .A.R.A.-microfoon.
Gisteravond aldus lezen wy in de
„Vooruit" heeft zich in het omroepge-
bouw van de V.A.R.A. tydens de uitzen
ding van het algemeen programma een
incident voorgedaan.
Te 7.10 des avonds zou een vraaggesprek
plaats vinden tusschen den bekenden K.
L.M.-piloot, tevens auteur, Viruly en mr.
P. J. Mijksnaar, over het vliegen tusschen
Holland en Indië.
Te ongeveer zeven uur arriveerde per
auto de piloot, met eenige vertraging, door
dat de commandant hem wees op het feit,
wegen vrywel onbegaanbaa.r had ge
maakt.
Vlak vóór den vastgestelden tijd kwam,
eveneens per auto, mr. Mijksenaar aan, die
ook groote hinder van den ij zei had onder
vonden.
Tezelfder tyd arriveerde een militaire
motorrijder uit het vliegkamp Soesterberg,
die per brief den piloot Viruly berichtte,
dat de commandont hem wees op het feit,
dat de burger-piloot tevens reserve-offi
cier is. Als zoodanig valt hij onder de be
palingen van de Militaire Ambtenarenwet,
die het steun verleenen aan eenige sociaal
democratische organisatie verbiedt. Met
nadruk werd hij voor de gevolgen van een
eventueel overtreden van dit verbod ge
waarschuwd.
De heer Viruly heeft toen van' verdere
medewerking afgezien.
DE SANEERING IN HET BAKKERS
BEDRIJF.
De Centrale Bakkerij commissie meldt,
dat het bericht, dat met 1 Februari a.s. de
saneering in het bakkersbedrijf een einde
zou nemen, niet geheel juist is. Het be
staande contract dient aan de hand van
practische ervaringen gewijzigd te worden.
Ten einde deze wijzigingen te kunnen aan
brengen was het noodzakelijk het be
staande contract op te zeggen. Vandaar
dat deze opzegging door de bakkersorgani
saties tegen 31 Januari a.s. is geschied, en
is echter voornemens het saneeringswerk
krachtig voort te zetten.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Opnieuw contact tusschen Parijs en Ber
lijn. (2de blad).
Nog steeds berichten van bloedige ge
vechten in Spanje.. De beroering neemt
evenwel af. (2de blad).
De Postjager hoopt nog met Kerstmis in
Indië te zijn. (Luchtv., 2de blad).
BINNENLAND.
Pater Bonaventura Kruitwagen O.F.M.
eere-doctor der Amsterdamsche Universi
teit. (1ste blad).
Vergadering van het R.-K. Werklieden
verbond te Utrecht. (1ste blad).
De invoer van zeevisch. (1ste blad)
Het crisis-varkensbesluit (1ste blad).
HARINGVISSCHERU.
Crisis-organisatie aangewezen.
De Minister van Economische Zaken
heeft als crisis-organisatie aangewezen de
Stichting voor de Nederlandsche Haring-
visscherij, gevestigd te 's Gravenhage.
Deze stichting heeft tot doel: le. mede
werking te verleenen aan de uitvoering van
de Landbouw-Crisiswet 1933 en de regee-
ringsmaatregelen tot uitvoering daarvan,
in het bijzonder die ten aanzien van haring;
2e. bevordering van de doeleinden, welke
de Ned er landsche regeering met de door
haar genomen of te nemen maatregelen als
bedoeld onder le, beoogt.
Het bestuur bestaat uit tenminste 7 le
den, die door den minister worden benoemd
en ontslagen. Voor het eerst treden als be
stuurslid op de heer en: A. B. Brouwer te
den Haag; N. Haasnoot te K a t w ij k; S.'
de Hoo, te den Haag; I. J. Hoogendijk te
Vlaardingen; J. Katon te Vlaardingen; M.
J. H. Kiewit de Jonge te den Haag; J. A.
Mulder te Scheveningen; A. Ouwehand
Dzn. te Katwijk; W. Richter uit den Bo-
gaardt te den Haag; A. van der Toorn te
Scheveningen en H. van der Zwan Azn.
te Scheveningen.
Voor de eerste maal treden op als voor
zitter de heer W. Richter uit den Bogaardt
en als directeur de heer Joh. H. Mulder.
Door het bestuur kunnen natuurlijke of
rechtspersonen, die reeders zijn van haring-
dryfnetvisschersvaartuigen, voorzien van
een Nederlandsch letterteeken, als georga-
niseerden worden erkend.
Vanaf heden tot en met 28 December
a.s. is de gelegenheid opengesteld,
aan ons Bureau, Bezorgers in de
stad, en bij onze Agenten, om in
het nummer van 30 December den
gebruikelijken Nieuwjaarsgroet te
plaatsen. De prijzen dezer Adver
tentiën zijn a contant
14 regelsf0.50
5-8 1
9-12 „1.50
13—16 2.—
DE ADMINISTRATIE
Ondergeteekende verzoekt plaatsing van den onderetaanden NIEUWJAARSGROET in
in het nummer van 30 December van De Leidsche CourantPapengracht 32, Leiden
S.v.p. duidelijk met potlood invullen