EIERBRIKETTEN
WILLEM SOPHIA
Als 't straks weer wintert
DONDERDAG 7 DECEMBER 1933
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 1
HET RIJKSDAGBRANDPROCES.
HET EINDE VAN HET GETUIGEN
VERHOOR.
Van der Lubbe is toerekenbaar.
Na de pauze in de zitting van gisteren
van het Rijksdagbrandproces werd de me
dische deskundige dr. Bonhöffer uit Ber
lijn gehoord, die verklaart dat er geen twy-
fel bestaat over de toerekeningsvatbaar
heid van v. d. Lubbe. Het betreft hier een
mensch die neigt tot disciplinaire vergry-
pen en wiens bewustzijn verengd is door
een communistischen gedachtengang. Hij
heeft daardoor een zekere zucht zich te
laten gelden. Van der Lubbe's houding in
het begin van het proces wijst op een toe
stand van bewuste terughouding, die nog
gecompliceerd werd door een lichamelijken
zwakte-toestand, gevolg van het onderzoek
in Berlijn.
De deskundige komt dan tot de conclu
sie, dat er geen reden is om aan te nemen,
dat v. d. Lubbe bij het bedreven van zijn
daad geestesziek was.
De president vraagt den deskundige hoe
hij de plotselinge verandering in de hou
ding van v. d. Lubbe gedurende het pro
ces kan verklaren. Wekenlang heeft be
klaagde apathisch met voorover gezakt
hoofd gezeten en op een goeden morgen
is hij onverwachts in rechte houding ver
schenen en heeft toen ook zijn woordje ge
daan.
De deskundige antwoordt, dat de houding
van v. d. Lubbe niet die is van een geestes
zieke. Men kan ook niet spreken van vein
zerij in den gewonen zin. De bewust afwij
zende houding en trotsche reactie, die hij
gedurende het vooronderzoek nu en dan
vertoonde, heeft spr. gedurende de eerste
weken van de openbare behandeling van
het proces voortdurend waargenomen.
De rechter Rusch vraagt, of niet de we
kenlang door v. d. Lubbe aangenomen hou
ding om te zitten met diep gebogen hoofd
zoo inspannend voor hem is geweest, dat
hij die plotseling niet meer kon volhouden
en daarom een rechte houding heeft aange
nomen.
De deskundige meent, dat dit deels wel
juist is.
Dr. Zutt, privaat-docent te Berlijn, voegt
aan de verklaring van professor Bonhöffer
toe, dat bij de houding van v. d. Lubbe een
zeer begrijpelijk verloop te constateeren is.
Alles, wat zich in hem heeft afgespeeld, is
niets anders dan de reactie van een onge
woon mensch op een geheel ongewone si
tuatie. Niets heeft zich by het vooronder
zoek voorgedaan wat tot onoplosbare raad
sels in de houding van beklaagde aanlei
ding gaf. Hij twijfelt niet aan de toereke
ningsvatbaarheid van v. d. Lubbe ten tijde
van het plegen der daad.
Ook „Obermedizinalrat" dr. Schetz uit
Leipzig is van meening, dat de toestand van
beklaagde gedurende het proces in wezen
een verdedigende houding was. De veran
dering van die houding op 23 November
is eenvoudig te verklaren uit het feit, dat
hij een andere verdedigende houding heeft
aangenomen. Ongetwijfeld was v. d. Lub
be ten tijde van het plegen van de daad
toerekeningsvatbaar.
Hij is ook thans toerekeningsvatbaar en
geestelijk volkomen gezond.
Het poetsmiddel brandt niet.
Vervolgens werden gehoord de rijksdag-
inspecteur Scranowitz en de brandweer-
deskundige dr. Schatz omtrent de ontvlam
baarheid van het poetsmiddel „Sangajol".
Getuige Scranowitz verklaart, dat van
bedoeld poetsmiddel maar zeer weinig ge
bruikt werd. Voor het laatst zijn de tafels
en stoelen in de plenaire zittingszaal in
den herfst van 1931 geboend. (Vroolijk-
heid).
Dr. Schatz verklaart dat de opvatting,
dat zich bij het geregelde gebruik van
„Sangajol" een laag vormt, welke door een
vlam in brand zou vliegen, als onhoudbaar.
„Uit proeven, welke wij genomen hebben",
aldus getuige, „is gebleken, dat van „San
gajol", op eikenhout uitgegoten, reeds na
3J4 uur bijna niets meer te bespeuren is;
er is zeker dan niets meer overgebleven
dat gas kan vormen.
Het is onmogelijk met een lucifer of een
kaars dergelijk geprepareerd hout in brand
te steken. Vast staat, zoo zegt dr. Schatz,
en dat stel ik met zekerheid vast, dat in Je
plenaire zaal een zeer aanzienlijke hoeveel
heid brandbare vloeistof verbrand is. Het
geheele verloop van den brand getuigt
daarvan. Ik blijf onveranderd bij mijn op
vatting. Ik heb geen theorieën opgesteld,
doch myn rapport berust op. positieve fei
ten.
De deskundige demonstreert vervolgens
voor de groene tafel dat het boenmiddel
„Sangajol" niet zoo bijzonder brandgevaar
lijk is. Hij overgiet ruwe en gebeitste eiken
houten stokjes met „Sangajol" en houdt
deze boven een kaarsvlam. Het hout vat
geen vuur. Het boenmiddel zelf brandt
slechts kort, met rustige, kleine vlammen.
De procureur-generaal dr. Werner ver
zoekt dan dr. Schatz te mogen hooren in
zijn kwaliteit van schriftkundige. Het O.
M. wil weten of de handteekening „Peter",
die gesteld was op de quitantie die bij Po-
poff is gevonden, door Popoff zelf geschre
ven kan zyn, of afkomstig is van den als
getuige gehoorden Werner Hirsch. Dr.
Schatz kan geen beslist antwoord geven,
waarop president Bünger hem verzoekt
nogmaals een nauwkeurig onderzoek
daarnaar te doen en zijn rapport uit te
brengen voordat de pleidooien beginnen.
Nog eenige getuigen worden gehoord,
die echter niets belangrijks te vertellen
hebben.
Volgende zitting 13 December.
President Bünger verklaart dan, dat het
getuigenverhoor geëindigd is, wanneer er
tenminste geen verzoek gedaan wordt om
nog meer getuigen te hooren. Advocaat ir
Sack zegt, dat hy en de verdachte Torgler
afzien van elk verder verzoek om getuigen
te hooren. De rechters gaan dan in raadka
mer om te beslissen wanneer de pleidooien
gehouden zullen worden. Na langdurige
beraadslaging deelt de president dan me
de, dat het onderzoek gesloten is, op hel
rapport, dat dr. Schatz nog zal uitbrengen,
na. Dit rapport zal uitgebracht worden vóór
de pleidooien. De zitting wordt dan ver
daagd lot Woensdag 13 December des mor
gens te 10 uur.
BINNENLAND
BACON-ZOUTERS KRUGEN MINDER
VERGOED.
De wijzigingen in hun contract met de
Crisisvarkens-Centrale.
Otmrent de wijzigingen in het contract
tusschen de Ned. Crisis-varkens-centrale en
de bacon-zouters verneemt de „Telegraaf"
het volgende:
„De vergoeding van ƒ1.75 per 100 K.G
bacon wordt verlaagd tot een bedrag, va~
rieerend tusschen S 1.65 en 1.35 al naar
gelang van het aantal geslachte dieren. De
schaal waarnaar deze vergoeding wordt
vastgesteld ziet er als volgt uit: tot 300
beesten per week 1.65, van 301 tot 600
beesten 1.55, van 601 tot 1000 beesten
1.45, boven de 1000 beesten 1.35. Deze
prijzen gelden dus voor bacon per 100 K.G.
Voor het versche vleesch zijn de vergoe
dingen gekoeld 0.85 en ongekoeld 0.70
per 100 K.G.
In die vergoedingen zyn de kosten van
stoom, kracht, koeling alsmede die, ver
bonden aan het merken der varkens en bij
de bacon bereiding die van het branden der
varkens, inbegrepen.
De getallen uit de schaal gelden niet al
leen voor bacon-varkens, doch ook, als
varttens geslacht worden, voor verseh
vleesch. Dat wü dus zeggen, dat als 200
varkens geslacht worden voor bacon en 101
voor versch vleesch, de fabrikant dan toch
voor zijn bacon vergoeding in de tweede
klasse komt.
Het totaal van de wekelijksche slachtin
gen wordt per 3 maanden verrekend. De
cijfers uit de schaal zijn dus gemiddelden.
Ook de vergoeding gebaseerd op het per
centage, dat iemand vroeger in aanvoer
gehad heeft, is teruggebracht en wel van
1.tot 0.50 per 100 K.G. uitgevoerd
bacon en 40 cent per 100 K.G. uitgevoerd
versch varkensvleesch.
Het totale bedrag, dat uitgekeerd zal
worden zal niet grooter mogen zijn dan de
gemiddelde totale uitvoer in de jaren 1927
tot 1930. Ook krijgt een baconbereidcr niet
meer betaald dan het bedrag waarmede in
de verlies- en winstrekening over de la
ren 1927 tot 1930, de dekking der vaste kos
ten is overschreden.
De overige bepalingen van het contract
die in hoofdzaak technische uitvoering be
treffen zijn vrijwel gelijk gebleven. Ver
melding verdient nog een wijziging in de
rentevergoeding. Volgens het oude contract
werd een rentevergoeding van 5 procent
over het eigen kapitaal en de werkelijke
rente van vreemd kapitaal betaald (de
Centrale heeft immers als het ware de ge
bouwen en de outillage der fabrieken over
genomen).
In het nieuwe contract wordt thans 4 pro
cent betaald over het eigen kapitaal en
de werkelijke rente over het vreemde tot
een maximum van 5 procent.
De afschrijving op terrein is vervallen.
Van de salarissen, die onder de vaste kos
ten vallen, zal niet meer betaald worden
dan in de periode Juli 1931 tot en het 30
Juni 1932, met dien verstande, dat van sa
larissen boven de 3000.— over het meer
dere van dat bedrag 15 procent wordt afge
trokken".
EERVOL ONTSLAG AAN KLOOSTER
LINGEN?
De schoolbesturen moeten vr*j blijven,
zegt de minister.
In zyn Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer zegt minister Marchant, dat
het geven van bindende voorschriften, wel
ke de schooioesturen zouden heboen in acnt
te nemen bij hun ontslag van onderwijzers
wegens opheffing hunner betrekking in
dezen zin, dat daarby in de eerste plaats
in aanmerking zouden moeten komen de
leerkrachten „die een bindende gelofte
hebben afgelegd" naar zijn meening in
strijd is met de vrijheid, welke aan de
schoolbesturen behoort te worden gelaten.
Bovendien zou door het hier bedoeld voor
schrift het aantal moeilijk herplaatsbare
wachtgelders tot schade van 's Rijks kas
worden vergroot. Om deze redenen kan
een wetsvoorstel, als waarop sommige Ka
merleden in dien zin hadden aangedrongen,
niet van hem worden verwacht.
STEUNREGELING EN GROOTE
GEZINNEN.
In verschillende plaatsen wordt thans de
loonnorm, welke als maatstaf dient voor
de uitkeering krachtens de steunregeling,
verlaagd. Daar in de steunregeling is be
paald, dat niet meer dan 65 pet., in sommige
gevallen 70 pet. van het loon mag worden
uitgekeerd, heeft dit tengevolge, dat de
groote gezinnen met niet-verdienende kin
deren daarvan de dupe worden.
Daar de uitkeeringsnormen dezelfde blij
ven, krijgen gezinnen, alléén bestaande uit
man en vrouw, of gezinnen met één of twee
UNIVERSITEIT
DE THEOLOGISCHE FACULTEITEN.
In „De Nederlander" van 2 December le
zen wij: dat „het bericht de ronde deed, dat
minister Marchant voornemens zou zijn om
een der beide theologische faculteiten, óf
die te Utrecht, óf die te Leiden op te hef
fen, omdat minister Marchant naar meer
bezuiniging toe wil op het gebied van het
Hooger Onderwijs en hij van oordeel is.
dat de theologische opleiding niet van
Staatswege behoort te geschieden, doch
moet uitgaan van de Kerk, waarbij hij zien
denkt den vorm van seminair onderwya.
„Van officieele zijde wordt echter me
degedeeld, dat de berichten over voorne
mens van de Regeering omtrent de voor
ziening in eenige vacature in een der theo
logische faculteiten, zoowel als omtrent
een reorganisatie van deze of andere fa
culteiten, van eiken grond ontbloot zijn.
Ten aanzien van deze voornemens staat
niets vast". Tot zoover „De Nederlander".
Naar aanleiding daarvan schrijft men
aan het „Handelsblad":
Er staat niets vast. Dus is alles wat.
in dezen zin staat nog mogelijk. En
dat staat in „De Nederlander", die
nauw contact heeft met de Regeering.
Dat staat in het Chr. Historisch dag
blad, in plaats van, wat men verwach
ten zou: van niet-vervulling van de
vacature in de theol. faculteit is na
tuurlijk geen sprake, evenmin als van
opheffing der theol. faculteit aan de
Leidsche universiteit.
Er staat niets vast. Dus óók niet, dat
de regeering, die wij gaarne onze „na
tionale regeering" noemen zóó anti-na
tionaal zou doen!
En zouden Universiteit en Kerk on
der zulk een oekase van een minister
zwygen?
Wij weten, natuurlijk, niet, of de „Kerk"
d.w.z. een deel der Protestantsche kerk
genootschappen, dat hierbij betrokken is
zal zwijgen.
Wel weten we, dat de Katholieke Kerk
zwygt, wijl z y voor haar aanstaande
geestelijkheid zelf de opleiding, de „theol.
faculteit" moet bekostigen!....
kinderen, dezelfde steunbedragen uitge
keerd, terwjji de groote gezinnen thans
vaak niets méér ontvangen dan de kleine
gezinnen, daar zij anders boven het maxi
mumpercentage zouden komen.
Het R. K. Werkliedenverbond verzocht
den Minister van Sociale Zaaen in deze
moeilijkheden te voorzien, door te bepalen,
dat aan groote gezinnen met niet-verdie
nende kinderen uitgekeerd zou mogen wor
den tto bijv. 90 pet. van het vroeger ver
diende loon.
Daardoor zou tegemoet gekomen worden
aan den nood dér groote gezinnen, zonder
dat daaronder de kleinere gezinnen lijden,
welke laatste de thans aan hen uitgekeer
de bedragen dringend noodig hebben.
Het R. K. Werkliedenverbond ontving
op dit verzoek van den Minister de mede-
deeling, dat hij vooralsnog niet kan beslui
ten de percentages, genoemd in artt. 8 en
19 der steunregeling, voor groote gezinnen
met niet verdienende kinderen in het al
gemeen te verhoogen.
Hij is echter bereid in gevallen, dat het
steunbedrag ontoereikend is voor het le
vensonderhoud van een groot gezin, eenige
verhooging van de bedoelde percentages
toe te staan, na ontvangst van een gemoti
veerd voorstel van het betrokken gemeen
tebestuur.
ARBEID IN WASSCHERIJEN EN
STRIJ KINRICHTINGEN.
De minister van sociale zaken heeft
goedgevonden aan hoofden of bestuurders
van wasscheryen en strykinrichtingen in
alle gemeenten des Rijks te vergunnen,
dat gedurende het tijdvak van 27 Decem
ber 1933 tot en met 6 Januari 1934 in hun
onderneming door de aldaar werkzame ar
beiders in afwijking van het bepaalde in
de artikelen 23 en 24 der Arbeidswet 1919,
arbeid wordt verricht.
Voor de regeling zie men de Staatscou
rant van gisteravond, no. 238.
WISKUNDE-PROFESSOR TE UTRECHT.
By K. B. is benoemd tot gewoon hoog
leeraar aan de Rijksuniversiteit te Utrecht
in de faculteit der wis- en natuurkunde om
onderwijs te geven in de plantkunde dr. V.
J. Koningsoerger, directeur van het proef
station voor de suikercultuur te Pasoeroean
in Indonesië.
MARKTBERICHTEN
LEIDEN, 6 Dec. Groentenveiling. Per
100 stuks: bloemkool I f 4.809.90, bloem
kool II f 1.504.00, roodekool f 1.705.80,
savoyekool f l.?05.40, groenekol f 1.10
3.40, pieterselie f 1.705.00, prei f 2.80
6.30, kropsalade f 0.502.50, selderie f 1.80
4.50, knolselderie f 1.003.40, wortelen
f 2.80—8.00, per 100 kg.: kroten, gek. f 4—8
witloof f 3—22, boerenkool f 1.806.00, uien
f 1.002.80, wortelen f 1.005.50, spruiten
I f 817, spruiten II f 1.507.00, andijvie
1547 cent per kist.
6 Dec. Melkveiling. week van 10 tot
en met 16 Dec. Consumptiemelk le klas
f 6.75, 2e klas f 6.50, 3e klas f 6.25, industrie-
melk f 5.20—5.50.
BODEGRAVEN, 6 Dec. Eierenveiling.
Aanvoer 5567 stuks: kippeneieren, wit
f 5.605.9,0, bruin f 5.806.00, kuikeneleren
f 4.005.10, eendeneieren f 4.104.20 per
100 stuks, kippen 5585 cent per stuk.
DELFT, 6 Dec. Varkens. Aanvoer 60 stuks
Prijs 36, 38 en 39 cent per kg.
vraagt ook Uw kachel iederen dag
haar deel. Nu - in deze tijden
is iedere bezuiniging U welkom.
Bezuin'g ook op Uw brandstof:
neem betere Eierbriketten Willem
Sophia Eierbriketten. Die liggen
langer ze geven daarom meer
warmte voor den prijs en door
de zuivere samenstelling van
deze brandstof
grootste i
Wilton Sop
den met
briketten
goed op de
ieder eitje* Dat is Uw g a ran tie I
„WILLEM-SOPHIA." Eieren zijn verkrijgbaar bij onderstaande
Brandstoffenhandelaren
LEIDEN:
Carl Brandse, Hansenstraat, Tel. 693
Fa. K. T. Caron, Haagweg 15, Tel. 105
C. A. van Dorp, Heerensingel 7, Tel. 988
A. Geertsma, Lage Rijndijk 10B, Tel. 1728
J. Geertsma, St. Jacobsgracht 26A, Tel. 1214
Fa. A. J. van Haasteren, Oude Rijn 91, Tel. 633
H. Mulhemeyer, Oranjegracht
C. Osinga, Kraaierstraat 19, Tel. 556
Fa. J. Th. Perquin Zn., Breestraat 45, Tel. 152
Fa. Wed. van der Wilk, Kruisstraat 37
W. Wendt, Doezastraat 18, Tel. 2948
OEGSTGEEST:
H. de Roode, Geversstraat 8, Tel. 1536
RIJNSBURG:
Gebr. Noort
NOORDWIJK AAN ZEE:
L. Hazenoot, Tel. 310
VOORSCHOTEN:
A. Zwaan, Rijndijk 156
VEURL'DAM, 6 Dec. Vrije veiling.
Op de heden gehouden vrije veiling in café
„Het Eiland" werden aangevoerd: 11817
kippeneieren f 3.256.25 per 100 stuks, kip
pen 5080 cent, eenden 5070 cent, konij
nen f 0.302.85 en duiven 1017 cent per
stuk.
KATWIJK a. d. RIJN, 6 Dec. Groenten-
veiling. Per 100 stuks: roodekool f 2.70
4.40, gelekool f 3.304.00, groenekool f 1.30
2.20, per 100 kg.: uien f 2.0Q2.30, peen
f 3.25—4.50, spruiten f 10—14.
LOOSDUINEN, 6 Dec. Melkveiling. Op
de heden gehouden melkveiling werd van
145 aanvoerders verkocht, om in de week
van 11 tot 18 Dec. dagelijks te leveren 24300
liter melk. Prijs af boerderij f 6.75, melk
voor industrie f 5.505.70 per 100 liter.
BOSKOOP, 6 Dec. Bloemenveiling.
Rozen per bos van 10 stuks: Golden Ophe
lia 2040 cent, Hadley 80120 cent, Clau
dius Pernet 80140 cent, Columbia 80150
cent, Butterfly 70—120 cent, Wilh. Kordes
100170 cent, Rosalandia 80—120 cent, Flo-
rex 5080 cent, Phoebe 80140 cent, Chas.
P. Kilham 5080 cent, Edith Helen 150—
220 cent, Aug. Noack 80130 cent, Else
Poulsen 4070 cent, Ingar Olson 3045
cent, Steward 3046 cent, Briarcliff 3050
cent, Chrysanten grootbloemig 6090 cent,
idem tros 1525 cent en Pernetia 1525
cent.
KOUDEKERK (RIJNDIJK) 6 Dec.
Eierenveiling. Aanvoer 1400 stuks. Prijzen:
kippeneieren f 6.307.00, kuikeneieren
f 5.105.60 en eendeneieren f 4.504.60 per
100 stuks; boter 6165 cent en kaas 25—27
cent per pond, kippen 3050 cent, hanen 85
cent en konijnen f 0.801.20 per stuk.
VAN ROMMELZAK EN HOBBELT JE.
51. Vertel eens wie ik ben. Nou, dat hoef
de Jan den rakker geen tweemaal te zeg
gen. Hij sprong naast Jan op het stalletje
en zei: „Dames en Heeren, dit is Jan Rom-
melzak. Mis, roept Jan nu, terwijl hij hem
een klap op zijn wang geeft. Jij weet het
niet, ik ben de tandarts.
52. De tandarts! Er gaat nu een gemom
pel op door de menigte. De een voelt plot
seling kiespijn, de ander tandpijn en zoo
grijpt plotseling menigeen naar zijn wang.
Nu neemt Jan .weer het woord. Kijk eens
hier menschen. Kiespijn is een raar en naar
iets, wat je beter niet kunt hebben.
