25ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
EEI^ STAD IN CIJFERS
VRIJDAG 24 NOVEMBER 1933
No. 7669
2)e ££id&di4(3oii/KMtf
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toornitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
£>y onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS EEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 3U woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
Grepen uit de Leidsche
begrooting voor 1934
Het zal nog wel verscheidene weken du
ren voordat de gemeentebegrooting door
den Raad in behandeling zal worden geno
men en de jaarlijksche zondvloed van wel
sprekendheid zich over onze hoofden zal
uitstorten. De concept-begrooting voor het
dienstjaar 1934 is reeds eenigen tijd gele
den door B. en W. aangeboden en is ver
vat in een lijvig boekdeel van ongeveer 340
bladzijden, ongerekend de 21 bijlagen.
Het lezen ervan is ongetwijfeld een
leerrijke bezigheid, al kunnen wij ons in
denken, dat er aangenamere lectuur be
staat.
Bij het doorbladeren van al die hoofd
stukken van den gewonen dienst en van
den kapitaaldienst (er zijn 16 hoofdstuk
ken) onderverdeeld in paragrafen en eeni-
ge honderden volgnummers, komt wel sterk
de gedachte naar voren, dat het besturen
van een stad, zelfs van een stad als Lei
den, die bij het begin van dit jaar „slechts"
72.058 inwoners telde, lang geen eenvoudige
zaak is. Er wordt gegoocheld met cijfers,
die bijna bij elKen post vier, vijf of zes
getallen beloopen en het einde wordt ge
vormd door miilioen-bedragen.
Cijfers zijn over 't algemeen een vrij
dorre en onappetijtelijke lectuur, doch zij
kunnen in al hun nuchterheid toch dik
wijls welsprekend zijn.
Zoo lezen wij, dat de inkomsten en uit
gaven van den gewonen dienst beide be
dragen 9.183.834.en van den kapitaal-
dienst ƒ6.245.041.Hier zeggen de eind
bedragen ons iets omtrent de enorme be
dragen, waarom het hier gaat,-maar meer
nog spreekt het feit, dat inkomsten en uil
gaven elkander dekken, dat m.a.w. de be-
grooting sluitend is. Dat is in dezen tijd
van tekorten een prestatie, welke niet te
onderschatten is. De tijding, dat het den
wethouder van financiën gelukt was de
begrooting te doen kloppen, en dat wel
zonder belastingverhooging, bereikte ons
op den vooravond van 3 October. Het is dus
thans geen nieuwtje meer, maar nu wij
het in cijfers voor ons zien, willen wij het
toch nog even naar voren brengen.
De opbrengst der diverse belastingen
wordt dit jaar geschat op rond 1 y. mil-
lioen, waarvan o.a. de personeele belasting
geraamd wordt in hoofdsom en opcenten
op 550.000; de 50 opcenten op de vermo
gensbelasting op 40.000; de 80 opcenten
op de hoofdsom der gemeentefondsbelas
ting op rond 374.000; de vermakelijkheids
belasting op 67.500. Hierby is niet in re
kening gebracht de uitkeenng uit het Ge
meentefonds. Deze staat apart vermeld on
der hoofdstuk II (Algemeen Beheer) met
een bedrag van 1.111.249.Dit bedrag
zuilen wij echter niet ontvangen, daar de
regeering van plan is een korting op de
uitKeering uit het Gemeentefonds toe te
passen, ciat ons althans over het jaar
1934 de som van 133.611.zal kos
ten. Zoodra het desbetreffende wetsont
werp wet zal zijn geworden, is derhalve
onze begrooting niet sluitend meer en zul
len nieuwe bezuinigingen en versoberingen
gevonden dienen te worden, om het door
het Rijk gegraven gat weer te dichten.
Lukt dat niet, dan zal de Reserve moe
ten worden aangesproken, een potje, dat
nog een half miilioen zwaar is.
Up velerlei gebied is reeds belangrijk
bezuinigd. Noemen wij bijv. slechts de uit
gaven voor het onderwijs, welke met een
halve ton zijn teruggedracht. De uitgaven
voor het openbaar lager onderwijs zijn dit
jaar geraamd op 646.502, waaronder be
grepen zijn: openb. gewoon 1. o., vervolgon
derwijs, uitgeoreid 1. o., buitengewoon 1.
o. en vooroereidend 1. o. Dezelfde soorten
l.o. van het bijzonder onderwijs zuilen de
gemeente in 1934 te staan komen op
i 437.656.
Een van de grootste posten vormt het
hooxdstuk der ondersteuning van behoef -
tigen en werkloozen. Voor de ondersteu
ning van behoeftigen is een som uitgetrok
ken van 945.520, dat is 71.611 meer dan
voor 1933 was geraamd, en voor de wert-
loozensteun is 774.755 gereserveerd ofwel j
ƒ222.043 meer dan voor 1933.
Als men deze uitgaven eens vergelijkt
met de netto opbrengst der gemeentelijke
belastingen, dan blij Kt, dat bijna het ge- j
heeie guneen celijke inkomen, uit die be
lastingen verkregen, moet worden aange-
wend om deze steunuitgaven te bestrij
den. i
Gelukkig kunnen wij in Leiden beschik
ken over de winst van de Gasfabriek en
BINNENLANDSCHE ZAKEN
ZOMERTIJD ZEDEN
VERWILDERING
DEN HAAG, 23 November.
Reeds gisterenmiddag heeft de Kamer
een aanvang gemaakt met de behandeling
van de begrooiing van Binnenlandsche
Zaken. Tegelijkertijd werd aan de orde ge
steld het initiatief-voorstel van den anti-
revolutionairen afgevaardigde van den j
Heuvel en den christelijk-historischen heer
Bakker tot afschaffing van den zomertijd, j
Het was niet voor de eerste maal, dat een
dergelijke poging werd ondernomen: de j
Eerste Kamer heeft in het verleden reeds
tweemaal een poging m diezelfde richting
verijdeld. Indien het niet te wijds klonk
zou men kunnen spreken van een anti
these tusschen het platteland en de sta-J.
De boeren zijn uit hoofde van hun bedrijf
nu eenmaal geporteerd voor den zonnetijd,
de stedelingen zien hun zomerdagen, die
toch reeds zoo spaarzaam zijn, gaarne met
een uur verlengd. Bij de behandeling van
dit onderwerp bemerkt men eigenlijk pas
goed de afwezigheid van boer Braat, d'e
hiervan zijn „topic" had gemaakt. Zooals
bekend genieten wij nu reeds *18 jaren ae
zegeningen van dezen kunstmatigen tijd
en het valt niet te ontkennen, dat men zich
ook te plattelande langzamerhand bij den
nieuwen toestand heeft aangepast. De so
cialist van der Waerden meende, dat
de scherpe kanten van deze zaak waren
afgesleten. Tegen deze voorstelling rich) te
zich echter de katholieke agrarische spe
cialiteit baron vanVoorsttotVoorst,
die er op wees, dat de last van den zomer
tijd nog steeds onverminderd op het plat
teland rust. Bovendien heeft deze tijd tot
gevolg, dat de plattelandskinderen slaap
te kórt komen, bijgevolg 's ochtends met
naar de H. Mis gaan en op school weinig
oplettend zijn. Om deze reden zijn dan ook
vele geestelijken tegen den zomertijd.
De verdediger van de initiatiefwet, de
heer van den Heuvel, merkte op, dat
men het niet moest voorstellen, dat het
platteland na al den steun, die reeds door
de stad aan den landbouw was verleend,
ook wel eens iets terug mocht doen. De
steun aan den landbouw toch was gege
ven in het algemeen belang en een regeling
van den tijd moest eveneens in het alge
meen belang zijn. Dr. van der Waerden
heeft beproefd een tusschenstandpunt te
formuleeren in een motie, waarin werd
voorgesteld 's zomers den midden-Europee-
schen tijd en 's winters den West-Epropee-
schen tijd te volgen. Minister de Wilde
mengde zich uiteraard niet in de discus
sies, zooals dat bij de behandeling van een
initiatief-voorstel te doen gebruikelijk is.
De motie-van der Waerden werd door de
Kamer aanvaard met 46 tegen 29 stemmen,
waarna de heer van den Heuvel schorsing
vroeg van de behandeling van zijn initia
tief-voorstel. Het woord is nu voorloopig
aan de Regeering.
De begrooting van Binnenlandsche Zaken
geeft steeds aanleiding tot het aansnijden
van heele reeksen van de meest uiteenoio-
pende wetsontwerpen. De kwestie van de
toenemende zedenverwildering, die reeds
bij de begrooting van Justitie ter sprake
was gekomen, werd ook hier wederom op
van de Electriciteitsfabriek, welke resp.
een batig saldo van 3en 9 ton in het laatje
brengen.
Dat deze inkomsten broodnoodig zijn,
wordt reeds duidelijk, als wij nog een paar
sprekende cijfers noemen.
Voor de openbare veiligheid is een uit
gave van ongeveer 6% ton benoodigd; de
volkshuisvesting levert een nadeeiig slot
op van rond ƒ85.000; de post openbaie
werken een nadeeiig slot van 4 ton; het
hoofdstuk Handel en Nijverheid laat een
tekort zien van 1 y2 ton; de reinigings- en
ontsmettingsdienst 2'/- ton. Voor school-
kindervoeaing en schoolkinderkleeding is
een bedrag van ƒ43.500 uitgetrokken.
Voor degenen, die zoo diKwijls klagen
over den slechten slaat van de Leidsene
keien, zij het cijfer van 117.425, dat nu
is voorgedragen voor het ondernoud van
straten en pleinen, ter overweging aanbe
volen.
Een andere post, waaraan men niet zoo
gauw zou denken, maar die toch nog aar
dig kan oploopen, wordt bijv. gevormd
door de kosten van ziekenverpleging van
on- en minvermogenden. De kosten voor
de onvermogenden worden geraamd op
oO.OUO, die voor de minvermogenden op
36.000.
Dit zijn slechts enkele grepen uit de
paar honderd bladzijden met cijlers en ge
tallen, waaruit de Leidsche Begrooting 1934
bestaat, maar er blijkt wel uit, dat regee- J
ren voor een groot deel bestaat uit rekenen
en nog eens rekenen, vooral in dezen tijd.
het tapijt gebracht. Uiteraard zal zich op
dit terrein steeds verschil van opinie blij
ven voordoen. Bij de behandeling van een
dergelijk onderwerp komt de reeds lang
doodgewaande antithese weer zoo gemak
kelijk om den hoek gluren. Naast de prin-
cipieele houding, die anti-revolutionairen,
chr.-historischen en katholieken op dit
terrein aannemen, staat de goedpratende en
duldende houding van links. Zwaaide de
heer Zij ls tra (A.R.) den minister lof
toe voor zijn bekende circulaire inzake de
publieke zedenontaarding, daarin gevolgd
door den heer Teulings (R.K.), de heer
Wendelaar V.B.) liet duidelijk door
schemeren, dat hij van een ingrijpen van de
Overheid op dit terrein maar weinig voel
de. O, natuurlijk, uitwassen worden door
hem wel afgekeurd; maar.... zijn deze
inderdaad aanwezig?! Zou iemand in ge-
moede willen beweren, dat, wat zich in den
afgeloopen zomer heeft afgespeeld op
strand en badplaatsen iets te maken heeft
met gezondheid en sport. Hier is sprake
van volksvergiftiging en speciaal in het
belang van de opgroeiende jeugd behoort
daartegen zoo krachtig mogelijk te worden
.opgetreden.
De heer Schaepman (R.K.) wees op
de aanwezigheid van fascisten in de bur
gerwacht, ondanks het verbod van den vo-
rigen minister Jhr. Ruys de Beerenbrouck.
De heer Lingbeek (Herv. Geref.) toon
de zich beducht voor de katholieke burge
meesters-benoemingen. Deze neer meent
nog altijd wij verwijzen hem naar de
jongste Volkstelling dat wij ons be
vinden in een „Geuzenland". De heer
Teulings (R.K.) beval een wijziging
van de Kieswet aan om kleine belangen-
groepjes te kunnen treffen.
Heel veel andere onderwerpen werden
nog aangestipt, die wij allen wel weer te
rug zullen vinden in het antwoord van den
Minister.
Mej. An nie M eij-er (R.K.) vroeg nog,
wat de minister dacht te doen in gevallen
als zich te Rotterdam heeft voorgedaan. De
raad verwierp daar een door B. en W.
voorgestelde verordening, die het zich ver-
toonen in onwelvoeglijke kleeding ver
bood. Men bedenke hierbij, dat Hoek van
Holland een onderdeel van Rotterdam
vormt. Anders zou het verband wat moei
lijk te ontdekken zijn. Inderdaad meenen
wij, dat er aanleiding bestaat voor deze
vraag. En nu kome men weer niet aandra
gen met die hooggeroemde autonomie. Ook
wij achter gemeentelijke zelfstandigheid
een groot goed, maar alleen indien daar
geen misbruik wordt gemaakt.
Vrijdag zal de minister zijn rede, die
hij vandaag met een enkel woord begon
nen is, voortzetten. In de avondvergadering
van gisteravond is de behandeling van de
begrooting van Justitie voortgezet, waarop
wij nog terugkomen.
STRENGERE ORDE IN DE
TWEEDE KAMER.
INITIATIEF-VOORSTEL-AALBERSE.
Bij de Tweede Kamer is een wetsont
werp van de heeren Aalberse c.s. ingediend
tot wijziging van het reglement van orde
voor de Kamer. Naar de meening der voor
stellers bevat dat reglement een ernstige
leemte, doordat verwijdering van een lid
slechts kan plaats hebben, nadat de Kamer
daartoe heft besloten. De voorgestelde
nieuwe bepalingen beoogen in de eerste
plaats daarin te voorzien.
Voorts willen de voorstellers doen ver
vallen de bepaling, dat de voorzitter een
lid, dat beleedigende uitdrukkingen bezigt
of de orde verstoort, eerst tot de orde moet
roepen. Het op eenigerlei wijze blijk geven
van instemming met onwettige handelin
gen zou reeds een voldoenden grond moe
ten vormen voor het ontnemen van het
woord.
Men wil ook de bepalingen schrappen,
dat voor de eerste maal slechts verwijde
ring voor een dag mogelijk is. Verder willen
de voorstellers verwijdering mogelijk ma
ken van de leden, die zich aan beleedigend
of ontoelaatbaar optreden schuldig maken,
zelfs bij wijze van interruptie, ook al kan
in den eigenlijken zin van het woord niet
van verstoring der orde gesproken worden.
Ten slotte wil men uen voorzitter de be
voegdheid geven te gelasten, dat in het of
ficieel verslag een door hem aan te wijzen
deel van de rede van een verwijderd lid
niet zal worden opgenomen.
KORTER ARBEIDSTIJD VOOR
CHAUFFEURS.
Bij de behandeling van de begrooting
van justitie is door den heer Duys er op
gewezen, dat met het oog op het schrikba
rend toenemen van verkeersongelukken
ook vooral moet worden opgetreden, wan
neer er geen ongelukken gebeuren.
De „Gelderlander" schrijft het hiermede
volkomen eens te zijn en bepleit in ver
band hiermede ook het instellen van een
arbeidstijd voor chauffeurs:
„In dit opzicht komen we nog even terug
op het instellen van een arbeidstijd voor
chauffeurs. Lezen we niet vooral in de zo
mermaanden bij herhaling van bestuurders
van autobussen, die zelfs twaalf en meer
uren achtereen dienst deden? Als dan zulke
menschen overspannen worden en verkeer
de stuurmaatregelen nemen, aan wie dan de
schuld?
De regeling van deze zeer dringende zaak
kan niet langer wachten. We hebben een ar
beidswet, welke den werktijd regelt voor
allerlei bedrijven, waarbij geen menschen-
levens op het spel staan. Bij het autobedrijf
is dit wel het geval. Jammer, dat in om
standigheden als deze door het departement
van justitie alleen niet ingrijpend kan wor
den opgetreden. Door het gevaarselement
immers, dat bij deze regeling is betrokken,
krijgt ze een geheel ander karakter, dan van
een arbeidstijdregeling in het algemeen."
Wij nemen deze opmerkingen gaarne met
volle instemming over.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Belooning uitgeloofd voor de ontmaske
ring der „onthullingen" van de „Matin".
(2de blad).
De toekomstige Spaansche minister-pre
sident. (2de blad).
De groote boschbrand in Californië nog
steeds niet gestuit. (BuitenL Ber., 2de
blad).
Van der Lubbe houdt vol, dat hij doft
brand alleen gesticht heeft. (1ste blad).
DE KAAGWEEK.
Zooals v '.j ook niet anders verwachtten,
was het bericht omtrent de Kaagweek, dat
ons gisteren uit Warmond werd toegezon
den, zonder eenige grond van waarheid.
Door het bestuur der „Kaag" wordt nl
verzekerd, dat er niet één oogenblik over
is gedacht, om de Kaagweek niet te doen
doorgaan en dat deze reeds is vastgesteld
op 20, 21, 22, 23 en 24 Juli.
De burgerlijke autoriteiten in Warmond
burgemeester en gemeentebestuur, die, ge-
ruggesteund door de publieke opinie,
met beleid èn kracht wenschen op te treden
tegen de watersport-excessen, zullen, ons
inziens, daarbij geen tegenwerking onder
vinden van het „Kaag"-bestuur. 't Zou voor
dat bestuur beleedigend zijn, 't anders te
veronderstellen!
BINNENLAND
LOTERIJWET EN WINKELWEEK.
Een ten onrechte door burgemeester en
wethouders van Roermond verleende
toestemming.
Staatsblad No. 587 bevat een Kon. besluit
van 10 November, waarbij is vernietigd
een besluit van burgemeester en wethou
ders van de gemeente Roermond, van 10
Maart, Het college had aan het Comité
van de Middenstandsweek te Roermond
toestemming verleend tot het aanleggen en
houden van loterijen in verband met een
winkelweek.
Aan de overwegingen is het volgende
ontleend:
dat het genoemde besluit van burgemees
ter en wethouders betrof een z.g. knikker-
wedstrijd en een drietal verlotingen;
dat niet voldoende is komen vast te
staan, of bedoelde knikker wedstrijd, waar
bij het publiek moest raden het aantal
knikkers, dat zich bevond in zakjes, die in
de etalages van verschillende winkels wa
ren tentoongesteld, terwijl aanvankelijk
j het geschatte aantal moest worden ver-
I meld op voor den prijs van drie cent per
stuk bij de deelnemende winkeliers te ver
krijgen biljetten, al dan niet moet worden
beschouwd als een loterij in den zin der
Loterij wet 1905, en dat daarom in het mid
den dient te worden gelaten of de toe
stemming daarvoor door burgemeester en
wethouders van Roermond al dan niet in
strijd met voornoemde wet is verleend;
dat bij de drie bovenbedoelde verlotin
gen, welke in het tijdvak van 12 tot en met
21 Mei zouden worden gehouden, door de
aangesloten winkeliers en middenstanders
beschikbaar gestelde prijzen zouden worden
verloot onder de houders van bons (ieder
kooper ontving voor elke 50 cent, die hij
voor aankoop besteedde, gratis één bon, voor
welke bons de winkeliers aan het Comité
één cent per stuk zouden betalen) met dien
verstande, dat in elk der verlotingen de
prijzen gezamenlijk geen grootere waarde
zouden mogen hebben dan éénhonderd gul
den;
i dat bedoelde verlotingen vallen onder
BINNENLAND.
Mr. Aalberse c.s. heeft een wijziging
van het reglement van orde van de Twee
de Kamer ingediend, die beoogt de orde
maatregelen tegen leden te verscherpen.
(lste blad).
Groote knoeierijen bij levering van rund-
vet aan het Rijk (lste blad).
De invoer van lijnkoeken is bij Kon. be
sluit gecontingenteerd. (lste blad).
Verschenen is het voorloopig verslag
op het wetsontwerp tot korting op de In
dische pensioenen, (lste blad).
Loterijwet en Winkelweken, (lste blad(.
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
PijnenburgWals winnen de Zesdaagschc
en ruim duizend gulden aan premies. (4de
blad).
Sparta (Praag) verslaat het Ned. B-elf
tal mat 42. (4de blad).
het begrip loterij, als in de Loterijwet 1905
bedoeld;
dat die verlotingen echter, zooal ook dui
delijk uit de daarop betrekking hebbende
circulaire blijkt, in de eerste plaats met
het oog op de financieele belangen der
aangesloten winkeliers en middenstanders
waren opgezet, en dat zij dus niet geacht
konden worden uitsluitend te strekken tot
een der in artikel 3 der genoemde wet be
doelde doeleinden;
dat daaraan niet afdoet, dat het batig
saldo dier verlotingen dat uiteraard in
verhouding tot den omzet der winkeliers
van geringen omvang zou zijn aan een
Fonds tot bestrijding der tuberculose zoude
worden uitgekeerd,
dat er overigens tusschen de betrokken
drie opeenvolgende verlotingen een zoo
nauw verband bestond, dat moet worden'
aangenomen, dat het hier in wezen gold
één loterij, waarin de gezamenlijke waarde
der prijzen meer zou bedragen dan éénhon
derd gulden, met meer trekkingen, zoodat
burgemeester en wethouders van Roermond
zich in verband met de in meergenomd
artikel neergelegde competentie-regeling
onbevoegd hadden behooren te verklaren
om op het loterij-verzoek te beschikken;
dat derhalve het besluit van burgemees
ter en wethouders van Roermond, voor
zoover dit betreft de bovenbedoelde drie
verlotingen, in strijd is met artikel 3 der
Loterijwet 1905.
UITKEERING AAN VEEHOUDERS.
Vijf gulden per koe.
Wij ontvingen het volgende communiqué:
De Crisis-zuivel-Centrale heeft aanvan
kelijk een voorzichtige financieele politiek
gevolgd en uit 't Crisis-zuivelfonds aan de
landbouwers een bescheiden bedrag uit
gekeerd. Nu door de inwerkingtreding van
het landbouwcrisisfonds het crisiszuivel-
fonds moest worden geliquideerd, werd 't
billijk geacht de nog niet uitgekeerde gel
den alsnog aan de landbouwers te doen toe
komen.
De minister van economische zaken
heeft daarom een ministerieele beschikking
uitgevaardigd waarbij zulks geschied is in
den meest aannemelijken vorm, n.l. die
van 5.per koe.
Ook met deze uitkeering wordt de richt
prijs voor de boeren nog niet bereikt.
Naar de heer Buckmann te Leeuwarden
heeft medegedeeld, zal waarschijnlijk reeds
heden met de uitkeering een begin worden
gemaakt.
