MAANDAG 30 OCTOBER 1933
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De troebelen in het H. Land
BINNENLAND
25ste Jaargang
No. 7648
3)e £eid&^6oii/tei/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week3.50 per kwartaal
tij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2-95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-,
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Arabische verbolgenheid tegen
het Britsche bewind.
DE ONRUST VAN JAFFA OVERGE
SLAGEN.
Op Jerusalem en andere plaatsen.
Te Jeruzalem heeft Vrijdag in den loop
van den avond een opgewonden menigte,
na net vernemen van de berichten over de
onlusten op Jaffa, het politie-bureau aan
gevallen. Toen charges met den stok niets
hielpen, loste de politie tal van schoten,
waardoor een betooger werd gedood en
verscheiden menschen werden gewond.
In Nabloes moest de politie eveneens
vuren op een menigte, die een aanval deed
op het spoorwegstation. Eén persoon werd
daar gedood. Onlusten zijn ook voorgeko
men in Tel-Aviv, waar eenige agenten zijn
gewond.
Uit afgelegen districten komen vele Jood-
sche gezinnen naar de Joodsche centra.
Talrijke personen zijn gearresteerd o.w.
een aantal vooraanstaande leiders van de
Arabische executieve. Onder de gewonden
bevinden zich vele bekende Arabische po
litici.
Nader wordt uit Caïro gemeld, dat op
het vliegveld aldaar een aantal Britsche
vliegtuigen gereed staat om zoo noodig
naar Palestina te vertrekken.
De doodenlijst.
Het juiste aantal dooden en gewonden is
nog niet bekend, doch volgens de voorloo-
pige opgaven zijn bij de onlusten der laat
ste dagen in de verschillende steden van
Palestina 25 betoogers en twee inlandsche
politie-agenten gedood, en 180 betoogers,
vijftien inlandsche agenten en 18 Britsche
agenten gewond. Dertig betoogers zijn
ernstig gewond, evenals drie.Britsche agen
ten.
Intusschen is de opwinding onder de Ara
bieren ook overgeslagen naar Trans-Jorda
nië, waar de autoriteiten eveneens mili
taire maatregelen moesten nemen.
Vooral de botsingen te Jaffa zijn veel
ernstiger geweest, dan men had verwacht.
De inlandsche en Britsche politie gaf blijk
van een opmerkelijke kalmte. De betoogin
gen hadden een zuiver anti-Britsch en
niet een anti-Joodsch karakter.
De troebelen te Haifa onstonden na het
bekend worden van de berichten uit Jaffa.
Op het gerucht, dat gevangenen uit Jaffa
naar het bureau van politie te Haifa waren
overgebracht, hetgeen later niet het geval
bleek te zijn, kwam het nabij den politie
post tot opstootjes, waarbij opnieuw een
aantal agenten werd gewond.
De overval op het station Haifa werd in
gezet door groepjes'opgeschoten jongens,
die met steenen gooiden. Later bestormden
de Arabieren het station, waar zij verschei
den wagons probeerden te vernielen onder
het roepen van tegen de Britsche regeering
en tegen de regeering van Palestina ge
richte kreten. In een oogwenk was de stad
in oorlogsstemming geraakt. Politie en troe
pen patrouilleerden door de voornaamste
straten, het vuur werd geopend op de Ara
bieren en> door hen beantwoord, soldaten
posteerden zich op de daken der huizen
nabij het station en op dat van het station
zelf en de Arabieren verschansten zich ach
ter vrachtwagens, die zij hadden omgewor
pen en in brand gestoken. In de stad werd
door ieder arbeider het werk neergelegd.
De winkels werden gesloten en taxi's reden
niet meer uit. Alleen de havenarbeiders
bleven rustig aan den arbeid.
Vliegtuigen boven Jerusalem.
Te Jeruzalem is Zaterdag een algemeene
staking begonnen. Alle Arabische winkels
zijn gesloten en geen autobus rijdt meer.
Een groote menigte demonstreerde voor de
regeeringsgebouwen en moest door de po
litie worden verstrooid. Bij wijze van waar
schuwing vlogen even later achttien Brit
sche vliegtuigen boven de stad.
Voorts is de onrust overgeslagen naar Na
zareth en Safet, waar Britsche troepen een
strategische positie hebben ingenomen. De
toestand is vooralsnog rustig, doch is uiter
mate gespannen. Ook te Damascus in Syrië
is ten gevolge van de gebeurtenissen in Pa
lestina groote beroering ontstaan. Men ver
wacht dat ook hier demonstraties zullen
worden gehouden.
Ook Zondagmiddag
opstootjes.
In de oude stad van Jerusalem, nabij het
Jodenkwartier poogde gisteren een joelen
de menigte Arabieren de politie te ontwa
penen, hierbij aangespoord door de gillen
de kreten van de vrouwen, die zich op de
daken verborgen hielden.
De politie vuurde, waardoor twee per
sonen werden gedood en een vijftiental ge
wond werd.
De Arabieren dwongen de Joodsche win
kels te sluiten en dwongen ook een En-
gelsch warenhuis tot sluiting.
Een winkel werd vernield. De Arabische
staking houdt aan.
Palestina krijgt een Parlement.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
Hooge Commissaris Zaterdag de Arabische
Excecutieve Commissie heeft ontvangen en
haar heeft verzekerd, dat in Palestina een
parlement zou worden opgericht, waarin
de Arabieren niet de minderheid zouden
hebben. De regeering zou echter in handen
van den Hoogen Commissaris blijven.
De Volkenbond wordt er in gemengd.
Gisteren is door het Arabisch uitvoerend
comité een resolutie aangenomen om bij
den Volkenbond te protesteeren in ver
band met de gebeurtenissen, die te Jaffa
hebben plaats gevonden en waarin ook ver
zocht wordt om de Arabische leiders vry
te laten.
GEMEENTEBEGROOTING VAN
ROTTERDAM
Een lange reeks van maatregelen zal bin
nenkort de wethouder voor de Financiën
te Rotterdamt, na overleg met het college
van B. en W. en directeuren der verschillen
de bedrijven, aan den Raad voorstellen om
het groote tekort van zeven millioen gul
den, dat de conceptbegrooting vertoont, te
kunnen dekken.
Op de begrooting is ruim 30 millioen uit
getrokken voor steungelden.
B. en W. zullen voorstellen: salarisverla
ging, verhooging van pensioenaftrek, ver
mindering en intrekking van subsidies.
GEMEENTEBEGROOTING VAN
AMSTERDAM
Tenslotte hebben B. en W. van Amster
dam de begrooting kloppend weten te ma
ken.
De opcenten op de gemeentefondsbelas
ting worden verhoogd tot 100.
Verschillende bezuinigingen zullen wor
den voorgesteld.
De loonsvermindering zal voor ongehuw-
den en gezinnen met drie of minder kin
deren nog met een groot percentage wor
den verzwaard.
UIT HET DRUKKERSBEDRIJF.
Collectief contract door Katholieke
Werknemersbond aanvaard.
In de Zaterdag te Utrecht gehouden
bondsvergadering van den R.-K. Grafi-
schen Bond kwam in bespreking de gewij
zigde C. A. O. in de typografie.
Na uitvoerige discussie werden ten
slotte 3387 stemmen uitgebracht, waarvan
2974 voor aanvaarding van de gewijzigde
overeenkomst en 413 tegen.
De Bond van Christelijke Boekdruk-
kerspatroonsbond heeft de gewijzigde C. A.
O. met algemeene stemmen aanvaard.
De Katholieke Patroonsbond vergadert
Dinsdag a.s. om een beslissing te
PER RIJWIEL VAN ROME TERUG.
Op 10 Nov. a.s. worden de honderd R.K.
werkloozen, die op initiatief en onder lei
ding van het R.-K. Werkliedenverbond een
rijwielbedevaart naar Rome maken, in ons
land terug verwacht. De ontvangst zal
met eenige plechtigheid geschieden. Te
Venlo wordt de bedevaart ontbonden.
De Amsterdamsche stukadoorsstaking
opgeheven.
In een zeer druk bezochte vergadering
die van half elf tot 's middags vier duurde
hebben de stakende stucadoors te Amster
dam met 204 tegen 157 stemmen en 3 stem
men blanco tot opheffing van de staking
besloten.
UIT HET SCHILDERSBEDRIJF.
Collectief contract door Nederl. Schilders-
gezellenbond aanvaard.
De Nederlandsche Schildersgezellenbond
kwam gisteren te Amsterdam in buitenge
woon huishoudelijk congres bijeen, om te
beslissen over de al of niet aanvaarding
van de patroonsvoorstellen, voor de nieuw
af te sluiten landelijke collectieve ar
beidsovereenkomst.
Deze voorstellen hielden in nadat
vertegenwoordigers der arbeiders-organi
saties in langdurige conferenties wijzigin
gen in gunstigen zm hadden weten te ver
krijgen een verlaging der loonen met
vier a vijf procent. De afschaffing der va-
cantiebons en de voorgestelde regeling der
ziektenverzekeringen waren teruggeno
men.
Met 2501 tegen 2485 stemmen heeft het
congres ten slotte de nieuwe landelijke
collectieve arbeidsovereenkomst aanvaard,
die van 1 November a.s. tot 31 December
1934 van kracht zal zijn.
TE GROOTE SALARISVERLAGING
Ermelo's begrooting afgekeurd.
Bij den opzet der begrootingen der ge
meente Ermclo voor 1933 werd rekening
gehouden met het raadsbesluit van 30 De
cember 1932, strekkende „de jaarwedden
van het personeel, in dienst der eemeente,
voor zoover die een bedrag van 1000 te
boven gaan en niet zijn te beschouwen als
een vestigingstoelage, voor den tijd van één
jaar te verminderen met 10 pet."
Ged. Staten zijn van oordeel, dat een of
fer van 10 pet. over een vol jaar, zooals
werd voorgesteld, te ver gaat, zulks te
meer, waar de thans genoten netto-wed-
den (na toepassing o.a. van het volledige
pensioens ver haal) geenszins geacht kunnen
worden, te hoog te zijn. Ondanks aandrang
hunnerzijds, is de Raad der gemeente wei
gerachtig gebleven, de voorbestelde tijdelij
ke korting te beperken tot 5 pet. en even
min bereid gevonden, zijn besluit van 30
December 1932 te wijzigen in dezen zin, dat
de korting van 10 pet., in plaats van op 1
Jan. 1933 zou ingaan op 1 Juli d.a.v.
Daar thans, naar de meening van Ged.
Staten, de onderscheidene jaarwedden en
wedden op de onderwerpelijke begrootin
gen onvoldoende zijn geregeld, hebben zij
zoo meldt de „Tel." aan deze begroo
tingen goedkeuring onthouden.
NEDERLANDSCHE ORDER IN
ZWITSERLAND
Eigen industrie kan het gevraagde niet
leveren
Een telegram uit Zwitserland maakt mel
ding, dat in de jaarlijksche aandeelhouders
vergadering van de Machinefabriek Oerli-
kon te Zurich is medegedeeld, dat deze fa
briek van de Nederlandsche Spoorwegen
opdracht heeft ontvangen voor den bouw
van een gelijkrichter-onderstation te Schie
dam.
Wij hebben ons terzake van dit bericht
gewend tot de Directie der Spoorwegen,
die ons mededeelde, dat haar na onderzoek
is gebleken, dat de Nederlandsche indus
trie geen installaties kan leveren van den
omvang, als hier wordt gevraagd. Wel wor
den hier te lande kleinere .inrichtingen voor
laboratoria, enz. vervaardigd.
De directie der Spoorwegen was derhal
ve genoodzaakt de opdracht in het buiten
land te plaatsen.
NIEUWE WEG ROTTERDAM-
DEN HAAG
Het gedeelte DelftSchiewijk opengesteld
Van den nieuwen weg RotterdamDen
Haag is Zaterdagmorgen het gedeelte tus-
schen Delft Schiewijk te Overschie voor
het snelverkeer opengesteld. Tegelijkertijd
is dit weggedeelte voor de fietsers afge
sloten tot den tijd, dat de in aanleg zijnde
rijwielpaden gereed zullen zyn. De auto's
rijden nup tot Schiewijk over den nieuwen
weg, dan over hulpbrug langs een anderen
weg.
Men is thans nog bezig aan het leggen
van een tweede hulpbrug over de Schie,
waardoor ook voor het verkeer in deze
richting aansluiting zou zijn verkregen van
den nieuwen weg aan den A. van Dongen-
weg.
KIPPEN- EN EENDENHOUDERIJ.
Namens den Minister van Economische
Zaken, maakt de Regeeringscommissaris
voor de uitvoering van de Garantieregeling
1933 ten behoeve van de Kippen- en Een-
denhouderij bekend, dat de uitkeering vol
gens de Garahtieregeling voor de week van
30 October t.m. 4 November is vastgesteld
op 15 cent per 100 uit te voeren versche
kippeneieren, tot een gewicht van maxi
mum 50 K.G. per 1000 stuks en op 40 cents
per 100 stuks uit te voeren versche een
deneieren.
HET RIJKSDAGBRAND PROCES
FENOMENALE GEHEUGENS.
De Bulgaar Taneff krijgt het benauwd.
In de zitting van Zaterdag in het Rijks
dagbrandproces werd o.m. gehoord de jour
nalist Oehme, die iemand met veel relaties
blijkt te zijn, maar zonder geheugen. Hij
stond met Torgler op voet van jij en jou,
schrijft de Belgische correspondent van de
„Msb", en Torgler heeft dan ook lang naar
zijn verschijning gesnakt. Want Torgler
heeft altijd volgehouden, dat hij in den na
middag van 27 Februari met Oehme op een
canapé in den rijksdag heeft zitten praten,
terwijl zijn beschuldigers verklaren, hem
daar in gezelschap van van der Lubbe ge
zien te hebben.
Maar Oehme herinnert zich dit niet meer.
Het is de overweging „safety first" waar
uit velen verklaren, dat de man, die overi
gens een intelligenten indruk maakt, thans
zijn geheugen voorzichtigheidshalve thuis-
gelaten heeft.
Anderen zien in zyn opvallende vergeet
achtigheid een tactiek, die Vrijdag ook door
Torgler's anderen vriend, den getuige a
decharge Neubauer, zou gevolgd zyn. Beide
mannen immers moeten bij de 100 procen-
tige zekerheid, waarmee de nationaal-socia-
listische getuigen hun verklaringen afleg
gen, zijn overgeslagen tot het neuriën van
het bekende lied: „Das ist zu schön um
wahr zu sein". Ze hebben tegen deze heeren
misschien gunstig willen afsteken, door een
precies omgekeerde houding aan te ne
men.
Toen Zaterdag de nat.-socialistische hee
ren Karwahne, Frey en Kroyer weer voor
moesten komen, om geconfronteerd te wor
den met een paar zaalwachters deed zich
het volgende grappige voorval voor.
Eerst komt Karwahne binnen, en wan
neer de president hem vraagt, of hij mis
schien niet één der zaalwachters met van
der Lubbe verward heeft, klinkt het kort
en schneidig uit Karwahne's mond: „Ganz
ausgesch lossen
Dan moet Frey binnenkomen. Op een
soortgelijke vraag klinkt het kort en
schneidig uit Frey's mond: „Ganz ausge-
schlossen!"
Nu verschijnt Kroyer en op de letter
nauwkeurig krygen we weer hetzelfde
antwoord te hooren: „Ganz ausgeschlos-
sen!"
De zaal begint te lachen en mr. Sack
stelt de mathematische gelijk- en gelijkvor
migheid van de drie antwoorden vast. Maar
daarover heen reikt de verdediging niet.
De enorme sterkte van hun geheugen
komt nog krasser uit, wanneer blijkt, dat
zij tal van andere zaken vergeten zijn, of
door elkander verward hebben.
Alleen eenmaal geziene gezichten verge
ten zij nimmer meer, ook wanneer dat zien
onder de ongunstige condities plaats had
wat licht, belichting enz. betreft.
Een klein beetje theater krijgen wy laat
in den middag door den majoor Weberstedl
opgediend. Deze majoor is nazi en beschikt
ook al weer over een fabuleus geheugen.
De heer Weberstedt heeft op den 27sten
Februari toch twee mannen door het rijks
daggebouw zien gaan. waarvan de eene een
kist op zijn schouder droeg. Daarna heeft
hij alweer met 100-procentige zekerheid
vastgesteld, dat één van die twee mannen
van der Lubbe was en de andere Taneff,
die aldus voor de eerste maal een andere
rol in het proces te spelen krijgt dan die
van toekijker. Toehoorder kan men hier
niet zeggen, want de man verstaat geen syl
labe Duitsch.
Vermits deze heer Taneff volgens zijn
zeggen ziek in een sanatorium in Rusland
lag, op het moment, dat de majoor Weber
stedt hem naast den man met een kist op
zijn schouder door het rijksdaggebouw te
Berlijn rond zag waren, stelde Taneff in ar
ren moede de vraag, of de majoor zich al
leen maar vergiste, dan wel moedwillig
iets anders deed. Waarop de majoor zijn
rechterhand in zijn borstzak stak en met
bulderende stem door de zaal heen don
derde: „Een voormalig Duitsch officier
liegt niett!"
En toen keken we meteen allemaal naar
boven, naar de balken van het plafond,
want waar is eens een Dutisch admiraal
geweest, van welken gezegd werd, dat hy
zoo geniaal placht te liegen, dat de balken
van het plafond onder den last van zijn
leugens doorbogen.
Daarna werd de zitting verdaagd tot
Maandag.
EEN DER GETUIGEN WEGENS MIJNEED
GEARRESTEERD.
BERLIJN, 30 Oct. (V. D.). Heden be
gint de vierde week van proceszittingen te
Berlijn, zoodat met de ongeveer veertien
dagen te Leipzig bijna anderhalve maand
reeds met het Rijksdagbrandpoces gemoeid
is.
Bij den aanvang van de zitting verzoekt
Dit nummer b»«taat uit VIER
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De onrust in Palestina heeft zich uitge
breid. (Ie blad).
De Fransche geleerde en staatsman Pain-
levé overleden. (4e blad).
In het Rijksdagbrandproces komt thans
de Bulgaar Tanef in 't gedrang. (Ie blad).
BINNENLAND.
De gemeentebegrootingen van Amster
dam en Rotterdam (le blad).
Verschillende .ernstige verkeersongeluk
ken. (Gem. Ber. 3de blad en Laatste Ber.).
Uit Coudewater ontvluchte krankzinnige
vrouw verbrand. (Gem. Ber. 3de blad).
Belangrijke verfdiefstal te Zaandam. Tien
personen in arrest. (Gem. Ber. 3de blad en
Laatste Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De voetbalcormpetities. (2de blad).
Het zesde lustrum van den L.V.B. (2de
blad).
De Tweede Zesdaagsche van Amster
dam voltallig. (2de blad).
Ned. record snelwandelen verbeterd.
(2de blad).
DE H. VADER BEZORGD OVER
DUITSCHLAND.
Vooral over de Duitsche jeugd
Men seint uit Rome d.d. 28 dezer aan de
„Maasbode":
De H. Vader heeft heden tot vertegen
woordigers van het Duitsche jongemannen-
verbond, die met hun geestelijke adviseurs
alhier vertoeven, een toespraak gehouden,
waarin Hij hen begroette in een historische
en voor Duitsch land moeilijke stonde.
De H. Vader zeide zich echter toch op
timistisch gestemd te voelen en daarom
vertrouwen te hebben in de toekomst. Niet
temin maakt Hij zich zeer bezorgd voor de
Duitsche jeugd, ja zelfs voor den gods
dienst in het algemeen in Duitschland.
Zijne Heiligheid spoorde daarom de jonge
mannen aan meer dan ooit te bidden en
waakzaam te zijn.
Torgler een verklaring te mogen afleggen
om een belangrijke mededeeling te doen.
Op verzoek van den voorzitter wordt deze
verklaring echter uitgesteld tot na het ge
tuigenverhoor.
De eerste getuige is een zekere Soenke,
bij wien beklaagde Tanef aan het eind van
Februarie eenige dagen in huis heeft ge
woond. Hij verklaart dat hij op 24, 25 of
26 Februari Tanef,, dien hij in 1920 te Boe
karest door een vriend had leeren ken
nen, in de Friedrichstrasse bij het station
had getroffen. Op Tanefs mededeeling, dat
hij geen woning had, bood Soenke hem
aan, eenige dagen bij. hem te komen lo-
geeren. Waarheen Tanef daarna getrokken
is, weet get. niet. Tanef had geen bagage
en ook verder niets bij zich. Naar aanlei
ding van verschillende vragen verklaart
get. ten slotte, dat Tanef een pak met le
vensmiddelen bij zich had gehad. Of hij
aan het station bagage had staan, kan get.
niet zeggen. Tanef heeft ongeveer acht da
gen bij hem in huis gewoond.
Soenke deelt nog mede, dat hij het
Duitsch volkomen machtigf is, aangezien
hij weliswaar van nationaliteit Duitschcr
is, maar in de Kaukasus is geboren.
Uit verschillende vragen blijkt echter,
voornamelijk uit de verklaring van Po-
pof, dat Tanef bij aankomst te Berlijn Po-
pof heeft ontmoet en dat Soenke een be
kende van Popof was. Popof heeft Tanef
toen bij Soenke ondergebracht, en Soen
ke moet ten slotte toegeven, dat hij Tanef
niet uit Roemenië kent en dat hy hem op
