De ontsteltenis van den Duitschen
stap zakt.
No. 7638
DAGBLAD VOOR LEIDENEN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Hoofdcommissie van de
Ontwapenings-Conferentie
verdaagd tot 26 October.
25ste Jaargang
DINSDAG 17 OCTOBER 1933
2)e Gcid&elie 0ou/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eq
verhuur, koop en verkoop: 0.50
iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
DE TOESTAND KAN ZICH
ONTWIKKELEN IN TWEE
RICHTINGEN
De vuistslag van Hitier
op de conferentietafel te
Genève heeft de wereld
doen opschrikken.
Duitschland keert de
Ontwapeningsconferentie
den rug toe; dat beteekende
op het eerste gezicht opzeg
ging van het Vredesver
drag van Versailles, her
bewapening van Duitsch
land en het opnieuw beginnen van
de noodlottige bewapeningswedloop
tusschen de volkeren. Dat beteekende het
einde van de Ontwapeningsconferentie,,
waaraan men wel niet veel waarde hecht
te, maar welke men van den anderen kant
toch ook weer niet gaarne op deze abrupte
wijze getorpedeerd zag.
Bovendien werd Duitschlands uittre
den uit den Volkenbond gevoeld als een
slag voor den Bond, die toch al niet al te
sterk op zijn nog jeugdige beenen staat.
In de eerste schrik vroeg men zich" af,
waar dit naar toe moest gaan. Zouden het
Pact van Vier en het Pact van Locarno
op zij geschoven worden?
Toen kwam de redevoering van Hitier
en deze sprak naast krachtige woorden
ook woorden, die een duidelijken vredes
wil tot uiting brachten en al spoedig
maakte de ontsteltenis over de linies plaats
voor een rustiger beoordeeling van den
toestand. Het besef begon door te dringen
dat nog niet alles verloren was.
Duitschland kan zijn lidmaatschap van
den Bond opzeggen, maar blijft toch ge
bonden aan den opzegtermijn van 2 jaar
en in twee jaar kan er nog heel wat gebeu
ren. En wat de ontwapening betreft ziet
men juist in het Pact van Vier een goede
brug om de onderhandelingen met Duitsch
land weer te hervatten.
Natuurlijk sprak het vanzelf, dat in de
gegeven omstandigheden een beraadsla
ging van de hoofdcommissies der Ontwa
peningsconferentie welke gisteren te
Genève zou beginnen geen zin zou heb
ben.
De commissie heeft dan ook in haar
vergadering van gisteren besloten, zich te
verdagen tot Donderdag 26 October.
Dat is op zich dus niets alarmeerends in
de gegeven omstandigheden, omdat daar
door tijd wordt gewonnen tot het aan-
knoopen van nieuwe onderhandelingen en
tot het overzichtelijker maken van den
toestand.
Het eenige, wat men op het oogenblik
van den toestand zeggen kan, is, dat men
er niets van zeggen kan!
Reeds meermalen heeft Duitschland te
kennen gegeven, dat het tot deze stap zou
overgaan, indien de eisch tot rechtsgelijk
heid welker billijkheid weinigen zul
len kunnen ontkennen niet zou worden
ingewilligd, maar men had niet verwacht,
dat Duitschland nu zijn bedreiging zou
uitvoeren. Nu dat wel gebeurd is, kan de
toestand zich naar twee kanten ontwikke
len. Ofwel de mogendheden worden uit
angst voor een zich opnieuw bewapenend
Duitschland toeschietelijker en dan komt
Hitler's vuistslag de ontwapening ten goe
de. Ofwel de mogendheden geven niet toe,
zetten de Ontwapeningsconferentie voort
zonder Duitschland en dan komt er niets
van terecht.
Afwachten, in welke richting de toe
stand zich nu ontwikkelt, is thans de bood
schap.
HENDERSON'S ANTWOORD AAN
VON NEURATH.
Voordat de hoofdcommissie van de Ont
wapeningsconferentie gisteren overging
tot vergadering werd eerst het door den
voorzitter Henderson opgestelde antwoord
aan Duitschland goedgekeurd. Dit luidt
als volgt:
„Ik heb de hoofdcommissie het telegram
van uwe excellentie van 14 October mee
gedeeld, dat het besluit der Duitsche re
geering aankondigt, elke deelneming aan
de werkzaamheid der conferentie voor de
vermindering en beperking der bewape
ningen te staken, en de redenen voor dat
besluit aangeeft.
De Duitsche regeering heeft dezen
maatregel juist op het oogenblik getroffen
waarop het bureau besloten had, aan de
hoofdcommissie een nauwkeurig program
voor te leggen.
Dit program, dat binnen een bepaalde
tijdsruimte zou doorgevoerd worden, ver
zekerde, overeenkomstig de door de con
ferentie onder deelneming van Duitsch
land genomen besluiten, trapsgewijze de
verwezenlijking van de vermindering der
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiitiii
EEN UITEENZETTING VAN
DEN DV11SCHEN MINISTER
VAN BÜ1TENLANDSCHE
ZAKEN
bewapeningen op een wijze, die te verge
lijken valt met die van het ontwerpcon-
ventie, waarmede de hoofdcommissie zich
bezig houdt.
Dit program verzekerde ook met pas
sende maatregelen de rechtsgelijkheid,
welke de rijksregeering steeds, aan het
hoofd van haar eischen heeft gesteld.
Onder deze omstandigheden betreur ik
het, dat uwe regeering deze - gewichtige
beslissing getroffen heeft om redenen, die
ik niet steekhoudend kan achten."
HENDERSON WIL DE CONFERENTIE
DOEN DOORGAAN.
Bemiddelingspogingen van Italië.
Ofschoon de voorzitter Henderson in de
vergadering van gisteren duidelijk als zijn
overtuiging uitsprak, dat het werk der
conferentie behoort te worden voortgezet en
dat thans, ook zonder de medewerking
van Duitschland, toch een werkelijke ont
wapeningsconventie zal moeten worden ge
redigeerd, zooals ook de groote kampioen
voor de ontwapening, lord Cecil in een
openbare propaganda-bijeenkohmst met
sterke overtuiging heeft bepleit, heeft de
commissie gisteren geenerlei besluit in
deze richting genomen, ofschoon het dui
delijk bleek, dat Henderson's plan bij vele
delegaties groote instemming heeft.
-De algemeène commissie heeft zich ech
ter nog op geenerlei wijzen vastgelegd en
het is evengoed mogelijk, dat zij de vol
gende week bij de hervatting harer werk
zaamheden op 26 October besluiten zal,
zich voor onbepaalden tijd te verdagen, in
de hoop, dat het door het bemiddelend op
treden van Italië dan gemakkelijker zal
worden, de Duitschers weder binnen de
ontwapeningsconferentie en den Volken
bond terug te brengen.
De Italianen hebben alle hoop hiervoor
op het vier mogendhedenpact gevestigd.
Het ongeluk is echter, dat Duitschland door
het besluit om ook uit den volkenbond
uit te treden het daardoor den Franschen
gemakkelijk maakt, bezwaren tegen een
toepassing van 't vier mogendhedenver-
drag op te werpen, daar dit verdrag voor
al beoogt een samenwerking tusschen de
Europeesche mogendheden met een vas
ten zetel in den volkenbondsraad te ver
gemakkelijken.
De Italianen schijnen daarom thans alle
moeite te doen, om de Duitsche regeering
te bewegen, het bij een uittreden uit de
ontwapeningsconferentie te laten en den
volkenbond zelf niet te verlaten.
MINISTER VON NEURATH
VERKLAART DUITSCHLANDS
HOUDING.
REDE VOOR DE BUITENLANDSCHE
PERS.
De rijksminister van buitenlandsche za
ken, baron von Neurath, heeft gisteren,
naar het W. B. meldt, de buitenlandsche
pers ingelicht over de redenen en bedoe
lingen der Zaterdag door de rijksregeering
genomen beslissingen.
Hij ging daarbij uit van het slot der
jongste radiorede van den rijkskanselier,
waarin deze er op wijst, dat geen vrede de
bestendiging van den oorlog kan zijn en
dat Duitschlands achteruitzetting wordt ge
voeld als een bestendiging eener discrimi
natie, die ondraaglijk is. Daarmee is, al
dus spr., de vraag, waarom alles draait,
duidelijk gesteld: wil men de verdeeling
der wereld in overwinnaars
en verslagenen bestendigen,
of eindelijk het beginsel er
kennen, dat alle staten ge
lijkgerechtigde leden van
de volkengemeenschap zijn.
Dit is beslissend voor elke
internationale samenwer
king.
Zaterdag is te Genève dui
delijk gebleken, dat men het
Duitsche volk in een zijner
voornaamste bestaansvoor
waarden, die van zijn natio
nale veiligheid, de rechtsge
lijkheid ontzegt. Daarmee hebben de mo
gendheden den grondslag vernietigd,
waarop alleen een eerlijk en vruchtbaar
samenwerken der volken denkbaar is.
Duitschland heeft den eisch der gelijkge
rechtigdheid gesteld sinds den dag, waarop
zijn toetreding tot den Volkenbond voor
de eerste maal ter sprake kwam.
De minister herinnerde vervolgens aan
de in de volgende jaren door Duitsche ver
tegenwoordigers te Genève gehouden rede
voeringen, waarin Duitschland steeds op
de inwilliging van die eisch heeft aange
drongen en op de Duitsche waarschuwin
gen, dat het lot van den Volkenbond beze
geld zou zijn, wanneer zijn taak, om de al-
gemeene ontwapening uit te voeren en
daarmee Duitschlands rechtgelijkheid te
herstellen, zou mislukken.
Niemand kon meer twijfelen aan Duitsch
lands ernst, toen het zich in den zomer van
dit jaar wegens de toen reeds blijkende
weigering der gelijkgerechtigdheid van de
ontwapeningsconferentie terugtrok.
Toen wij na de^e '">esprekingen weer in
de diplomatieke onderhandelingen betrok
ken werden, moesten wij met teleurstelling
en bevreemding constateeren, dat de tot
dusver bestaande grondslag der onderhan
delingen niet meer bestond.
Het bleek, dat het Engelsohe plan door
de opstellers zelf niet meer werd aanvaard
en dat men het grondig wilde wijzigen. Op
dit besluit om den met zooveel moeite ge
legden grondslag voor een bevredigend
ontwapeningsaccoord eenzijdig ten nadeele
van Duitschland weder op zij te schuiven
en daarmee over de overeenkomst van De
cember heen te stappen, bestond voor ons
maar één antwoord: uittreding uit de con
ferentie.
De staatslieden en diplomaten echter, die
bij de onderhandelingen betrokken waren,
zijn door onzen stap in geen enkel opzicht
verrast. Wij hebben gedurende de jongste
besprekingen te Genève met groote dui
delijkheid gewezen op de consequenties, die
wen moesten trekken, als men ons op de
voorgenomen wijze de rechtsgelijkheid zou
onthouden.
Met voldoening constateer ik, dat het bij
deze laatste onderhandelingen niet heeft
ontbroken aan ernstige pogingen van de
vertegenwoordigers der Ver. Staten en van
Italië o mte bemiddelen, maar deze stuit
ten af op het streven van andere mogend
heden om een eenheidsfront tot stand te
brengen.
Evenals onze aanspraken op rechtsge
lijkheid reeds vroeger tot voorwendsel wer
den genomen om ons als verstoorder der
ontwapeningsonderhandelingen in discre-
diet te brengen, wordt dit ook thans weer
beproefd. Daartegenover moet ik met na
druk wijzen op het doel der ontwapenings
conferentie en de beteekenis der ontwape
ning.
Gedurende de onderhandelingen der af-
geloopen week hebben wij er naar ge
streefd bij de tegenpartij hiervoor begrip
te wekken, maar wij zijn daarin niet ge-
Thans beweert men, dat wij door nieu
we, onredelijke en de vroegere verre te
boven gaande eischen een overeenstemming
onmogelijk hebben gemaakt. Deze bewering
is volkomen in strijd met de feiten.
Wij hielden vast aan het Engelsche plan
en een duur der conferentie van vijf jaar,
verwierpen het denkbeeld van een proef
tijd en stonden er op, dat de verwezenlij
king onzer rechtsgelijkheid niet in de toe
komst, maar reeds spoedig zou beginnen.
Wij waren bereid, met de reorganisatie
der rijks weer tot een leger met korten
dienstplicht terstond te beginnen. Welke
bewapening dit leger moest hebben zou
echter pas kunnen worden voorgesteld,
wanneer bekend zou zijn, welke concrete
ontwapeningsmaatregelen ten aanzien van
het oorlogsmateriaal de zwaarbewapende
staten zouden nemen. Wij wezen geen ver
bod van wapenen als te ingrijpend van de
hand, indien het voor alle staten op dezelf
de wijze zou worden toegepast. Wij waren
zelfs bereid af te zien van het toestaan van
wapens, tot welker vernietiging binnen een
bepaalden termijn de zwaarbewapende sta
ten zich verplichtten en welker gebruik in
ternationaal werd verboden.
De minister ging daarop voort: Ik moet
thans met beslistheid constateeren, dat niet
onze eischen, maar de houding der tegen
partijen het is geweest die een voorzetting
der onderhandelingen onmogelijk heeft ge
maakt.
De Engelsche minister van buitenland
sche zaken heeft in een verklaring van Za
terdag met goedkeuring van Frankrijk en
de Vereen. Staten voor het plan van Mac-
Donald een nieuw plan in de plaats gesteld,
volgens hetwelk de ontwapening der
zwaarbewapende staten vier jaar zal wor
den uitgesteld, maar ook voor de latere
periode nog geenszins bindend zal worden
overeengekomen, daar zij van het slagen
van het controlestelsel afhankelijenk wordt
gemaakt. Practisch beperkt de controle zich
echter tot Duitschland, daar dit alleen in
de eerstvolgende jaren aan ingrijpende
bewapeningsbeperkingen zou worden on
derworpen. De andere mogendheden zou
den het dus te allen tijde in handen heb
ben, zich op het niet-functioneeren der
controle of beweerde Duitsche schendingen
van het verdrag te beroepen, om hun ver
plichting tot materieele ontwapening te
ontduiken.
Daar komt nog bij, dat in den tijd na de
vier jaren ook de mate van de eventueel
voorgenomen materieele ontwapening in
weerwil van onze voortgezette pogingen
om tot een oplossing te komen niet defini
tief is vastgesteld.
De ook ingevolge het nieuwe plan ter
stond beginnende reorganisatie der rijks-
weer in een militie met korten diensttijd
is geen concessie aa£ Duitschland, maar
van Duitschland aan de andere mogend
heden.
De vervanging der voortreffelijk opge
leide 1Ö0.000 man der rijksweer door hut
dubbele aantal manschappen met korten
diensttijd is, zooals Voor de hand ligt, nog;
een verdere verzwakking van onze tegen
woordige nominale sterkte, temeer daar
zelfs de ons thans te Versailles toegestane
wapens slechts voor de dan in dienst zijnde
200.000 man, maar niet voor de naar huis
te zenden manschappen zou worden toe
gestaan.
Duitschland zou dus 200.000 geweren van
lieden met korte opleiding tegenover de
8.000.000 geweren der Franschhen hebben,
schier een hoon, wanneer deze tweede ont
wapening van Duitschland wordt gemoti
veerd met de leuze van Duitschlands niet-
bewapening.
Heeft men het werkelijk mogelijk geacht,
dat de Duitsche regeering zich zou kunnen
vereenigen met de gedachte van een proef
tijd, die reeds op zichzelf onuitvoerbaar is
de ontwapening van Duitschhland wordt
gemotiveerd met de leuze van Duitschlands
niet-bewapening.
Het is schier een hoon, wanneer deze twee-
en een beleediging vormt, welker motivee
ring ik eveneens slechts als een beleediging
en belastering der Duitsche regeering en
als een volkomen ongemotiveerde ver
dachtmaking van haar politieke bedoelin
gen kan kenschetsen.
Want wat voert men ter motiveering van
dit onmogelijke plan aan?
De beweerde bedreiging van den Euro-
peeschen vrede door het nieuwe Duitsch
land.
Met stelligheid protesteerde Von Neu
rath tegen alle pogingen om het ontbreken
van den eigen wil om te ontwapenen met
beschuldigingen tegen Duitschland te be
mantelen, wees nogmaals op het streven
van Duitschland om aan de werkelijke ont
wapening mede te werken en betoogde, dat
Duitschland pas na de teleurstellende ver
klaring van sir John Simon zijn thans niet
langer uit te stellen besluit had medege
deeld.
Ten slotte verklaarde de minister, dat de
conferentie thans maar moet bepalen, of
zij wat kan presteeren.
Duitschland is ontwapend en niemand
kan het verschil in bewapening met de an
dere landen in stand houden.
Duitschland, zoo besloot Von Neurath
zijn rede, zal natuurlijk te allen tijde ern
stige ontwapeningsvoorstellen in overwe
ging nemen en ook verder bereid blijven
op den grondslag der rechtsgelijkheid om
trent zijn toekomstig bewapeningsstelsel
tot overeenstemming te komen.
NAAR BEAURAING.
Wij maken onze lezers nog eens attent
op onze tweede reis naar Beauraing, die
bij voldoende deelname a.s. Zondagmor
gen zal aanvangen.
De inschrijving voor deze reis kan nog
geschieden tot en met Donderdag a.s. aan
ons bureau. Bij latere inschrijving kan
geen garantie voor deelname worden ge
geven.
Deelnemers gelieven vooral te zorgen
voor een nationaliteitsbewijs.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Ontwapeningsconferentie een week
uitgesteld. Von Neurath zet Duitschlands
houding nader uiteen. De wereld wacht af.
(lste blad).
Het Rijksdagbrandproces raakt op den
achtergrond. (2de blad).
Verscherping van het conflict tusschen
Tsjecho-Slowakije en den H. Stoel. (2de
blad).
Verwarde toestand in Siam. (2de blad).
BINNENLAND.
De begrootingen van de provincies
Zuid-Holland en Noord-Holland. (2de
blad).
Frauduleuze invoer van rogge van België
naar Nederland. (Laatste Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Naar verluidt zouden volgend jaar bijna
alle Zuidelijke eerste klassers van den K.
N. V. B. in katholiek verband uitkomen.
(2de blad).
UIT DE RIJNSTREEK
NOORDEN.
Een vergadering van de R. K. Kiesvcr-
eeniging en een Fascist. Het bestuur
van de R. K. Kiesvereeniging had een
ledenvergadering uitgeschreven. Inge
volge het reglement moest het bestuur
in zijn geheel aftreden, voor de groslijst
waren niet voldoende candidaten voor
gedragen, dies moest een vergadering
worden gehouden. Nadat de gewone for
maliteiten gebeurd waren, benoemde de
voorzitter, de heer Th. Mourits, een stem
bureau met het oog op de te houden stem
ming en wees hiervoor aan de heeren P.
de Jong en C. Plomp. Laatste maakt naam
wegens zijn propaganda voor het fascisme,
waarom één der aanwezigen bezwaar
maakte tegen deze aanwijzing. Daar werd
een fatsoenlijk boompje over opgezet met
het resultaat, dat een ander werd aange
wezen. Het fascistenbloed werkte bij den
heer P. echter zoodanig, dat hij na de
vergadering niet kon nalaten aan de aan
wezigen de heerlijkheden van het systeem
uit te leggen en te verkondigen, 't Begon
al gauw echter te gisten en weldra ging
één der toehoorders onzen fascist te lijf. De
omstanders ontzetten het tweetal, doch
de fascistman bemerkte wel aan dè stem
ming, dat hij daar niet veilig was, waar
om hij dan ook maar rap het hazenpad
koos.
Politie. Rijksveldwachter van S. zag
Zondag een jongeman alhier zich onledig
houden met de hengelsport. Echter had
hij noch een akte, cn noch een vergun
ning van den rechthebbende op het
vischwater, met het gevolg aanzegging
van een verbaal en inbeslagname van het
vischtuig. Een kameraad, zekere P. v. d.
Z., was dit te machtig en uitte zïch even
later hierover op schreeuwerige toon in
het volle publiek, het was n.l. het moment
dat de R. K. Kerk zou aangaan. Later ont
moette v. d. Z. den Rijksveldwachter en
sprak hem nog een op hoogen toon er
over aan. Dit was getroffen, want van
S. kon hem en passant een verbaal aan
zeggen wegens overtreding der politie
verordening, doch het mooist was wel,
dat hij hem tevens kon verbaliseeren we
gens het hebben op zijn rijwiel van een
rijwielplaatje dienstjaar 1932/1933 en niet
1933/1934.
Auto-ongeval. .Maandag passeerde
een vrachtauto van den benzine- en pe-
troleumhandelaar A. P. van Wensveen te
Zegwaart den Achterweg, waarbij de auto,
wegens gebrek aan de stuurinrichting in
een naastgelegen sloot terecht kwam. Niet
dan met zeer veel moeite kon de bescha
digde auto weder op het droge gebracht
worden door de kraanwagen van Gebr.
de Rooij.
