t
i
n
i,
DANS INSTITUUT ANTON DE GROOT
MAISONieBLONC
en f óch
G WILLEMS
DANSL
S.P
ALLE GEKLETS
Geschiedenis onzer Omgeving
The Berlitz School of Languages
is naar1
Autobandenbedrijl „Centrum"
ALLE DRUKWERKEN
VOOR DEÉI, HANDEL
t
DRUKKERIJ „Luctor rttmergo"
Borduur-Atelier C. DONCKER
STOOF- en nAKPALING
MAISON HENRfy
Permanent Wate compl. f 4.-
JOHN jKAGER
Gebr. SUSAN, Haarl.straat 39-41
RADIO MO
HENRI
T GOED ZIJN
STAATS
LANGEZAAL
IGRAMOPHOONPLATEN!
1
1
I jRÜ-TflX
DONDERDAG 12 OCTOBER 1933
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 1
Een beschrijving van Alphen uit het jaar 1728
t JTinrs Beekend recht.
(Vervolg).
De volkeren, die hier wonen, zyn alle
afkomstig uit Azië, de bakermat van 't
menschelijk geslacht. Langzaam aan heb
ben deze zich over 't aardrijk verspreid en
drongen door in Europa. Zoo kwamen, om
een voorbeeld daarvan te noemen, volks
stammen den Rijn afzakken van ver over
de Alpen. We noemen de Sueven, die in
Duitschland Zwaben in bezit namen; de
Saliërs, een verstrooid volk, dat overal en
nergens thuis was; de Katten, die zich aan
den zeekant vestigden en de voiksstam be
kend onder den naam Bataven.
Al deze volkeren waren de Alpen over
getrokken en noemden zich, ter gedachte
nis aan dien overtocht: Alpinen of Al
phanen, welke naam verkort werd tot Al
pine, Alphyn, Alpan en Alfet. Uit deze na
men nu moet de naam Alphen afgeleid zijn,
de heerlijkheid vroeger bekend als Alphijn.
Dezen naam vinden we nog op een naam
lijst van 1595, die de namen bevat van
eenige welgeboren mannen in Rijnlands
Ook later vinden we dienzelfden naam ver
meld, zooals uit het volgende blijkt: Klaas
van Leeuwen, genoemd Schout van Al
phyn, Anno 1610. Philippus van Leeuwen,
Schout tot Alphyn, Ao. 1612; Gerrit Beun
van Wender, Ambagtsheer van Alhyn.
De Alphanen of Alphenaren, reeds bo
ven vermeld, was een ruw en dapper volk,
dat dikwijls oorlog onder elkaar voerde,
echt krijgsvolk. Zij stonden niemand onder
hen toe den baard te scheren, voordat zij
een van 'sland vijanden had verslagen, of
ten minste diens wapens buit gemaakt had.
Ze mochten niet trouwen, voordat ze den
mannelijken leeftijd bereikt hadden en dat
wel voornamelijk met het oog op sterke,
krachtige nakomelingen. De huwelijksgift
van den bruidegom bestond in een juk os
sen, een opgetuigd paard, een schild of een
zwaard, terwijl de bruid hem eenige wa
pens ten geschenke gaf. Weinig verschil
was er tusschen de kleeding van mannen
en vrouwen, welke laatsten, meestal ook
meti hun kinderen, mede ten krijg trokken
om door hun tegenwoordigheid de mannen
aan te moedigen. Als er geen oorlog was,
dan togen de voornaamsten onder de jon
gelingen naar verre streken om daar krijgs
roem te behalen, 't Was een fier en vrij
volk, dat, toen de Romeinen hier kwamen,
als vriend wilde behandeld worden, vrij
van belastingen wilde blijven en haar oor
spronkelijke taal wilde behouden en zich
niet ontzag, toen de Romeinen hen toch
wilden onderwerpen, den strijd met dit
machtige volk aan te binden, waarvan vele
voorbeelden zouden aangehaald kunnen
worden.
Hoe, wanneer en door wien het dorp Al
phen, zooals we dit nu kennen, gesticht is,
is niet met zekerheid te zeggen, daar al de
tot ons gekomen geschriften daarover zwij
gen. Wat de oppervlakte betreft, hiervan
weten we, volgens de allerlaatste opmetin
gen, dat het 2287 morgen groot is. (Een
Rijnlandsche morgen was 0.8515 H.A.) en
dat het voor het grootste gedeelte uit wei
land bestaat.
In het Westen grenst het dorp aan Ha-
zerswoude en evenzoo ten Noorden, want
de Rijn maakt in den Alpherhoorn zoo'n
sterke bocht, dat de grenspaal op den Hoo-
ge Rijndijk bijna in het Zuid-Westen staat.
De huizen voorbij dien grenspaal behooren
dan ook tot Hazerswoude, een heerlijkheid,
die ongeveer duizend morgen grooter zou
zijn dan Alphen, indien ze niet zooveel wa
ter bevatte. Hier werd in de Ridderhofstede
Rijnenburg, tot dat gebied behoorende, in
1533 een vergadering van Wederdoopers
gehouden, aan wier hoofd Jan van Lei
den stond.
Naar het Zuiden strekt Alphen zich uit
tot aan de brug van Zwammerdam en
grenst verder ten Westen aan Boskoop, een
heerlijkheid, die oudtijds aan de Abdij van
Rijnsburg behoorde, terwijl de Rijn in 't
Oosten de grens van Alphen is.
Ten Oosten wordt de plaats begrensd
door de Rijn. De landzijde is verdeeld in
zes polders: de Rietveldsche, Saner, Groot-
westersche, Nesse. Rijneveldsche en Steek-
terpolder. In het Rietveld heeft de schrij
ver een boef gezien, die bekend stond als
een zonderling. Deze man sliep op den ka
len grond in een hutje, dat hij zelf van
rieten takken opgetrokken had en dat zoo
laag was, dat hij op zijn knieën er naar
binnen moest kruipen. Hij leefde daar als
een kluizenaar en werd, voornamelijk uit
nieuwsgierigheid daar zeer dikwijls be
zocht, zelfs door aanzienlijke lieden. Met
dertig gulden 's jaars, zei hij, kon hij best
rondkomen.
De polders hebben een vruchtbaren bo
dem bestaande uit klei en zand.
Alle polders zijn voorzien van watermo
lens, die het overtollige water in den Rijn
malen en de landerijen droog houden. Die
molens werden uitgevonden nu ongeveer
driehonderd jaar geleden in 1440 en toen
men den eersten molen in een van de Hol-
landsche polders plaatste, waren de boeren
daar niet best over te spreken. Ze waren
n.l. bang, dat de rietvelden, waar ze ge
woon waren eieren van wilde eenden te
zoeken, geheel zouden uitdrogen!
De Steeksche polder alleen heeft twee
watermolens en had vroeger, voordat de
Gouwe gegraven was, een vrije uitwate
ring op den LJsel door sluizen, die vanzelf
open en toe gingen.
In dezen polder ligt bij Zwammerdam
een stuk land bekend onder den naam „de
hooge Burg". Dezen naam heeft het ge
kregen naar de oud burcht Alpheni Castra,
d.i. de burcht van Alphen, die hier moet
gestaan hebben en een oppervlakte be
sloeg van meer dan een morgen lands.
Jaren geleden heeft men daar een grooten
steen opgedolven, waarop men, hoewel hij
gebroken was, het volgende opschrift vond.
„Leg I. N," hetwelk beteekent van het
eerste legioen. Naar alle waarschijnlijk
heid de steen, waarop de aanvoerder van
de Romeinsche legermacht een toespraak
hield tot de krijgslieden, staande rondom
hem, leunend op hun spietsen. Op dezelfde
plaats zijn ook pilaartjes opgegraven van
rooden steen, waarop letters gegraveerd
waren. Tusschen de voegen van deze stee-
nen pilaartjes waren Romeinsche pennin
gen ingelegd. Verder heeft men een sier
lijk potje gevonden van dezelfde steen
soort, waarop een leeuw geteekend was en
ook half vergane tarwekorrels als over
blijfselen van den Romeinschen graanvoor
raad, die tot voedsel diende van de sol
daten.
Uit dit alles blijkt ten duidelijkste dat
de Romeinen hier een sterkte of kasteel
moeten gehad hebben. Nog andere vond
sten kunnen dit staven. In een tuin, na
melijk, achter de Papenstraat staat een
put, veel gelijkende op dien van de burcht
te Leiden. In dezen put, die over de twee
duizend jaar oud is, werden onlangs, bij
het afdelven van aarde, meer dan vierhon
derd penningen van allerlei soort gevon
den. En aan de overzijde stiet men bij het
graven in een huis op een steenen ver-
wuift, dat zeven voet onder den beganen
grond lag. Met houweelen werd dit ver-
wuift open gehakt en toen kwam men in
een ruimen kelder terecht. Hierin stonden
op den grond een paar schoenen met lange
spitse neuzen, zooals de graven ze eer
tijds plachten te dragen.
Aan den Oostkant stroomt de Rijn langs
het jaagpad en langs een fraaie belom
merden rijweg, waaraan verscheidene boer
derijen en woningen zijn gelegen. Het
land ,dat de Rijn daar bespoelt van Zwam
merdam af tot aan de Aarbrug toe, behoort
tot Aarlanderveen, een ambachtsheerlijk
heid van 2596 morgen groot, een echt veen-
land, zoo genoemd naar de Aar, die met
de nieuwe vaart over Gouwsluis, door den
Amstel uitmondt en die nacht en dag door
jachten, zeilschepen en trekschuiten vol
reizend publiek en vrachtgoederen wordt
bevaren. Hier aan de Oostzijde staat het
huis Beerendregt. Het behoorde aan de
adellijke abdij van Rijnsburg en werd bij
zekere gelegenheid verwoest, doch later
weer opnieuw opgetrokken. Ook staat hier
de Fransche kostschool op een plaats, die
men „het Paradijs" noemt. En terecht!
Want de straatweg heeft veel weg van een
bekoorlijke dreef beplant met lindeboo-
boomen, waar doorheen men het uitzicht
heeft op bloeiende weiden en akkervelden.
Hier in deze kostschool wordt de jeugd in
allerlei deugden alsook in taalkunde, boek
houden, teekenen en muziek onderwezen.
De turfmarkt, die bestraat en aan weers
kanten met huizen bebouwd is, ontleent
haar naam aan de turfschuren, die eertijds,
voordat dit deel bewoond was, langs den
Rijn stonden. In deze schuren werd de ge
graven turf geborgen, die later overgela
den werd in schuiten, die ze wijd en zijd
vervoerden naar andere plaatsen van het
land.
GOEDKOOP DRUKWERK.
10.000 NO A's f 7.-
100 VISITEXAARTEN (nut 180 ENVELOPPEN
f I.— J
Voorts alle andere 1 rulJrelken telen de
LAAGSTE PHftzgN.
De Goedkoope H; i^leredrukkerij!!!
LEEUWENH0EKSTMAT 6, LEIDEN
(bij de Pasteurstraat) v/h. Sopbiastraat 34
Gevestigd 1898 hier stede.
Het eenigste Instit
Moderi
DOOR NATlOf
LEIDEN - -
ut ypor onderwijl in
lëTalftn
ALE LEERAREN
TwFMARKT 3
Altijd kunn
worden begonnen
VERTALIN
n nieuwe cursussen
Inlichtingen gratis
GS-BUREAU.
MF* Het adres toor,Uw
TOONEEL-UITwDEJ^NG
GERf,RD HOPPEZAK
NIEUAwTEEG~'7 LEIDEN
Costumier (^diplomeerd Tooneelkapper
Lid R. K. Mid. Ver. „De Hanze'
COSTUMES en PRUIKEN in alle stijlen voorradig
Reparfsnt Uw/Afpand
onzichtbaar ond^ gafanti13
Leiden, Nieuwsïéeg 17, Telef. 3406
STERK VERL^tE PRIJZEN
HAARLEMMERSTRAAT 222-267.
GROOVE KEUZE
3lousj
Tm,
Pjilltpvers
ïroekjss
Rokjes
Zie de Etalage.
MflflRSMüNSSTEEG 25
1 TEL. T 2^*
opeciaal adres Voor
ItuiermandarHkeleny
jocinc.
J moet U vod' drukwerk
ook eens p|-ij6v vgragen bij:
Nieuwsfeeg 9 - Tel. 2567
BORDUREN, AJOljREN, PLISSE|REN,
VERVEN EN STOOM
VERVERIJ „DE gEQt(B00G"
Breestraat 159 - - Tel. 851
STOPPAGE SPECIALE AFOEELING VOOR
HET OPPERSEN VAN HEERENKLEE0IN0.
DAGELIJKS VpORH^NDEN.
ZATERDAdsl VERSCH
GEROOKTE PALING
LIEFST VRIIDjG BE4TELLEN.\/
Bij Feestelijkheleh (od bestellen/
dagelijks vjyech gjrookt
Tel. 155 - Haarl.trekvaart 22, Oegstgeest
DAMES KAPSALON
TURFMARKT 5*,t$| 431, LEIDEN
De Luxe Auto Taxi
Tel. 2893. Stand|laat% Steentraat.
Bij ons rijd U nctjeft enj^dkoop/ Rijden
op Taximeter. Ritten fantfz2pct. DsJgrootsto
afstand in Leiden kofnt op 45 ct.,Wugeacht
aantal personen. EenlbtftrowfTbaar fpers.
Hudson. Groote rittemgser laag. Dag en macht
geopend. Beleefd aanbevelend,
L. SCHILTHUIZEN, Pioenhot 18a, Tel. 2893
Koopt nu Scheermesjes.
Het rnerk '„CARUKLE 1/10 m-m-"
Mtstekerid Ai^kost slechts
pèN pfikM
jen inlevel
elk pakje SQ
Sn 10 stuks
aer advertentie bij
|EEP GRATIS bij:
Maar ook
Alleen een vakman
ie leveranier
blijvend bevTOdigen
Ged. Radio-Monteur, Hoogl. Kerkgr. 3, Tel. 1132
HENNEN! KUIKENS!
Witte leghornhennen broed '33 prijzen billijk.
Noord-Holl.blauwenkbikens voor de vleesch-
kuikentokkers geheae najaar enz. leverbaar.
Pluinvyeebedtijfi Groeneveld
H00GL. UV£RKGRA»H IJ'S 4- TEL. 2590
f PNijmvee^ptfl èr£ enz*
Opruimintf>Kpoien, Aquariums
wegens opHeffing dit artikel.
LAGE PRIJZEN
HAARDKACHELS
De VraJg v^i dJW dag
is de OljGA Mo. 8.\l\
KOOPT DE EjCplE 0LGA
NIEIWSTRAAT V, TS.EF00N110
bij den Burcht voorhee»Hooigracht
Kachelsmederlj - Sind» 1844
OPGERICHT 1875
HAARLEMMERS/,
Filiaal :H(MgEW0EU
TongA./.T t0.75 p. pond
Tarbotf 0.50 p pond
Kabeljauwf0.45 p. pond
Schelvisch t 0 20 p. pond
Stoot- en Bakpaling t 0.65 en f 0.75 p. pond
■iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiuiii
De schitterende nieuwg
PRIJS SLECHTS El
Kristal opnamen
NlGULDEN!
o.a. Schwarze Zigeuner, Weezy Annal( Kroloys),»
Dorfmus'k, Saison in Kaïro, An der SchYieuAlaueN
parade, Persische Markt, Czardasfiirstifl
Dichter und Bauer, Les Patineurs, Walzortraufl
J&~ De nieuwe Dostalpotpourri Bravo,
4fGT~ Hollandsche opname Zwarte Zigeuq
fcorniy Weather, Tweet, Tweet,
Jfcjnuu; Ileinzelmancliens Wacht
te ladiatorenmarsch, Kigoletto,
i SER VAAS' Muziekhandel, Breestraat 102, Tel. 2660
I MUZIEK INSTRUMENTEN SNAREN ENZ.
illliriillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHllllllllllllllllllli
VOOR
Privé- en Clublessen zijn dagelijks te bespreken
NIEUWE RIJN 28
TEL. 1707
Vraagt prospectus
over goedkoope wollen dekens geeft nijts, maar beslist goedkoop zijn is beter.
De 3 Eenen op de Haarlemmerstraat III
heeft een pracht partij zuiver wollen
voor prijzen waar U nog nooit van
4.40 voor f2.75, van 5.00 voor f3.21
van 7 00 voor f 4.90, extra groote
maat 200x230 van 9.90 voor f6.75, pral
helft van den prijs. Molton dekens enorm g
dist geen kunstzijde of katoen
ft. 2 Pyei
Medaillon dekens
de grootste
$kens 200x230 voor bijna de
flïkoop, flinke maten, 33, 44, 48.
2 persoon» 63, 89, 98, extra groote 1.19, 1.29 Het is het beste dat U eens
komt zien in de 8949
3 EENEN
lil HAARLEMMERSTRAAT III
HOOGE
De inrichting vnnr speciaal onderwijs
Lid van de Ned. Vereen, van Dansleeraren
Erkend door de C. C.
Speciale club voor R.K.
Inschrijving dagelijks van 2 tot 10 uur n.m
Diverse zeer practisch^ Brief opbergsystemen
Steeds nieuwe Briefmappen/l^deijprs, Alfabetten, Archiefdoozen
:5-ladig£ l^ttjes
1837
1837
ijKA i
TOCH RUIMER
1837
1837
1
