3)e ^Id^elveSoii^cmt
VLIEGRAMP BOVEN DE BETUWE
25ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ZONDAGSBLAD
KLEINE BELEVENISSEN
DONDERDAG 12 OCTOBER 1933
No. 7635
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 0
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
net dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Ons breede standpunt.
Het Tweede-Kamerlid dr. Kortenhorst
heeft dezer dagen een rede gehouden voor
de Brabantsche Werkgevers te Breda.
Naar aanleiding hiervan schrijft de
„Volkskrant" o.m.:
Veel van hetgeen hij gezegd heeft
kunnen wij onderschrijven: zijn verde
diging van het urgentie-program der
vier groote sociale organisaties en zijn
opkomen voor het groote gezin zullen
allerwegen instemming vinden.
Tegenover het fascisme staat hij per
soonlijk resoluut.
Dr. Kortenhorst staat resoluut tegenover
het fascisme, oordeelt de katholieke „Volks
krant".
De liberale „Avondpost" daarentegen
heeft opgemerkt, dat de heer Kortenhorst
„lonkjes naar het fascisme" geeft:
Hoewel de spreker eenige zinnetjes
zei tegen fascisme en nationaal-socia-
lisme, en vóór het behoud van het par
lementarisme, loopen de lijnen van zijn
betoog niet in gelijke richting. Zijn me-
dedeeling, dat .verschillende leer
stukken" van het Nederlandsche fas
cisme aan het Katholicisme zijn
ontleend (In de „Maasbode" staat het
aldus: „Het zal intusschen niemand
ontgaan, dat, wat er goeds schuilt in de
strevingen der Nederlandsche fascisten,
aan de Katholieke staats- en maat
schappij-leer is geborgd"), is duidelijk
genoeg.
De geschiedenis herhaalt zich.
De katholieken zijn socialist genoeimd,
als zij nietalles wat de socialisten leer
den en propageerden verketterden daar
entegen in het socialisme constateerden
waarheden, die van hen de katholie
ken afkomstig waren of die zij althans
met de socialisten gemeen hadden.
Zoo gaat het nu weer precies tenopzichte
van het fascisme.
Als wij beweren en aantoonen, dat met
name de corporatieve maatschap-
p ij, die de fascisten of nationaal-socialisten
zeggen te willen, een katholiek ideaal is,
hetwelk men o.a. krachtig verdedigd vindt
in „Quadragesimo Anno", en waarheen ook
b.v. de bedrijfsradenwet-Verschuur heen-
stuurt.
Ons breede standpunt om niet alles in
onze tegenstanders, principieele
tegenstanders zelfs, te verketteren kun
nen anderen zich blijkbaar soms moeielijk
indenken.
HET VRAAGSTUK DER
GOUD-POLITIEK.
In een te Breda gehouden rede heeft dr.
Kortenhorst medegedeeld, dat een commis
sie van R.K. hoogleeraren het vraagstuk
der goudpolitiek in studie heeft.
Dit is een zeer belangrijk vraagstuk
aldus de „Geld." te meer nog, daar de
vraag is opgeworpen, of geen maatregelen
zullen noodig zijn in verband met de aan
zienlijke prijsstijging van het goud en of,
gezien de groote goudreserve der Ned.
Bank, die reserve niet met een honderd
millioen zou kunnen worden verminderd
om de gaten in de begrootmg te stoppen.
Thans is de gulden voor 100 procent ge
dekt, d.i. een dekking, grooter dan in an
dere landen.
Zoo gezien, krijgt deze vraag een groote
mate van actualiteit.
Weekabonné'e, die geaDonneerd zijn op
het ZondagsDlad, worden er aan herin
nerd, dat dit vanat heden ad 50 cent
betaald moet worden.
DE ADMINISTRATIE.
Twee militare vliegtuigen
met elkaar in botsing.
Een vliegongeval van grooten omvang,
zooals de Nederlandsche militaire lucht
vaart in langen tijd niet heeft gekend,
heeft hedenmorgen in de Betuwe plaats
gehad. Omstreeks half elf cirkelden vier
militaire vliegtuigen, afkomstig van het
vliegkamp Soesterberg, boven de gemeen
te Lienden. Plotseling vlogen twee der toe
stellen met groote vaart tegen elkaar op.
Stukken van vleugels vlogen door de
lucht en bijna onmiddellijk stortten de
beide toestellen van ongeveer 500 M.
hoogte met een geweldige snelheid ter
aarde.
Op ongeveer 1 K.M. afstand van den
Rijn op een weiland in den Marschpolder
nabij de steenfabriek van de N.V. S. ten
Cate Co. zijn de beide vliegtuigen op
ongeveer honderd meter afstand van el
kaar neergekomen. Met den neus drongen
de toestellen in de vette klei van een
weiland, juist naast een boomgaard van
den heer De Kok.
Tal van inwoners van Lienden en om
geving, zelfs tof op vrij verren afstand aan
den overkant van de rivier in Rhenen, had
den het ongeval zien gebeuren. Hoewel
meermalen militaire vliegtuigen boven
deze streken vliegen, trekken zij toch steeds
op hun vluchten de belangstelling, zoodat
velen naar de toeren van de militaire vlie
gers keken en daardoor ooggetuigen waren
van het vreeselijke ongeluk. Van alle kan
ten snelden de omwonenden naar de plaats,
waar de vliegtuigen, thans wrakstukken,
waren neergekomen. De beide toestellen
waren totaal vernield en hoop op het be
houd van de vliegers, die in de toestellen
gezeten moesten hebben kon men niet koes
teren.
Onder de velen die naar de plaats van
de ramp waren gesneld, bevonden zich de
burgemeester van Echteld en Lienden, de
heer H. Houtkooper en de secretaris van
de gemeente Lienden, de heer G. Hol.
Bijna gelijktijdig arriveerde ook dr. H.
Wessel. Hij heeft echter geen hulp meer
kunnen verleenen.
VIER VREESELIJK
VERMINKTE LIJKEN
De politie, die intusschen op het weiland
was aangekomen, zette onmiddellijk de
omgeving af om het terrein vrij te houden.
Terwijl door de autoriteiten terstond de
commandant van het vliegveld te Soester
berg van de ramp in kennis werd gesteld,
werd een aanvang gemaakt met de pogin
gen, de slachtoffers te bergen.
Uit de totaal vernielde vliegtuigen wer
den vier totaal verminkte lijken te voor
schijn gehaald. Het stoffelijk overschot
van de slachtoffers werd voorloopig on
der lakens op het weiland, waar de toe
stellen zijn neergekomen, neergelegd.
DE NAMEN DER SLACHTOFFERS.
De beide vliegtuigen, die boven Lienden
met elkaar in botsing zijn gekomen, zijn
de militaire jachtvliegtuigenn 304 en 325.
De 304 was bemand met luitenant jhr. A.
J. van Coehoorn van Swinia en den ser
geant-waarnemer W. C. Hardeveld. De 325
werd bestuurd door den bekenden vlie
ger luitenant jhr. H. J. M. van Asch van
Wijk terwijl de serge-at-pjajoor vliegtuig-
maker Vermeulen als waarnemer fun
geerde.
Tegen 12 uur arriveerden op de plek
van den ramp kapitein Koppert, kapitein
v. Weerden Poelman, luitenant Rosendaal
en dr. Brouwer, van het vliegkamp Soes
terberg. Zij hebben direct na aankomst de
leiding van het bergingswerk op zich ge
nomen. De 4 vreeselijk verminkte slacht
offers waren toen reeds geborgen.
De Nederlandsche militaire luchtvaart
heeft door deze ramp een zeer groot ver
lies geleden. Jhr. van Asch van Wijk was
een der bekwaamste vliegers en was hou
der van het Nederlandsche hoogterecord.
Op 8 Juni j.l. startte hij van het vliegveld
Soesterberg met een Fokker-jager type
D.XVI, uitgerust met een Armstrong Sid-
deley „Panther"-motor, voor een meteoro
logische hoogtevlucht. Op deze vlucht be-
Stukken van vleugels
vlogen door de lucht.
reikte hij een hoogte van 9587 M,. waar
mede hij het Nederlandsche hoogterecord
op zijn naam bracht.
HET VERHAAL VAN EEN OOGGETUIGE
De vliegramp bij Lienden heeft in de ge-
heele Betuwe groote ontsteltenis verwekt.
Van alle kanten stroomden de nieuwsgie
rigen naar Lienden om op de plaats van de
ramp het rampzalige overschot van de
beide militaire vliegtuigen waar te ne
men.
De eerste, die by de neergestorte vlieg
tuigen aankwam, was de veekooper J. v.
Hattem uit Lienden, die op zeer korten
afstand op het veld stond. Hij hoorde den
geweldigen slag, waarmede de vliegtuigen
kort achter elkaar op de aarde neersloegen.
Hij snelde naar de plek waar een der toe
stellen was neergekomen, direct gevolgd
door honderden anderen.
Met een van hen, die spoedig op de
plaats van de ramp aankwamen, hadden
wij een onderhoud, n.l. den heer A. Ai
mers, baas op de steenfabriek van de N.V.
ten Cate en Co. Deze heeft het ongeluk
van zeer dichtbij gadegeslagen. Hij stond
op het terrein van de fabriek te kijken
naar de vier militaire vliegtuigen, die bo
ven Lienden manoeuvreerden. De toestel
len maakten allerlei manoeuvres, vlogen
dan weer over en dan weer onder elkaar.
Plotseling aldus onze zegsman vlo
gen twee der toestellen met de vleugels
tegen elkaar. Een der toestellen vloog
horizontaal, het ander schuin van onderen
naar boven. De vleugels raakten elkaar en
stukken er van vlogen ver door het lucht
ruim. Beide toestellen, die veel snelheid
hadden, stortten naar beneden. Op onge
veer honderd meter boven de aarde sloeg
het eene toestel nog eenmaal over den kop
en kwam toen, op slechts eenige honderden
meters van onzen zegsman verwijderd, op
het weiland neer. Het andere toestel viel
loodrecht naar beneden, direct met den
kop in den grond.
TIJDENS EEN
GROOT PROCES
Geknipte haren en 'n neus die gesnoten moet worden.
Dimitrof's advocaat is slap.
Het groote Rijksdagbrandproces dreigt te
Berlijn even vervelend te worden als het
te Leipzig geweest is. Iedere werkelijk be
hoorlijke sensatie ontbreekt. Van der Lub-
be's redevoeringen blijven zich beperken
tot „Ja" en „Neen" en „Dat kan ik niet zeg
gen". Soms zegt hij „Dat kan ik niet ver
tellen" en dan vecht men erom, of er ver
schil is tusschen „zeggen" en „vertellen".
Het eerste moet dan beteekenen „ik weet
het niet" en het tweede „ik weet het wel,
maar zeg het lekker niet".
De Nederlandsche tolk ziet er geen on
derscheid in en vertaalt alles met: „Das
kann ich nicht sagen", waartegen de Hol-
landsche persvertegenwoordigers protes
teeren. Het Hof zal nog naar Leiden die
nen te verhuizen, teneinde een onderzoek
in loco te houden naar de beteekenis, wel
ke de Leidenaars hechten aan „zeggen" en
„vertellen".
Door deze zwijgzame houding van v. d.
Lubbe vordert men geen stap. Alles, let
terlijk alles verkeert nog in het onzekere.
Vanavond te 8 uur wordt de Rijksdag
brand ter plaatse gerepeteerd.
Bij gebrek aan sensatie wordt elk klein i
evenement als een gebeurtenis van belang
beschouwd.
Zoo interesseerde de buitenlandsche pers
zich hevig voor het feit, dat v. d. Lubbe's
raagbol gisteren gekortwiekt was. Dat wat
nog overbleef, was met kwistige hand in
het vet gezet en aldus zou van der Lubbe
er zeer zeker als een dandy uitgezien heb
ben, ware hij maar niet zoo vreeselijk ver
kouden geweest, aldus vertelt de corres
pondent van de „Msb.".
Gelijk bekend, zijn tegen het laatste
euvel neusdoeken gewassen, maar ofschoon
van der Lubbe een reusachtig exemplaat
daarvan in zijn bezit had, weigert hij hard
nekkig, het te hanteeren. Gelukkig grijpt
mr. Seuffert, zijn verdediger, af en toe in,
waarbij hij bewijzen aflegt, dat een voor
treffelijk jurist ook een voortreffelijke
nurse kan zijn.
De tweede sensatie is als steeds het op
treden van Dimitrof. Dimitrof weet van dis
cipline even weinig als van der Lubbe van
het gebruik van een zakdoek. Toen hij
daarvan gisteren weer bewijzen aflegde,
werd hij opnieuw en ditmaal met de toe
voeging „voorloopig" uit de zaal gewezen.
Men is aan deze soort scènes zoo lang
zamerhand gewend geraakt en de indruk,
dien ze maken, is niet meer zoo sterk als
in den beginne. Maar mèn vond toch alge
meen weer, dat de houding van den offi-
cieelen vertegenwoordiger der Bulgaren,
mr. Teichert, zeer slap was. Dit is een voor
naam punt, want deze officieele vertegen
woordiger is den beklaagden door het hof
toegewezen en zij, die in het buitenland te
gen Duitschland kuipen, wijzen er altijd op,
dat het hof expres slappe en volgzame ad
vocaten voor de beklaagden uitgezocht
heeft, om dezer verdediging te bemoeilij
ken.
Teichert nam tegen het besluit van de
strafkamer om Dimitrof uit de zaal te ver
wijderen in allen gevalle geen stelling en
hij las zelfs ook de vragen aan het hof niet
voor welke Dimitrof nog tyd gehad had,
hem schriftelijk te doen toekomen.
Bij het sluiten van de zitting had deze
gebeurtenis nog een staartje. Er werd, zoo
als gezegd, besloten, dat er hedenavond om
aoht uur een locale reconstructie plaats zou
hebben van van der Lubbe's inklimpartij
in het rijksdagvenster. De president stelde
vast, dat Dimitrof ook bij deze vertooning
niet aanwezig mag zijn. Hiertegen nam mr.
Teichert toch stelling, maar met de figuur
van een stuk volvette Edammer kaas, om
de uitdrukking van een onzer Fransche
collega's vrij te vertalen.
De procureur-generaal sloot zich echter
bij den president aan en aldus trok de straf
kamer zich terug om over de kwestie te
beraadslagen. Na een tamelijk lang over
leg gepleegd te hebben, velde zy het be
sluit, dat Dimitrof niet aanwezig mag zijn.
Dit moge van formeel standpunt alweer
zoo heel erg niet zijn, het hof heeft toch een
goede gelegenheid ongebruikt voorbij laten
gaan, om zijn straffe houding van gister
ochtend te corrigeeren.
Wat het concilie van internationale ad
vocaten batreft, die het proces volgen, deze
waren het aanvankelijk over een gemeen
schappelijke demarche niet eens. Maar nu
het hof Dimitrof ook voor morgen uitsluit,
wordt er een nieuwe situatie geopend, waar
van ze waarschijnlijk gebruik zullen maken
door het schrijven van weer verschillende
brieven van protest.
Dit nummer bo.taat uit VIER
bladen.
B I 1
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Bezoek van Z. H. de Paus aan de basi
liek van Santa Maria Maggiore. (2de blad)
Naar een militaire dictatuur in Japan.
(2de blad).
Een Volkenbondscommissie benoemd in
zake het conflict Bolivia-Paraguay. (2de
blad).
Stormberichten uit West-Europa. (Bui
tenlandsche Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot verschuiving van de in
het Spoorwegpensioenfonds door het Rijk
te storten annuïteiten. (1ste blad).
Een demonstratie van gewapend metsel
werk te Arnhem. (2de blad).
De storm heeft gisteren danig huisgehou
den. Twee schepen op het Volkerak,
één op het Hollandsch Diep gezonken. De
opvarenden gered. Kindje van een
schipper verdronken. (Gem. Ber. 3de blad
en Laatste Ber.).
Groote veenbrand bij Emmen. (Gem.
Ber. 3de blad).
Overal brandt het. (Gem. Ber. 3de blad).
UIT DE OMGEVING.
Te Noordwijkerhout brandde een café af;
de bewoner sprong uit een venster. (2de
blad).
De gemeenteraad van Wassenaar besloot
de 40-urige werkweek voor te schrijven
voor bestekken van gemeentelijke aanbe
stedingen. (4de blad).
DE STORM VAN WOENSDAG.
Wanneer de temperatuur abnormaal hoog
is, kan men gewoonlijk een grooten weers-
omslag of een of andere krachtige uitbar
sting verwachten. In den herfst is dit een
aanwijzing van de kans op storm. Sedert
Maandag was er trouwens wel ook een
andere aanleiding om storm te verwachten
want toen reeds lag een omvangrijke
storm-depressie over West-Europa, die
vooral in en om het Engelsche Kanaal
stormweer bracht, maar dit was nog niet
tot ons land doorgedrongen.
Desniettegenstaande is het losbarsten
van den storm min of meer een verras
sing geworden. Gisteren in den voormid
dag was het vreemd warm weer maar het
was zonnig en mooi. Tegen elf uur was de
thermometer tot 20 gr. C. gestegen. Op dat
oogenblik brak de storm vrij plotseling
los, nam in elk geval snel in hevigheid toe
en woedde daarna eenigen tijd met zware
vlagen. Hij dreef geweldige stofwolken
voor zich uit. Vreemd was daarbij, dat de
storm begon met mooi, zonnig weer en
dat er in het geheel geen regen aan voor
afging, geheel in tegenstelling met de ge
wone najaarsstormen, die met overvloedi-
gen regen inzetten.
Wat was er gebeurd?
Ten Zuiden der Britsche eilanden had
zich een nieuwe, secundaire kern der
hoofddepressie gevormd, die daarop in
Noordoostelijke richting over Engeland
naar de Noordzee trok en dus op korten
afstand ons land passeerde. De plotselinge
ontwikkeling van deze secundaire kern
werd zeer waarschijnlijk veroorzaakt door
het samentreffen van den zeer waren
Zuidwestelijken luchtstroom met een kou
den Noordwestelijken. Zooals steeds wordt
dan een groot deel van het in den warmen
stroom opgehoopte arbeidsvermogen vrij
gemaakt en gebruikt om de luchtbeweging
te versnellen, den storm tot een orkaan te
doen aangroeien en een nieuw stormveld
tot ontwikkeling te brengen. Daarom is
zulk een warmen luchtstroom in het koude
jaargetijde steeds een gevaar voor het
ontwikkelen van een stormveld.
Dat het flink gestormd heeft blijkt uit
de windcijfers, die door het Meteorologisch
Instituut te De Bilt en de Filiale Inrichting
te Amsterdam gepubliceerd zijn. Plaatse
lijk liep de windkracht op tot 11 Beaufort,
d.i. orkaan maar de windkracht bleef
meest beperkt tot 8 a 9 Beaufort, d.i. zwa-
ra storm.
Het is dus de eerste storm in dezen
herfst.
(Nadruk verboden).