Expositie van omstreeks 1000 Wollen Dekens
DINSDAG 26 SEPTEMBER 1933
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 2
Buitengewoon mooi Bijzonder voordeelig
Deze expositie is voor iedereen het overtuigend bewijs, voor welk
een geringe prijs U bij ons mooie en beste Dekens kunt koopen.
BAROMETER-
naar waarnemingen verricht in den
morgen van 26 Sept. 1933, medegedeeld
door het Kon. Ned. Meteorol. Instituut
te De Dildt.
Hoogste barometerst.: 772.3 te Stensele.
Laagste barometerst.: 751.0 te Isafjord.
Verwachting tot den avond van 27 Sept.:
Zwakke tot matige
wind uit Oostelijke
richtingen, nevelig tot
licht of half bewolkt,
droog weer, weinig
peratuur.
Op het vaste land van Europa, op de
Britsche Eilanden en in Scandinavië bleef
de luchtdruk in het laatste etmaal regelma
tig stijgende. Het gebied van hooge lucht
druk over Scandinavië en Finland breidt
zich steeds meer uit en veroorzaakt een
luchtstroom uit het Oosten, die over Enge
land en Ierland naar het Zuiden afbuigt.
Ten Westen van Ierland en Schotland
waaien Zuid-Westen winden aan de Noord-
Westzijde van de rug van hoogen lucht
druk, die van Scandinavië tot de Azoren
reikt. De depressie bij IJsland werd min
der diep. De wijzigingen in de luchtdruk-
verdeeling doen voor den eersten tijd een
toestand van droog weer verwachten met
kans op ochtendnevels.
LUCHTTEMPERATUUR
Temperatuur des middags te half drie
17.— gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS c.a.:
Van Dinsdagnamiddag 7.20 uur tot
Woensdagmorgen 6.23 uur.
HOOG WATER.
Te Katwijk: op Woensdag 27 September
voorm. 8.38 uur en nam. 9.27 uur.
WATERTEMPERATUUR.
Zweminrichting Hooge Rijndijk om 7
uur 17.— gr. C.
Zweminrichting „De Zijl" om 7 uur.
15.5 gr. C.
zal worden over de zaak van de brand
stichting zelf.
Bij de opening der zitting te ongeveer
kwart voor tien, deelde de president dr.
Buenger mede, dat men de methode van
verhoor van Van der Lubbe had moeten
wijzigen. De beklaagde heeft, in tegen
stelling tot de verhooren tijdens het voor
onderzoek, toen hij zijn verklaringen vlot,
uitvoerig en samenhangend aflegde, in
het proces zelf tot nog toe slechts hape
rend en gedeeltelijk onverstaanbaar ge
antwoord. De Senaat heeft daarom beslo
ten bij het verdere verhoor van Van der
Lubbe de personen, die hem de vroegere
verhooren hebben afgenomen, te betrek
ken. In de eerste plaats is dat de rechter
van instructie Landsgerichtsdirektor Hoch
en verder eenige recherche-ambtenaren.
Zij zullen morgen uitgenoodigd worden.
Het verhoor van Van der Lubbe zal dan
aldus geschieden, dat hem gevraagd
wordt, wat voor den gang van het proces
noodzakelijk is, doch dat tegelijkertijd de
ambtenaren, die hem vroeger verhoord
hebben, zullen worden gehoord. Daarmee
wordt niet gezegd, dat de verklaringen
van Van der Lubbe zonder beteekenis
zullen zijn. Het Hof is van meening, dat
Van der Lubbe alles verstaat en dat een
observatie van eenige dagen duidelijk ge
toond heeft, dat hij het proces volgt en
de antwoorden die hij geeft in het alge
meen geeft in het volle bewustzijn van
wat hij zegt. De wijziging in de methode
van verhooren maakt ook een wijziging
in den gang van het proces noodzakelijk.
Daarom zullen thans de vier afzonder
lijke brandstichtingsgevallen worden be
handeld.
De president wendt zich tot Van der
Lubbe en zegt:
„Luistert u eens precies naar wat ik
vraag en geeft u ons uitvoerig antwoord.
Wij hebben de vorige maal nagegaan wat
u gedaan hebt tot Vrijdag toe. Wat deed u
nu op Zaterdag 25 Februari? Was u in den
nacht van Vrijdag op Zaterdag misschien
in het tehuis voor mannen in de Alexan-
drienenstrasse?"
Van der Lubbe: (luid) ,,Ja".
President: „Waarheen hebt ge u toen
begeven?"
Van der Lubbe: „Naar het centrum van
de stad."
President: „U kwam daarbij voorbij het
Raadhuis en het Slot?"
Van der Lubbe: „Ja".
President: „Wilde u toen al de beide
gebouwen in brand steken?"
Van der Lubbe: „Neen".
President: „Wanneer is dat denkbeeld
bij u opgekomen?"
Van der Lubbe: „Later".
President: „Was dat niet al op Woens
dag? U was dien dag toch op het crisis
bureau en had daar van anderen ge
hoord, dat openbare gebouwen in brand
moesten of konden worden gestoken."
Van der Lubbe: „Neen".
President: „Toen hebt U lucifers en
vuurmakers gekocht, herinnert u zich
dat?"
Van der Lubbe: „Ja".
De president herinnert hem er dan aan,
dat hij zich naar het crisisbureau heeft
begeven en daar getracht heeft brand te
stichten.
President: „Hebt u toen een half pakje
vuurmakers, dat later gevonden werd,
brandend naar binnen gegooid?"
Van der Lubbe: „Ja".
President: „Dit brandende pakje is aan
den overkant tegen een gesloten deur blij
ven liggen en heeft daar nog een tijdje
gebrand. Hebt u dat kunnen zien?"
Van der Lubbe: :„Ja, dat heb ik gezien"
President: ,De houten muur was een
klein beetje verkoold. U bent daarna op
het dames-toilet geklommen en hebt de
rest van de vuurmakers brandend op het
dak van de barak geworpen. Hebt u niet
gezien, dat er sneeuw op het dak lag?"
Van der Lubbe: „Ja".
President: „Niettemin geloofde u, dat
het zou branden?"
Van der Lubbe zwijgt.
Dan worden nog eens de oude verkla
ringen van den beklaagde nagegaan, die
nu opnieuw door hem bevestigd worden,
dat van der Lubbe er snel vandoor is ge
gaan en met den ondergrond naar de
Alexanderplatz is gegaan. Vandaar is hij
de Königsstrasse doorgeloopen en was te
gen kwart over zeven bij het Raadhuis.
President: „U hadt dien dag reeds eer
der naar het Raadhuis gekeken. Had u
daar ook bemerkt, dat in het bewoonde
gedeelte in den kelder een raam open
stond?"
Van der Lubbe: „Ja".
President: „U bent toen de Rathaus-
strasse ingeloopen en hebt een paar bran
dende vuurmakers door dit open raam
naar binnen gegooid. Ook hier bent u snel
er vandoor gegaan, zonder de uitwerking
af te wachten".
Van der Lubbe bevestigt dit. Overigens
ontwikkelde deze brand zich iets inten
siever dan in het crisisbureau. Het kel-
dervertrek was de slaapkamer van den
zoon van den machinist. In het tapijt
brandde een gat en een kleerenstandaard
vatte vlam, terwijl ook het plafond spo
ren van den brand vertoonde.
Dr. Seuffert, verdediger van v. d. Lub
be „Ik zou den beklaagde willen vragen
of éiij wist, dat het raam bij een kamer
behoorde, die als woning gebruikt werd".
De president herhaalt deze vraag tegen
over v. d. Lubbe en die antwoordt na
eenige aarzeling bevestigend.
President: „Waarheen bent u van het
Raadhuis gegaan?"
Van der Lubbe zwijgt.
President „Bent u naar het Slot ge
gaan? U hebt dat toch vroeger gezegd.
U hebt ook gezegd dat u tegen acht uur
aan het Slot was".
Van der Lubbe: „Dat kan uitkomen".
President: „Bij het Slot was een hek
werk. Bent U over het hek geklommen
langs de ladder of langs de stangen".
Van der Lubbe: „Langs de stangen".
President: „Tegen het gebouw stond een
steiger. In elk geval bent u op het dak
gekomen, en via het dak in een gang.
Wat hebt u in dezen gang gedaan? Van
der Lubbe, zeg nu eindelijk zelf eens
wat?"
Van der Lubbe: ,Ik heb een vuurma
ker door het open raam geworpen. Het
was het vierde raam".
President: „Het was een ventilatie-luik,
dat open stond".
Van der Lubbe: „Daar heb ik maar een
half pakket naar binnen gegooid".
President: „Ook dit pakket heeft inten
sief gebrand. Het is gebleken, dat het tus-
schen de beide dubbele ramen is gevallen,
maar het raamkozijn is erdoor in brand
geraakt. Hier ontstond werkelijk een flin
ke brandhaard. U bent toen naar een soort
prieel gegaan, dat op het dak stond".
Van der Lubbe: „Ja".
President: „En daar hebt u ook brand
gesticht?"
Ook dit geeft Van der Lubbe toe, als
hem door den tolk een foto wordt getoond.
Zijn antwoorden zijn steeds aarzelepd en
zijn houding maakt den indruk van bewus
te halsstarrigheid.
President: „Waarom hebt u eigenlijk
deze drie gebouwen in brand gestoken?"
v. d. Lubbe (na geruimen tijd te hebben
gezwegen): „Dat was zoo mijn idee".
President: „Dat moet toch een reden heb
ben. Wat wilde u er dan mee bereiken.
Vroeger hebt u bepaalde dingen gezegd. Ik
moet u eraan herinneren, dat u bijv. in het
algemeen hebt verklaard, dat u wilde too-
nen, dat er iets gedaan moest worden. De
staatsorde moest worden vernietigd en de
ar beiders moesten hun eigen zaken kun
nen regelen. U hebt dat indertijd toegege
ven".
De beklaagde blijft zwijgen.
„Hebt u dan niet gezegd, dat de arbei
ders in beweging gebracht moesten worden
om hun vrijheid te herkrijgen? En op het
crisisbureau hebben getuigen gehoord, dat
u zei, dat het in Duitschland veel te lang
zaam ging en dat de arbeiders laf waren.
U zou maar tot 5 Maart blijven en wanneer
dan niets was gebeurd, zou u naar Holland
terug gaan. Er moest revolutie worden ge
maakt. Het was nog niet te laat".
Van der Lubbe antwoordde op een deel
van deze vragen „ja" op andere echter
„neen", doch geeft toe, dat deze uiteenzet
ting in het algemeen juist is.
De president herinnert er dan aan, dat
v. d. Lubbe vroeger bij het verhoor voor
den rechter van instructie heeft gezegd:
„lk wilde tegen het systeem protesteeren.
MODERNE ARCHITECTEN EN HET
LEIDSCHE RAADHUIS.
Onder dezen titel lezen we in de „Groene
Amsterdammer" een beschouwing naar
aanleiding van het ook door ons overgeno
men artikel van Plasschaert in hetzelfde
weekblad.
Plasschaert, uw artikel in het vorige
nummer hadt gij niet mogen schrijven,
want gij hebt onder leeken, burgemeesters
en ambtenaren een naam op kunstgebied.
Wanneer gij zegt, dat de moderne archi
tecten zich steeds verzet hebben tegen den
wederopbouw van het verbrande raadhuis,
dan is het juist (persoonlijk heb ik dit
direct na den brand in de Nieuwe Rotter
dammer gedaan en later nogmaals in de
Groene)
En nu hadt gij, Plasschaert, behooren te
weten, dat geen der architecten, die zich
in den loop der jaren na den brand voor
herbouw van het raadhuis hebben uitge
sproken of plannen daaromtrent gemaakt
hebben, of als jurylid zijn opgetreden, tot
de door u genoemde moderne architecten
behooren. Er is geen moderne architect bij.
En als gij meent, dat Dudok een modern
architect is, en in staat zou zijn geweest
een nieuw stadhuis te maken, waar „staat
sie, stedetrots en nut in vereend zouden
zijn", dan bewijst gij daarmee, dat uw ver
ontwaardiging over onze houding niet ge-
UIT DE OMGEVING
NOORDWIJKERHOUT.
POGING TOT INBRAAK.
In de pastorie der St. Josephkerk.
Hedennacht hebben dieven getracht in
te breken in de pastorie van den zeereerw.
heer Quant, pastoor der St. Josephkerk.
De dieven hebben aan de voorzijde een
ruit ingedrukt en daarna getracht met een
beitel het raam te openen. Een ijzeren
stang, welke achter het raam was aange
bracht, heeft de dieven vermoedelijk ge
stuit.
De politie stelt een uitgebreid onderzoek
in en heeft voet- en vingerafdrukken ge
nomen. Onraad heeft noch een der huis-
genooten, nóch een der omwonende be
speurd.
OEGSTGEEST.
Rijksveldwachters. Door den Minis
ter van Staat, Commissaris der Koningin
in de Provincie Zuid-Holland, zijn tot veld
wachter dezer gemeente benoemd de hee-
ren H. den Boer, marechaussee te voet te
Papendrecht en A. Koerten, agent van
Politie te Delft.
Diefstal. Door J. H. werd bij de poli
tie aangifte gedaan van diefstal van een
hoeveelheid lood, dat hij bij een bouwwerk
had gelegd. De politie heeft de zaak in
onderzoek.
Inbraak. In het nachtelijk uur is bij
de familie B. B. in het Oranjepark een be
zoek gebracht door onbevoegden. Hoewel
eenige laden van een dressoir waren door
zocht, wordt, voor zoover kon worden na
gegaan, niets vermist.
Men kan ook beter zeggen: tegen het kapi
talistische systeem. Daaronder versta ik le
geheele tegenwoordige maatschappelijke
structuur, die slecht is en die ik van een
heel andere kant zou willen hebben. Ik
wil het tegenwoordige kapitalistische sys
teem uit den weg ruimen door op brutale
wijze uiting te geven aan de klassekracht
van het proletariaat, de vernietiging van
het kapitaal kan niet gebeuren door stem
biljetten, doch door daadwerkelijk optreden
van de arbeidersklasse. Dat is natuurlijk
revolutie. Het zelfstandig optreden moet
verder worden ontwikkeld. Mijn daad in
het crisisbureau te Neuköln was slechts be
doeld als medewerking aan de ontwikkeling
der revolutie".
Van der Lubbe spreekt dit niet tegen.
Nadat de president dit nadrukkelijk
heeft geconstateerd wordt de zitting voor
een pauze van langeren tijd geschorst.
fundeerd is, want hoe kan iemand, die naar
believen van B. en W. een nieuw project
en een opgelapt afgebrand raadhuis in
levert, een kunstenaar en modern archi
tect zijn. Gij hadt, afgescheiden van die
onverkwikkelijke daad van Dudok, moeten
weten, dat hij zijn naam door het raadhuis
van Hilversum reeds lang verspeeld had,
voordat hij zich door zijn houding in Lei
den den doodsteek als kunstenaar gaf.
Hoe gij, die toch wel zoudt weten te oor-
deelen over een schilder, die een halfver
brande Nachtwacht van Rembrandt wel
zou willen bijschilderen en restaureeren,
den naam van Dudok, die iets dergelijks
beging op bouwkundig gebied, durft te
noemen, is mij een raadsel, en hoe gij vijf
architecten, die niets met de moderne ar
chitectenbegrippen gemeen hebben, en
zich voor 5000.verkocht hebben, om
aan de leekenbevelen van een minister en
de ondeskundige wenschen van burgemees
ter en wethouders van Leiden te gehoor
zamen, durft te rangschikken onder mo
derne architecten, dewelke steeds en over
al op de bres staan voor het werkelijke
begrip van architectuur en stedebouw, en
dit ten koste van veel leekenhoon en ge
weldige moeilijkheden in hun werk trach
ten hoog te houden, Plasschaert, als gij ooit
uzelf geblameerd hebt, dan is het in het
stukje van de vorige week van dit blad.
Ir. J. B. VAN LOGHEM.
Gemeentelijke Aankondigingen.
REGELING VAN HET VERKEER
OP 3 OCTOBER.
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Overwegende, dat het met het oog op
de feestelijkheden op 3 October a.s. nood
zakelijk is bijzondere maatregelen voor te
schrijven ten opzichte van het rijverkeer;
Gelet op de Verordening op het Rijden;
HEBBEN BESLOTEN:
den toegang tot de binnenstad voor Rij
paarden, door paarden getrokken voertui
gen en Motorrijtuigen op méér dan 2 wie
len, op 3 October a.s. van des vóórmid
dags 7 uur tot des nachts 1 uur
AF TE SLUITEN.
Deze afsluiting zal geschieden door hef
aanbrengen van af sluit boomen op:
lo. den Morschweg bij de Lopsenstraat;
2o. den Rijnsburgerweg tusschen Kager-
straat en Houtlaan:
3o. den Haarlemmerweg bij de Warmon-
derweg en Trekvaartbrug;
4o. de Verversbrug zijde Oude Heeren
gracht;
5o. den Lage Rijndijk vóór Schrijvers-
brug;
6o. de Groote Havcnbrug;
7o. den Hooge Rijndijk .bij .den ingang
Sportterrein;
8o. den Zocterwoudsche. Singel hoek
Heerenstraat;
9 o de Koepoortsbrug zijde Heeren
straat;
10 de Vreewijkbrug zijde Witte Singel;
llo. de Wittepoortsbrug zijde Noordeinds-
plein;
12o. den Lammenschansweg bij den Zoc
terwoudsche Singel; terwijl de Tunnel
aa nden Maredijk en de Roomburgerweg
aan den Kanaalweg door palen zullen wor
den afgesloten.
-Te volgen route buiten het afgesloten
gedeelte der gemeente:
lo. Van den Morschweg over Rijn-
zichtbrug, Haagweg, Witte Singel, Hee
renstraat, Zocterwoudsche Weg, Kanaal-,
weg, Hooge Rijndijk:
2a Van den Rijnsburgerweg langs
Warmonderweg naar Haarlemmerweg,
Groenoordstraat, Hansenstraat, Korte Han
senstraat, Pasteurstraat, Maresingel, Hee
rensingel, Lage Rijndijk of langs Rhijn-
geester Straatweg en Haagsche Straat
weg te Oegstgeest, zei verder sub lo;
3o. Van den Haarlemmerweg, zie sub
2o.;
4o. Van den Hooge Rijndijk langs Ka
naalweg, Zoeterwoudsche Weg, Heeren
straat, Witte Singel en Haagweg;
5o. Van den Haagweg, zie sub -o.
Zij brengen mede ter kennis van be
langhebbenden:
lo. dat in de nabijheid van elke af
sluiting een gelegenheid bestaat tot plaat
sing van motorrijtuigen, welke gelegen
heid door borden zal worden aangeduid;
2o. dat ry- en voertuigen en motorrijtui
gen mogen worden geplaatst in de zijstra
ten van den Maresingel, den Heerensin-
gel, den Witte Singel en de Heerenstraat;
3o. dat het steeds geoorloofd zal zijn met
rij- en voertuigen en motorrijtuigen de
stad door de afsluitboomen te verlaten;
4o. dat zij, die binnen de afsluiting met
hunne rij- en voertuigen en motorrijtui
gen wenschen te worden toegelaten, voor
zien moeten zijn van een vergunning, af
gegeven door den Commissaris van Poli
tie.
Bij het daartoe strekkend verzoek moet
worden opgegeven de reden, waarom men
wenscht te worden toegelaten, alsmede de
plaats, waar het vervoermiddel zal wor
den gestald.
Het is ten strengste verboden met een
rij- en voertuig of automobiel in de bin
nenstad op den openbaren weg een plaats
in te nemen.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 26 September 1933.
Drankwet.
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter algemeene kennis, dat E.
Hendschuch, te Leiden, een verzoek heeft
ingediend ter bekoming van een verlof B.
voor den verkoop uitsluitend van alcohol
vrijen drank voor gebruik in het perceel
Papensctraat No. 3, aldaar.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 23 September 1933.
Burgemeester en Wethouders van
Leiden brengen ter algemeene kennis, dat
zij, ten behoeve van den door de vereeni-
ging „Jeruel" in het perceel Koornbrug-
steeg No. 5 alhier, te houden bazar, voor
25 tot en met 30 September a.s. en 2, 3 en
4 October d.a.v. ontheffing- hebben ver
leend van de verbodsbepalingen vervat in
artikel 2, sub b., van de Winkelsluitings
wet 1930, S. 460.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 25 September 1933.
Burgemeester en Wethouders van Lei
den;
Geizn de artikelen 10 en 27 der Veror
dening op het rijden;
Bepalen: dat, ter gelegenheid van de
3-October-feesten, op 3 October a.s. des
avonds van 7 uur tot des nachts 1 uur, in
het belang van de vrijheid en veiligheid
van het verkeer daarover de navolgende
wegen zijn gesloten verklaard in beide
richtingen met voertuigen (behalve hand
wagens) en motorrijtuigen op méér dan
2 wielen:
de Stationsweg, de Steenstraat, de Prin-
sessekade, het Kort-Rapenburg en de
Rij nsbur gersingel.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 26 September 1933.
De Burgemeester van Leiden;
Vertrouwende dat ieder zal willen mede
werken tot een geregeld en ongestoord
verloop van den 3 October-optocht op
Dinsdag den 3en October a.s. nooidt allen
uit om alsdan het middengedeelte der
straten vrij te houden, niet met den op
tocht mede te loopen en alle belemmerin
gen uit den weg te ruimen.
Hij verzoekt een ieder dringend, ter
voorkoming van ongelukken, niet met
serpentimes of confetti te werpen en om
in het belang der goede orde op alle we
gen en bruggen rechts te houden.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
Leiden, 26 September 1933.
AGENDA
LEIDEN.
Vrijdag, .R.-K. Handelsreizigersvereeni-
ging, „Den Burcht", 8.30 uur.
De avond-, nacht en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 25 Sep
tember tot en met Zondag 1 Oct. a.s.
waargenomen door apotheek: C. B. Duys-
ter. Nieuwe Rijn 18, telefoon 523.
RECHTZAKEN
GERECHTSHOF TE 'S-GRAVENHAGE.
Brandstichting.
Het Gerechtshof te 's-Gravenhage zou
morgen arrest wijzen in de zaak tegen P.
C. L. te Leiden, die op 13 dezer in hoo-
ger beroep had terecht gestaan van een
vonnis van de Haagsche Rechtbank, waar
bij hij wegens brandstichting in den nacht
van 8 op 9 Februari van dit jaar in een
I perceel aan de Heerengracht te Leiden was
j veroordeeld tot een gevangenisstraf van
j 3 jaar.
Naar wij vernemen heeft het Hof, alvo-
I rens arrest te wijzen, een hervatting van
het onderzoek gelast.
Onze publieke spreektribune over de Stadhuisplannen
