ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1933
No. 7594
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
24ste Jaargang
3)e £cldóeli£6oti/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 1 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad k voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingcn wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin bc-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ci\
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V In en door de R.K. Staatspartij
Wij wijzen het fascisme of nationaal-
socialisme af.
Waarom?
Omdat het zooals de „Volkskrant"
kort en juist zegt „de dood is van alle
vrijheid, zelfstandigheid en karakter".
Het ergste gevolg, dat w\j van het na-
tionaal-socialisme voor het Duitsche volk
vreezen, is: karakter-bederf!
Elk gezag, dat van de onderdanen niets
anders wil hooren, dan „ja en amen" op
alles; dat geen andere meeningen en op
vattingen verdraagt en duldt, dan die van
zichzelf; dat toegejuicht en bejubelt wil
worden bij alles wat het voorschrijft en
wenscht elk gezag, dat zóó optreedt,
vormt huichelaars, kweekt karakter-bederf.
En zóó treedt op, zelfs in uiterste conse
quentie, het gezag, de despotische heer-
schersmacht in den fascistischen- of natio-
naal-socialistischen staat.
Om deze reden alléén reeds stellen wij
ons tegenover dit stelsel, met overtuiging
en beslistheid.
Dit wil niet zeggen, zooals wij reeds
meermalen hebben opgemerkt, dat er in
het fascisme of nationaal-socialisme geen
elementen zouden zijn, welke onze sympa
thie en zelfs onze bewondering trekken
en welke wij ook in onze democratisch-
parlementaire staatsordening zouden zien
en welke óók in d i t stelsel levensvatbaar
heid zouden hebben.
En als wij verklaren, tegenstanders te
zijn van het fascisme of nationaal-socialis
me, dan houdt dit ook niet in, dat wij alles
in het vigeerende democratisch parlemen
taire stelsel en in den huidigen gang van
zaken op politiek terrein zouden goedkeu
ren en zouden geconserveerd willen zien!
Volstrekt niet.
Er kan en moet veranderd en verbeterd
worden.
Maar.... daarvoor zijn o.i. niet noodig
afzonderlijke groepeeringen onder ons,
katholieken, die ófwel al onmiddellijk óf
wel op den duur een splijtzwam in onze
eenheid drijven.
Daarvoor kan gewerkt en geijverd wor
den in en door de R. K. Staatspartij!
BINNENLAND
DE GRAAL TE ROME.
ENGELSCH OORDEEL OVER
DE GRAAL
Talrijk en zeer verschillend zijn de
groepen van pelgrims die in het Heilig
Jaar de Basilieken van Rome bezoeken,
maar enkele dagen geleden was de Sint
Paulus buiten de Muren het tooneel eener
gebeurtenis waaraan degenen die er bij
tegenwoordig waren, de herinnering wel
niet spoedig zullen verliezen. Het was het
Jubileum-bezoek eener vertegenwoordi
ging van de Graal-beweging.
Aldus begint een artikel van „Ruarch"
dat de „Catholic Times" van Londen on
der de koppen „Een momentopname van
de Graal te Rome Mengeling van kleu
ren Een les in devotie", en vergezeld
van de foto eener Graalleidster, afdrukt
in haar nummer van 18 Augustus. De cor
respondent vervolgt:
Mijn eerste gewaarwording harer tegen
woordigheid had ik terwijl ik knielde bij
de „Confessio". Door de betrekkelijk rus
tige kerk naderde het geluid van lang
zaam, staag marcheeren, iets als een sol-
datentreurmarsch, maar veel lichter. Ik
zag op en een vreemd schouwspel trof
mijn oogen. Volmaakt in het gelid en met
vasten tred trok midden in de kerk een
groep jonge meisjes op. Het was mijn eer
ste ontmoeting met de leden der Graal
beweging en het zonnelicht dat door de
vensters stroomde, leek haar veelkleurige
uniformen in gloed te zetten. Een schil
derachtig gezicht.
Achter twee leidsters kwam een soort
voorhoede in emerald-groen en met goud
bruine hoeden en capes. Een droeg er een
pelgrimskruis, terwijl twee anderen kaar
sen torsten. Dan volgde de groep. Welk
een aardige mengeling van kleuren! Het
groen scheen te overheerschen. Een die
de leiding bleek te hebben, viel erg op
met haar witte cape en paarse japon.
De ingetogen tred, de gevouwen handen,
de devote houding, het maakte allemaal
een grooten indruk op degenen die hen
den weg vrij lieten, terwijl zij door het
middenschip schreden. Toen de trappen
voor de „Confessio" bereikt waren, draai
de de groep links af met een rhythme dat
een compagnie van de „Guards" ze niet
verbeterd zou hebben. In den zijbeuk
maakten zij een zelfde beweging naar
rechts en dan trokken zij naar de Sacra
mentskapel.
Het was allemaal zoo ongewoon dat ik
nieuwsgierig toezag bij hetgeen er nu vol
gen ging. Rustig als volgens een van te
voren opgemaakt plan namen zij in de
kleine kapel haar plaatsen in. Een paar
minuten van stil gebed, totdat een andere
groep hun bezoek beëindigd zouden heb-
SALARISKORTENG VOOR
RIJKSPERSONEEL
„St. Paulus" bespreekt de voorstellen der
Regeering
Onder voorzitterschap van den heer L.
F. Guit, was het hoofdbestuur van den
Ned. R.K. Bond van Overheidspersoneel
„St. Paulus" Donderdag j.l. in buitengewo
ne vergadering te Utrecht bijeen ter be
spreking van de voorstellen der Regeering,
inhoudende, een nieuwe korting op de loo-
nen en salarissen van het Rijkspersoneel.
Met groote teleurstelling werd van den
inhoud dezer voorstellen kennis genomen,
vooral omdat in voorafgegane jaren reeds
belangrijke offers door het Rijkspersoneel
werden gebracht.
Overeenstemming werd bereikt ten op
zichte van het standpunt, in te nemen bij
de besprekingen in de R.K. Centrale van
BurgerJiijk Overheidspersoneel, waarvan
„St. Paulus" deel uitmaakt en welke be
sprekingen in de volgende week zullen
plaats vinden.
Op deze hoofdbestuursvergadering volg
de in den namiddag een vergadering van
afgevaardigden van de centrale groep
Rijkspersoneel van „St. Paulus". Bij de
daar gevoerde besprekingen werden de
grondgedachten en de practische beteeke-
nis der regeeringsvoorstellen aan ernstige
critiek onderworpen, terwijl daarnaast bij
zonder werd gewezen op de positie van
hen, die behooren tot de lagere groepen
van het Rijkspersoneel.
De beraadslagingen leidden tot alge-
heele overeenstemming tusschen bondslei-
ding en afgevaardigden.
GEEN BELASTINGVERHOOGING
De door B. en W. van 'sGravenhage op
gemaakte begrooting voor 1934, welke bin
nenkort verschijnt, sluit zonder belasting-
verhooging.
ben. En toen kwam er een nieuwe open
baring. Ik dacht de Nederlandsche taal te
zullen hooren, maar tot mijn verbazing
hoorde ik de Jubileum-gebeden in het La
tijn: langzaam en met grooten eerbied, elk
woord een waarachtig gebed, een haast
onmerkbare pauze voor het uitspreken van
den Heiligen Naam in het Ave. Rondom
mij beluisterde ik de commentaren der
verbaasde toeschouwers: „Meraviglioso!
Magnifico!" Maar deze levende preek was
nog niet ten einde.
De Sacramentskapel in den Sint Paulus
buiten de Muren heeft ook een kruisbeeld
en zoo hoorden wij de woorden van het
Credo: nog steeds in het Latijn, nog steeds
op denzelfden rustigen toon. Het derde
Credo werd gezamenlijk gezongen en wel
zoo volmaakt, dat een Benedictijn die vol
belangstelling naast mij stond te kijken,
een „prosit" van bewondering niet onder
drukken kon.
En ik was nu niet langer een nieuws
gierige kijker. Ik onderging een les in de
votie.
De processie toog dan naar 't altaar van
Onze Lieve Vrouw, waar zevenmaal het
Ave met schietgebed werd gezegd. Hoe
moet zooveel geestdrift het hart van Marli
verblijd hebben! Dan trokken zij naar de
„Confessio", gingen daar in een kring
staan en baden het Credo. Men zag nu heel
goed welk een indruk die korte pauze
maakte voor zij knielden bij de woorden
Et homo factus est
Zelden heb ik zooveel ingetogenheid ge
zien.
Langzaam maakten zij dan haar terug
weg door de Basiliek. Toen de groep het
gebouw verliet en door den „portico"
schreed, maakten de uniformen een nog
grootscher effect in de namiddagzon. Een
persfotograaf deed ijverig met zijn toestel
terwijl zij hem voorbij trokken om weer
door de Heilige Deur binnen te gaan. Aan
dachtig heb ik de gelederen bekeken, ter
wijl ze de lens passeerden: geen hoofd
ging er omhoog: voor hen bestonden de
man en zijn camera niet. Mijn indruk was
volledig.
Den heelen terugweg naar de stad lang
waren mijn gedachten vervuld van het
geen ik had beleefd. Voor mij was de
Graal-beweging nieuw. Ik had er wel ar
tikelen van gezien en foto's in de kranten,
maar thans werd het geheel voor mij veel
meer „iets anders". Ik had de resultaten
gezien en kan naar de vruchten den boom
beoordeelen. De herinnering aan die pro
cessie door 't middenschip van den Sint
Paulus buiten de Muren was voor mij als
een belofte: de stille, stage opmarsch
eener nieuwe generatie van kinderen der
Kerk voor wie het Geloof een levend we
zen is; haar kleeding was een eenheid in
de verscheidenheid, een glans in de indi
vidualiteit er van
En voor de Graal-beweging en haar
succes herhaal ik hier de lofprijzing van
den Benedictijn: Prosit!
„Tijd".
EEN LANDELIJK R.K. STORMCOMITé
Actie tegen uitheemsch facis-
me. De eischen, waarvoor
de R.K. Staatspartij zou moe
ten strijden.
Men meldt aan de „N.R.Crt." onder bo
venstaande opschriften:
„Bijna op hetzelfde tijdstip dat de R.K.
Staatspartij te Amersfoort haar kaderdag
hield, kon men in de Tilburgsche Post
lezen, dat te Tilburg in oprichting was,
een Landelijk Stormcomité inzake katho
lieke crisispolitiek. De actie van dit Storm
comité, dat over het geheele land afdee-
lingen hoopt te stichten, zal, naast de actie
tegen het uitheemsch fascisme, een cam
pagne voeren om, door de R.K. Staatspartij
onmiddellijk in de Kamer aan de orde te
doen stellen:
a. vermindering van het aantal Kamer
leden, intensiever werk in de Kamercom
missie en geen algemeene beschouwingen
meer in de Tweede Kamer;
b. verbod aan alle bezoldigde functio
narissen van rijk, provincie en gemeente,
om lid te zijn van eenige, om het even
welke vereen iging, op sociaal of politiek
gebied, voorts om meer dan een openbaar
ambt te vervullen of naast hun ambt, in
het particuliere leven, nog andere dan on-
gezoldigde functies te hebben;
c. bevordering van een nationale oeco-
nomische politiek;
d. hulpverleening aan den noodlijdenden
middenstand, toe te passen op dezelfden
grondslag als de regeeringshulpverleening
aan den landbouwstand;
e. vaststelling van een rijks-index-cijfer
voor de prijzen der levensmiddelen en pe
riodieke vaststelling der loonen naar dat
officieel indexcijfer.
f. invoering van een rijksregeling inzake
de bevoegdheid van semi-ambtenaren,
waaronder te rekenen alle functionarissen
van vakgroepen en vereen igingen op oeco-
nomisch en sociaal gebied;
h. instelling van een onpartijdig onder
zoek naar het algemeen beheer der gelden
van de wettelijke sociale verzekeringen en
reorganisatie van den desbetreffenden
dienst, in dier voege, dat niet meer het
grootst percentage van de opbrengst der
bedoelde wettelijke verzekeringen aan de
administratie der raden van arbeid e.d.
wordt verspild;
h. uitbreiding der werkverschaffing met
arbeidsverplichting voor alle steuntrekken-
den.
L buitenlanders zullen in Nederland
slechts dan werkzaam mogen zijn, als hun
arbeid niet door Nederlanders kan worden
verricht.
j. Afschaffing van vrouwenarbeid bij de
openbare ambten en in de industrieele be
drijven.
Ambtenaren kunnen niet tot dit storm
comité toetreden. Evenmin kunnen leden
van het R.K. stormcomité, die in de open
bare besturen zitting hebben, tevens een
bestuursfunctie in dat comité of in de R.K.
kiesvereenigingen vervullen.
Dezer dagen zal de voorloopige leiding
van het landelijk Stormcomité zich met een
manifest tot de Nederlandsche Katholieken
richten".
Dit „Stormcomité" heeft blijkbaar niets
te maken met de ultra-democratische
Stormtroepen, die in Delft hun hoofdkwar
tier hebben. Maar het komt met deze
Stormtroepen wel hierin overeen, dat het
wil blijven in de R.K. Staatspartij, en
dat het met een zekere geheimzinnigheid
omhuld is. Plotseling verschijnt er een be
richt van de totstandkoming in de liberale
pers.
De gepubliceerde program-eischen over
tuigen ons niet van de noodzakelijkheid
van bedoeld „Stormcomité"; maar wij wil
len even afwachten het verdere verloop
van deze ons nog vrij duistere „onderne
ming", alvorens ons oordeel uit te spreken.
ECHTSCHEIDINGEN
In 10 jaar tijds verdubbelde het aantal
Een vergelijking van de uitkomsten der
volkstelling 1930 met die van de vorige
maal, leert dat het aantal van hen, die
leven in den staat van echtscheiding, bijna
is verdubbeld. In 1920 werden als zooda
nig geregistreerd: 17.055. In 1930 reeds
30.844.
TIJDELIJKE SALARISKORTING
TE HAARLEM
Raadsbesluit geschorst
Het Staatsblad no. 407 bevat een KB.
van 28 Juli j.l., waarbij geschorst wordt
het besluit van den Raad der gemeente
Haarlem van 29 Juni j.l., strekkende r>t
vaststelling met ingang van 1 Juni 1933
van een nieuwe tijdelijke korting op de
salarissen en loonen van het personeel in
dienst dier gemeente, zulks hangende het
onderzoek naar de vraag, of dat besluit in
strijd is met de wet of met het algemeen
belang. De schorsing geldt tot 1 Januari
1934.
REUZEL IN DE MéLANGE?
Mogelijkheid niet uitgesloten.
Naar wij vernemen is het niet buiten
gesloten, dat binnenkort in de mélange
reuzel zal worden verwerkt. De Crisis
Zuivel Centrale, tot wien wij ons om na
dere inlichtingen wendden, verklaarde,
dat deze mogelijkheid geenszins is uit
gesloten. Zal dit het geval worden, dan
zal deze toevoeging van reuzel in het'
geheel niet behoeven te beteekenen, zoo
werd ons van de Crisis Zuivel Centrale
meegedeeld, dat de mélange voortaan al
leen als braad- of bakvet bruikbaar zal
zijn, waardoor gebruikers zich voortaan
voor de boterham de duurdere natuur
boter zouden moeten aanschaffen. Men
wees er ons op, dat ook vroeger in de mar
garine dierlijke vetten werden verwerkt,
tot deze door goedkoopere plantenvetten
zijn vervangen. „Tel."
WERKLOOSHEID IN INDIE
Bijna vijftienduizend werkzoekenden
in Juli
Het verslag van het Kantoor van Arbeid
over de maand Juli inzake de werkloos
heid geeft aan, dat in totaal 14.766 werk
zoekenden bij de onderscheidene arbeids
beurzen stonden ingeschreven.
De plaatselijke comité's keerden in den
loop van de maand Juli totaal ƒ64.046.43
uit, verdeeld over 3.767 steuntrekkers.
In deze cijfers zijn niet begrepen de uit
gaven ten behoeve van in de tehuizen der
A.M.V.J., Leger des Heils en de R.K. Stich
ting opgenomen personen.
DE VLIJTIGEN BENADEELD?
Een ingezonden stuk in de „N. Rott.
Courant":
De Nederlandsche regeering overweegt
vlijt en (of) verstandelijken aanleg van
hare ambtenaren te bestraffen. Dit zal
gebeuren, indien werkelijk een rijksamb
tenaar, wiens leeftijd, vermeerderd met
zijn diensttijd, 90 bedraagt, zal worden
ontslagen, zooals het plan schijnt te zijn.
Steven Noest werd geboren in 1875, was
schrander en studeerde vlijtig. In 1901,
dus als 26-jarig afgestudeerde, werd hij
rijksambtenaar. In 1933 is zijn leeftijd (58)
vermeerderd met zijn diensttijd (32) net
90. Indien de „overweging" tot „invoering"
van den geprojecteerden maatregel leidt,
gaat Steven Noest in 1933 de laan uit.
Zijn vriend Hans Worst, ook geboren ln
J875, was lang niet zoo pienter, althans
volgens z'n hoogleeraren. In elk geval fuif
de student Hans geweldig, en werd hij pas
in 1905, als 30-jarig afgestudeerde, bij het
zelfde dienstvak als Steven benoemd. Pas
in 1935 zal voor Hans de som van leef
tijd en diensttijd 90 zijn.
Vóór 1905 lachte de weinig arbeidzame
Hans Steven uit omdat deze maar altijd
werkte, terwijl Hans „het leven leerde
kennen". En in 1933 lacht Hans ten twee
den male, want, dank zij zijn geringe be
gaafdheid, en zijn de blommetjes-buitcn-
zetten-van-voorheen, blijft hij nu twee
jaar langer In dienst dan die.... ezel
achtige Steven.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Malaise ln de Belgische Borinage (2do
blad).
Graanaccoord bereikt te Londen (2de
blad).
De aangekondigde demonstratie der ler-
schc blauwhemden in Cork verboden (2c
blad).
GRAAL EN MARIABOND
De onthoudingsclubs.
De eerw. heer C. J. J. Terwisscha van
Scheltinga heeft in het Augustus-nummer
van „Sobriëtas" een belangrijk artikel over
Graal-onthoudingsclubs van de daad ge
schreven. .Er blijkt tusschen het bestuur
van de Graal en den Diocesanen Maria-
bond een veelbelovende overeenkomst ge
troffen, waarvan de schrijver het regle
ment mededeelt. De eerste bepaling luidt:
„De Graal als Graal neemt de verplichting
op zich, in het openbaar zich van alle al
coholische dranken te onthouden", terwijl
de vijfde bepaling luidt: „De dadenclubs
van onthouding zullen gevormd worden
door uitsluitend ingewijde Graalleden".
Een en ander wordt door den schrijver
toegelicht met de volgende beschouwifg:
„Al aanstonds springt als een groot
voordeel naar voren, dat de Graal, de
energieke jeugdbeweging der katholieke
vrouwen in het Haarlemschc Bisdom, zich
openlijk uitsprak voof een samenwerking
met de drankbestrijding; en het is niet
moeilijk te raden, welke redenen hier heb
ben gegolden. Immers apostolaat en offer
gedachte staan in deze jeugdbeweging
voorop. Er wordt gewerkt aan de voorbe
reiding eener betere toekomst door vor
ming van de jonge vrouw, die later als
moeder ten volle haar taak als christinne
zal kunnen volvoeren ten koste van offers
van het eigen ik, van eigen gemak, van
eigen voordeel Dat een beweging, die in
dezen offerschuwen tijd van zulk een
levensbeschouwing uitgaat, de waarde der
katholieke drankbestrijding geheel zou
begrijpen, ligt voor de hand. In de daden-
clubs van onthouding zal de geheelonthou
ding de concrete offerdaad van lederen
dag worden, andere tijdelijke ontzeggin
gen zullen daarbij gevoegd worden als
een persoonlijke bestrijding van de genot
zucht in haar onderscheidene vormen. Te
vens zullen de gcheelonthoudsters loeren
wat het alcoholisme beteekent voor indi
vidu en samenwerking. Onderricht in het
alcoholvraagstuk wordt geregeld gegeven.
Een aanwinst van groote beteeken is
werd het ter jaarvergadering van den
Mariabond genoemd, dat thans een zoo
groote intellectueele schare zich gaat be
leven in de Sobriëtasgedachtc. Er werd bij
opgemerkt, dat Sobriëtas meer en meer
moest klagen over haar toenemend isole
ment en dat het daarom des te meer te
waardeeren valt, dat een beweging als de
Graal zich officieel voor de drankbestrij
ding verklaarde. En inderdaad is dit een
winst te achten van groote bcteekenis, ter
wijl daardoor gemakkelijker zal worden
voorzien in de behoefte aan leidsters.
.De ervaring van de korte jaren, waarin
de gemoderniseerde jeugdbeweging in Ne
derland onder de Katholieken werkt, heeft
alreeds bewezen, dat voor een organisa
tie als Sobriëtas meer succes te verwach
ten is wanneer de leiders en leidsters der
Sobriëtasclubs ten volle aanvoelen de ten-
denzen van de algemeene jeugdbeweging..
Het Graalbestuur heeft met cordaten slag
de moeilijkheden voor de vorming van
leidsters voor deze onthoudingsclubs uit
den weg geruimd, voor zoover Sobriëtas
bezwaren maakte ten aanzien van de be
voegdheid het noodigo onderricht in het
alcohol-vraagstuk te kunnen geven. Er is
voor gezorgd, dat de Graalleidsters, die
met deze onthoudingstflubs te werken krij
gen, zich zoo goed mogelijk op de hoogte
kunnen stellen omtrent het alcoholvraag
stuk. De kennis, gepaard met de liefde
voor de jeugd, zal ook hier de benoodigdc
capaciteiten leveren om goede leidsters te
kunnen zjjn".
HET CADEAUSTELSEL
De Nijverheidsraad heeft een commissie,
bestaande uit de heeren dr. L. G. Korten-
horst, voorzitter en mr. A. N. Molenaar,
mr. H. H. Steneker en G. J. Droste Jr.,
leden, ingesteld, om hem van voorlichting
te dienen over het cadeaustelsel, waarom
trent de minister van Economische Zaken i wa
het oordeel van den raad heeft gevraagd, i tie
Goedkoope trein.
Nog slechts tweemaal bestaat er gele
genheid om op Zondag per goedkoope
trein naar Arnhem en Nijmegen te reizen,
waarvoor wij verwijzen naar de advertcn-
dit nummer.
