24ste Jaargang DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1933 No. 7592 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN VOORNAAMSTE NIEUWS. 3>££eid4efve(Sou/fca/nt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, wanrin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ei^ verhuur, koop en verkoop: 0.50 Dit nummer bestaat uit DRIE bladen. V Het enthousiasme onzer jeugd Optimisme is niet het bouwen van lucht- kasteelen of het koesteren van utopieën. Optimisme bestaat hierin, dat men in alle dingen en in alle feiten dat weet te zien, wat er goed in is, wat er het beste (optimum) in is. Een optimist staat tegenover een pessi mist, die in alle dingen en in alle feiten het eerst en het meest oog heeft voor wat er het slechtst (pessimum) in is. Onze Bisschop, Mgr. Aengenent, heeft in een rede, gisteren gehouden bij de in wijding van een centraal jeugdhuis te 's Gravenhage, ons weer 'ns geleerd, dezen moeilijken, vaak beangstigenden tijd óók te zien van den mooie kant te bezien dus met optimisme! „Er zijn hoopvolle en bemoedigende verschijnselen voor de toekomst", aldus Z. H. Exc. „Het voornaamste daarvan is, dat in onze jongens en meisjes leeft een veel grooter enthousiasme voor heilige idealen, dan in ónze jeugd het geval was". Optimisme is niet eenzijdig; een opti mist sluit niet de oogen voor het minder goede en slechte in dingen en feiten. En dat, óók onder jongens en meisjes van katholieke ouders, helaas, veel meer de kinderlijkheid is bedorven, veel meer het bederf is ingetreden, dan vroeger dat zal niemand willen ontkennen. Doch daarnaast moet blijde worden er kend, dat in 'n ander, in het goed gebleven deel onzer jeugd, onzer jongens en meisjes veel grootere enthousiasme voor heilige idealen leeft, dan voorheen, dan zoo als de Bisschop zeide „in ónze jeugd". Er is veel minder lauwheid. Wat door de tijdsomstandigheden alleszinskan wor den verklaard. En er is veel grooter enthousiasme O ja, in dat enthousiasme moet niet zel den worden geconstateerd een overdrij ving, welke niet navolgenswaardig is. Maar zelfs óók in die overdrijving ligt iets sympathieks; zeker als wij deze stellen naast die andere overdrijving: n.l. die van niets-doen en ledigheid, uitgaan en flirten! 't Is gemakkelijk, om het enthousiasme onzer jeugd te becritiseeren en te be-koud- water-stralen en om de jongens en meisjes voor goed te brengen tot wat men noemt „nuchterheid", maar wat beter platvloersch materialisme kon heeten Wij moeten echter, zooals Mgr. Aenge nent zeide, dat enthousiasme opvangen en in goede banen leiden. En zulks is de taak van allen, die met de jeugd in relatie staan zulks is de taak onzer katholieke jeugdorganisaties. V Reden tot blijdschap I Gisteren is het Centraal Huis voor de Katholieke mannelijke jeugd in het bisdom Haarlem te 's Gravenhage plechtig ingewijd. De centralisatie van het mannelijk jeugdwerk is voor alle katholieken van het diocees een reden tot blijdschap! In deze centrale leiding van de man nelijke jeugdvereenigingen zal een bron liggen van vernieuwing en bezieling voor het mannelijk jeugdwerk, zooals ook de centrale leiding van de vrouwelijke jeugd vereenigingen in de Graal zulke rijke vruchten in ons bisdom heeft afgeworpen. De Graal wie wil constateeren de ze genrijke resultaten van haar werken en leiden, hij zie niet allereerst b.v. naar de alom uitstekend-befaamde Graalspelen, maar hij informeere op de eerste plaats bij talrijke ouders en anderen, die^ in eigen kring en omgeving met dankbaarheid heb ben ervaren, dat van de Graal-leiding uitgaat een diep religieuse vorming.... De Graal vangt het enthousiasme der jeugd op en leidt het in goede banen! KERKELIJK LEIDEN. Uit de gegevens der laatste Volkstelling. De gegevens van de Volkstelling, welke in 1930 is gehouden, komen in verschillen de boekdeelen uit. Hoewel zulk een Volks telling niet zoo omslachtig is als „in de dagen van Keizer Augustus" toen ieder zich in zijn geboorteplaats moest aange ven blijft het een tien-jaarlijksch reu zenwerk. Thans is verschenen het 3e deel van de Volkstelling-statistiek, bevattende de ge gevens omtrent de Kerkelijke gezindte. In een kort overzicht onder „Binnen land" in dit blad krijgt men eenige cijfers te zien, die tot nadenken en bjj nadenken tot groote droefenis stemmen. Het aantal personen, behoorende tot „geen kerkelijke gezindte" is in tien jaar tijds angstwekkend gestegen. Niet al degenen, die verklaarden tot geen kerkgenootschap te behooren, mag men echter als „godloochenaars" bestempelen. Wanneer bij de Volkstelling de vraag ge steld was: gelooft gij in een Bovennatuur lijke wereldoorzaak, zouden velen, mis schien wel de meerderheid dergenen, die zich als tot géén kerkelijke gezindte be- hoorend uitgaven, deze vraag bevestigend hebben beantwoord. Godloochenaars vindt men wellicht nog 't meest in de klasse der arbeiders, die vaak minder ontwikkeld gemakkelijker door socialistische en communistische s c hij n wetenschap worden bedrogen en misleid. Verheugend is het voor ons, Katholieken, dat in de volop Katholieke provincies Bra bant en Limburg het ongeloof zoo uiterst weinig vat heeft. Minder gunstig zijn de cijfers boven de Moerdijk, met name in de steden. Er is hier een „lek", waarop reeds meermalen is ge wezen. Menigeen zal het interesseeren, hoe de cijfers der Volkstelling voor Leiden lui den. De stad volgt, zooals niet anders te verwachten was, de tendenz van het ge- heele land. Een vergelijkende staat van de gevolking der stad, verdeeld naar de ver schillende godsdiensten, ziet er als volgt uit: (De bevolking steeg van 65.694 inwoners J in 1920 tot 70.825 inwoners in 1930). 1920 1930 Ned. Duitsch Herv. 31.632 29.837 Waalsch 357 249 Remonstrant 1.166 1.090 Christ. Geref. 694 531 j- Doopsgezind 592 514 j Evang. Luth. 1.351 1.050 Herst. Evang. Luth. 74 87 Andere Geref. Kerken 4.911 4.568 Roomsch Katholiek 16.645 17.625 Oud-Katholiek 81 77 Nederl. IsraëL 308 314 Portug. IsraëL 4 5 Andere Kerk.gez. 1.048 1.841 Geen Kerk.gez. 6.776 13.037 Kerk.gez. onbekend 56 Uit deze gegevens blijkt, dat, hoewel de stedelijke bevolking is toegenomen met 7.8 pet., het Katholieke deel der bevolking slechts toenam met 5.3 pet. De Protestant- sche geloofsbelijdenissen gingen, ondanks de groei der bevolking, in aantal sterk achteruit. Het is echter een schrale troost: bij hen is het nog slechter dan bij ons. Ontstellend is het, dat het aantal Leide- naars tot geen kerkelijke gezindte behoo- rend bijna verdubbeld is en met 90 pet. toenam. De stedelijke bevolking is percentueel verdeeld: Nederduitsch Hervormd 42 pet., Roomsch Katholiek 24.9 pet., géén Kerke lijke gezindte 18.4 pet., Gereformeerde ker ken 6.4 pet., Joodsch 0.4 pet. en eenige klei nere genootschappen. Een overzicht van de gemeenten onge veer even groot als Leiden (50.000 tot 100.000 inwoners) in het geheele land, toont aan, dat gemiddeld in dergelijke ge meenten 12.90 pet. géén godsdienst beleed. Leiden slaat met 18.4 pet. geen fraai fi guur. Voor de Provincie Zuid-Holland is het percentage der godsdienstloozen 16.45 pet. Voor de aangrenzende gemeente Oegstgeest zijn de vergelijkende cij fers tusschen de twee volkstellingen veel Moge héél het jeugdwerk in ons bisdom worden geschraagd en gestuwd door aller medewerking en langs zijn weg alleen gunstiger met betrekking tot Protestant- sche kerken, hoewel het aantal godsdienst loozen meer dan vervijfvoudigd is. De Ka tholieke bevolking liep, in verhouding tot den aanwas der bevolking, terug. De bevolking van Oegstgeest klom van 4246 personen in 1920 tot 7000 in 1930. Hier volgt het overzicht: Oegstgeest. 1920 1930 Ned. D. Hervormd 1.931 2.854 Waalsch 17 22 Remonstrant 38 113 Christ. Geref. 74 126 Doopsgezind 23 65 Evang. Luth. 57 65 Herst. Evang. Luth. 3 4 Andere Geref. kerken 593 972 Roomsch Katholiek 1.359 1.914 Oud-Katholiek 1 8 Nederl. IsraëL 11 10 Portug. Israël. Andere Kerk.gez. 10 128 Geen Kerk.gez. 129 711 Kerk. Gez. onbekend 6 Verschillende belangwekkende gegevens zouden nog uit het Ille deel der Volkstel ling-statistiek zijn op te maken. Wij laten hier volgen de cijfers, waarin is uitge drukt de leeftijd van de inwoners der stad Leiden: Hoeveel jonge, hoeveel oude menschen in Leiden? Van de 17625 Katholieken, welke te Lei den wonen zijn: 1961 mann. personen en 1897 vrouwe lijke personen geboren in de jaren 1930—1921; 1573 mannel. en 1807 vrouwel. personen in de jaren 19201911; 1540 mannel. en 1781 vrouwel. personen in de jaren 19101901; 1120 mannel. en 1314 vrouwel. personen in de jaren 19001891; 783 mannel. en 956 vrouwel. personen in de jaren 18901881; 591 mannel. en 751 vrouwel. personen in de jaren 1880—1871; 438 mannel. en 513 vrouwel. personen in de jaren 18701861; 207 mannel. en 265 vrouwel. personen in de jaren I860'1851; 46 mannel. en '82 vrouwel. personen zijn geboren in 1850 en daarvóór. Voor de geheele stedelijke bevolking zijn deze cijfers als volgt: 6843 mannel. en 6578 vrouwel. personen geboren in de jaren 19301921; 6492 mannel. en 6578 vrouwel. geboren in de jaren 19201911; 6734 mannel. en 6804 vrouwel. geboren in de jaren 19101901; 4835 mannel. en 5286 vrouwel. geboren in de jaren 19001891; 3567 mannel. en 4054 vrouwel. geboren in de jaren 18901881; 2764 mannel. en 3246 vrouwel. geboren I in de jaren 18801871; j 1897 mannel. en 2272 vrouwel. geboren in de jaren 18701861; j 878 mannel. en 1205 vrouwel. geboren j in de jaren 18601851; j 251 mannel. en 393 vrouwel. geboren in 1 1850 of daarvóór. i ontmoeten opbouwende en geen afbreken de critiek. En dat allen, die zelf niets doen en niets presteeren voor het jeugdwerk hoewel zij daartoe o: eenigerleiwijze wel in staat zouden zijn den elementairen plicht verstaan, om hun critiek te doen aanvangen.... by zichzelf! Hoeveel gehuwd, hoeveel ongehuwd? Van de 70825 inwoners van Leiden zijn: ongehuwd 19461 mannel. en 20604 vrouwel. personen; gehuwd 13644 mannel. en 13681 vrou wel. personen; gehuwd geweest (een der echtge- nooten overleden of gescheiden) 1156 man nen en 2279 vrouwen. Overzichten van de verschillende ge meenten in de omgeving zullen in de eerstvolgende nummers worden opgeno men. VIERING KONINGINNEDAG. Arbeid in broodbakkerijen. De Minister van Sociale Zaken heeft in verband met de viering van den verjaar dag van H. M. de Koningin onder bepaal de voorwaarden goedgevonden, dat in broodbakkerijen in alle gemeenten des Rijks door hoofden of bestuurders en door bakkersgezellen op Donderdag 31 Augus tus om drie uur des voormiddags met den bakkersarbeid wordt aangevangen. Bo vendien mag op dien dag reeds te één uur des voormiddags met arbeid, bestaande in het gereed maken van deeg en ovens, wor den begonnen. GROEIEND ONGELOOF. 53 GEMEENTEN VOOR MEER DAN 25 pCt. ONGELOOVIG. Verschenen is deel n van de publicatie, die de resultaten omvat van de volkstel ling van 1930. Dit deel bevat de gegevens van de ker kelijke gezindte der Nederlandsche bevol king. Uit de cijfers blijkt, dat er in ons land 1.431.298 katholieke mannen en 1.458.724 katholieke vrouwen woonden. Deze cijfers waren in 1930 resp. 1.212.566 en 1.323.017. Ontstellend zijn de cijfers, die in dit deel worden medegedeeld over de toename van het ongeloof in Nederland. In totaal be hoorden volgens de telling in 1920 tot geen enkele kerkelijke gezindte 533.714 perso nen. Volgens de telling van 1930 was dit aantal 1.144.393. Het percentage van hen, die tot geen geloofsbelijdenis behoorden, bedroeg voor het Rijk 14.42; voor de ge meenten met meer dan 100.000 inwoners 27.59. Er zijn in ons land 53 gemeenten, waarvan het percentage ongeloovigen bo ven de 25 uitgaat. De gemeenten Koog a. d. Zaan en Zaandijk hadden resp. een per centage van 50.25 en 50.16. HANDEL IN AARDAPPELEN. ZONDER ERKENNING MAG HET BEDRIJF NIET UITGEOEFEND WORDEN. Ten aanzien van den handel in aardap pelen maakt de minister van economische zaken bekend, dat exporteurs, groothande laren, beurtschippers, commissionnairs, winkeliers en venters him bedrijf slechts kunnen blijven uitoefenen, wanneer ze als zoodanig voor 1 September 1933 erkend zijn door de voorloopige Nederlandsche aardappel centrale. Aanvragen om erkenning als exporteur, groothandelaar, beurtschipper of commis- sionnair zijn te richten aan: Voor Noord- en Zuid-Holland: de heeren G. Kunst, Olympiaplein 63, Amsterdam- Zuid, P. van Leeuwen, Weenaplein 13, Rot terdam en C. J. van Zaaien, Z.O. Binnen singel 53, Den Haag. Aanvragen om erkenning als winkelier of als venter zijn te richten tot den heer Tj. Reitsma, secretaris Ned. Bond van Kleinhandelaren, Lusthofstraat 65b, Rot terdam. De bovenbedoelde erkenning geschiedt kosteloos. MARGARINEMONOPOLIE. Bescherming der regecring ingeroepen. De juridische raadsman van het Comité van Actie van Margarinehandelaren, mr. dr. H. F. A. Völlmar, heeft een schrijven gericht aan den Minister van Economische Zaken en Arbeid met het dringend ver zoek, om terstond maatregelen te willen nemen, opdat aan den ten eenenmalen on- houdbaren toestand in den vrijen marga- rinehandel een eind kome. Wij ontleenen daaraan het volgende: Bij de bespreking, welke op 10 Juli j.L i is gehouden tusschen de Commissie van Advies in zake margarine, tezamen met de Contactcommissie voor de Margarine-in dustrie en de Commissie van Overleg uit de drie middenstandsbonden is gelegen heid gegeven de grieven van groot- en kleinhandelaren naar voren te brengen. Tot eenigerlei daad van de Crisis-Zuivel- Centrale heeft deze bespreking echter vooralsnog niet geleid. Naar bekend, heeft deze Contactcommis sie tot dusver niets gedaan noch getracht te doen teneinde de gedupeerde margari nehandelaren tegemoet te komen. De geheele margarinehandel wordt thans geregeerd door het kartel der fabri kanten; de vrije concurrentie is ten eenenmale uitgeschakeld. De Crisis-Zuivel- Centrale, in staat om ten deze in te grij pen, laat na te doen hetgeen haar plicht is, n.l. den financieelen ondergang van een bedrijf, waarin naar schatting ongeveer 6 7000 Nederlanders een bestaan vinden, te stuiten. Bij de toepassing van de Crisis-Zuivel- wet is voor de bestaande margarinefabri kanten een feitelijk monopolie ontstaan. Angstwekkend had de Crisis-Zuivel-Cen- trale er voor behooren te waken, dat het monopolie op geen enkele wijze konde worden uitgebuit. Nu de Crisis-Zuivel- Centrale zulks nalaat, mag een beroep worden gedaan op de regeering, opdat niet langer de vrije hand wordt gelaten aan hen, die zich niet ontzien een monopolis tische positie uit te buiten ten nadeele van duizenden middenstanders, die in hun moeizaam en jarenlang opgebouwd bedrijf een eerlijk en genoegzaam bestaan hebben gevonden. Aan dit schrijven is tevens een nadere uiteenzetting toegevoegd van den voorzit ter en den economischen raadsman van het comité, den heer G. van Duyn, accountant te Den Haag. BUITENLAND. Een Belgisch clearings-heslult (2de blad). Het m.s. proces tegen de brandstichters in Het Rijksdaggebouw. (2de blad). De in vrijheid stelling van Gandhi. (2de blad). BINNENLAND. Wij geven eenige belangwekkende of fers, ontleend aan de pas verschenen pu blicatie betreffende de Volkstelling 1930. (lste blad). Bepalingen betreffende den handel in aardappelen. („Binnenland" en „Laatste Berichten"). Krachtig optreden tegenover vreemde lingen in uniform, (lste blad). Vrouw te Mlddclstum nit den trein ge sprongen en aan de gevolgen overleden. (Gem. Ber. 3de blad). Zwaar weer in den lande. Twee mo lens door den bliksem getroffen en afge brand. (Gem. Ber. 3de blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. De harddraverij te Stompwljk. (3de blad). De Europeesche rocikampiocnschappcn. (3de blad). INVOERRECHT OP BUITENLANDSCH FRUIT. Gelijksoortige maatregelen ais voor het graan. Naar de „Msb." verneemt, is zeer binnen kort een besluit te wachten .waarbij de in voer van fruit wordt gemonopoliseerd en invoer slechts toegestaan is aan houders van bewijzen, welke verstrekt worden na betaling van een vastgesteld bedrag. De regeling zal gelijksoortig zijn aan die welke onlangs ten aanzien van buitenland- sche granen is getroffen. DE GEMEENTEBEGROOTING VAN AMSTERDAM Ingrijpende maatregelen Gisteravond is de concept-begrooting voor 1934 in het Gemeenteblad versche nen. In aansluiting aan hetgeen wij daar uit reeds meedeelden, ontleenen wij er aan de volgende opsomming van ingrijpende maatregelen. Een voorgenomen noodzakelijk geachte uitbreiding van het politiekorps werd grootendeels teruggenomen; de uitgaven van den Woningdienst wor den sterk beperkt; bij Publieke Werken wordt een nog verder gaande vermindering, dan reeds in 1933 werd toegepast, op de kosten van be stratingen en andere onderhoudsposten voorgesteld. Bij Onderwijs wordt o.a. voorgesteld: opheffing van de Avondscholen voor schipperskinderen beperking van de uitgaven voor ver strekking van schoenen aan schoolgaande kinderen opheffing van het van gemeentewege te geven zwemonderwijs; schrapping van de uitgaven voor de ver tooning van lichtbeelden; vermindering van de uitgavenvoor gymnastiek- en handwerkonderwijs; wijziging in de bezoldiging der kwee- keling-onder wij zers(essen intrekking van de vaste toelagen aan waarnemende hoofden van scholen; verlaging der salarissen van personeel bij het voorbereidend onderwijs; vervanging van de helpsters bij voor noemd onderwijs door kweekelingen; verhooging van het schoolgeld bij het voorbereidend onderwijs; geleidelijke opheffing van de gemeente lijke handelsavondscholen en cursussen van inhalingsonderwijs; sterk doorgevoerde bezuiniging bij het onderwijs voor exploitatieuitgaven van al lerlei aard. Invoering van de hiervoren genoemde maatregelen heeft voor een deel ook ver mindering van uitgaven bij het bijzonder I onderwijs ten gevolge.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1933 | | pagina 1