ZATERDAG 5 AUGUSTUS 193o
No. 7577
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
24ste Jaargang
3)e £cicbclrc6oii^<3mt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f 2.95 per kwartaal
Het Geüluetreerd Zondagsblad ie toot de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 f
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0-50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V Over „fanatieke boeren''
Een „eigen telegram" van het „Handels
blad" uit Beauraing, in het nummer van
vanmorgen, meldt het volgende edhok-
ikende gebeuren:
Voor de grot van Beauraing heeft
zich gistemamiddag een incident
voorgedaan, dat een zonderling lioht
werpt op de mentaliteit van de inge
zetenen van dit dorp.
Twee Brueselsche damee, die voor
den Boom der Verschijningen geknield
lagen, werden aangevallen door den
koster en zijn vrouw, omdatde
dames korte mouwen hadden! Dit
■was meende de koeter, een ontwijding
van deze geheiligde plaate. Verschil
lende inwoners van Beauraing ble
ken de meening van den koster te doe
len en wilden hem een handje helpen,
om de dames uit den tuin te zetten.
Er ontstond een handgemeen, waar
in beide damee tal van schrammen en
builen opliepen. Slechte met moeite en
nood kon de echtgenoot van een der
dames, een Belgisch officier, zijn
vrouw en haar vriendin aan de woede
der fanatieke boeren onttrekken. Hij
heeft een aanklacht tegen den koeter
ingediend.
Natuurlijk wij kunnen hier niet be-
oordeelen of die koster en zijn vrouw en
de „boeren" van Beauraing „fanatiek" zijn
geweest. Maar wij betwijfelen het toch
wel. Wij hebben een vermoeden, dat de
kleeding der bedoelde dames nog wel op
andere wijze opviel, dan door „korte mou
wen" (ook die kortheid is een zeer ge-
varieërd begrip) 1
Maar wij willen deze gelegenheid aan
grijpen, om er op te wijzen, dat w ij in
deze ons dikwijls schuldig maken aan wat
men zou kunnen noemen het tegenover
gestelde van fanatiek: laksheid en een
stemming van laatmaarwaaien!
Wij vergeten maar al te dikwijls, dat ook
God Zijn.... etiquette-boek heeft! En dat
een overtreding daarvan heel wat erger
is, dan van onze, in al dan niet redelijke
conventie, vastgesteld etiquette 1
V Vermomd als liefdadigheid.
Aan de „N. Rott. Ort." wordt uit Noord-
wijk een besohouwinig geschreven over het
straperlo-epeh Op uitnoodigmg van den
directeur van het Palace-Hotel, was de
inzender van dat artikel genoemd spel in
dep ractijk gaan zien. En hij heeft er geen
slechten indruk van gekregen:
„Hoewel de inzetten gelamiteerd
zijn, tot één rijksdaalder op een vol
nummer, spelen de meeste bezoekers
gewoonlijk weinig hooger dan een hal
ven gulden, waardoor men te Noord-
wijk tot dusverre nog zeer weinig ge
hoord heeft van abnormale groot©
verliezen of winsten. Het meerendeel
der gasten beschouwt volgens de di
rectie het spel meer als amusement en
tijdverdrijf, dan als een kansspel om
speelhartstoohten bot te vieren
Abnormaal hooge verliezen en winsten
6ohijnen dus al reeds te zijn voorgekomen,
al is 't „nog zeer weinig"; en in tegenstel
ling met het „meerendeel" schijnen er
toch wel „gasten" te zijn, die dat spel aan
grijpen „om speelhartstoohten bot te vie
ren" 1
Zelfs deze zeker niet bevooroordeel-
den ooggetuige geeft ten slotte niet
zoo héél onsohuldigen indruk van het
straperlo-spel 1
Maar hij besluit zijn beschouwing al
dus:
„Ten slotte vermelden wij nog, dat
een gedeelte der entrée-gelden zal
worden afgedragen aan het Noord-
wijksohe crisis-comité, dat met het
oog op do sombere vooruitzichten
KATHOLIEKE FILM-
KULTUUR.
„De godsdienst is nu niet meer
het opium voor het volk zoo
als Lenin eens zei, maar thans
is het de film."
Paul Mo rand.
Pers. Radio. Film!
Ziedaar de drie moderne factoren, die
het geestelijk leven van de hedendaagsohe
massamensch het sterkst beïnvloeden; ten
goede en ten kwade
Drie factoren, die van onschatbaar be
lang kunnen zijn voor het kultureele leven
van een volk. Drie middelen van wereld
omvattende be teekenis, wanneer het gaat
om een snelle, internationale verspreiding
van gedachten en ideologieën.
Pers het gedrukte woord.
Radio het gesproken woord.
Film het levende woord.
De belangrijkste van deze drie al
thans voor de maesa-mensch is ontegen
zeggelijk de film. Voor de maesa kwam zij
als een bevrijding na een eeuwenlange kul-
tus van het woord. Daarom heeft men haar
wel eens smalend genoemd: bi'blia pau-
perum. Nog altijd echter geldt de beproef
de stelregel, dat woorden wekken, maar
dat voorbeelden trekken. Van de uiterlijk
waarneembare beewging gaat nog altija
grootere overredingskracht uit dan van de
innerlijke bewogenheid, opgewekt door een
eohoone gedachte. Nog altijd reageert de
massa directer en gewilliger op een sug
gestief gebaar dan op een harmonieus ge
bouwden volzin. Een eeuwenlange over-
heersdhing van het woord heeft de priori
teit van het gebaar op de klank niet kun
nen te niet doen. Men heeft de film dit
kultiveeren van het uiterlijk© aangewre
ven als een fundamenteele tekortkoming
en als een essentieel gemis. Dit kan inder
daad een gevaar zijn, maar de Ru»en heb
ben bewezen, dat de film wel degelijk de
draagster van allesbehalve oppervlakkige
ideologieën kan zijn.
In de Midden-Europeesohe en Ameri-
kaansche filmproductie's ie het gevaar van
het kultiveeren van louter oppervlakkighe
den intussohen een bedroevend feit ge
worden, waarvan de diepingrijpende gevol
gen op zedelijk en geestelijk gebied dage
lijks te betreuren vallen.
Geboren uit louter technische en mate-
rieele procédé's maakten industrie en kapi
talisme zich al dadelijk van de film mees
ter. Hierdoor werd bij voorbaat iedere me
dezeggenschap van de gekerstende geest
uitgesloten, omdat kapitalisme en industrie
slecht® de stoffelijke realiteit tot direkt
voorwerp van hun strevingen hebben. Dit
beteekent vóór alles het maken van zoo
groot mogelijke winst. Om deze winst vei
lig te stellen ontwikkelde de film zich in
de richting, zooals wij ze thans kennen.
Dit wil zeggenmet volledige negatie van
ieder christelijk beginsel, met de doelbe
wuste ontkenning van zedelijke korrektie-
ven werd haar ingewikkelde technische
apparatuur en haar uiterlijke verschijning®
vorm opgevoerd tct een bewonderenswaar
dige volmaaktheid. Geënt op het demo
nisch snelle levenstempo van deze tijd,
wist zij binnen enkele tientallen jaren haar
bestaansrecht als een nieuwe, niet ver
moede kunstvorm te bewijzen. Hierdoor
brak zij tevens grootehdeels het verzet
van een niet onbelangrijke groep van in-
tellectueelen en kunstenaars, die haar tot
voordien doelbewust niet op ethische maar
op aesthetisohe gronden hadden bestre
den.
Zoo veroverde de film in ongelooflijk
korte tijd de geheele wereld. De massa
had rich van af het begin reeds spontaan
gegeven, het intellekt had zioh grooten-
deels laten overtuigen, terwijl de jongere
generaties intusschen niet meer overtuigd
behoefden te worden. Zij aanvaarden de
film, met en zonder kunst, als een voldon
gen feit, zooals de jongere generatie's alle
weergalooze triomfen van de techniek als
iets vanzelfsprekends aanvaarden.
Rekening houdende met een steede slin
kende groep van ouderen, die de film niet
voor den a.s. winter zoowel in het
bloembollenbedrijf als voor de vis-
sbherij de bijdrage hard noodig zal
hebben".
Deze laatste opmerking hindert en er
gert ons!
De liefdadigheid mag niet worden ge
bezigd als vermomming voor verkeerde
practijken! wij herhalen hier, wat wij
deze week al reeds schreven.
Het kwaad mag in den tempel der lief
dadigheid niet worden geduld, ad brengt
1 het ook geldelijk voordeel opl
meer kunnen of willen aanvaarden als een
onvermijdelijke schakel in de keten van
de eeuwige vooruitgang, kan men zonder
overdrijving beweren, dat de film een ge
meengoed ran alle lagen en standen der
maatschappij is geworden. Reeds bezoeken
ongeveer veertig millioen menschen per
dag de filmpaleizen der wereld. Veertig
millioen menschen ondergaan dagelijks de
invloed van de film. Veertig millioen men
schen komen dagelijks in aanraking met de
geestbedervende producten van een door
en door vermaterialieeerde heidensche
filmindustrie. Dagelijks produce eren de
droomfabrieken kilometers film als psy
chisch „Rauschgift" voor de geestelijk in-
gemetseldden. Voor enkele kwartjes kun
nen de nameloozen, de licht, en vreugde-
loozen hun armzalig bestaan vergeten in
het beschermende duister van het filmpa
leis. Hier worden hun geheimste wenech-
droomen bevredigd; hun knagend verlan
gen naar mooie, elegante vrouwen, naar
zachte bedden in weelderige boudoirs,
maar wellutisge weelde der barbaarsche
rijkdom. Hun primitieve inatinkten wor
den opgezweept door brute vecht- en
moordpartijen. Voor enkele kwartjes kun
nen zij van de weekdieren der zoogenaam
de beschaving loeren hoe men op de meest
elegante wijze echtbreuk pleegt, hoe de
vrouw haar man en de man zijn vrouw be
driegt en hoe men dit verheffende spel als
een soort sport kan bedrijven; hoe het
eenige waarvoor het de moeite waard is
te loven een bankconto en een elegant,
avondtoilet schijnt te zijn. Voor een paar
kwartjes kan de bleeke overwerkte bank
bediende zijn harde kantoorkruk verge
ten om zioh zelf weer te vinden op het
witte doek, waar de operette-bankdirec
teur zijn liefdesverlangens uitkweelt ten
overstaan van de eeuwige knappe typiste
met de gepatenteerde pepsodent-glimlach.
Hier beleeft hij zijn stoutste droomen, die
in werkelijkheid nooit in vervulling zullen
gaan, omdat de zestig piek per maand en
het voortdurende risico wegens overoom-
pleert er uitgeknikkerd te worden niet de
meest gunstige voorwaarden zijn om in 't
exclusieve gilde der bank bazen opgeno
men te worden. Voor een paar kwartjes
kan het gedachtelooze kantoordametje met
de onberispelijke permanent-wave van
haar schijngestalte op het zilveren doek
leeren, wat er met een goed ontwikkelde
en op het juiste moment toegepaste sex-
appeal bij het sterke geslacht, dat aan de
goed gevulde la zit, te bereiken valt en
hoe het goheim van een succesvolle car
rière niet sahuiit in het nauwgezet ver
vullen van haar plicht, maar volgens de
aangename suggestie van haar filmdroom
beeld, op de eerste plaats afhankelijk is
van een paar goed gevormde beenen en
het dragen van meer of minder onoirbare
kleeding. Voor een paar kwartjes kan men
tenslotte ia de droom paleizen der wereld
zeer veel en vaa alles leeren, behalve hoe
men een goed en gelukkig mensoh kan
zijn.
Zoo heeft de film, die een zegen hal
kunnen zijn voor de eenvoudige volksziel,
zioh ontwikkeld tot haar zedelijk bederf.
Dat dit te betreuren valt uit meer dan
zedelijk-godsdienstige overwegingen al
leen, is een feit. Want het kan geenszins
ontkend worden, dat de film ia vele op
zichten tot verrijking van het geestelijk
leven heeft bijgedragen. Het is alleen maar
jammer, dat tot nog toe deze verrijking
in de meeste gevallen zoo bedenkelijk
veel vraagt van het moreele weerstands
vermogen en de gave des onderscheids van
de bioscoopbezoekers. In wezen echter is
de film goed en nuttig. Daarom behoeven
wij katholieken niet afwijzend er tegen
over te staan, evengoed als wij niet afwij
zend staan tegenover de romankunst en
de schilderkunst b.v„ die toch ook zeer
veel werken hebben voortgebracht, die wij
nooit of nimmer kunnen aanvaarden.
Wij verwerpen derhalve de film als ty
pisch tijdsverschijnsel en als nieuwe kunst
vorm niet, maar evenmin aanvaarden wij
haar in de vorm, waarin ze zich thans aan
ons voordoet. Willen wij de film geheol
kunnen aanvaarden, dan zal ze ontdaan
moeten worden van haar heidensche en
vervlakkende tendenzen. Aanvaarden wij
volledig haar geperfectioneerde en artis
tiek verantwoorde vorm, maar geven wij
haar tevens een meer gekerstende inhoud.
Slagen wij hierin, dan zal er met recht
sprake kunnen zijn van een katholieke
filmkuituur. Hiermede rullen wij dan te
vens onze houding ten opziohte van de
film grondig dienen te herzien. Deze hou
ding was in het verleden overwegend de
fensief. Indien de teekenen ons niet be
driegen is thans een meer offensieve gees
teshouding aan het groeien. Deze geestes
houding is door bepaalde groepeeringen
onder ons niet direkt op haar juiste waar
de gewaardeerd kunnen worden, waar
door er de laatste jaren op het gebied van
film-voorlichting en filmkritiek onge-
wenaoht© spanningen zijn ontstaan.
Hierover in een volgend artkeL
H. t. d. DEEN EC AMP.
EERSTE KAMLR
LANDBOUWCRISISWET.
Aan de orde is het wetsontwerp tot wij.
ziging van de Landbouwcrisiswet 1933.
De heer R u i t e r (R.K.) heeft bezwa
ren. De landbouworganisaties moeten ten
volle worden gekend. In tegenstelling met
wat de minister in de Tweede Kamer zoide
is spr. van oordeel dat dit niet in vol
doende mate geschiedt. Met name ie dit
het geval met de Crisiszuivel Centrale,
welker werkwijze spr. bovendien criti-
seert.
Bij de vermindering van den veestapel
zal indirecte dwang niet zijn te vermijden.
Doch ook hier wordt te zeer gestreefd om
de macht alleen te leggen in de handen
van de ambtenaren.
Spr. komt er tegen op dat er agitatoren
zijn, die tegenwoordig onder de boeren
stemming maken tegen de regeering. Spr.
hoopt op volledige samenwerking tus-
sohen tuinders en boeren, zoodra er eens
betere tijden zullen zijn aangebroken.
De Minister wijde thans speciaal zijn
aandacht op den tuinbouw, vooral in
Noord-Holland.
De hoer Blom jont (R.K.), de ont
wrichting van de verhoudingen schetaen-
de, wijst- op de vruohtelooze pogingen van
onzen Minister-President om in Londen en
elders anderen tot bezinning te brengen.
De vrije markt wordt steeds meer beperkt,
evenzoo de vrije productie. Ook in den
landbouw moet productiebeperking tot
koeten-verhooging leiden. Dit ontwerp is
een stap naar do autarchie. Doch we kun
nen niet anders, nu het water voor de
lippen dreigt te stijgen. De voortbrenging
van alle producten wordt beteugeld, iets
waaraan we in een vorige structuur vol
komen vreemd bleven
Er moet meer naar worden gestreefd, de
toestanden in de industrie te verbeteren,
naast die in den landbouw. Het verwon
dert spr, dat de Minister het verband
tuasahen productie en onder-consumptie
niet schijnt to willen begrijpen. Het is een
hopelooze strijd onzer nijverheid tegen de
buitenlandsche dumping, zonder maatre
gelen van de regeering. Daarom is de Me
morie van Antwoord voor spr. zoo teleur
stellend.
De heer J. W. J. Baron de Vos van
Steen wyk (CJï.) zegt dat het voor on
zen landbouw ©en levensvraag is, welken
kant thans uit te gaan.
Sommigen willen algeheole opheffing
van export-po gin gen, anderen z waarder o
rechten op graan-invoer. Er moet zijn een
systematische productie-beperking. Wat
den rundveestapel betreft, beperking der
melkproducten is noodzakelijk. Spr. wijst
in dit verband op de belangen van de ge
mengde bedrijven in het bijzonder. Een
geheel vrijwillige inkrimping zal niet tot
het begeerde resultaat leiden; ze moet ge
reglementeerd worden, doch niet met het
domme potlood. In 't algemeen kan spr.
or daartegenover ook weer niet mee in
stemmen dat de landbouworganisaties niet
voldoende worden of worden geraad
pleegd. Doah de volledige medewerking
dier organisaties is voor de veeetapel-be-
perlring noodzakelijk.
De heer S m e e n g e (Lib.) zegt dat ve
len moenen dat de regeoring nalatig is ten
opzichte van de veenderijen. Spr. gaat
daarin niet volkomen mede, doch vraagt
de aandacht der regeering voor de moei
lijkheden der turf-productie. Er is niet vol
doende onderzocht t. o. v. de aanwending
van turf voor allerlei doeleinden. Spr.
brengt de wenschen over van degenen dio
meer regeeringe-bemoeiing verlangen voor
de turf.
De vergadering wordt te 1.20 uur ©en
half uur geschorst.
Na heropening van de vergadering is
het woord aan den Minister van Eco
nomische Zaken, den heer Ver
schuur, die zegt, met voldoening te heb
ben bemerkt, dat men het over de hoofd
zaak van dit wetsontwerp eens is. Dan zal
men het over de onderdeelen ook wel eens
kunnen worden.
De S.D.A.P. heeft we| een groot aantaJ
steunwetten voor den landbouw gesteund,
maar als men let op de bedragen, die met
deze wetten zijn gemoeid, zijn er zeer be
langrijke wetten, waar de S.D.A.P. niet
voor is geweest. Zij kan het echter goed
maken, door voor dit wetsontwerp te stern-
men, dat alle wetten koppelt
Voor den tuinbouw zal het steunbedrag
niet tot vijf millioen worden beperkt.
De regeering zal overwegen, ook voor de
veenderij iets te doen.
Wat betreft het verbouwen van graan,
schijnt het spr. toe, dat uien niet zal kun
nen werken zonder een bescheiden verhoo
ging van het invoerrecht op graan. Zon
der zulk een verhooging zal de rekening
voor onze tarwe verbouwers, naar spr.
meent, niet kunnen worden sluitend ge
maakt.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Wordt de Nazi-actie In Zuid-Limburg
stop gezet? (1st© blad).
Wrijving tusscben Duitschland en Oos
tenrijk toegenomen. (1st© blad).
Gandhi krijgt een jaar gevangenisstraf.
(lot© blad).
De Duitsche zweefvlleegr Schmidt ver
betert het wereldrecord met een vlucht
van 39 ma*. (Luchtv., 1st© blad).
BINNENLAND.
De Eerste Kamer aanvaardt Landbouw
crisis- en retorsiewet (1st© blad).
Garantie der minimumprijzen voor de
bloemboilenkweekers. (let© blad).
De Rijksbegrooting is In evenwicht ge
bracht. (let© blad).
Minister Verschuur heeft een auto-on-
geluk, dat goed afloopt (G©m. Bes\, 3de
blad).
Doodeiijke verkeersongelukken. (G« m.
B©r., 3d© blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Mag van Egmond deelnemen aan de
wereldkampioenschappen als amateur?
(6port, 3d© blad).
De internationale Alpenrit (Sport, 3d©
blad).
6pr. herhaalt de toezegging in de Twee
de Kamer gedaan, inzake h©t plegen van
overleg met de landbouworganisaties. Uit
d© hoofdtrekken van deze wet blijkt, dat
de geheele machinerie is ingesteld op sa
menwerken met de organisaties. Maar al is
de machine goed, aan bet werken ermee
kan wel ©ens wat haperen. Zoo hapert er
wat aan de working van de machine der
Crisiszuivelwet.
Spr. heeft dit in de Tweede Kamer al
toegegeven. Hij za| aan de organisaties in
vloed geven op een betere manier. En de
rund vee-oen tra Ie zal spr. onmiddellijk op
e©n andere leeet schoeien.
Niet naar autarkie.
I.z. de autarkie is er groot gevaar, dat
wij elkaar niet verstaan. Het gaat niet aan,
om in eens rechtsomkeert te maken met
miskenning van den historischen groei van
ons productie-apparaat, ingesteld voor een
belangrijk doel op export. Men kan onmo
gelijk hopen, dat de oude, gunstige verhou
ding tusschen binnenlandsch© consumptie
«n buitenlandsche afzet geheel zal herstel
len, maar wij blijven vasthouden nan het
vertrouwen, dat in de toekomst eon belang
rijke export zal zijn weggelegd voor land
bouw en industrie. Die moesten zich ech
ter aan gewijzigde omstandigheden aan
passen. Wij gedragen ons niet, alsof wij
ons huis moeten verlaten, om er nooit in
terug te kceren. Spr. vraagt zich af, waar
iemand, die meent dat on« niets rest, dan
autarkie, den moed vandaan haalt om van
vandaag op morgen t© blijven leven en het
bewind te blijven voeren. Wij zetten be
langrijke stappen, die uit het stelsel van
autarkie voortvloeien, maar ons oude huis
zullen wij in de toekomst weer betrekken.
Beperking van den rundveestapel met
200.000 stuks tot 1 millioen 200.000 stuks
moge in de richting van autarkie gaan, als
zij autarkisch wan, zou de beperking een
halveering van den rundveestapel moeten
zijn. Aan de noodzakelijkheid van autar
kie kan spr. nog niet gelooven. Er worden
aan de regeering (niet in de Kamer) heel
onredelijke eischén geateld, maar spr. kan
dit heel goed plaatsen, omdat heele groe
pen den grondslag van haar bestaan zijn
gaan mis*en.
Men heeft gesproken over bescherming
van industrie, maar haar belang staat aan
de regeering zeer levendig voor oogen.
Daarvan zullen ook nieuwe contingentoe-
ringsmaatregnl«n getuigen, welke in voor
bereiding zijn.
De heer W i b a u t (s.d.) zegt, dat de
sociaaJ-democraten tegen het oorspronke
lijke wetsontwerp bezwaar hadden, maar
zich erbij neerleggen na de opneming in d©
wet van het amendcment-Joekes dat waar
borgt, dat de genomen maatregelen aan
het parlement zullen worden overgelegd.
Zich er bij neerleggende, nemen de sociaal
democraten in aanmerking, dat er een eco
nomische waanzin is in de wereld Een gek
kenhui* wil spr. de wereld niet noemen,
