H. M. KONINGIN-MOEDER
HOE ZIJ HAAR DUBBELE TAAK VAN MOEDER
EN LANDSVROUWE VOLBRACHT.
Haar dierbaarste wensch vervuld.
H. M. met de jonge Koningin.
ken met de taal, geschiedenis, nationale
begrippen, toestanden, belangen, enz.
van Haar nieuwe Vaderland. Dit onder
wijs had zooveel vrucht gedragen, dat
de jeugdige intelligente Vorstin reeds
drie maanden na Haar aankomst vrij
vlot de Nederlandsche taal verstond,
schreef en sprak.
Terstond na de aankomst in het land
trok het vorstelijk echtpaar naar het
Loo. De vreugde om het huwelijk werd
reeds spoedig getemperd door het over
lijden van Prins Hendrik, Konings broe
der, op den 13en Januari 1879. De in
tocht van de nieuwe Koningin in de Re
sidentie op den 22en Januari 1879, ge-
geschiedde dan ook zeer eenvoudig.
Bijna niemand droeg er kennis van en
zelfs de autoriteiten waren er niet bij
tegenwoordig. Des te luisterrijker was
echter de officieele intocht te Amster
dam, welke in April 1879 plaats vond.
De hoofdstad was in feestdos, in alle
straten en stegen der stad waren eere
poorten en guirlandes aangebracht. Met
groote pleohtitgheid werden de vorste
lijke personen in de ontvangsalon van
het toenmalige Rijnspoorstation ontvan
gen door den Commissaris des Konings
Mr. H. H. Baron Roëll.
Twee maanden later werd het Oranje-
Huis opnieuw in rouw gedompeld door
het plotseling overlijden van Prins Wil
lem. den Kroonprins. De troonopvolging
berustte toen bij den tweeden zoon van
den Koning, Prins Alexander. Deze was
echter lichamelijk zeer zwak en algemeen
vreesde men, dat het Oranjehuis zou uit
sterven. Groot was dan ook de vreugde
toen op 31 Augustus 1880 een Prinsesje
werd geboren, dat bestemd bleek een
maal de Koningskroon te zullen dragen.
In de weinige jaren, dat Koningin
Emma nog slechts hier te lande ver
toefde, had zij reeds de algemeene ach
ting en liefde van haar onderdanen we
ten te verwerven, niet in het minst door
Haar' lieftalligheid en sympathieke per
soonlijkheid. De wijze, waarop Zij Haar
dochter. Prinses Wilhelmina, onze thans
regeerende Koningin, heeft opgevoed en
bekwaam gemaakt voor Haar hooge. ver
antwoordelijke taak, is algemeen bekend
en dwingt ieders bewondering af. En
met hoeveel liefde en toewijdign heeft
Zij Haar echtgenoot verpleegd tij
dens zijn ziekte. Reeds langen tijd
was de Koning lijdende aan een
ernstige nierziekte en tegen het
eind der tachtiger jaren namen
Zijn krachten dagelijks af. Konin
gin Emma was altijd bij Hem om
Hem te verzorgen en de jeugdige
Vorstin, Wie geen moeite en geen
inspanning te veel was, vergde
zeer veel van Zichzelf. In 1888
raadde de geneesheeren Haar
aan om eenigen tijd rust te ne
Den 24en November 1890, den dag na
het overlijden des Konings, richtte de
Koningin-Regentes zich met de volgende
proclamatie tot het Nederlandsche volk:
„ln naam van Hare Majesteit Wilhel
mina, bij de Gratie Gods, Koningin der
Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau,
enz., enz.
Wij, Emma, Koningin-Weduwe, Regen
tes van het Koninkrijk,
Het heeft Gode behaagd mijnen ge
liefden en geëerbiedigden Gemaal, Ko
ning Willem den Derde, tot zich te ne
men.
Ruim een-en-veertig jaren schaarde
zich het Nederlandsoheh Volk om Zijnen
Troon en gedurende dit tijdvak werden
onder 's Heeren zegen rust, vrede en
welvaart aan het Vaderland geschonken.
De Kroon is door Zijn afsterven, dat
ons allen met diepen rouw vervult, over
gegaan op Mijne beminde Dochter Wil
helmina Helena Pauline, Maria. Haar
Troon vinde zijnen hechten steun in de
innige trouw en verknochtheid van het
Nederlandsche Volk aan het Huis van
Oranje.
Moge de Almachtige God de gebeden
verhooren, die tot Hem opgezonden wor
den voor onze Koningin Wilhelmina: Hij
neme Haar onder Zijne heilige hoede en
bescherming.
Krachtens de wet ben Ik, gedurende
Hare minderjarigheid, geroepen als Re
gentes van het Koninkrijk het Koninklijk
gezag voor Haar waar te nemen.
Vertrouwende op Hem, in Wiens hand
het lot is der vorsten en volkeren, neem
Ik de Mij toevertrouwde regeeringstaak
op Mij met de bede. dat hare vervulling
in allen deele moge strekken tot heil van
Land en Volk en tot bevestiging van het
Koninkrijk".
Met vaste hand. tact en inzicht vervul
de de jonge Vorstin Haar constitutioneele
plichten en richtte Zij zich daarbij geheel
naar de wisse'ende politieke constellaties,
zoodat Zij tijdens Haar regeering heeft
rekening moeten houden met de inzichten
van vier verschillende kabinetten, n.l het
kabinet Mackay, van Tienhoven, Tak van
Poortvliet. Roëll en Pierson. Buitengewone
gaven legde koningin Emma tijdens haar
regentschap aan den dag, met in het
minst in de wijze, waarop Zij Haar doch
ter voor de Haar wachtende taak be
kwaamde. Een groot oogenb'ik was het in
onze geschiedenis, toen koningin Wilhel
mina den leeftijd had bereikt, waarop Zij
volgens de grondwet gerechtigd was zelf
de retreerinp over te nem^n. Op 30 Augus
tus 1898 legde Koningin Emma Haar zoo
verantwoordelijke taak neer m de volgen
de procclamatie:
„Landgenooten
De taak, die Mij in 1890 werd toever
trouwd, is weldra geëindigd. Mij valt het
onwaardeerbare voorrecht ten deel, Mijne
H. K. H. Prinses Emma bij Haar verloving met Z. M, Koning
Willem IIL
beminde dochter den leeftijd te
zien bereiken, waarop Zij naar
het voorsohrift der Grondwet tot
de Regeering werd geroepen. In
de dagen van smart en rouw trad
Ik op als Regentes van het Ko
ninkrijk, thans schaart zioh het
geheele Volk in vreugde om den
Troon zijner jonge Koningin. God
heeft Mij in deze jaren gesteund.
Mijn dierbaarste wensch is ver
vuld.
Aan allen, die Mij met raad en
daad hebben ter zijde gestaan en
die Mij gesteund hebben door
hunne liefde en gehechtheid,
breng Ik Mijnen dank.
Moge het ons land met zijn
Bezittingen en Koloniën onder de
Regcering van Koningin Wilhel
mina wel gaanHet zij groot in
alles, waarin ook een klein volk
groot kan zijn.
Ik treed af van de hooge plaats,
die Ik in ons Staatswezen heb
bekleed, met den diepgevoelden
wensch, dat op Koningin cn volk
tezamen, door de nauwste banden
vereenigd, Gods zegen blijven
rusten. Emma".
Hoewel Koningin Ernm» met
Haar aftreden als Regentes on
getwijfeld Haar moeilijkste taak
had neergelegd, werd Haar leven
er niet door vergemakkelijkt. Van
af het oogenblik, dat zij de Re-
geering aan Haar dochter over
droeg, wijdde Zij Zich mot nog
meer zorg en belangstelling dan
voorheen aan de zieken, de onge-
lukkigen en de misdeelden.
Een getuigenis hiervan is het
Nederlandsch Sanatorium voor
Longlijders „Oranje-N assau-Oord",
hetwelk Zij in 1898 stichtte. Hier
voor schonk Zij het aan Haar be-
hoorende landgoed alsmede de
drie ton, welke Haar door de na
tie als gesohenk waren aangebo
den.
En nog steeds, ook m latere
jaren, is Koningin Emma Haar
belangstelling blijven betoonen
voor maatschappelijke toestanden
en ondanks Haar hoogen leeftijd
verschijnt Zij nog geregeld op ten
toonstellingen on dergelijke, waar
Zij duidelijke bewijzen aflegt van
mede te leven met al hetgeen in
ons land en zijn koloniën om
gaat. H. P. B.
Het geboorteslot van H. M. te Arolsen.
H. M. te midden van Haar Schoonzoon en Kleindochter.
H. M. op de wandeling-
Haar PaUia aan het Voorhout te Den Haag.
1858 - 2 AUGUSTUS - 1933
Den 2en Augustus a.s. hoopt H. M.
Koningin Emma Haar 75en verjaardag
te herdenken en zal Zij opnieuw m het
middelpunt staan der nationale belang
stelling. Koningin Emma, Die men in
het buitenland eens genoemd heeft „de
liefsteoude dame van Europa", heeft
zich in den loop der jaren zoo één ge
maakt met het Nederlandsche volk, dat
men bijna is gaan vergeten, dat Zij geen
Nederlandsche van geboorte is.
H. M. Adelheid Emma Wilhelmina
Theresia, Koningin-Moeder der Neder
landen, is een geboren Prinses van Wal-
deck-Pyrmont. Zij zag het levenslicht
den 2en Augustus 1858 te Arolsen, de
residentie van het toenmalige Vorsten
dom Waldeck. Haar ouders waren George
Victor, vorst van Waldeck en Pyrmont
en Helena, Prinses van Nassau, wier
derde dochter Zij was. Zij had nog twee
zusters en een broeder. Haar oudste
zuster kreeg op vijftienjarigen leeftijd
tering en overleed eemge jaren later.
Dit maakte op de jeugdige Prinses Em
ma een diepen indruk en hieruit ontstond
Haar belangstelling voor de lijders aan
die ziekte. Haar jeugdjaren bracht Prin
ses Emma grootendeels in de residentie
Arolsen door. Aan het hof van den vorst
van Waldeok-Pyrmont werd zeer een
voudig geleefd.
In den zomer verhuisde men naar het
kasteel te Pyrmont, terwijl ook buiten-
landsche reizen werden gemaakt. In 1878
kwam er een groote verandering in het
leven van Prinses Emma; Zij ontmoette
toen den reeds 59-jangen Koning Willem
III der Nederlanden. Zware slagen had-
H. H. te midden van Haar Broers
en Zusters.
den den Koning getroffen; na den dood
van zijn eerste echtgenoote, Koningin
Sophie van Wurtemberg, leefde Hij
©enigszins afgezonderd. Kort na het eer
ste bezoek van Koning Willem III aan
het vorstenhuis te Waldeck volgde een
tweede, waarbij de verloving van den
grijzen vorst met Prinses Emma bekend
werd gemaakt. Den 7en Januari 1879
werd in het slot te Arolsen het huwelijk
voltrokken, en drie dagen later betrad
de jonge Koningin aan den arm van
Haar echtgenoot te Oldenzaal voor het
eerst den Nederlandschen bodem. Bij
Haar intrede in Haar nieuwe Vaderland
werd Koningin Emma door velen harte
lijk verwelkomd en toegesproken, niet in
het minst door den Koning zelf. Hij was
diep geroerd, dat Hij zijn gade welkom
mocht heeten op Nederlandschen bodem.
„Uwe Majesteit", zoo sprak Hij, kan
trotsch zijn op de ontvangst, welke U
hier wordt aangeboden. Als Koning der
Nederlanden treft Mij dit oogenblik diep.
Uwe Majesteit kan verzekerd zijn, dat
geen Koningin der aarde op dit uur rij
ker is dan U, rijk aan liefde, vereering
en aanhankelijkheid van een roemrijk,
eerlijk, trouw volk". Voor Haar huwelijk
had de toekomstige Koningin der Ne
derlanden eenige lessen gehad van den
Haagschen leeraar Dr. L. Beijnen, ten
einde zioh ©enigszins vertrouwd te ma-
men. Vergezeld van de Prinses, bracht
Zij toen een bezoek aan Haar tante, de
Prinses-weduwe von Wied. Kort na Haar
terugkomst werd de Koning ernstig ziek,
zoo zelfs, dat hij buiten staat was de re
geering waar te nemen. Aanvankelijk
aanvaardde toen de Raad van State het
gezag in naam des Konings, doch eenige
maanden later werd Koningin Emma tot
Regentes benoemd. In het Staatsblad
van 14 November 1890 stond deze be
noeming afgekondigd en den 23en d.a.v.
overleed de Koning. In naam trad toen
Zijn dochter Wilhelmina in Zijn rechten,
doah daar Zij nog te jong was om zelf
de regeering op zioh te nemen, aan
vaardde Koningin Emma deze voor Haar
dochter.
