ZATERDAG 15 JULI 1933
No. 7559
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
WAT GEBEURT ER MET DEN
GULDEN?
r"
24ste Jaargang
3)e £cid^che0oii^aitt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bg vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week 12.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend*
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waaHa ka-
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f OAQ.
Waarom inflatie uit den booze is
DE BETEEKENIS VAN DEN GOUDEN STANDAARD VOOR ONS LAND
„De vlucht voor den gulden t"
„De gulden zonder goudbasis
„Het inflatiespook dreigt 1"
„De gulden gaat kelderen 1"
Zoo zou men gemakkelijk met nog een
paar leuzen van den dag domme leuzen
van een nog dommere menigte onweten
den kunnen doorgaan. En de angelooze
lezer zou toestemmend knikken: „Zie je
nou wèl!"
Men hoort in deze, overigens reeds ge
noeg benarde, dagen, slechts uitingen, die
de vrees kunnen aanwakkeren. En het is
de onvolprezen verdienste, èn van den Ne-
derlandschen Minis ter-president, èn van
den President-directeur van de Nederland-
sche Bank, dat zij, zoo te Londen op de
economische conferentie, als bij hun soms
kortstondig verblijf hier te lande, op alle
mogelijke wijzen trachten er den moed in
te houden.
Edoch, de gestadige druppel holt den
steen. En tegen een kwaadwillende schare
onverantwoordelijke verspreiders van ver
ontrustende praatjes staan tenslotte ook
dr. A. Colijn en mr. L. J. A. Trip machte
loos.
Wat is de kwestie? De goe-gemeente
weet zelfs niet bij benadering, wat er met
den Nederlandschen gulden in de interna
tionale geldwereld eigenlijk gaande is.
Maar de een kauwt den ander na en het
koor van die allen doet een luid gerucht
ontstaan, gretig gebruikt door de interna
tionale speculanten op het Nederlandsche
betaalmiddel om opnieuw olie te werpen
op het door deze lieden zoo gretig gestook
te vuurtje. Dat wekt den nieuwen onrust
in de gemoederen van allen, zoodat wer
king en wisselwerking tot de meest funeste
gevolgen kunnen leiden.
Wat er eigenlijk gaande is, weet hier
niemand, uitgezonderd de weinige ingewij
den. En het is nu slechts de innige wensen
van de groote internationale speculanten
van allerlei gading en diverse pluimage,
dat ook de Nederlandsche gulden zijn goud-
basis zal verlaten en het voorbeeld volgen
van het Engelscke pond sterling, de Zweed-
sche, Noorsche en Deensche kronen en den
Amerikaanschen dollar; ja, van de munt
eenheden van schier gansch de beschaafde
waereld, om het veilige standpunt van den
gouden standaard te verlaten. Dan is de
vaderlandsche gulden prijs gegeven aan
een onbeheerd gedobber op de peillooze
diepte eener gedepresseerde valuta-zee,
waardoor spoedig ook de Nederlandsche
hulk door de torenkooge golven ©ener
niets-ontziende speculatie k la baisse om
laag zou worden gesleurd.
Hieraan paal en perk te stellen is plicht
van oen ieder die het wel meent met het
vaderlandsche betaalmiddel en het in den
lande met een gekelderde valuta steeds
heeft aanschouwd, dat inflatie een niet
meer in toom te houden hollend paard ge
lijk is. Wie inflatie als alleen-zaliigmakend
geneesmiddel uit de financieele en econo
mische moeilijkheden van den huidigen be
narden tijd aanbeveelt, gaat willens en we
tens bij den duivel te biecht; vervalt dra
van kwaad tot erger; heeft ten leste gees
ten opgeroepen, die hij niet meer vermag
te bezweren.
Maar waarom het hier eigenlijk gaat, is
den gemiddelden dagbladlezer gemeenlijk
volkomen duister, zoodat voor ons de aan
gename taak is weggelegd, leidsman te mo
gen zijn in den internationale financieelen
en economischen doolhof van geldwezen
en betaalmiddel.
Vroeger was het een door alle specia
listen, economen en financiers aanvaard
exioma, dat in ieder land het nationale be
taalmiddel, uitgegeven door de oentrale
credietinstelling van het desbetreffende
land, door goud behoorde gedekt te zijn.
Zuiver theoretisch gesproken zou dus de
Nederlandsche bank voor iedere aan bank
biljetten uitgegeven millioen gulden, ook
in haar kelders een waarde van een mil
lioen gulden in goud moeten opstapelen.
Maar de vroegere bankwet, die de ver
houding regelde tusscken den staat der Ne
derlanden en de Nederlandsche bank heeft
bepaald, dat het voldoende was, indien 40
pet. van de door de Nederlandsche Bank
uitgegeven bankbiljetten door goudwaarde
gedekt was. In de jaren van den wereldoor
log, toen aan de Directie van onze Cen
trale credietinstelling zeer zware eischen
werden gesteld, is dit percentage tot 20
pet, gou 'dekking van de zich in circulatie
bevindende bankbiljetten verminderd.
Want men moet goed begrijpen, dat niet
de staat der Nederlanden bankbiljetten
uitgeeft, of garandeert, doch dat de staat
daarvoor 'n monopolie heeft verleend aan
een gewone Naamlooze Vennootschap, ge
lijk de Nederlandsche Bank in wezen is
Daartegenover heeft de Nederlandsche
Bank zich verplicht een aanzienlijk deel der
door haar, vooral dank zij het verleende
monopolie, behaalde winsten aan den staat
der Nederlanden af te staan.
De uitgegeven bankbiljetten kosten aan
de Nederlandsche Bank slechts een betrek
kelijk gering bedrag: de kosten, die de fir
ma Enschede te Haarlem aan de Bank
voor het drukken der bankbiljetten in re
kening brengt, de kosten van de daarop
natuurlijk door de bank uitgeoefende pijn
lijk-zorgvuldige controle doch verder
ook niets meer.
Laat de Nederlandsche Bank dus voor
1.000 millioen gulden aan bankbiljetten
drukken en geeft zij deze biljetten ook uit,
dan is er dus 1 milliard gulden aan bank
biljetten in omloop, en rust op de bank de
verplichting minstens een goudvoorraad ter
waarde van 400 millioen gulden in de kel
ders van het hoofdgebouw der bank op het
Rokin te Amsterdam in voorraad te heb
ben.
Aan die 400 millioen gulden uitgegeven
bankbiljetten verdient de bank dus niets.
Want daarvoor heeft zij als tegenwaarde
400 millioen gouden staven zoogenaamde
baren en gouden muntstukken in haar
kelders liggen.
De overige 600 millioen gulden bankbil
jetten leent de bank als het ware aan de
gezamenlijke Nederlanders uit, en voor die
600 millioen gulden ongedekte bankbiljet
ten ontvangt de bank een betrekkelijk zeer
hooge rente, van de oorspronkelijke geldne-
mers dier bankbiljetten. Daar schuilt een
der belangrijkste winstposten van de Ne
derlandsche Bank.
Die winst komt voor een gering percen
tage ten goede aan de aandeelhouders der
bank, die samen 20 millioen gulden aandee
lenkapitaal hebben gestort. Van de meer
dere winst komt het leeuwenaandeel aan
den staat der Nederlanden. Slechte een
uiterst bescheiden percentage valt als over
winst den aandeelhouders in den schoot.
De dekking, die de Nederlandsche bank
voor de uitgegeven bankbiljetten heeft,
valt echter niet alleen te zoeken onder het
gemunte en ongemunte goud, dat de bank
bank bezit.
Op de weekstaten van onze oentrale cre
dietinstelling, die des Dinsdags verschij
nen en den stand weergeven op den afge-
loöpen Maandag, komen nog twee posten
op de debetzijde van de zoogenaamde
bankstaat voor, die men als gouddekking
kan beschouwen; te weten de hoofden van
rekening: „Buitenland9che Wissels", en
„Diverse Bekeningen".
De buitenlandsche wissels vertegenwoor
digen, zooals de naam trouwens reeds aan
duidt, het bezit der bank aan prima wis
sels op het buitenland, welk bezit derhalve
met goud gelijkwaardig is te stellen.
De diverse rekeningen op de debetzijde
van de bankstaat zijn in hoofdzaak samen
gesteld uit het tegoed, dat de Nederland
sche Bank bij haar oorrespondenten in het
buitenland heeft, waardoor ook deze pos
ten met het bezitten van goud gelijk is te
achten.
(Tot goed begrip van zaken dient er
hier even op gewezen, dat aan de creditzij
de van de bankstaat eveneens een post:
„Diverse Rekeningen" voorkomt. Bedoelde
creditpost is nochtans hoofdzakelijk sa
mengesteld uit de in den loop van het boek
jaar 1 April tot 31 Maart geaccumu
leerde winsten van de bank).
Om nu de bankstaat per 3 Juli 1933 als
voorbeeld te nemen, bedroeg de voorraad
gouden munt: 110.8 millioen gulden: de
voorraad goud in baren: 639.9 millioen; sa
men derhalve 744.7 millioen gulden.
Bovendien bezat de bank aan buiten
landsche wissels: 69.7 millioen gulden; en
aan te goed bij haar correspondenten in het
buitenland: 13.9 millioen gulden.; samen
derhalve: 83.6 millioen gulden.
Aan zoogenaamd goudbezit, of aan daar
mee gelijk te stellen waarde beschikt de
Nederlandsche Bank dus per 3 Juli 1933
over een bedrag van: 828.3 millioen gul
den.
Stelt men daartegenover, dat de bank,
per 3 Juli 1933 aan bankbiljetten voor een
bedrag van: 962.4 millioen guldon in om-
BINNENLAND
KATHOLIEK FASCISME?
Een onmogelijkheid
De „Utr Crt." maakt, gewag van den
laatsten tijd herhaaldelijk opduikende ge
ruchten, dat men wil trachten onder de
Katholieken in Nederland een eigen fas
cistische partij op te richten. Zoowel uit
de residentie als uit het Utrechtsche wor
den geheel los van elkaar, pogingen in die
richting ondernomen, waarbij vooral de
laatstgenoemde al op heelwat sympathie,
ook uit het Zuiden des lands, heet te kun
nen rekenen.
Het blad zet uiteen, dat katholiek fas
cisme in ons land onmogelijk is. Er kan
slechts één partij zijn: de fascistiohe. Daar
aan moet alles gehoorzamen.
Er is daarbij geen plaats voor een ka
tholiek fascistische beweging. Dat zou
beteekenen een macht naast d e fascisti
sche partij. En die kan niet geduld wor
den.
Laat men zich in dezen tijd toch niet
illusies maken en denken, dat men er in
ons land wel in zal slagen, ook stem in
het kapittel te krijgen, als men er maar
vroeg genoeg bij is.
Het zou er mee vergaan als met den
Stahlhelm in Duitschland: het fascisme
zal van de beweging gebruik maken om
zijn eigen macht te vestigen, doch, is deze
eenmaal verkregen, die neven-actie, even
goed als alle andere „gelijksohakelen", d.
w. z. opruimen.
Eén sterke, eensgezinde Staatspartij,
steunende op hare democratische begin
selen, dat is 't, wat alleen redding bren
gen kan.
Al het andere is broddelwerk, waarmee
men alleen maar krachten kan verspillen.
RETORSIEMAATEREGELEN DER
REGEERING.
In het voorlopig verslag der Tweede
Kamer wordt over het algemeen een gun
stig oordeel geveld over het wetsontwerp
tot verleening van buitengewone bevoegd
heden (retorsiemaatregelen) aan de regee
ring.
DR. H. COLIJN.
Reuter meldt uit Londen, dat dr. Colijn
gisteravond om 7 uur per vliegtuig naar
Nederland is teruggekeerd en dat hij
Woensdag te Londen zal terugkomen.
NED. R. K. BOND VAN BOTER- EN
MARGARINEHANDELAREN.
In de dezer dagen gehouden Hoofdbe
stuursvergadering van den kortelings op-
gerichten Ned. R. K. Bond van Boter- en
Margarinehandelaren, is benoemd tot
voorzitter: de heer Joh. Vlasveld uit Zoe-
terwoude; tot secretaris: de heer C. P.
Bontje, Wijkerlaan 2, Voorburg; en tol
penningmeester: de heer Jac. v. d. Zij
den, uit Stompwijk.
De eerste algemeene ledenvergadering
van dezen Bond zal worden gehouden op
Donderdag 20 Juli a.s. des middags te 4
uur in Gebouw Amicitia, Westeinde, Den
Haag.
Voor deze vergadering zijn alle R. K. Bo
ter- en Margarinehandelaren van Neder
land uitgenoodigd.
loop had gegeven, dan volgt hieruit, dat
de circuleerende bankbiljetten voor 77.4
pet. door zuiver goudbezit van de bank
was gedekt. Neemt men ook nog de saldi
van de banken in het buitenland en haar
bezit in buitenlandsche wissels in aanmer
king dan stijgt het gedekte percentage der
circuleerende bankbiljetten zelfs tot:
86.01 pet.
Gegeven het feit, dat, krachtens de bank
wet, de gouddekking slechts 40 pet. behoeft
te bedragen, kan men de positie van onze
Nederlandsche oentrale credietinstelling
dus alleszins gezond noemen. En het be
hoeft zeker wel geen uitdrukkelijk betoog,
dat derhalve hetzelfde gezegd kan worden
van onze vaderlandsche munteenheid: den
Nederlandschen gulden!
Waarom men dan in de kringen der in
ternationale speculanten over het Neder
landsche betaalmiddel zoo'n misbaar maakt,
daarover zullen wij in een volgend artikel
een uitvoerige beschrijving geven.
Maar reeds nu kan gezegd worden, dat
met de roergangers als dr. A. Colijn en
mr. L. J. A. Trip de bemanning en passa
giers van het motorschip: „De Nederland
sche Gulden" voor ondergang van schip,
lading en opvarenden nog geen vrees be
hoeven te koesteren.
PRINS NIC0LAAS VAN ROEMENIE.
Naar Parijs vertrokken.
Gistermiddag half vier, kort voor zijn
vertek naar Parijs, is Prins Nicolaas van
Roemenië in een vliegtuig van het Neder
landsche leger, dat deel uitmaakte van
een eskader van 4 Fokker-jagers, komen
de van het militaire vliegkamp De Kooy,
op Schiphol geland.
De hooge bezoeker werd naar bet res
taurant geleid, waar hij zich eenigen tijd
met de daar aanwezige autoriteiten na
genoeg dezelfden, die Woensdag j.L bij de
aankomst van Z.K.H. uit Brussel aanwezig
waren heeft onderhouden.
Te kwart over 4 is Prins Nicolaas aan
boord van zijn eigen vliegtuig, dat door
hemzelf bestuurd werd, in gezelschap van
zijn piloot kapitein Opris, naar Parijs ver
trokken. De adjudant van Koning Carol
van Roemenië, die den Prins op zijn reis
vergezelt, is kort daarna met een vlieg
tuig van de Belgische maatschappij Sa
bena via Brussel naar Parijs afgereisd.
Toen de Prins zieh naar zijn vliegtuig
begaf, bracht de voor het restaurant op
gestelde eerewacht van mariniers, de eer
bewijzen. De Prins droeg weer zijn leeren
vliegpak met op den rug een parachute.
Drie vliegtuigen van het Nederlandsche
militaire eskader hebben het toestel van
Z.K.H, tot de grens uitgeleide gedaan.
De Prins heeft geen gelegenheid gehad
de Amsterdamsche luchtaven te bezichti
gen.
WEDEROM NAZI'S-LEIDERS OVER DE
GRENS GEZET.
Drie medewerkers van Tykfer in
Zuid-Limburg.
Behalve aan Tykfer heeft Donderdag
de commissaris van politie te Heerlen ook
aan de Duitschers Stollenberg, Kramer en
Martin aangezegd, dat zij voor hedenavond
9 uur hei. land moeten hebben verlaten.
Laatsgenoemde personen waren medewer
kers van Tykfer.
NEDERLANDSCHE NAZI BIJ AKEN
AANGEHOUDEN.
Wegens „niet-toelaatbare geldelijke
handelingen".
Te Kohlscheid bij Aken zijn ir. Verduyn,
een leider van Nederlandsche nationaal-
socialistcn, en zijn echtgenoote gevangen
genomen. Eén onzer berichtgevers in Zuid-
Liraburg meldt dienaangaande:
In dc mijnstreek had deze man gewerkt
als leider der Nederlandsche nationaal-so-
cialisten. Hij werd onlangs als zoodanig
afgezet, waarna hij een nieuwe Nazi-groep
stichtte. Daarvoor was hij ook in het aan
grenzende Duitschland te Kohlscheid gaan
werken. Hij liet daar inteekenlijsten cir-
culeeren en wierf ook advertenties voor
zijn partij-orgaan.
In Duitschland is echter maar één Ne
derlandsche nationaal-gociaüstische groep
toegelaten, de z.g. groep-Van Waterland.
Van deze zijde werd bij de Duitsche over
heid bezwaar gemaakt tegen de actie van
Verduyn, vooral omdat men meende dat
de voor het nationaal-socialisme ingeza
melde gelden indirect dienden om den lei
der zelf te salarieeren.
Dit bezwaar werd aanleiding om Ver
duyn op grond van overtreding van poli-
tievoorschriften en niet toelaatbare gelde
lijke handelingen (naar opvatting van de
Duitsche politie) te arresteeren. Verduyn
en echtgenoote zijn in Kohlscheid opgeslo
ten en zullen naar Aken overgebracht wor
den. „Hbld."
DE „EXETER" OP DE SCHELDE.
Nederlandsche regeering verleende alsnog
toestemming.
In aansluiting aan hetgeen wij meldden
over het opvaren van do Schelde naar
Antwerpen door het Engelsche oorlogs
schip Exeter" is inderdaad gebleken dat
er van de .zijde van den Engelschen com
mandant oen vergissing in het spel is ge
weest.
Er is intusschen te 's Gravenhage alsnog
een verzoek ingekomen om de Schelde te
mogen bevaren, waarop onze regeering
gunstig heeft beechikt.
C0LP0RTAGEVERB0D TE HAARLEM.
Noord-Holland's hoofdstad ie den laat
sten tijd een veel geploegd arbeidsveld
voor colporteurs van onderscheiden poli
tieke pluimage. Herhaaldelijk heeft de ool-
porteerwoede al tot stevige vechtpartijen
aanleiding gegeven, met het gevolg, dat
thans, naar we in „Vooruit" lezen, voor
Haarlems binnenstad met ingang van he
den ©en ooi portage verbod ia uitgevaar
digd.
Worden am de buitenwijken bet strijd-
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het bureau der Econ. Wereldconferentie
tot verdaging besloten. (3de blad).
De overgang der Centrum-afgevaardig
den naar de N.S.D.A.P. (3de blad).
Duitschland's economisch program. (3do
blad).
De burgerlijke ongehoorzaamheid in Br.-
Indië wordt opgeheven, maar niet onvoor
waardelijk. (3de blad).
Balbo's vtiegeskader te Montreal aange
komen. (Luchtv. 4de blad).
BINNENLAND.
Nederlandsche Bank heeft haar disconto
en haar andere tarieven met V, pet ver
laagd. (Fin. Beriohten, 3de blad).
De sociaal-domocr. wethouders te Am
sterdam zullen aftreden, (lste blad).
De gemeentebegrooting van Zaandam
niet goedgekeurd, (lste blad).
Het dreigende arbeidsconflict in het
bloembollenbedrijf is van de baan. (lste
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De internationale tenniskampioenschap
pen te Noordwijk. (2de blad).
DE SPOORWEGEN EN DE VRACHT
AUTO.
Onder den titel „Wat de auto den jpoor-
wegen bracht'' is bij de fa. W. P. van
Stockum en Zoon te 'a-Gravenhage ver
schenen een brochure van den heer Jacq.
Harms Tiepen, hoofdredacteur van het
weekblad „Bedrijfsauto".
Volgens het betoog van den schrijver
heeft de auto voor de spoorwegen de „be
weging" gebracht. Wie bewijst, vraagt hij,
dat niet juist deze beweging de transport
toeneming en de winst van de spoorwegen
in de jaren tot 1929 de jaren, waarin do
auto zich is gaan ontwikkelen heeft ver
oorzaakt? De cijfer® leeren, dat het begroo-
tingstekort niet veroorzaakt werd door do
bedrijfsauto, want minder dan de helft van
't verlies dor spoorwegen was goederenver
voer, dus zijn 's lands financiën, aldus schr
niet gered met een wet, welke alleen het
goederenvervoer per vrachtauto decimeert.
Waarom moeten strakB dorpen en steden,
thans door vrachtautolijnen verbonden, tot
isolement teruggebracht en ook de nuttige
autobus geknot worden? Waarom door fnui
king van wegtransport, een staatsinkomen
van circa vijftig millioen aan belasting,
door de auto opgebracht voor wegenverbe
tering en bruggenbouw, eraan gewaagd en
een kapitaal van vier honderd millioen, in
auto's belegd, gezwegen van de waarde der
verbeterde wegen Bovendien, zegt schr.,
is geen der partijen met het wetsontwerp
tot het instellen van zwaardere bepalingen
op het vrachtautobusverkeer ingenomen;
zelfs de spoorwegen verklaarden „dat de
werking van de wet geheel afhankelijk zal
zijn van den raad-van-vijf, welke de ver
gunning zal verleenen. Summa summarum
de wetswijziging zal geen oplossing van
het verkeersvraagstuk brengen"
Kan nu, eindigt schr., de Kamer nu nog
dit wetsontwerp aannemen, waar zoo door
de belanghebbenden geoordeeld wordt en
dit dus wordt opgedrongen?
Verlof gouverneur van Curasao.
Aan den heer B. W. T. van Slobbe, gou
verneur van Curasao, is, met ingang van
don dag in do maand Augustus, waarop hij
Curacao zal verlaten, in 's lands belang
vier maanden verlof naar Europa ver
leend.
Als waarnemend gouverneur zal, na het
vertrek van den heer van Slobbe, optre
den de heer H. Schotborgh, gepension-
neerd administrateur van financiën in
Curacao.
