DINSDAG 4 JULI 1933
No. 7549
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
24ste Jaargang
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentie n 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbole van bet tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin ba
trekkingen worden aangeboden of govraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
JHt nummer bestaat uit twee bladen
V Om het collectief arbeids
contract.
De ontevredenheid in de bollenstreek,
die zich Zondag op een meeting te Lisse
heeft geuit wij hebben er gisteren uit
voerig verslag van gegeven vindt haar
oorsprong in het feit, dat er te veel werk
gevers zijn, die zich losmaken van het in
het bloembollenbedrijf geldend, pae geslo
ten, collectief arbeidscontract; die zich
ook practisch, ook in de loonovereen-
komsten met hun arbeiders buiten de or
ganisatie plaatsen en met de door de or
ganisatie genomen besluiten geen rekening
houden.
Men begrijp© den toestand goed.
De arbeiders eischen niet een hooger
loon, dan d e patroons wensohen uit te
keeren; zij dreigen niet déArom met sta
king. Neen, zij eischen ook van de niet-
georganiseerde werkgevers het
loon, dat de georganieeerden uit-
keeren; waartoe deze laatsten zdch onlangs
in het voorjaar, na onderhandelingen en
wederzijdsche concessies tuaschen hen en
de werknemers, hebben willen verplichten.
Zij eischen, dat ook de niet-georganiseer-
de patroons diezelfde verplichting op zich
nemen.
En die eisch is van groot belang voor
de arbeiders zelf, maar óók voor het be
drijf. Het collectief arbeidscontract toch
loopt, indien 't zoo voortgaat als nu, in de
bollenstreek groot gevaar, zijn laatste
levensdagen te beleven, niet meer een
nieuwe levensperiode te zullen ingaan. En
dAt zou zeer nadeelig zijn, óók voor het be
drijf. De voorzichtige leider der arbeiders
beweging, de heer A- J. Loerakker, heeft
Zondag te Lisse er zoo terecht op gewe
zen, dat het collectief arbeidscontract in
het bedrijf verzekert voor een bepaalden
tijd de orde, rust en vrede, welke zónder
dat steeds en onafgebroken bloot staan
aan het gevaar, te worden verstoord I
Het collectief arbeidscontract is van be
lang en van zeer groot belang voor de ar
beiders, als zoodanig ongetwijfeld. En
ook alleen om die reden is het van waar
devolle be teekenis. Maar is ook en
misschien in vele gevallen zelfs méér nog
en op de eerste plaats van niet te on
derschatten belang voor een bedrijf..
"Wij aanvaarden onmiddellijk <le verze
kering, dat onder-de werkgevers in de bol
lenstreek, die zich losmaken van de in het
collectief arbeidscontract bepaalde loonen,
er zijn, die daartoe zijn overgegaan, omdat
de toestand in hun onderneming 'helaas zoo
buitengewoon en abnormaal slecht is. Doch
dezulken zullen toch wèl inzien, dat van
de zijde der arbeiders gerechtvaardigd is
de eisch voor een minimum levensonder
houd en in dezen tijd zijn de arbeiders
toch niet veel verder in het door hen aan
vaarde collectief arbeidscontract gegaan!
Maar wij zijn er ook van overtuigd, dat
«r onder die anti-oollectief-contract-pa-
troons zijn, die nog op het oude standpunt
staan, dat zij, en zij alleen, hebben te be
palen, hoe de loonen van hun arbeiders
zullen zijn, zonder eenige inmenging van
die arbeiders zelf en allerminst van buiten
staanders of organisaties. Dat deze laats
ten het goed recht der arbeiders-actie als
nog rullen inzien, durven wij haast niet
meer veronderstellen. Als wij hier men-
sohen met zulk een mentaliteit mochten be
reiken, dan zouden wij hun gaarne met
waarachtige ernst het volgende willen in
overweging geven: denkt u in maar:
levendig en zoo concreet mogelijk
dat gij zelf of een uwer zoons fwelk laat
st© toch zeker niet uitgesloten mag worden
geacht) arbeider wordt.welnu zoudt
gij dan voor u of uw zoon die eisch van
rechtszekerheid en bestaansmogelijkheid,
welke de arbeiders nu stellen, overdreven
vinden 1Als gij daarop voor u zelf eer
lijk en oprecht kunt antwoorden, dan
zult gij voortaan medewerken aan de hand
having van het collectief arbeidscontract
in de bollenstreek 1
HET BOLSJEWISME VAN HET
NATIONAAL-SOCIALISME
Naar aanleiding van de politieke actie,
die in Nederland wordt gevoerd door „Gau-
Leiter, Tijkfer en andere nationalisten, een
ernstig woord, aldus ving Mgr. dr. Poels
Zondag een toespraak aan op de besturen-
conferentie van den R. K. Limburgschen
Werkliedenbond en de R. K. Mijnwerkers-
bond.
In deze toespraak zette bij uiteen de
rechten der Katholieken, die door het Na-
tionaal-Socialisme worden vertrapt. En hij
besloot aldus:
„Op deze bijeenkomst van stands- en
vaikorgianusatie, wijdden we van zelf meer
speciaal onze aandacht aan de rechten en
plichten der katholieken die betrekking
hebben op de sociale activiteit onzer R. K.
arbeidersbew eging.
We kunnen hier echter toch moeilijk
zwijgen over het onrecht onzen katholieken
geloofsgenooten in Duitschland aangedaan,
die jaren lang met onverzwakte trouw en
toewijding Kerk en Staat hebben gediend,
op politiek terrein.
Een eeregroet aan prelaat Leicht, die in
deze zelfde zaal, een paar jaar geleden ons
zoo hartelijk heeft toegesproken.
Een eeregroet ook aan de andere leden
der Beiersche Volkspartij, die allen zonder
uitzondering naar de gevangenis zijn ge
sleurd.
Een eeregroet aan de fiere Centrum-
mannen, die, ook in andere Duitsche staten
nog pal staan voor hun katholieke overtui
ging.
Gewis, er zijn Landen waar de Katholie
ken het beter aohten geen eigen politieke
partij te stichten, maar de bestaande po
litieke partijen door hun katholieke begin
selen te beïnvloeden, door wat de commu
nisten zouden noemen katholieke „oellen"
daarin te bouiwen.
We ontzeggen echter aan eiken Staat
het recht om den Katholieken te verbieden,
ook op staatkundig terrein in afzonderlijke
groepen samen te werken, en aldus, hetzij
een staatkundige partij van katholieken,
hetzij een katholieke Staatspartij te vormen.
Ook mogen we hier niet verzwijgen hoe
we oordeelen over de wijze waarop in
Duitschland socialisten, communisten en
joden bejegend worden.
We zijn en blijven overtuigd, dat het
marxisme hetwelk den klassenstrijd pre
dikt en in werkelijkheid nog meer het ka
tholicisme da<n het kapitalisme bestrijdt
een ramp is voor het volk, en na het libera
lisme dat het katholicisme heeft losge
rukt van het maatschappelijk leven en den
weg baande tot de plutocratie de voor
naamste oorzaak is der tegenwoordige
wereldellende.
Socialisme en communisme dienden eer
der en krachtiger bestreden. De valsahe
vrijheidsbkeorieën van het liberalisme heb
ben zulks, helaas, belet.
Dit allee neemt niet weg, dat we hier
openlijk onze verontwaardiging meenen te
moeten uitspreken over het gruwelijk on
recht, dat dezen menschen wordt aange
daan, te meer waar we bedenken, dat er ook
onder hen metterdaad edele karakters zijn,
die naar hun eerlijke overtuiging voor gru
welijk miskende menschenrechten streden.
We herhalen hier ook tegenover hen,
dat stelen stelen is en stelen b 1 ij i t.
We veroordeelen hier openlijk en luide
elke daad waardoor rechtmatige vrijheid
met voeten wordt getreden.
We vragen recht voor ieder menadhen-
Hnd, ook voor de Joden.
De geheime niet te loochenen aantrek
kingskracht van het door ons bestreden en
in zijn wezen verfoeilijk nationaal-sooia-
lisme, ligt eenerzijds in de thans overal zich
naar voren dringende demagogie, die de
doodsteek is voor oprechte democratie en
die het algemeene volkswelzijn tot speelbal
maakt van tegen elkander ooncurreerende
politieke partijen en vakvereenigingen, an
derzijds in het gemis aan daadkrachtig op
treden bij de thans zoo noodige handhaving
van het voor ware volksvrijheid onmisbaar
staatsgezag.
Moge deze zoo ernstige les voor one een
spoorslag zijn om zonder verder dralen met
volle kracht waar het kan in samenwer
king met andere welgezinden de hand te
slaan aan de verwezenlijking van wat Qua-
dragesimo Anno met zooveel aandrang van
on Katholieken vraagt.
Maar vergeten we toch telkens nooit dat
voor den katholiek een onverbiddelijke
strijd geboden blijft tegen de wereldbe
schouwing van een nationaal-oscialisme, dat
geweld tot recht verheft, dat voor persoon
lijke vrijheid 'geen eerbied kent en alles
neertrapt wat hem den weg verspert.
Dat is geen gezond nationalisme. Dat is
bolsjewisme".
De Apostolische zending der
Katholieke Pers
De opvolger van Benedictus XV op den
Aartsbisschoppelijken zetel van Bologna,
Kardinaal RusalliRocca heeift op initia
tief van den Kardiaal Staatssecretaris
Pacelli aan de geestelijkheid van zijn bis
dom een zeer belangrijk rondschrijven ge
richt dat in alle kerken van het Aartsbis
dom werd voorgelezen van den kansel
over de apostolische zending van do pers,
waaraan wij o.m. het volgende ontleenen:
„De Katholieke Dagbladpers heeft wer
kelijk een Apostolische zending te ver
vullen, zooals dat reeds duizende malen
gezegd is. Zij is de ware graadmeter van
den invloed en de daadwerkelijke mede
werking der Katholieken in Christelijken
zin in deze door verschillende gebeurte
nissen en ideeën zoo onrustige beweging
der huidige menschelij"ke samenleving.
Er bestaat voor de Katholieken en voor
de priesters geen grootere verantwoorde
lijkheid die zoozeer op hun geweten drukt
dan te bevorderen, dat de Katholieke
dagbladpers invloed krijgt op de ontwik
keling dier ideeën. Wanneer men thuis
geen kath. krant krijgt, staat dit gelijk
met afzijdig te blijven staan en zich los te
gevoelen van het groot© leven der Kerk.
Inderdaad als men geen katholiek dag
blad leest dan weet men niets wat er
gaande is in de katholieke oultureele ge
meenschap."
Ten slotte verzocht de Aartsbisschop
met den meesten aandrang om het in Bo
logna verschijnende katholieke dagblad
„Avenire d'Italia" metterdaad te steunen.
BEZUINIGING OP ONDERWIJS
EEN REGELING VAN NOODRECHT.
BEPERKING DER STICHTING VAN
NIEUWE SCHOLEN.
Ingediend is een wetsontwerp tot beper
king van uitgaven, welke voor de open
bare kassen voortvloeien uit de uitvoering
der Lager-onder wijs wet 1920.
Minister Marchant meent zich in de Me
morie van Toelichting te mogen onthou
den van ieder betoog, dat scherpe bezui-
ging ook op de kosten van het onderwijs
noodzakelijk is.
Wezenlijke bezuiniging is niet moge
lijk, indien niet vooraf de kanalen worden
afgesloten, waardoor automatisch zonder
voldoenden invloed van de overheid geld
uit de openbare kassen wegvloeien. Wan
neer bij het afsluiten van deze kanalen in
volle rechtvaardigheid openbaar en bijzon
der onderwijs, met inachtneming van de
formeele verschillen, die door de struo-
tuur onzer wetgeving worden geëischt, op
denzelfden voet worden behandeld, wordt
aan het beginsel der vrijheid van onder
wijs en aan het beginsel der financieele
gelijkstelling, twee beginselen, die de
minister wil zien gehandhaafd, op geen
enkele wijze tekort gedaan.
Dit doel doet het wetsontwerp kennen
als een regeling van noodrecht. Het be
paalt dat karakter nader, door de wer
king van de voorgestelde regeling te be
perken tot den tijd van 1 Juli 1933 tot 1
Januari 1935. Het is de bedoeling om in
middels na te gaan of op andere wijze
zonder onaanvaardbar© benadeeling van
het onderwijs een grootere bezuiniging
kan worden bereikt.
Tenzij over het algemeen op verdere
belangrijke en duurzame vermeerdering van
't totaal aantal leerlingen der lagere scho
len gerekend moet worden, mag worden
aangenomen, dat voorshands voor het
grootste gedeelte van het land het getal
beschikbare en in goeden staat verkee-
rende schoolgebouwen met de total© be
hoefte daaraan in overeenstemming is,
vermoedelijk veelal die behoefte ecnigs-
zins overtreft. Daardoor moet, naar het
den minister voorkomt, onder de bestaan
de omstandigheden het vraagstuk der
distributie van de bestaande schoolgebou
wen voor dat der stichting van nieuwe
schoolgebouwen in de plaats treden. Voor
af behoort echter te gaan een regeling,
waardoor de stichting van nieuwe school
gebouwen en schoollokalen uit de open
bare kassen tot gevallen van objectieve
noodzakelijkheid wordt beperkt.
De jeugd moet loopen.
Een afstand van 6 K.M. van school tot
huis aangenomen als de grootste afstand,
waarvan in redelijkheid mak worden aan
genomen, dat zij door schoolgaande kin
deren dagelijks te voet kan worden afge
legd. De tot stand gekomen verhooging
van den toelatingsleeftijd tot de lagere
scholen dient hierbij in aanmerking te
worden genomen.
Door dezen afstand aan te nemen,
sluit men een kajiaal af, waarlangs relatief
veel geld uit de kassen der kleinere ge
meenten wegvloeit met als gevolg dikwijls
daling der materieele uitgaven voor het
onderwijs tot meermalen ver beneden het
toelaatbare minimum. Met het oog op de
denkbaarheid de waarschijnlijkheid
hiervan is gering dat gemeentebesturen
voor het vervoer van schoolkinderen op
langen termijn contracten hebben geslo
ten, is, als maatregel van noodrecht, een
bepaling opgenomen, waardoor dergelijke
contracten zoo noodig uiterlijk op 1 April
1934 zullen vervallen.
Zuinigheid met meubelen.
Ten aanzien v an de vraag, wanneer
een schoolbestuur kan eisohen, dat het zal
worden in staat gesteld om nieuwe school-
meubelen, leer- of hulpmiddelen voor het
onderwijs aan te schaffen, ontbreekt een
objectieve maatstaf. Het gevolg is, dat
dergelijke voorzieningen, welke ook ten
laste van de z.g. exploitatievergoeding
zouden kunnen worden gebrachta, desge-
wenscht kunnen worden aangevraagd. Dit
recht kan aldus een correctie vormen io-
genover te groot© schrielheid van gemeen
tebesturen het kan echter ook zoodanig
worden gehanteerd, dat de gemeentebestu
ren worden verplicht tot vele uitgaven,, die
op zichzelf wellicht wenschelijk zijn, maar
in tijden van nood behooren achterwege
te blijven.
De minister vertrouwt, dat dit euvel
zooal niet geheel verdwijnen, dan toch in
beteekenis sterk verminderen zal, indien
de wet uitdrukkelijk een veroordeoling
er van inhoudt. Hiertoe acht hij het wen
schelijk, dat het door de jurisprudentie
van de Kroon geïntroduceerde begrip der
„normale eischen aan het geven van la
ger onderwijs te stellen" een plaats in de
wet krijgt.
Geen onthouding van het
strikt noodige.
Opdat intussohen uit het op den ach
tergrond schuiven van dit recht, mede in
zijn zij het onbedoelde, beteekenis van
correctiemiddel tegenover al te groot©
schrielheid van bepaalde gemeentebestu
ren, voor de schoolbesturen geen moeilijk
heden zullen voortkomen, is hot wensche
lijk een waarborg te scheppen, opdat do
exploitatievergoedingen, welke de school
besturen ontvangen, niet beneden het,
ook bij zuinige exploitatie, noodzakelijke
minimum dalen. Dit geschiedt het eenvou
digst door het bepalen van een minimum
voor de gemeentelijke uitgaven, waarnaar
deze vergoeding berekend wordt. Aldus
wordt gelijktijdig verzekerd, dat ook aan
het openbaar onderwijs niet het strikt
noodige onthouden wordt. Gaat mot het
vaststellen van dergelijke minima ook het
vaststellen van maxima gepaard, dan kan
tevens in het algemeen landsbelang een te
groot© royaliteit van gemeentebesturen,
waar die nog aanwezig mocht zijn, worden
ingeperkt.
Het is niet de bedoeling, dat de minima
en maxima, waarvan in dit artikel sprake
is, onmiddellijk voor het geheele land
zullen worden vastgesteld. Do minister is
voornemens, van de bevoegdheden slechts
gebruik te maken naar gelang de noodza/-
kelijkheid of sterke wonschei ijkheid daar
van voor bepaalde of voor all© gemeen
ten aan den dag treedt.
Het ontwerp wil voorts voorkomen, dat
de openbare kassen plotseling worden be
last met uitgaven ter zak© van scholen,
welke vroeger door de stichters voor eigen
rekening werden tot stand gebracht met
het doel om aan zekere voorschriften der
Lager-onderwijswet 1920 niet gebonden te
zijn.
Besluiten tot het stiohten van schoolge
bouwen voor lager onderwijs, waarvan op
1 Juli 1933 de aanbesteding nog niet heeft
plaats gehad, vervallen bij het in werking
treden van deze wet.
STAKING TE IJMUIDEN
GEËINDIGD.
Voorstel van Rijksbemiddelaar aanvaard.
De uitslag van de stemming over hot
voorstel van den Rijksbemiddelaar voor
de leden van de IJmuider Federatie is als
volgt: te IJmuidcn 948 voor, 577 tegen en
26 blanco; te Egmond aan Zee 275 voor en
24 tegen; Katwijk aan Zee 59 voor en 21
tegen; Vlaardingen 6 voor en 3 tegen;
Haarlem 10 voor en 7 tegen. Hierbij komen
nog eenige stemmen uit Noordwijk aan Zee,
welke echter geen invloed uitoefenen. De
totaaJuitslag is thans: 1355 stemmen voor
het voorstel en 657 tegen.
Hiermede heeft dus de staking, die pre
cies een half jaar heeft geduurd, een eind
genomen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Economische Conferentie is op ster
ven na dood. De houding van Amerika
scherp gelaakt (2de blad).
Het Kath. Dagblad „Germania" over de
op handen zijnde ontbinding van het Cen
trum. (2de blad).
BINNENLAND.
Ingediend is een wetsontwerp tot beper
king der uitgaven voor het lager onder
wijs. (1st© blad).
Uitvaart te Amsterdam voor het slaoht-
offer van het Italiaansch vliegtuigeskader.
(Luchtvaart, 1ste blad).
Eén doode en één gewonde bij auto
ongeluk te Den Helder. (Gem. Ber., 2d©
blad).
Jongen te Breukelen doodgereden.
Chauffeur reed door. (Laatst© Berichten).
Verscheidene inbraken. (G«m. Ber., 8de
blad).
MINDER BOTER IN DE MARGARINE.
Met ingang van heden Is het mengprocent
van 40 op 25 gebracht
Hot mengprocent voor d© margarine ie
heden verlaagd van 40 op 25. In combina
tie met do productiebeperking, waartoe
de margarmofabrikanton zich jegens de
regeering (officieus) hebben moeten ver
binden komt deze maatregel er op neer,
dat het aanbod van „margarine" van he
den af aan 20 pet. minder zal zijn dan tot
dusver. „Hbld."
NEDERLANDSCHE VARKENS
CENTRALE.
De Noderlandscho Varkonscentrale vor-
zoekt personen, welke door haar niet al»
8pekzouters zijn aangesteld en welke in
hun bezit zijnd prima kantgesneden versch
gezouten rugspek aan do NedorlandBche
Varkonscentrale wonschen to vorkoopen,
daarvan vóór 10 Juli a.s. opgave t© doen
aan do Noderlandscho Varkensocntrale,
le v. d. Boschstraat No. 1, 's-Gravenhagc,
onder mededeoling van de hoeveelheid
strooken, welke men wenscht te vorkoopen
togen de door do Ncdorlandsche Varkens-
©entrale vastgestelde prijzen, en het ge
wicht daarvan, alsmede van plaats en
adres, waar het apek ligt opgeslagen. De
aandacht wordt er op gevestigd, dat uit
sluitend spek, afkomstig van varkens ge
slacht vóór 12 Juni 1933, mag worden op
gegeven.
CONTINGENTEERING KASPLANTEN.
De commissie voor don uitvoer van kas
planten naar Frankrijk maakt bekend, dat
in Juli mag worden uitgevoerd eon hoe
veelheid van 1500 K.G.; in Augustus even
eens van 1500 K.G. en in September van
4000 K.G.
Zij, die meenen aanspraak te kunnen
maken op uitvoer, kunnen een aanvrage
richten tot den voorzitter der commissie
hierboven genoemd, J. Mensing, Stommeer
weg 68, Aalsmeer, tot en met 11 Juli a.s.
Deze aanvrage moet vergezeld gaan van
oontrol eer bare gegevens omtrent don ex
port van kasplanten gedurende de maan
den Juli, Augustus en September afzon
derlijk en verdeeld over de jaren 1928,
1929, 1930 en 1931.
INVOER
BLADZINK GECONTINGENTEERD.
De „Staatscourant" van hedenavond zal
een Kon. besluit bevatten waarbij de in
voer van bladzink gccontingenteerd wordt.
Deze bepaling geldt voor 6 maanden.
NATIONAAL-SOCIALISTEN IN
LIMBURG.
Tal van Nederlanders in do Limburg-
sche Mijnstreek hebben zich beklaagd over
de ondervonden behandeling van Natio-
naal-Socialistische voormannen ia het
Duitsche grensgebied.
Eenigen hunner hebben zich per re
quest tot den Nedcrlandschen Minister v.
Buitenlandsche Zaken gewend.
PRINSES JULIANA IN ENGELAND.
Prinses Juliana heeft tijdens haar ver
blijf in Engeland gisteren een bezoek ge
bracht aan Windsor Castle.