TRANSFER-MORATORIUM
DINSDAG 13 JUNI 1933
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 6
Wat beteekent dat?
VERNIETIGING VAN HET DUITSCHE CREDIET
De Economische Wereldconferentie ie bij
eengekomen; men kan er elders in dit blad
over lezen.
Deze conferentie is bijeengekomen on
der omstandigheden, zóó ongunstig, dat het
nauwelijks erger had kunnen zijn.
Niet alleen is de economische structuur
van onze maatschappij totaal ontwricht en
is ons geldwezen in elkaar gezakt als bom-
ijs, maar het ergste is, dat de volkeren,
die thans bij elkaar zijn om dat alles weer
te herstellen, het vertrouwen in elkander
hebben verloren, terwijl dat vertrouwen
toch de onmisbare grondslag is voor een
duurzame samenwerking. De politieke toe
stand demonstreert duidelijk genoeg hoe
wantrouwend de regeeringen elkander aan
kijken en de economische en handelspolitie
ke wrijvingen aan de grenzen helpen een
jhandje mee om dat wantrouwen in steeds
breeder kring te verbreiden.
Dat alles zou nog niet eens zóó onover
komelijk zijn, als er maar een streven
merkbaar was om onder dat wantrouwen
uit te komen, maar het tegendeel is waar.
De groote mogendheden, die het voorbeeld
moesten geven, gaan vooraan in een bru
taal dringen en duwen om de beste plaat
sen in te nemen teneinde zoo weinig mo
gelijk concessies te moeten doen en zoo
veel mogelijk voordeel te kunnen behalen.
Wij hebben gezien, hoe Amerika aan den
vooravond van de conferentie den gouden
standaard los liet geheel vrijwillig en ab
soluut niet gedwongen door gebrek aan
goud-dekking, maar met het klaarblijke
lijk doel om den dollar te kunnen laten zak
ken en zoodoende een tijdelijk voordeeltje
te behalen op de wereldmarkt.
Het jongste op dit gebied ie het onlangs
afgekondigde Duitsche transfer-morato
rium.
Wat is dat eigenlijk voor een ding?
Een mooi klinkend Latijnsch woord is
het, maar in werkelijkheid een leelijke
zaak.
Transfer beteekent „overdracht" en mo
ratorium is „opschorting". Het is dus een
opschorting van de overdracht van gelden,
welke verschuldigd zijn door Duitsche de
biteuren aan buitenlandsche crediteuren
wegens leeningen, in de afgeloopen jaren
afgesloten.
De zaak is in don grond eenvoudig ge
noeg.
Ieder mensch heeft een bepaald bedrag
noodig om zijn levensonderhoud te koo-
pen. Dat is zijn invoer. Om aan dat geld te
komen moet hij iets presteeren voor de
buitenwereld, waarvoor hij betaald wordt,
Dat is zijn uitvoer. Wanneer hij dus pre
cies evenveel verdient als hij voor levens
onderhoud betalen moet, schiet er geen
geld over om vroeger gemaakte schulden
af te lossen. Met andere woorden, er moet
een export-overschot voor een land zijn,
wil dat land zijn schulden kunnen betalen.
Het export-overschot van Duitschland
is evenwel zoozeer geslonken, dat het niet
meer betalen kan. Ergo: betaalt het niet
meer, totdat er weer een voldoende over
schot zal zijn.
Daar zou weinig tegen in te brengen zijn,
als dat slinkende export-overschot te wijten
was aan oorzaken, waaraan Duitschland
part noch deel had. Maar het ia juist een
feit, dat Duitschland alles doet om zijn
export naar beneden te drukken. Dat re
sultaat is wel niet direct gewild, maar is
het onvermijdelijk gevolg van het belem
meren van den invoer. Want wanneer
Duitschland zijn nabuurlanden niet toestaat
om hun waren met winst af te zetten in
Duitschland, gaan de inkomsten dier lan
den achteruit en is er automatisch minder
vraag naar Duitsche export-artikelen.
Dat zijn economische wetten, waaraan
niet valt te ontkomen en tengevolge van
deze tactiek zitten wij in Nederland met
onze onverkoopbare voorraden en produc
ten, terwijl tot overmaat van ramp onze
uitgeleende en in Duitsche waarden beleg
de gelden in Duitschland worden vastge
houden.
,,'t Is maar tijdelijk, vergoelijkt dr.
Schacht, de president van de Duitsche
Rijksbank, dezen maatregel, en ik hoop,
dat de maatregelen, die te Londen worden
getroffen, Duitschland spoedig in staat
zullen stellen, als gevolg van een toenemend
export-overschot, het transfer te hervat
ten".
Crediteuren hebben het dus zelf in hun
hand om betaling te verkrijgen. Staat ons
Duitschland toe, dat wij met onze
verschillende industrie-producten uwe lan
den overstroomen maar gij komt onze
grenzen niet binnen dat wij dus als
gevolg daarvan nieuwe gelden bekomen,
en dan zullen wij u de coupons die wij u
schuldig zijn betalen. Anders niet.
Wat is dit anders dan een sluwe specu
latie om pressie te kunnen uitoefenen op
de crediteur-landen, teneinde van Londen
een zoo gunstig mogelijk resultaat ten eigen
bate te kunnen wegsleepen?
En dat noemt men de credietwaardig-
heid van een land herstellen!
Het zal lang duren voordat een aldus
gedupeerde belegger zijn geld weer steekt
in Duitsche ondernemingen.
Want behalve het genoemde nadeel van
te moeten wachten op hun geld dat de
meesten toch ook dringend noodig zullen
hebben in deze tijden, zit aan het transfer-
moratorium nog het niet te onderschatten
risico vast, dat de marken, welker uitbeta
ling thans wordt opgeschort, over eenigen
tijd een belangrijk deel van hun waarde
kunnen hebben verloren. Want de depre
ciatie van de Mark is reeds lang ingezet.
Officieel noteert hij nog ongeveer 0.58,
maar wat is de eigenlijke waarde, wanneer
het deviezenverkeer eens wordt vrij gege
ven?
Het transfer-moratorium vernietigt het
Duitsche crediet. En zoo'n maatregel wordt
genomen vlak voor de Economische We
reldconferentie, wier doel is het crediet te
herstellen.
Mr. H. G.
BUITENLAND
BELGIE
REGEERING WIL BEZUINIGEN.
Tegenwerking der socialisten.
Terwijl de Belgische regeering door
krachtige bezuinigingen het begrotings
evenwicht herstelt en den frank redt van
een nieuwe inflatie, zijn de socialisten druk
bezig het werk der regeering te ondermij-
Na nachtelijke kampen was de Belgi
sche regeering er de vorige maand in ge
slaagd van het parlement de volmacht te
krijgen tot het nemen van alle maatregelen,
welke zij noodig achtte voor het herstel
van 's lands financiën. Ondanks de ob
structie der socialisten werd die volmacht
verleend en eenige weken nadien kon de
regeering bekendmaken, dat zij er in ge
slaagd was het dreigende tekort van 600
millioen francs te dekken.
De bedoeling van de volmacht was te
vermijden, dat over eiken bezuinigings
maatregel moeizame onderhandelingen
moesten worden gevoerd met de parle
mentsleden, die uiteraard uit vrees voor
stemmenverlies zich zouden verzetten tegen
eiken maatregel, die him kiezers in het bij
zonder zou treffen. En om te bewijzen, dat
het er haar niet om te doen was geduren
de drie maanden voor dictator te spelen,
verklaarde de regeering zich bereid na
afloop van dien termijn rekening en verant
woording af te leggen van de door haar ge
nomen maatregelen.
Dat-de socialisten, als oppositie-partij,
zich buitengewoon verontwaardigd zouden
toonen over de „dictatoriale" maatregelen
der regeering, ligt voor de hand. Zij meen
den goede politieke munt te kunnen slaan
uit de verlaging der ambtenaarssalarissen
met vijf procent en vooral uit de verminde
ring der zoogenaamde sociale uitkeeringen,
zooals de ouderdomspensioenen en de
werkloosheidsuitkeering. De regeering heeft
zich immers laten leiden door het begin-
selverdeeling der offers over een zoo groot
mogelijk aantal burgers en bijgevolg kan
de socialistische oppositie dan ook onder
het allergrootste gedeelte der bevolking
weerklank vinden. Dat het hoofdbeginsel
van het kabinet is geweest: geen nieuwe
lasten voor het reeds te zwaar belaste volk.
wordt natuurlijk bij de socialistische cam
pagne niet op den voorgrond gebracht,
evenmin als het feit, dat een program, dat
dezelfde resultaten zou kunnen afwerpen,
bij de oppositie-partij onbreekt.
De socialistische Kamerfractie, die on
danks de vacantie van het parlement blijft
vergaderen, heeft achtereenvolgens directe
bijeenroeping der Kamer, ontbinding van
het parlement en nieuwe verkiezingen ge
vraagd, terwijl op het oogeniblik een refe
rendum over het uitroepen van een .alge
meen e staking wordt gehouden, waarvoor
de belangstelling van de zijde der arbei
ders echter buitengewoon gering schijnt te
zijn.
DUITSCHLAND
DE UITEENGEJAAGDE GEZELLENDAG
Von Papen over den nationalen geest der
Gezellen.
Vice-kanselier v. Papen heeft Maandag
ochtend den Rijkskanselier rapport uitge
bracht over het verlooop van den Katho
lieken Gezellendag in München en de inci
denten, welke geleid hebben tot een ver
vroegde sluiting. De vice-kanselier consta
teert, dat hij door de leiding van den Ge
zellendag niet is misleid, maar dat de de
monstratie, welke hij bewoonde en waar
hij het woord heeft gevoerd, gedragen is
geweest van nationalen geest en ondubbel
zinnige trouw aan het nieuwe Rijk.
De Nederlandsche delegatie.
Men deelt ons mede, dat de deelnemers
aan het Gezellencongres te München he
den per boot te Keulen zijn aangekomen
en in goeden welstand verkeeren. Aankomst
der Nederlandsche delegatie te Amsterdam
Dinsdagavond 10.15 uur.
FRANKRIJK
DE KARTHUIZERS TERUG NAAR
FRANKRIJK?
De Fransche Regeering is ernstig voor
nemens om de Karthuizers die reeds meer
dan 30 jaar uit Frankrijk verdreven zijn,
weer in het bezit te stellen van hun be
roemd klooster „La Grande Chartreuse''
bij Grenoble, daar de regeering van oor
deel is dat de onderhoudskosten van 10 mil
lioen franc per jaar, die door den staat
moeten worden betaald, te hoog zijn, Reeds
sedert geruimen tijd heeft men het onder
houd der gebouwen verwaarloosd, zoodat
dit beroemde cultuur-bouwwerk groot ge
vaar loopt steeds verder in verval te raken.
Dat is de eenige beweegreden dat men het
beroemde klooster weer aan de rechtmati
ge eigenaars wil teruggeven.
OOSTENRIJK
NAZI-COMPLOT IN OOSTENRIJK?
Aanslagen op Steidle en Rintelen.
Tegen twee eminente Oostenrijksche
staatslieden zijn aanslagen gepleegd.
De leider van de Tiroolsche Heimwehr
bondsraad Steidle is, zooals reeds gemeld,
nabij Innsbruck vanuit een auto beschoten
en aan den arm gewond, terwijl een poging
is gedaan om de auto van den gouverneur
van Stiermarken, dr. Rintelen in de lucht
te doen vliegen, toen hij zich op weg be
vond naar Graz. Deze poging is echter mis
lukt.
In het hoofdkwartier van de nation&al-
socialis'en is een huiszoeking verricht.
Een aantal personen is gearresteerd en
volgens half-officieele mededeelingen kan
de aanslag op Steidle worden toegeschre
ven aan een nationaal socialistisch oompiot.
Nazi's ontkennen schuld.
De „Angriff" publiceeR de volgende ver
klaring van het bestuur der Oostenrijksche
nat ionaal-socialistische partij
Het bestuur der Oostenrijksche natio
ns al-socialistische partij verklaart met be
trekking tot de aanslagen, gepleegd op den
veiligheids-commissaris voor Tirol, dr.
Steidle, en den Landeshauptmann van
Stiermarken, dr. Rintelen, dat het vanzelf
spreekt, dat de nationaal-socialistische par
tij niets uitstaande heeft met deze aansla
gen en dat zij noch de aanstichters, nóch
de plegers ervan kent.
Getrouw aan het legale standpunt, waar
op zij zich sinds jaren heeft geplaatst, ver
oordeelt zij dergelijke aanslagen onver
schillig door wie zij worden gepleegd op
zoo scherp mogelijke wijze.
Aan den anderen kant ziet zij zich ech
ter gedwongen te constateeren, dat deze
aanslagen door de terreurmaatregelen der
hoogste instanties rechtstreeks zijn gepro
voceerd en veroorzaakt.
Orde-maatrege|en in Kufstein.
In het belang van de handhaving van de
orde en rust heeft het districtsbestuur van
Kufstein de volgende proclamatie afge
kondigd
Alle instanties, belast met de handha
ving van de publieke veiligheid dienen
met alle ter beschikking staande middelen
op te treden tegen iedere politieke propa
ganda, alsmede tegen elk provoceerend op
treden. Alle restaurants en café's moeten
onder alle omstandigheden om 12 uur
's nachts worden gesloten.
Ter versterking van den veiligheids
dienst wordt een gedeelte van de voor de
grensbescherming dienende hulppolitie in
de stad gestationneerd. De huisdeuren
moeten om 1 uur 's nachts gesloten worden.
Bovengenoemde maatregelen zijn direct
van kracht.
BUITENL. BERICHTEN.
ONGELUKKEN BIJ AUTO-RACES.
Vele gewonden.
Bij de Zondag te Saarlouïs gehouden
wegraces van de automobielclub van het
Saargebied, geraakte de bestuurder Mar-
cilkowski uit Düsseldorf in een bocht uit
de baan en reed op het publiek in. Vier
personen werden ernstig en drie licht ge
wond.
In dezelfde bocht werd de motorrijder
Joris Hansen uit Nancy van zijn machine
geslingerd. Hij kwam tegen een ijzer hek
werk terecht en moest met ernstige ver
wondingen naar het ziekenhuis vervoerd
worden.
WOLK VAN SPRINKHANEN BOVEN
WARSCHAU.
Geheele hemel er door bedekt.
In het district Warschau is een groote
sprinkhanenzwerm waargenomen. Gisteren
vloog deze zwerm over een voorstad van
Warschau. De wolk der vliegende sprink
hanen was zoo dicht, dat een uur en twin
tig minuten lang de hemel er door bedekt.
Hittegolf in Egypte.
Volgens een bericht uit Cairo heerschfc
daar sedert 2 dagen een hittegolf. De tem
peratuur is tot 46 graden Celsius in de
schaduw gestegen.
Strenge koude in Anatolië.
Tengevolge van de strenge koude die in
enkele districten van Anatolië heerscht,
worden de wolven uit de bosschen van de
bewoonde streken gedreven en vallen zij
de kudden schapen aan.
De temperatuur is gedaald to-t 5 graden
onder het vriespunt, waardoor aan den
oogst groote schade is toegebracht. Er is
groote vraag naar steenkool en brandhout
om de huizen te verwarmen.
De maand Juni is anders zeer warm in
Istamboel, doch dit jaar is alles zeer ab
normaal.
De regenval is zeer sterk en volgens me
teorologische deskundigen is voorloopig
nog geen verandering in zicht.
POLITIEKE MOORD TE SOFIA.
Bankdirecteur doodgeschoten.
In een der drukste straten van Sofia is
gisteren de administratieve directeur van
de Oostenrijksche Nationale Bank, Beaff,
door een jeugdig Macedoniër doodgescho
ten. De moord veroorzaakte een paniek on
der de talrijke voorbijgangers.
De moordenaar trachtte te vluchten en
slingerde een bom naar de hem achtervol
gende politie-agenten. De helsche machine
richtte evenwel geen schade aan en na he
vig verzet kon de moordenaar worden over
mand.
Daar de directeur Beaff een aanhanger
van Protogerof was, neemt men aan, dat
men bij den moord met een wraakoefening
der partij van Michailof heeft te doen.
EEN DUITSCH MODEBUREAU
GESTICHT.
Mevr. Göbbels eere-voorzitster.
Onder medewerking van het rijksminis
terie van propaganda en volksvoorlichting
is te Berlijn e«n Duitsche modebureau op
gericht. Het zal alle economische krachten
op kunstgebied bijeenbrengen, die moeten
samenwerken tot het scheppen van een
zelfstandige en smaakvolle Duitsche mode
productie. Dit doel moet bereikt worden
door opleiding van mode-scheppende per
sonen, het bevorderen van modeshows en
tentoonstellingen. Verder zullen reclame
campagnes voor de Duitsche modeproduc
tie georganiseerd worden en zal er verbete
ring worden gebracht in de bescherming
der mode-productie.
Mevrouw Magda Göbbels heeft het eere
voorzitterschap op zich genomen.
(Tel.).
SLECHT NIEUWS VOOR SMULPAPEN.
Tabletten in plaats van maaltijden.
Professor Kaspar Schmitt van de univer
siteit Heidelberg is er na vijf jaren proef
nemingen in geslaagd een tablet samen te
stellen, dat in gecomprimeerden vorm een
zelfde voedingswaarde heeft als een volle
dige maaltijd.
Het is een extract van katoenzaad en
bevat alle vereischte vitaminen.
Patiënten, die met dit tablet werden ge
voed, vertoonden na drie maanden een
merkbare verbetering en in geen geval had
het tablet een ongunstige uitwerking. Het
kan in water worden opgelost en volgens
professor Schmidbt zijn twee tabletten per
dag voldoende, daar deze gelijk staan met
drie maaltijden.
Het kan voor de toekomst het. ideale
voedsel worden voor soldaten, ontdekkings
reizigers, Oceaan vliegers en ook voor de
burgerbevolking in tijden van schaarschte.
Onder toezicht van de autoriteiten zul
len binnenkort in den staat Baden de
schoolkinderen met deze katoenzaadtablet-
ten worden gevoed. Ook de Italiaansche
regeering vertoont levendige belangstelling
voor het product, met het oog op de exploi
tatie van haar koloniale katoenplantages.
•In Egypte, waar prof. Schmitt zijn proef
nemingen heeft voltooid, wordt het pro
duct reeds verkocht. Verder hebben zoo
wel de Chineesche als de Japansche regee
ringen inlichtingen ingewonnen.
Gezonken duikboot gevonden.
Letlandsche visschers hebben met be
hulp van duikers tusschen Windau en
Michelsturm een tijdens den wereldoorlog
in de Letlandsche wateren vergane, nog
goed geconserveerde duikboot op 20 M.
diepte aangetroffen.
In Letlandsche militaire kringen onder
stelt men, dat het de Duitsche duikboot
C 26 of 57 betreft. Dezer dagen zal het
schip worden gelicht.
KERKNIEUWS
ZILVEREN PRIESTERFEEST PRIOR
P. HOFMAN O.S.C.
Het is 13 Juni a.s. 25 jaar geleden, dat
de zeereerw. heer P. Hofman O.S.C. te
's-Hertogenbosh werd priester gewijd. Al
spoedig na zijn priesterwijding werd hij
door den Magister Generaal benoemd tot
Socius van den Novicenmeester der Fraters
tevens Novicenmeester der Broeders. Ook
arbeidde hij mede in de zielzorg onder de
inwoners van St. Agatha. Naast bovenge
noemde functies werd hij in 1924 benoemd
tot subprior. In 1928 werd hij tot Prior
gekozen, in welke functie hij in 1931 werd
bevestigd. Tot tweemaal toe, n.l. in 1920
en 1929 werd hij gekozen tot Definitor der
Orde van het H. Kruis.
Aanvankelijk zou deze feestdag van 13
Juni in alle stilte voorbijgaan, omdat de
Prior, gelet op de tijdsomstandigheden, er
de voorkeur aan gaf, geen uiterlijke feest
viering te laten plaats hebben. De bevol
king van St. Agatha, waaraan Prior Hof
man dus eveneens bijna 25 jaar zijn beste
krachten geeft, heeft hierin niet willen be
rusten. Zij heeft deze gelegenheid aange
grepen, om van haar genegenheid en
hoogachting op dien dag te doen blijken.
Zoo zal dus een bescheiden viering plaats
hebben. Des morgens heeft een plechtige
Hoogmis plaats, waaronder de Hoog
waardigste Heer W. A. van Dinter, Magis
ter Generaal van de Orde van het H.
Kruis, de feestpredikatie zal houden.
Daarna zal de huldiging plaats hebben.
„Msbd."
LETTEREN EN KUNST
EEN PLEIDOOI VOOR LEIDSCHE
MOLENS.
Teleurstelling met het nieuwe raadhuis
te Nieuwkoop.
Verschenen is het jaarverslag van de
Provinciale Zuid-Hollandsohe Archeologi
sche Commissie.
In de samenstelling van de commissie
kwam verandering door de benoeming van
jhx. dr. W. A. Beelaerts van Blokland en
G. C. Helbers in de vacature Frederiks en
Staring. De heer Helbers nam de functie
van secretaris-penningmeester over van
ir. Joh. G: Robbers.
Het verslag geeft een opsomming vaji
tot stand gekomen restauraties, van loo-
pende werkzaamheden en nog te treffen
voorzieningen.
Het verslag pleit o.m. voor restauratie
van twee fraaie molens te Leiden.
„De molens „De Stier" en „De Valk",
de twee eenig overgeblevenen van de 19,
die vroeger de wallen sierden, moeten 'her
steld worden. Het is wel opmerkelijk, dat
juist in óón gemeente deze twee typen
zijn bewaard. „De Stier" vertegenwoor
digt het zeer zeldzame laat-17de-eeuwsche
torentype en is sedert de hopelooze ver
minking van den molen te Princenhage
eenig in Nederland. Reeds in 1916, toen
gevaar voor afbraak dreigde, heeft onze
Commissie zich moeite voor dezen molen
„De Valk" is een van de fraaist© 18de-
eeuwsche molens zooals hij zich weerspie
gelt tusschen het geboomte in den bocht
van den Rijnsburgresingel, en daarenboven
is hij één van de twee laatst overgebleve
nen bolwerkmolens in Holland.
Beid© bedrijfsmonumenten verdienen
alleszins behouden te blijven."
Zeer teleurstellend is aldus 't verslag
de gang van zaken te Nieuwkoop.
De vroede vaderen aldaar, toonen wei
nig piëteit tegenover hun 17de eeuwsche
raadhuis van Nieuwkoop, waarvoor de
omstandigheden niet gunstig zijn.
Het verslag deelt n.l. het volgende mee:
„Toen wij in het begin van 1932 bericht
ontvingeji over het gevaar, dat dit oude
bouwwerk bedreigde, hebben wij ons di
rect tot Burgemeester en Wethouders ge
wend, doch bleek ons bij een persoonlijk
bezoek, gebracht door onzen voorzitter en
den toenmaligen secretaris al spoedig, dat
het gemeentebestuur op het behoud van
zijn raadhuis niet den minsten prijs stelde.
Het wenschte veel liever een villa daarvoor
in te richten. Ons pleit voor restauratie en
beleidvolle vergrooting van het oude raad
huis had geen resultaat".
JOH. H. NELISSEN. t
Aan een In memoriam in de „Tijd" ont-
leenen we:
Zooals reeds in een kort bericht werd
vermeld, is Zaterdagmiddag in huize „Ma-
ris Stella" te Scheveningen op 48-jarigen
leeftijd plotseling overleden de bekende
kerk- en concertzanger, de heer Joh. H.
Nelissen.
iDt verscheiden kwam, alhoewel de ge
zondheidstoestand van den heer Nelissen
de laatste jaren minder goed was dan voor
heen, voor zijn thans in rouw gedompelde
familie, vrienden en voor de leden van het
zangkoor St. Ignatius-kerk „De Zaaier" al
zeer onverwachts. In de kringen der mu
ziek- en zangwereld kwam de droeve tijding
als een bliksemslag bij helderen hemel.
Wat deze man voor de glorie van God
en Zijn Huis gedaan heeft is moeilijk te
beschrijven, ontelbare H.H. Missen en Lo
ven werden door hem met zijn prachtig ba
ritongeluid opgeluisterd, terwijl, wanneer
zijn belangelooze 'medewerking werd inge
roepen voor een charitatief doel, op hero
nimmer vergeefs een beroep werd gedaan.
Het is algemeen bekend, dat meerdere
malen uitnoodigingen met belangrijk finan
cieel voordeel door hem niet werden aan
vaard, teneinde deel te kunnen nemen aan
een charitatieve uitvoering.
Deze man heeft zich niet ontzien wan
neer het gold de eer en luister van God en
Zijn Huis; tot het laatste oogenblik bleef
hij op zijn post.
